Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 31, 5 August 1865 — Ka Haiolelo a ka Mea Kiekie. W. C. Lunalilo. [ARTICLE]

Ka Haiolelo a ka Mea Kiekie. W. C. Lunalilo.

'E na Lede a me na Keonimana O ka la keia e hoomanao ai, no ka hoihoi ia ana mai o ka Hae Hawaii e Adimarala Toma. He iwakalua kumamalua makahiki i hala aku mai ka hiki ana mai o ua 'lii la ina keia mau kapakai me ka hoihoi mai i ka Hae i ko kakou Moi a me ka lahui. Ua piha loa komakou.mau puuwai i ka hauoli ma ua la la e manao mau loa ia nei, a ua nui wale na waimaka i hookuluia, aole nae no ke kaumaha, aka, no ka olioli; he aha la ka like ole me kala 25 o Febuari i hala aku. Ke hoo- j manao nei no au i ka'u mea i ike ai ia'u e ku ana maloko o na pa o ka Papu kahiko me ka Moi e noho nei i keia wa, a me kona mau kaikaina i hala e aku; ua ike iho makou i ke kuu ia ana iho o ko kakou Hae ilalo. Ma ia la, ua haawiia aku keia mau mokupuni i ke Kalaunu o Beritania Nui, a ma j ia la, ua welo lanakila ae ka hae hoku lele o Alehiona ma keia Pae Aina. He nui no paha ka poe maanei i Johe i ka.haiolelo pokole a ka Moi Kamehameha 111 i olelo ai no ia I kumu. " Auhea oukou e na'lii, na kanaka a me na makaainana mai ko'u poe kupuna mai, a me na kanaka mai na aina e mai! E hoolohe mai oukou ! Ke hoike aku nei au ia oukou eia au iloko o ka popilikia mamuli o na pilikia i laweia mai ai au me ke kumu ole, nolaila, ua haawi aku au i ke ea o ko kakou aina* e hoolohe mai oukou! Aka, o ko'u Kanawai maluna o oukou, e ko'u poe kanaka, a me ko oukou mau kuleana e mau no ia, no ka mea, he manao lana ko'u e hoihoi hou ia mai no ke ea o ka aina ke pono ka'u hana ana." He pokole ia haiolelo a ka Moi i kona poe kanaka, aka he ano nui nae. Ua hoikeaku no hoi ia i ke kaumaha o kona manao no kana mea i ike ai. He inau waimaka ma ia la. He mau la pouli a eehia ia. Ua uwe , kanikau iho ka lahui iloko o ia mau mnlama o ka hookolokolo ia me ka manao ua lilo paha ke aupuni no ka wa mau loa iloko 0 na lima o ka mana o ko na aina e. No na malama loihi elima, ua waiho nialie na mea a pau e like me ke ku mua ana, a i ka la 31 o lulai; ka la a kakou e hoomanao nei, ike aku la makou i " ka hae i aa īho ai e koa 1 na makahiki hookahi tausani i ke kaua a me ka makani " i ke kuu ia ana ilalo e ka lima o kekahi o na keiki o Ēnelani. E like me ka Kauka Kulika i hoakaka ae ai; " O ke kuokoa ana o Amerika, aole ia he mea i hiki wale mai, aole no hoi he wahi mea lapuwale no ka manawa pokole. Aka, he mea ua hiki mai a ua hoomanao ia i na keneturia he nui wale, a oia ka mea nana e hana aku i ka wa e hiki mai ana." A pela no keia, ko kakou la hoihoi ea, aole he mea i hiki wale mai.' Aole i ,hele wale mai o Adimarala Toma ianei no ka pilikia i ili wale mai a e imi i na mēa kino e like me ko lakou wa inamua, aka, ua loheia na mea i hanaia mawaena o keia Aupuni a me kona mea malalo iho mai lokoaku o kekahi mea e noho ana ma ke kulatia kiekie. Ua noonoo pono iho ia a ua maopopo pono ke