Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 33, 19 August 1865 — HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

O* Puehu mai nei rm moku Okohola i keia mau la. Ka helea ka eu nui oka moana la kau ke—ano. Halepule ma W4UNAK :—Ke hoomakaia oei ka hana o ka Halepule hou ma Waianae, oiai ua apulu ka Adamu kahiko, a he Ada« mu hou ka oleloana. La Hanau o Napoliona.—O ka Poalua iho nei, o ka la hanauia o Napoliona ka Emepera o Farani. Ua welo ae na hae ma na pahu hae o ko kakou kaona nei, a ua hoomanaoia ma ka Halepule Katolika. Ahaaina Luakini ma Waipio, Hawaii.—l ka la 5 iho nei o Augate, ua kukuluia kekahi wahi ahaaina luakini ma Waipie. He mau haiolelo kekahi me ka paio, a ua lohe mai nei makou ua ;naikai ka lakou hana ana. Kola Alii ktA Kahehuna.—Ua hoomaka iho nei ke Kula Ahi ma Kahehuna i ka Ponkahi i hala iho nei, malaio o ka lakou kumu hou, a ua lohe mai makou he kumu noiauia me ka oluolu. KULA KAIKAMAHINE MA WAIALUA,—Ke hoomakaukauia nei na lako o ke kula kaikamahine ma Waialua. Ke kuaiia nei na papa, ake hoounaia nei, aua holo J ka hana i ka nana'ku. .. Ka La Hoihoi Eama Waimea, Hawaii.— Ua iohe mai nei makou ua ka La Hoihoi Ea ma Waimea, Hawaii, a ua halawai ko laila poe ma ka Halepule ma Imiola, a malaila ko lakou wahi i hoomanao ai. O Kealoha ka mea haiolelo, aua mahaloia no. Ahahui Manaolana.— Ua ahaaina iho nei ka Hui ma Kaumakapili i ka Poaha iho nei,a ua nui no ka poe i konoia e haiolelo. Ua maikai no ka lakou ahaaina ana, a ua maikai no ko lakon nipuu ana iho a lilo i hooleahi. (e? 5 " Ua kauleo ia'e na haumana Kula Sabati a pau ma Kawaiahao, e naue ae i ka hoolewa o Lusia Muolo i naue aku nei, mai ka poe kiekie aia kula a i ka poe haahaa, mai ka moniolo a i ke unu, no ka mea, he lala no oia no ia kula ; aia nae a lohe ia ka wa hoolewa. . Menehiene wale. —{ ka Poakolu iho nei ua ili iho maluna o makou ka ukana kaumaha oia ka pakele mahunehune ana o ke ola o ka Mea Kiekie W. C. Lunnlilo i hulihia ke kaa mawaho mai o ka pa kupapau o Kawaiahao. Mau mani* Hou—Ma ke ku ana mai nei 0 ka moku Dennis Brundit, ua ike iho makou ina manu haole {sky lark.) Ua lohe mai maleou na ka Lunakanawai o ka Aha Hoomalu ua mau manu la. Pane ika Bihopa.—Ua paa iho nei kii buke a Alekanedero opio. oia hoi ka olelo pane ana ika Bihopa, oiai ua hoolaha mun iho nei ka Bihopa i kana. Eia ua mau buke la ma kahi o Wini, a e kuaiia ana he hapalua no ka buke hookahi. Na ka poe naauao e nana iho i ko laua mea i hev/a. Inu Ohia ma Kipu.—Ua lohe mai nei hoi makou, he inu ohia ka mea nui ma Kipu, o lee hele nui nei na a me na wahine malaila, me ka ona mau inala a pau. Ua laweia kekahi inau hihia o ia ano imua o ka Lunakanawai Apana, a ua polohuku. Pilikia KA Uapo ma Waialua.—Aia hoi ma ka uapo ma Waialua kekahi pilikia nui 1 ikeia, oia hoi ka hemo ana o kekahi papa o ua uapo la ka muliwai. He pilikia nui keia, ina e hele kekahi kanaka i ka po, aole e ole kona poholo, pela me ka lio. E pono i ke Aupuni ke hana koke i keia wahi ino. , Poiiaku Keleawe.