Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 31, 5 August 1865 — Page 4

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  Evan Tengan
This work is dedicated to:  Evan Tengan

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

ALEMANAKA KRISTIANO.

Malama 8. Augate, 1865.  La 31.

La.   La.

MAHINA POEPOE  5.MAHINA HOU 20

MAH. HAPALUA HOPE 13. MAHI HAPALUA MUA 28

LA O KA MALAMA.  LA O KA H@B@DOM@A.  PUKA MAI KALA.  NA POO KA LA.  NA POO KA MAHINA.

1 Tusede Po 2 533 639 037

2 Wenede Po 3 534 639 122

3 Tarede Po 4 534 638 212

4 Feraide Po 5 534 637 3 6

5 Satede Po 6 535 637 4 3

6 D SAB. 533 636 5 3

7 Monede Po 1 536 636 P. Mai,

8 Tusede Po 2 536 635 752

9 Wenede Po 3 536 634 837

10 Tarede Po 4 537 633 923

11 Feraide Po 5 537 633 10 8

12 Satude Po 6 538 632 1056

13 D Sab. 538 631 1146

14 Monede Po 1 538 630 Kaka.

15 Tusede Po 2  538 630 0 39

16 Wende Po 3 539 629 133

17 Tarede Po 4 539 629 229

18 Feraide Po 5 539 628 324

19 Satude Po 6 539 627 419

20 D Sab. 540 626 Napoo.

21 Monede Po 1 540 626 647

22 Tusede Po 2 541 625 724

23 Wenede Po 3 541 624 8 1

24 Tarede Po 4 541 623 837

25 Feraide Po 5 541 622 913

26 Satude Po 6 542 622 952

27 D Sab. 542 621 1032

28 Monede Po 1 542 620 1116

29 Tusede Po 2 542 619 Kaka.

30 Wenede Po 3 542 618 0 3

31 Tarede Po 4 543 618 055

 

Ka Palapala a ka Mai.

            Eia malalo iho ka palapala pane a ka Moi o Hawaii nei ia Bingham Young, ke poo o na Moremona e noho mai la ma Uta, i ka wa i loaa mai ai kana palapala iaia.  Ua ike iho makou i na manao o ua Moremona la, a me ka palapala pane a ko kakou Moi, a ua ku ia mea i ka mahaloia, oiai ke hilinai nui nei no ia ma ka pono o kona. Au makaninana a me ke ana kaulike o ke Kumukanawai.           Hale Alii Iolani}

                                    Mei 10, 1865.}

            Mea Hanohano ; Aloha oe : O kau palapala i kakauia ma ke kulanakauhale o Lokopaakai, Maraki 27, 1865, ua haawiiaku i ka lima o ka Moi i keia kakahiaka, a ua kauohaia mai au e pane aku ia oe e like peneia.

            I ka manawa i hiki mua mai ai o Mika Hamona (Hammond) ia nei ua hele ae ia imua o kekahi o na Luna o ke Aupuni no kona manao e kuni aina, a ua hai mai ia i kona makemake e hoomaka i ka mahi ana i ka pulupulu, a me kekahi mau mea ulu e ae ; eia nae o ka pulupulu ka mea makemake nui ia no na kanaka o Uta a ua maopopo pono i na Luna ko Mika Hamona manao, aole on a makemake e hoolahaia ko oukou ano hoomana, aole no hoi mamuli o ua hoomana la o oukou kona kumu nui i noho ai maa nei.  Ua hoikeiaku keia mea imua o ka Moi, a ua oluolu ia i ka ike ana iho i ka pakuiia ana mai o ka waiwai i ko makou mau waiwai mau, a me ka hoonuiia ana mai o ka hana mahiai ame kekahi mau kanaka e ae e pomaikai ai kona Lahui.  Aka, o kau palapala i kakau mai nei ua okoa loa ia ma na mea a mike Hemona a me kona poe kokua i hai mai ai.  Ma ua palapala la, me he mea la, o ke kumu nui o ko Mika Hamona hele ana mai nei ma ka oihana kahunapule, a o ka poe i hele pu mai me ia o lakou no hoa ma ia oihana.  Ke i mai nei oe e hele ana lakou ma ko lakou ano Kumu Hai Ola, a oiai o ka lakou oihana ia, aole nae lakou e hoolilo ana i ko lakou manawa ma na mea wale no e pili ana i ka uhane.  ma ia mea, me he mea la, o ke kumu nui o kona hele ana mai mak oihana mislonari, aole ma na oihana hana lima kekahi,  Ke i hou mai nei oe, "he poowai ia no ka hauoli oiaio in a e hoapono mai ka Moi i keia hana."  Ua kauoha mai ka Moi ia'u e hai aku ia oe ua lohe ia he nui wale na kumu manaoio a oukou e manao nei he pono, oiai i knoa manao ua kue ia i ke Aupuni maikai, a o kekahi hoi ua kue i no kanawai o keia Aupuni.  O keia Lahui he loli wale ko lakou mau manao, ke hoohuli akamai ia lakou me ka pahee lua ole o na olelo noiau, a e hilinai auanei lakou ma ka aoao a lakou i kuhihewa ai he pono.  Nolaila, o ka hookuu ana mai i kekahi ano hoomana hou iwaena o lakou, heimea ia kupikipikio ai ko lakou mau kulana mau.  Aole e hiki i ka Moi ke haawi aku i kona apono ana, aka, e manao ana ia he poino nui, ke hoomau ia mau kumu ao , me lakou i ko lakon poo ma ka aina e.  Na ia poo mai ko lakou mau rula Aupuni a me ka Hoomana, oiai hoi , o ka noho ana o kela poe i waena o ke Aupuni ikaika a me ka naauao, he mea ia e ulu mai ai ka hakaka a me ka noho kue.  Ua ao aku ua poe la, o ka lakou hoomana, mai ke Akua Nui pololei mai ia.  E hiki no paha ia lakou ke lawe mai i ka lakou mau mea e ao ai, e hoapono mai i ka lakou mau mea e hana ai, me ka olelo ana, "Na ke Akua ponoi  i kauoha mai ia lakou pela."

