Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 30, 29 July 1865 — Ka la Kanakolukumamakahi o Iulai. [ARTICLE]

Ka la Kanakolukumamakahi o Iulai.

Aohe la nui e ae o ko kakou Aupuni elike me ka.la kanakolukumamakahi o lulai. Ma ia la, iloko o ka makahiki hookahi tausani ewalu hnneri kanahakumamakolu, ua hoihoi ia mai Ue ea o ke Aupuni, i kaili kolohe ia eka poe hao \va!e ika hai. Ma keia pepa ke hoolaha nei makou i na palapala i kākau ia i waena o ka Moi, Kamehameha Ekolu, a me Lo Keoki, ka haole nana i lawe wale ike Aupuni. E oluolu ana paha ka poe heluhelu pepa ke heluhelu ia mau palapala, a e ike hoi i na mea nui e pili ana i ua la kaulana nei o kakou.

Hookahi mea nui i ikeia iloko o ka pala» pala hoolilo a ka Moi, oia kona hilinai ana maluna o ka pono o kana mea i hana ai. Waiho aku laoia ike ola o ka aina inaloko o ka lima o ke kanaka e, me ke aioha a me ka minamina nui; no ka mea, ua hoopilikia ia oia. Olelo aku ia ka Moi i kona poe alii a me na makaainana: ,l Ke iiaawi aku nei au i ke ea o ka aina, aka, he hna ko'u manao e hoihoi ia mai ke ike ia ka pono o ka'u hana." Hanohano ia au e Kauikeaouli! Kohu Alii maoli ia pane ana au! Hilinai oe ma ka pono o kau hana, a i kou hilinai ana, aole oe i hoohoka ia. Ua ike lea ia ka pnno o ka ke Alii hana ana, a ua hoihoi ia ke ea oka aina. Ua noho na mamamo a Kamehameha maluna o ka noho Alii, a hiki wale i keia la 31 o l\ilai, 1565.

I ka la 25 o Febuan, 1543, ka hoolilo ia ana o lee Aupuni ia Beritania. Mai ia la a hiki i ka la 31 o lulai o ia makahiki, he elima mahina. Ahe mau la pouli ia no ko kakou ama. lla kaumaha ka manao ona hoaloha o Hawaii; no ka mea, aole i ike ia ka hope oka hana ana haole. Mai ka wa i waiho ia aku ai ke Aupuni iloko o na lima o Lo Keoki, n hiki i ka wa i hoihoi ia mai ai o ka ama i na'lii, he mea e ka hanaino o kekahi poe haole. Ua hanaino lakou i na'lii o kakou. Ua hookiekie aua olelo ino aku, a hoole no hoi i na Kanawai a na Alii i kau ai; Aneane pio ka manao laua ona kanaka iloko oia mnu la pouli. Aole nae i pio ka manao lana o na Alii a me kekahi poe e ae. Aia no ka ole(o kaulana a Kauikeouli, ua hele ma-o a maanei; <4 he lana ko'u manao e hoihoi ia mai ke ea o ka aina, ke ike ia ka pono o ka'u hana." Ua paa ka aina i kela olelo. Aua hilinai nui ka manao o ka lehulehu ma ka ka Moi.

Pela Ua noho pilikia ana a hilei i ka malama o lulai. Ma ka la 31 oia malama, puka hou mai ka la maluna o ke Aupuni Hawaii. Ola hou mai ko kakou ama. Na Amirala Totna i hoihoi mai ke ea o ka aina. £ ola mau loa kona inoa iloko o na naau o na kanaka Hawaii. He la hauoli nui loa ua la 31 nei o lulai no na mea a pau. Hc umi la i hoopaaia ai na hale oihana Aapuni no ka nui oka olioli. Aua hookuuia na puahno a pau. Ua olioli uui na inea a pau me ka hauoli nui. No ka mea, o lea aina nei o na kupuna, ua lilo, a ua hoihoi hou ia mai. O Hawaii keia, ua pi'o, aua ola hou mai. Ma keia Poakahi ae, e malama ana kakou ia la kaulana, ka la hoihoi ea o«ke Aupuai. O ko makou makemake, e oi ae ka hanohano maikai o keia la 31 mamua o na la kaulana eae apau i haia mua. He makemake ko makou e ike i ka lawa like ana o ka olioh iwaena,o na ano kanaka ā pau o keia aitia, mai ka poe kiekie a i ka poe haahaa loa, e hauoli like kakou a pau. A ke kuuleo aku nei makou i na makamaka, e malaiaa ia oukou iho i keia la nui. E hauoli nui, mai hoohilahila nae kekahi iaia iho. Oka olioli ka pono, aole oka uhauha. Oka uhauha, aole ia he lealea. He ino ia; He hiiahiia. Mai noho a hoohilahila kekahi ika inoa maikai o ka la nui o ko kakou aina. E hoomanao ī ka olelo a ia Moi aloha o kakou; " e hoihoi ia ana ke eu oka aina kt ike ia ka pono o ka'u kaīia." E ola ko kakou aina me na'lii a kakou i ke Akua.