—X ka pili o ke awakea 0 ka Poalua; ua lawe mai ko makou makamaka kuio Kaiaino i kahi mau pohaku keleawe, mailuna mai o knhi moku kalepa e ku nei ma Ainahou, ua hai pono ia mai ia makou.mai Livapula mai ia moku, mai laila mai no hoi ia keleawe. Eia ma ko makou keena-nei kahi oia mau pohaku. Minamina.— Ua loaa mai nlpi ia makou kekahi palapala mrii a S. Kupihe mai o Kawainui, Hilo, e hai mai hna i kona minamina i na keiki ma ka pa hana o Onomea e lalau hele wale ana ma ka hale wili-ko, oiai ua kepaia lakou e ko lakou mau makua ma Honolulu nei, a hele pu aku mo na keiki malaila. O kona manao e heje ua poe keiki la i ke kula. Pakele mai make. —1 ke ahiahi Poaono ihonei, kuia iho la kekahi luahine me ka lio o kekahi kanaka opiopio, a hina aku la ua luahine la ilalo. No ka lio ka hewa, no ka mea, he akea wale aku no ke alanui, eia nae. ua holo mai ia ma ke kae o ke alanui, a malaila kahi i kuia'i o ua luahine la, a maihiia ka ili o ka lae, a e-ha ka lima. Eia nae, ua pukalahiu ua wahi kanaka la, aole i ike hou ia aku kona mau mnka. I ka Poaono i hala aku nei pia hoi ka la 12 o keia malama, ma ke awakea oia la, ua puhi maluia ke akaakai ma Waikikikai e kekahi wahi keiki uaku loa, a i ke ahiahi oua Ia nei; ua nui loa mai ka uwahi, a ua ane pilikia ke ola o na haole ina ia la. Nolaila, un imiia ka mea nana ke ahi, aole 1 loaa, nolaiia, ke papaia'ku nei ka poe a pau e noho ana malaila, nai hana hou i keia mea ino malaila o pilikin ka mea nana. ke «hi e like me keia .

Apiki no hoi. —I keia mau la iho nei, ua ikeia na haole i pio mai nei e hele nna ma ke alanui me ka puolo loie a kuai aku ia hai e like me ka iakou kumukuai e hai aku ai. Ua haawiia mai sa lole ia iakou no ko lakou nele, eia nae, ke kuaiia nei. Eia kekahi, ua kii malu aku kekahi haole i ka lole 0 kekahi a kuai aku, a ikeia i ke kii ana mai a ka mea nona ka lole. He keu no aka apiki, i haawiia mai hoi ia lakou no ko lakou hune, eia ka hoi he kuai hou aku. Pilikia ma Kaupakuea. —Ua poloaiia inai nei makou e S. W. Hoomanawanui o Kaupakuea, i ka pilikia i loaa i na kanaka o laila, oia hoi ka loaa ana i ka maua hele aku e hoopii o ka peku mai la no ia i ke kamaa. Eia kekahi o ka hana a ke kanaka a po ka la me ka pau ole oka uku pau. Eia kekahi o ka hakl o na mea paahana elima dala ka uku, a o ka hana me ka ikaika a po ka la. Pela iho la ka hana ana malaila. Alia nae makou e hooiaio i keia, oiai aole makou i lohe i ka kekahi aoao, nolaila, ke kanalua nei makou i ka oiaio o ia mea. Lohe wale :—Ua lohe wale iho nei makou no kekahi kanaka ma Kau. Ua mahuka oia mai Puna mai; mai ke kepa ana īa Kaina, a kepa hou ia Kale o Kau. Kii ia oia e na makni e hoi i Puna, i kona haku mua. Ika hoi ana a kokoke i Puna, makai ae o ka lua Pele, a i ke kokoke ana i kekahi pali, holokiki aku la ia a lele i ka pali, aua pepe liilii kona kino. Pela ko makou lohe wale mai. Auhea na makamaka o ke Kuokoa ma Kau. Nokeaha ko oukou mea i kakau ole mai ai no keia mea, i lohe pono Miakou. Naue aku la i kahi mau.