            Ma ke Kumukanawai o keia Aupuni, ua ae ia kela kanaka keia kanaka e hoomana aku i ke Akua ma na mea a kona lunaikehala i manao ai he pono ; aole nae i ae ia malaila, ka hoolaha ana i na kumu manao, i kue loa i ka hoomana Karistiano e ao ia nei e kela aoao keia aoao Karistiano.  A ke manaoio nei ka Moi, o ka manoio Karistiano e ao ia nei, ma na Aupuni naauao o ka honua, ua lawa loa ia, no ke ola mau o kona Lahuikanaka, a me na lahui e ae a pau o ka honua holookoa.  A ke lana nei ka manao o ka Moi aole no e hoao ia ana e kukulu i panalaau okoa, ma kona pae aina, aole hoi e houluulu ia ana kona poe kanaka i mea e ao ia ai lakou, iloko o ka hoomana o kou Ekalesia.

            Oiai, e hapai ana kou poe makamaka, i na oihana mahiai a me  ka hana lima, e hoomalu pono ia ana ko lakou waiwai a me ko lakou noho ana, aka, aole loa e hiki ke hoapono loa ia lakou ma ke ano kumuao hoomana Karistiano.  me ka mahalo.

            Kau Kauwa Hoolohe.

            Jno. O. Dominis.

Kakau Ponoi o ka Moi o ko Hawaii

            Pae Aina.

No Ke Ao Hohu.

Na S. M. Kamakau}

Honolulu, Iulai 26, 1865.}

            Ua kulai waiho molaelae ae au i ka moolelo o na wahi keiki hookele hoku holo moana, ai ko maneo o Mokuleia ; noweo maka uwahi kai o elokupaoa.

            Ua ike ae au i ka lakou Kumu Ao Hoku holo moana.  He wahi keiki i umi makahiki a oi ae paha, oia ka lakou kumu hoomoku.

            O Kanowa ke kahua o Hanai, ke halekula o Pekue, ka nalu o Kalakiki, ke kuu o Kaneakahoowaha ma na haumana. 

No Ke Aohoku Ana.

            1. E lawe ae ke kumu i ka ipu hokeo loihi me he pauka olokaa la ke ano.  Ua kunikuni ahi ia he mau alanui.  oia hoi na alanui o na hoku hookele, ua kapaia na hoku aiaina.

            A mawaho o na alanui ekolu na hoku ua kapaia na hoku  o ka lewa.

            2.  Hookahi alanui e moe ana mai ka hokupaa akau ; a hiki aku i ka hoku welelau hema o Newe.  O ka aoao akau o keia alanui ; ua kapaia o " Kealaula a Kane."  A o ka aoao hema ; ua kapaia "o ke alanui maweula a Kanaloa.

            3.  O na kaha hikina ekolu.   o ke kaha hikina ma ka aoao akau ; oia kahi e ku ai ka la i ka akau i ka la 15 me ka 16 o Kau, lua, ua kapaia ia alanui ke alanui polohiwa a Kane.

            4.  O ke kaha hikina ma ka aoao hema, oia kahi e ku ai ka la i ka aoao hema i ka la 15 me ka 16 o hilimama.  Ua kapaia ia alanui "o ke alanui polohiwa a Kanaloa."

            5.  O ke alanui iwaenakonu i kupono i ka lolo, ua kapaia " o ke alaula a ke Kuukuu ; a o ke ala i ka piko o Wakea."

            6.  Mawaena o keia mau alanui na hokupaa o ka aina ; i ka paia na hoku hookele moana.  Ua kikokiko ia kela hoku keia hoku maluna o ka ipu.