ku« mu iaia mamua o kona holo ana mai ia nei a me kona hoihoi ana mai i ka aina i kona Moi hana pono. Ūa hana pono, ua noonoo, ua makaala ka poe (e olelo no nae au hookahi) iloko o ka hana o ke Aupuni, a ina ua hoopuka lakou i na oielo me na hana me ka i noonoo ole, alaila, aole e ole ka hoeueu ia mai o ka inaina o ka poe kue mai. He mea oiaio loa i ikemaka ia i nn e ola ana ka waiwai o ke Aupuni.i haawi aku ia hai i kekahi oihaia, aole i manaoia ia mea ua ola, 0 na buke o kela ano o keia ano a he pono nui hoi ko ia mau mea, ua li)weia, aku mai na keena hana aku a kahi nalo, a ua laweia no hoi i ka halekupapau Alii; malaila e waiho ai iwaena o ka poe nolio hale o ia wahi anoano. I ka po a me ke āo, ua hanaia na hana malaila, a o ka pahukupapau o Kaahumahu maikai oia* iho'la ka papakaukau e kakau ai. Aka, ua pa-pa mai ka la a oi ka lilelile. ! Ua hookoia ka manaolana o Kauikeaouli ka mea maikai, a o ka mea lokomaikai, (aole I paha oukou e hoopoina i kana wahi haiolelo ! pokole i hoopuka ai me ka iini i kona poe | kanaka i ka la i haawi ia ai ka aina ia Be- i ritania Nui, a o kona manao lana i ka wa i ' hooponopono ia ai o kana hana no kona Au- ! puni e hoihoiia,mai iaia e like me mamua.) 1 keia manawa, he lahui kuokoa a naauao kakou, ua ikeia kakou pela, aka, akahi no kakou a puka i ka malamalama, mai ka pouli mai. ua mahuahua ae ko kakou kulana akea, a ke mahuahua mau nei no ma ka pono. V He mau hana ka na lahui kanaka a pau o ka honua nei e kaena pakahi ae ai. Ua* ka* ! ena ae o, Enelani i kona aumoku ikaika, i kona mau panalaau ma ka honua nei a puni, (he oiaio ua olelo ia) aole e napoo ana ka la ma kona mao palena. Ua kaena ae o Farani i kona Bone'pate, a meka haalulu ana o Europa a puni i ka wa a ia kanaka koa o na i kaua he haneri i noho iho ai ma ka Nohō Alii o Farani. Ua kaena hookahi ae ke j aupuui o Roma i kona ikaika a me kona j waiwai. Ua kaena ae o Amerika Huipuia i ka wa ona i opi ae ai no ke kuokoa, ua loaa ittia kona noho kaawale ana, a iloko o na makahiki i kaa hof»e aku nei, ua keehi ia ke kipi, a o ka hookauwa kuapaa ana ap|e ia e ola hou. Heaha ka kakou mea e kaena ae ai? E hai aku no ou me ka oiaio/he mea

no, no ka mea, iloko ona mnkahiki uuk\i mai ka \va i hiki mai ai ka malamalama o ka olelo a ke Akua ma ko kakou mau kapakai nei, ua kanuia ka laau o ka īke a me ka naauao, ua kokolo ke aa, ua laulaha na lala, a i keia manawa ke hoouna ia nei kona mau hua mawaena o na lahui naaupo o keia Moana PakiHka laula; ua mahuahua ae ke ai-ai o ko kakou malamalama 1 kela la i keia la, a ua hookano au i ka olelo ae ke lawe nei kakou i ke kulana ma waena o na lahui naauao a nialamalamn o kahonua nei. Ke kapa #nei au i keia, o ka nani oiaio o Hawaii nei. Noke kinaina o ko'u manaoeolelo anaau e haawi aku kakou i ko kakou aloha laia, i ka Lunakanawai o na meaa pau, no kona aloha ia kakou ]loko o na hora o ka pilikia, a o ka pomaikai a rae ka olioli. "E HOOLA H?AI KE ĀKUA I Ka Moi ME KONA ALOHA MAU LOA."