            7.  I ke ao ana, kuhikuhi mai la ke kumu i na hoku.  Eia o Humu me kona mau lala iwaho, a me na loina i ka akau, a me ka hema ; ke kulepe, ka puahiohio, ka waipuilani a pau ke ano.  Pela no o keoe, o Nuuanu, o Kapea, o kokoiki, o Puwepa, Nakao, Nalalani, o Pililua, Mananalo, Kaawela, Nuholo, Pina-au, Polohilani, Kaweo, Hokuloa, Ukali.

            Ua makaukau  oe no ka pauku olokaa. Alaila e ao oe i na mea o loko o ka hale, i na ipu o loko, i na mea o ka hale a pau i na loina a pau ; he mau hoku kiai ia, ua pau na mea o loko i ke ao ia.

            9.  Mai na po i na Kaloa, a hiki i o Mauli.  E lawe ae ko alo iluna ; a e loaa ia oe ke alapolohiwa a Kane me Kanaloa aia malaila, na hoku hookele ; oia hoi na hoku aiaina.  Akaka ia oe na la kupono o ka moana, malama o ke Kau me ka Hooilo.

            10.  I ko holo ana i ka pae aina o Kahiki ua loaa ia oe he lalani hoku hou me na hoku i ka lewa a me ka lepo.

            11.  I ko hiki ana i ka piko o Wakea e nalowale ia oe ka hokupaa akau.  Alaila e lilo o Newe i hoku alakai hema, a o ka pae hoku o Humu ma na koa alakai maluna.  i ka pau ana o na loma ia oe o ka lani.

            12.  E ao oe i na loina o ka moana, i na la e pii ai ke au iluna, a me na la e moku ai ilalo, a nie na la inomo o ka wili-au, me na la haumala newenewe malie, a ku o ke nu.

            13.  E ao oe i ke Kamaikihulipu i makaukau oe i ka hoolana, i pau ka loina o ke kaula e hoolana ai.  E ao oe i ka au mai kekahi mokupuni, a i kekahi mokupuni.

            14.  E lolo oe i kau mau oihana i ao ai i paanaau ia oe ; i kokua mai ai ke Akua i kona mana Hemolele.  I kou holo ana iloko o ke kupilikii a me na kai lipolipo o ke aloha ole.

            O ka Kaneakahoowaha aoao Aohoku keia.  He mau elemakule Aohoku o Kahipoliau o Namaka, o Pai, o Kahipooula, he poe Aohoku keia.  Ua maopopo ia lakou na loina ; ua aneane e like no lakou me ka mua, ua oi loa'ku no nae ia o ke komo ana o Kaiahuna maloko o Kuaiako.  Aole au i lohe i kekahi mea like me ia ma ke ao nei.  O oukou paha kai lohe e hai iho.

            Aole i pau

No ke kula Holomoku a me ka wehewehe i ke ano.

Honolulu, Julai 29, 1865.

            O wau no paha kahi mea nawaliwale maimai loa, no ko'u ike ana i ko kakou Au Okoa no ke Kula Holomoku.

            He nui ko'u olioli, me ka makemake nui, i ke ala ana mai o ko kakou poe e lalau ia oihana moana kailipolipo.

            He oihana kiekie, a hanohano ; a o ka poe nana i wele mua ke alanui moana, he mau moolelo kaulana ko lakou, a puni ke ao nei.  Pela o Koloma, o ke panana wale no.  Pela ke alakai o Maragato ka mea hoopuni honua, a nana i kakau aku na kaha lonitu, he mau welau hui ole.  Oia ka holo nui a na Kapena i keia manawa.

            1.  Ke manao nei au e loaa no ia iloko o na pule eono; ke makaukau oe i na mea a pau malalo iho

            2.  O ka ike mua i na mea Helu me ka naauao.

            3.  O ke akamai i ke kakau lima a me ke ano o na kaha, a me na huina, i hiki ia oe ke wehe ae i ka upa holo moku, a lawe ae i ke akea o ka huina me ka loa o na aoao; a hoopili aku i ka rula holomoku, i loaa kou makemake.

            4.  E loss mua i a oe ka pahu upa holomoku me ka rula nui a me na pono a pau, mai ka $10, a hiki aku iluna.

            5.  A loaa mua ia oe ka ohe huinakolu Oia ka ohe imi ka latitu.  I ka hora 12 o ke awakea, ahele oe a Kakaako ma kahi kupono i ka Hema.  E nana oe i ko luna o ka la, a e alakai oe ma ka Pararake, a hooaouli e hoouai ae oe a kupono, i ki ae oe i ka papa kuhikuhi defere, a e imi aku oe ma ka papa huihuihelu, a loaa mai, e hoolawe iho oe i ka aui ana o ka la ia la, ae loaa ka latitu o Honolulu.  He $15, a oi aku ke kumukuai.

            6.  E loaa mua ia oe ka ohe huinakolu. poepoe manamana i lehulehu ke ano o na aniani.  O ia ke kumu e loaa ai ka lonitu me ka hora o Ladana.  I ka hora ewalu o kakahiaka a me ka hora eha o ke ahiahi.  E lawe ae oe i ka ohe me ka huewai dala, a e nana oe i kahi kupono o ka la.  E ninini iho oe  i ka wai dala ma ke pola, e nee mai oe a mamao; e nana pono aku e, a kupono ke aka o ka la i ka maka, i lele mai ka wai kala mai, a laila, e nana oe i ka ohe i ka la; a e alakai iho i ka la, a pili ke kihi lalo i ka wai dala, e hooluhi oe a paa, e ki oe i ka papa getere.  E hana wikiwiki nae.  Alaila, e hana oe me ka imi i ka lonitu ma ka Papa Lonitu.  E loaa ia oe ka lonitu ma ka mahina a me na hoku.  he $100, a hiki aku i ka $200, ke kumukuai o ia ohe.

            7.  E loaa mua ia oe ka Buke holomoku, i hanaia ma Amerika, i paiia i ka M.H.  1844-45 paha, na Kamadoa huli aina, a ua hou i keia wa me na makahiki e waiho mai nei  mamua.  He $10, paha ko ia ohe.

            8.  E loaa ia oe ka wati holomoku, mai makemake oe i ke poi melemele gula o waho.  O ka wati e malama pololei ana i ka hora o Ladana oia kau e kuai ai.  No ka mea, in a pilikia ka la me ka mahina a me na hoku, ua uhi paapu ia e ka noe, e loaa no ka lonitu me ka ihu ma ka wati, e like me kou makemake.

            Ina e holo Lonitu Hikina a Komohana paha oe o ka wati wale no ke alakai; he $60, a hiki aku i ka $100 ke kumukuai o ia ohe.

            9.  O ka ike hoikehonua kekahi e hui pu iho iloko o ke ao ana i loko o ka holo moku, no ka mea, ua paanaau ia oe ke kaa ana o ka honua i ka hora hookahi, a me na loina a pau o ke kaapuni houa.  E hui pu iho i ko ike palapala aina.

            10.  O ko ike Poepoe lani kekahi, no ka mea ua maheleia ka lani na apana he 12 Oia hoi keia o Liona, o Bipikane, Hipakane, Kaokane, a pela aku.  Alaila e ike oe i na hoku e kau ana ma ke elelo o ka nahesa, ma ka uho o Cereti Bea, ma ka huelo o Oriona a pela aku.

            Alaila, e lalau ae oe i ka ohe manammana poepoe, e alakai ae oe i kekahi hoku i ke kowa o kekahi hoku; a i ke kowa o ka mahina; a i ke kowa o Kamanoleleiaka paha, e like me kou makemake.  Alaila, e loaa ka ihu, a me ka lonitu o ka moku.  E olelo iho oe i ka Malamamoku, hoae ka ihu i ka S.S. West.

            11.  E lawe ae oe i mau kaha a hoopokole  ka imi ana, ma ka holo Maragato ana ma ka upa, e loaa ka ihu a me ka lonitu o ka moku.  Ina e holo ana ka moku i ka Akau a Hema paha.  He holo latitu ia; e imi oe ma ia ano.  Aka ina e holo mai ana oe mai Kapalakiko a i Hawaii nei, he holo lonitu ia.  E kuhikuhi aku i ko wahi sela e kau pono ka ihu i S. West, a hala na la elima a eono paha, e pii ae oe me ko wahi Ohenana latitu.  Ina oe mawaho o na degere he 20˚ 1' me na degere 21˚ alaila e olelo iho oe i ko Hulipahu e kaupono ka ihu i west a e loaa no ia oe o Honolulu nei.

            12.  Ina ua lako oukou e na keiki a me na moopuna i keia mau mea au e kuhikuhi aku nei.  Aole hua i ka hiki e na pokii.  E loaa io no i na pule eono, o na loina wale no ka oukou e imi ai.  Aka, in a oukou akahi no a komo i keia oihana moana kailipolipo; alaila, e lilo ana na Papa Huihui heli i papa huihui hoku no liolio i wawau, a o Dulbeh m Dog ma ka wawae o Bear Barck.

            13.  Ina e naue iho oukou e makaikai i na rumi o na Comodoa, me na Adimarala, mena Kapena mamua, waiho mai ana na mea a'u e kuhikuhi nei.

            14.  O ko'u wahi manao mahaoi hope paha keia ; in a  ho la  na.  Papa iho e kokua i keia mau hokeo a'u e kuku wale ae la Ua hew ko'u ea ?  Ua pau hoi ha.

            15,  Ina oukou e makaukau i keia mau mea a pau, he poe keiki makua ulakolako Ua makaukau ole oukou mamua i ke ao ia, e hele mai na'u e kula aku.  Ina o ka aoao holomoku a Kaneakahoowaha, oia iho la.

            16.  Hopohopo au i na e lako ole, aole paha e ike ana i na pule ewalu , no ka aoao hookahi i manao ia.  O ka ike nana ohe ka i oi; ina pono ole ka holo wati, na ka ike ohe e hooponopono  Pela ka ike kaha, o ka hope no ka ohe.

            Oia na mea a'u kulakulai ae nei no ke Kula Holomoku.  E aloha no

            S. M. kamakau.

No Maikonisia mai.

La oukou e na hoa aloha a pau e noho ana ma ka pae aina o Hawaii nei, na hoahanau a me na Kahu o na Ekalesia a pau; Aloha OUKOU :

            Owau o ko oukou makamaka nei, ka mea i hele aku a ike i ka hana a ko kakou poe hoa aloha e noho ana ma ka paeaina o makonisia, ua ike au i ka hana a na Kahu Ekalesia e noho ana ma

Apaiana.

            Ua holo no ka lakou mau hana maolaila, a ua ikaika no i ke ao ana i ka poi Pegana, a ua launa oluolu mai no kekahi poe, a o  kekahi poe aole launa mai, oia no hoi ka poe kahiko, aia no lakou mamuli o ko lakou ano mau, aka, o ka poe opiopio nae kai hli nui mai, e hele mau ana i ka pule a me ke kula.  I ka nana aku, in a e hoomau mai lakou i ka launa mau ana mai ma na hanan pono, alaila e lilo ana lakou i mau hua ahaha no ke kihapai o ka kakou poe paahana i hoouna aku ai malaila.

            O ko lakou alii hoi oia o Kaiea a me kana wahine, ua ike aku no wau ia laua e ku mau ana ma ka aoao Karistiano oiaio, aole he hele ma ka aoao o Satana,  He nui ko'u hauoli i ka ike ana aku ia lakou, e hele mau ana i ka pule a me na halawai.  Ua hiki no hoi i keia poe ke kokua ana aku i na kumu a lakou ma ka hanai Kumu a me ka Mahinahou.  O ka niu ka lakou mea e kokua ai, a o ke dala no hoi kekahi.  O ke alii kane nae a me ke alii wahine, he dala wale no ka laua mea e kokua ai, a o na hoahanau hoi, o ka hala a me ka niu, a me kekahi mau mea e ae no i kupono ma ke kokua ana.

            O ka baka ka mea ni loa i keia poe, he hoowahawaha lakou i ke dala, aole he makemake nui.

            He aina maikai keia o Apaiana, ma ka loihi nae kona nui, ua like paha mai Moanalua a Maunalua, pela iho la paha ka loa, a o ka laula, ua like paha me 7 kaulahao.  He loihi ke kohola iwaho lilo. Ua puni no hoi keia aina ia'u i ka hele ia.

No Tarawa.

            He aina maikai no keia, u aoki liiliia nae e ke kai, aia ilaila kahi i noho ai o Haina me Mahoe, na kumu i hoouna ia'ku mai anei aku.  Ua maikai no ko laua noyo ana, oluolu mai no na kamaaina ia laua ; a he hele mau no kekahi poe i ka pule a me ka halawai, a o kekahi poe no hoi, aole he maliu mai.

            He põe puni paka no eia põe, a na eia põe kanaka ka olelo mai ia Kaina a e kuai i paka a nui, alaila, hoohuli aku ia lakou, pela ka lakou olelo ; a ua olelo na kumu ia lakou, "Aole makou i hele mai ia nei, o ka paka ka malu mea e hoolimalima ai ia  oukou, i huli mai ai oukou, o ka olelo a ke Akua wale no, aole mea e ae."  Pela mau no keia poe e olelo ai, ke hiki i ka wa e ku aku ai ka moku malaila.

            He aina wi keia, aole nui ka ulu, a me ka hala, ua kii aku no na kamaaina e ai i ka hala i ka wa opiopio.  He poe naau ikaika i ka aihue i kela mea i keia mea a lakoou i makemake ai.

No Mile.

            He aina nui no keia, ua okioki liiliia nae e ke kai.  Aole Misionari ma keia aina, he oluolu na kamaaina ma keia wahi a me ke Alii Nui o keia aina, oia hoi o Lime, ua nui ko'u launa oluolu ana me na kamaaina o keia wahi

            Ua oleloia'ku ke alii o keia aina i misionari, a ua hoi mai ke alii i kona manao, ina e noho ka ma keia aina, aole no e loaa ia lakou, no ka mea; he kue loa ka poe misionari i ka baka.  A ua olelo aku nae nu meka i aku, "Mai kuhihewa oukou, no ka mea, o ka baka ka mea ino loa." Ua olelo mai no hoi lakou, he mea mau mai no ka ia mai ko lakou mau kupuna mai a hiki i keia wa, aole no ka lakou e haalele iki ana i keia mea he baka,

            He nui loa na ano a pau o na aina pegana e noho ana ma Maikonisia.  Aia no hoi a hai aku wau i ke ano o ka noho ana o na kanaka ma Ebona; o ka aina keia i huli nui i ka pono, a ua kau ia hoi na Kanawai e like me ko kakou nei.

            Aole no i pau na mea a'u ike ai ma ia pae aina, i ka hai ana aku i keia pule, aka, ma keia pule ae , e hoike aku no wau i na mea a pau e pili ana mai Ebona, a hiki ma Bonebe, ke mau nae ke ahonui o ke Pailata nana e heokomo i keia wahi moku malihini ma kahi kaawale o kona Awa.

            J.D. Anakanaka.

Kaumakapili, Iulai 20, 1865.

 Manao Hoolana.

            E ka Nupepa Kuokoa e ; aloha oe : Ma ka la Sabati i kaahope ae nei oia ka la 23 o Iulai nei.  He Ahaaina a ka Haku, ma ia la Sabati, ma ka Halepule ma Kawaiahao.  Ua hele mai na lala oia ekalesia a me na hooikaika e ai pu i ka pu i ka Papa-ahaaina a ka Haku ma ia la.

            Eia ka manao Hoolana,e like me ka mea i kakauia maluna.   me ka manao Eehia i ua la Sabatila, i ka manawa i hoomaka ai ka akoakoa ana o ke anaina pule, maloko o ka Halepule o Kawaiahao, alaila, ike ia aku la kekahi mea kupanaha i ke komo anae me kona aahu keokeo nani lua ole, me he anela ala, i ka ike ana'ku a ke anaina e noho ana maloko o ka Halepule.

            O ka mea i kapaia ma keia kakau manao Hoolana oia hoi o Ekekela Amoe wahine a ka mea Hanohano L. Hualelea ka mea i make aku nei.

            Ua hele ae oia me kona mau hoa ma kahi i hoomakaukau ia nona a me kona mau hoa o ke Mea Hanohano C. Kanaina, ma ka aoao akau o ka mea nona keia eehia hanohano, o Paakaialaula, ma ka aoao hema ma ko lakou noho ana mai ma kahi i hoomakaukau ia'i no ka Mea Hanohano E. A. Amoe, no ka bapetizo iaia a me ke komo ana i ka ekalesia o ka Haku.

            O ka mea i ike ia'ku i ke anaina pule me he mea la ua noho mai ka Haku ka mea nana ka bapetizo a me ka ahaaina maluna on a  e like me kona mnaoio ana ia Iesu, pela ka lilelile o kona aahu me ha hau la i hoopupu ia ike aloha ka Haku ma ka Lani.  pela no paha ka lilelile o kona uhane e halawai ai me kaua kane mare hou, o Iesu Kristo ke kane mare paa loa ma ke Aupuni o ke Akua.

            Ai ka pau ana o ka hoiolelo a ke Kahunupule.  Hoomaka iho la ke Kahunapule i ka bapetizo ana i na keiki a pau ia hoomaka hou ke Kahuna, i ka bapetizoo ana i ka mea nona keia moolelo Hoolana ku mai la oia me kona mau hoa hanohano, a me kekahi poe e ae no ia bapetizo ana ma ia la.  I ka nana ana'ku i ka bapetizo ana o ka Mea Hanohano, ka mea nona keia moolelo ua kau mai ka nani o ke Akua maluna iho on a.  Ua nui ka olioli o ka poe haipule nona, no ka imi ana o ka wahine kane make i hele aku oiea a loaa kana kane ma ke alanui o ke ola mau loa.

            Pehea oukou e na kaikamahine opiopio e like me kona helehelena ke koho nei anei oukou o Iesu ka oukou kane mare aole anei ? I na pela ua eo oukou e na kaikamahin opiopio o keia pae aina.

            E noonoo oukou i na hana a keia kaikamahine opiopio ma ka aina hikina o keia pae moku.  E hoopau ae au i kou kakau ana ma keia moolelo          G. H. Ehu.

            Hale Holani, Honolulu, Iulai 24, 1565.

 

No ke keiki maloko o ka huamoa.

            I ka hoopunana ana o ka moa wahine i kana mau hua, he (12) hora, alaila ikea iki ae ke ano o ke poo, me ke kino o ke keiki.

            I ka hala ana  o ka la hookahi; alaila, maopopo ka hookui ana o ka puu; ai ka hala ana o na la elua, ua ikea mai na paia a-a koko elua, a maopopo no hoi ka hookui ana ke nana ia aku.  A i ke (70) o ka hora (oia na la elua a me ua hora he iwakalua  kumalua, ) alaila e ikea mai no na eheu, a ma ke poo elua puhae no ka nuku, a elua puhae e ae no hoi kekahi no ka lae a no ka hope kekahi.  A hala na hora hoookahi-haneri me kanakolu kumakahi (oia elima la me umikumalua hora), ua maopopo ka hoonene o ke keiki iaia iho ke nana ia'ku.  A i ka pau ana e na hoi ia hookahi naeri me kumamawalu, oia na la elima (me na hora he umikumawalu,) alaila e ikea ia aku no ka houpo a me ka pu.  I ka pau ana o na hora 142, (oia noa la elima me na hora he 22,) ua ikea mai ka uaau, a me ke aluna.  A i ka hiku o ka la; paa iki ae la ka lolo.  A i ka 190 o ka hola, (oia na la ehiku me na hora he 22) o ka hoopunana ana, wehe ae la ka nuku, a ikea ia mai la ka io ma ka umauma, i ka 194 o ka hola, (oia na la ewalu a me na hora 2; ikea mai ka iwi umauma,  I ka 210 o ka hora, (oia na la ewalu a me na hora he 18), puka mai na iwi aoao mai loko mai o ka iwi huamoa maopopo loa ka nuku, a me ke au.  I ka pau ana o na hora 230, (oia eiwa la me na hora he 13), omaomao mai la ke welau o ka nuku, a in a e noha ae la ka hua a wehe ae la ke keiki iaia iho. A hala na hora 240, (oia ka umi o ka la), ulu mai la oa hulu, apaa iki ka puniu, A hala na hora 264, (oia na la he 11, ua ikea mai na maka.  I ka 288 o ka hora, (oia na la he 14,) ua paa na iwiaoao.  I ka pau ana o na hora 355 (oia he 14 la a me na hora he 19, a wehe pinepine ae la ka nuku.  A hala na horahe 451, (oia ka 12 o ka la), io-io mua mai la ke keiki.  A mahope mai ikaika mau ae la ia, a mahuahua ae la hoi, alaila hemo aku la i waho.

            Nani ke akamai o ke Akua i ka hana ana i na mka liilii, a lilo ka mea ola ole i mea ola.  A malaila e maopodo ai ka mana o Iehova.

                        S. M. Pake.

            Lahaina, Maui, Iulai 11, 1865.

Laau Lapaau

Ala Ma Kahi o

Kakela Me Kuke

Ma Honolulu.

J. T. Gower, --Makawai, Maui

J. D. Havekost.--Wailuku, Maui

C. H. Wetmore.--Hilo, Hawaii

J. W. Smith,--Koloa, Kauai

HR. Laau Kahiko, A He Maopopo

No Hoi.

Laau hoopau naio me na Koe.

A Dr. Jayne.

            He nui na pilikia o kamaliii i ka Naio a me ke kue, a pela hai na kanaka makua O ka hope ola mau mea kolo, oia ka lolo.  Oia mau mea holo hope oia ka lolo, a oi ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila @ mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nahulu, @ me na mai e ae.

            O ka Laau me kela a pau ai ua mau wea ino nei

            Kio hoi kekahi.  O ka laau ku pono kela i ka poe plilikia! ae wela  o ka poupo : i ka ono ole i ka al ; i ka @ i ka mai pehu ; i ka nahulu hoopailua ; i ka puao ole @ wahine, a me na mea like.

            Penei no e inu al i ka Laau hoopau Nalo me na Koe

            Ina no Kamalii, e hanai aku i hookahi apakolu o ka @ ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo hu @ hoekahi.  Mai ka makahiki hookahi a hiki i na @ hoe kahi.  Mai ka makahiki hookahi a hiki  i na makahiki @ elua hapakolu o ka puna o ka peoo. Malaila a i ua @ eono, hookahi no puna okou ka pono, a mailaila aku a kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha @ hookahi.  I ka wa e inu ai, e hui i ka laau @ wai maoli.  Oia hoi, lua hookahi ka puna laau alaila @ awakea a nue ku ahiahi.  Aka i aui ka pilikia @ elima inu ana i ka la, penei ; kakahiaka, kiekie la @ auwi ka la ahiahi.

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne

Jayne's Carminative Balsam

            He laau maikei a oluolu hoi keia ao ka Hi. ka mabu Naiula Wela o ka Houpo.  Haoa, Hoopallua wale, Luai Luai moke ono olo i ka ai, nuhu me ka awe no hoi o na keiki wake, a me ua mai like he nui.

            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia haua.

            Penei e inu ai, i ka inu ana heokahi.  Ina he @ paha on a malama, a eua paha he umikumamalua pahe @ hiki i ka iwakalua ka pono.

            Ina he keiki mai na mahima eono a hiki i na malama @ he hapalua puna ki ka pono.  Mai ka hokahiki @ hiki i elua, e inu no la i puna ki okoa.  Mai ka @ walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka @ he puna nui ka e inu la i ka manawa hookahi.

            A inu ea, e hui me ka wai maeh weke, (a like a ligo @ me ka laau) a pela e inoa ae ai.  Kkola, eha elima pana @ ame i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

            I akaaka nae.  Ina he nai ka wela, in a ua komo @ pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau he e ola, a i ole, e inu i keia Laau hoopaa lil.

            Ina e luai ka mae mai, mahope o ka lau ana i ka laau, a me a i ka lualia, e hanai hou  ake no e like me mamua a peo a a pinepine, aoluolu hoi ka loko, a waiho maile no hi ka leome ka opu.

            Aohe a makou mea a noi aku ai i ka lehulehu Leekahi ana no o ke kauoha aku ia lakou Hoao Pono na

Laau Kunu a Kauka Jayne.

hoike aku ai i ke ola  oia mea a pau hoakakala ae kana ana aau.  Ua hoola, ae hiki ana no ke hoola i ka mai.

Kunu, Nahu a me ke Ani.

âme na mai e ae no hoi he nui wale ; a e na wai HOK!!

He i ola; nui na mai i ola ole i na Iesu e ae.  K aho o nua mea o ka poe i mai la.

He Kuha Koko Anei Kou?

He Kunu Anei Kou?

He Eha Anei kou Kania-1?

He Kunu umii anei kou ma ka NAE

Aole Anei Ou Mai Kunu?

Aole Anei Ou mai Naenae?

Aole anei ou Eha Ma Ka Umauma?

Aole Anei ou Kunu Kaleo?

Aole Anei Ou Hu Ma ka iwiaoa

            A in a ua loaa ia oe la mau mai, alaila, e ike oe i ka oia i @ Laau Kunu a Kauka Jayne.

Na Mai Hoopailua.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            ( O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko e ko kakou in a waihona ai.)

            He pono ke ai koke i ka laau a Huaule Ola a Kauka Jayne laau oluolu, a he ola no hoi,  Aole no he mai i makemake i na laau hoonalia ; a mai nui no hoi  ka puu @ me ka oluolu no hoi, in a e hoomoapopola a e inu ia mau laau ia.  Aole no e oluolu pono kekahi mea, hiki @ ana oloko o kona kino ; a ua ul nei ae no hui ka mei @ kahi maliawa ua make nu, a in a maliua @ na huaale Naha, alaila, oia no.  No ka hooiaiu ia @ kela war mea, aolaila, ke hooahe ia aku nei.

Huaale Ola a Dr. Jayne

            Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao @ maopopo mai i ka oi o ke ola o keia ; aua mamua o na @ a me ka maikai no hoi o ka in a ana, a me ke ola @ a in a no e inu ana la laau, aole ao he mau mua @ oia ka ai ana a rae ku inu ana la laau. Aole no he mau mea @ ka mea, ua hanaia no a maikai loa.  Aina e lau ia ua @ loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai.  Ma ka inu ana me @ haawina liilii, he maikai loa no ka waha ana, a he oluolu @ a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

Disipepsia.

            (Oia ka mai ono ole e ka ai i kekahi manawa, a me ka ho wali pono ale ia hoi o ka ma iloko o ka puu meai ai.

            o keia Huaale Hoola a Kauaha Jayne, he mai @ ihooikaika ana la mau oihana e ko kakou mau ka no @ oihi loa ka mai ana,alaila, e hiki wae he ola @.

Huaale me ka Laau Hoomaemae noho

a hoopau Naio me na KOK,

A Kauka Jayne

elike me ka mea i kuhikuhila ma waho o ka wahi o ka mau

No Na mai ma ke ake,

Mai lena

Mai ma ke opu Hanawai.

Na Mai wela,

Ka haalulu.

Ka mai o ka ili.

Koko ino.

Mai Nalulu

paa o ka lepo.

Mai kuna

Mai wahine

âme  ka Mai Hoopailua

Ua maopopo loa ke ola o keia mau Huaale.  Ao aa mau wale no i koe i ka lehulehu o ka hemo paau ia mau hua.  Ahe maikai no hoi na laau a kauka jayne

Puha Alaala

Kaokao

Puupuu

Pehu

Kunakuna

Hanene, Lolo,

no mai wahine, a me na mai e ae, ao ke koko a inaige au i kana

Laau Hoomaemae koko.