—l ke ahiahi Poakahi o kela pule aku nei, kii ia rnai la ke o!a o Mrs. Lucy Muolo Moehonua a laweia'ku la e kona mea nana i hana i ko kakou wahi mau e naue aku ai. Ua waiho iho ia he kane n he kaikunane ma keia aoao o ka luakupapau me na hoa'loha hoi o keia ao mauleule wale. Ke noho nei leona hoapili ke kane me ka u me ke kuumaha a me ka luuluu no ka mea kaumaha he wahine i lawe kohana ia'ku nei me ka makaukau ole, aka, o ko ke Akua makemake no ke hookoia. Haule i ke kowali.—Ua poloaiia mai nei e S. Makuaole o Manoa, Oahu, i ka haule ana o kekahi kanaka mai ke kowali iho. 1 ka wa a na mea la e holo ana i o a ianei, hapai ae la ua Puepue nei i kekahi olelo kaena, "heaha la ia ? He iwa paha ?" Hapai hou ae la no ia "heaha la ia ? He kau paha no ka nuku o ka iwa o Paliuli i ka makani ? Mahope iho o ia olelo hooioi ana, ike ia'ku la kona kino e koheoheo ana maiiuna iho o ke kowali. 1 kona wa i kiiia'ku ai e wniho mai ana me ke ano make, o ke poo.keia, ua hele ka pili mua, a ke kau la no ke alina mnewaewa maluna ona. No ka poe mare hoopunipuni:—Ua poloai ia mai nei makou e J. Kahiamoe o Onomea, Hilo, Hawaii, i ka nui launa ole o ka poē mare hoopuuipuni ma Onomea. He poe kumakahiki keia i kepaia ma Honolulu nei, a hoounaia ma ia wahi, a ke hookohu la lakou mala'la. Ika wa i ninau ia mai ai e ka Haku Hana; " He mau wahine no ka oukou O ka ae aku la no ia me ka i aku he inau wahine rnare. Mahope iho iko lakou wa e kue ai, alaila, hoike ia ae ua noa la a lakou, oi ole hookuke ia e ka haole. He Aiiaaina lulu dala ma Nawiliwili: —Ua hai ia mai nei makou eS. K. Hapuku o Niumalu, Kauai, i ka malama ia ana o ka ahaaina lulu dala ma Nawiliwili. Ua akoakoa ae na hoahanau a me ka poe i kahea ia. Oka nui ona dala loaa ma ia lulu dala ana, he 6b.00. Ika la Sabati mai, ua haawi hou mai kekahi poe i ka lakou mau dala 84.00, hui he 570.00. Mamua aku ua lulu mua no, a o ka loaa ma ia lulu ana he $38.75, a o ka huina p&u loa he 108.75.

Hana ku Ike Aloha :—1 ka Poalua iho nei, i ka wa a kekahi haole e hololio ana, a puiwa iho la kona lio, a haule iho la oia ilalo, a maule iho la, aka, ua kii koke aku kekahi kanaka e hapai ia;a ena ka hale o kekahi haole,'malaila oia i hanaia ai a ola. I kona wa i pohala ae ai, haawi m«»i la oia i na daln elua me ka hapalua i ua kanaka la, aka, ua waiho aku ia, oiai aole oia i. manao e kokua.no ka uku ia mai. Nolaila, ua komo iho ka malamnlama iloko o keia kanaka a he kumuao no ia no kekahi poe o kakou e noho nei iloko o ka Pouii.

Ka la Hoihoi Ea ma Kohala AKAu HaWAii.—Ua haiia mai nei makoue S. Kahookano o Kohalo, Hawaii, i ka hoomanaoia'na o ka la 21 o lulai i hala iho nei a me ke ku» kulaia'na o kekahi ma ahaaina malaila. £ like nie ke aloha i komo iho iloko o ka puuwai alolia aina o na mnnao Hawaii e kuekaa nei maanei, pela no lakou i kuupau ae af i ko lakou mau waihona i kumu e hoomanaoia'i ia la hanohano o kakou. Ua ma« lama iho lakou i ua !a la e like me ko kakou malama ana ma ko kakou kulanakauhale alii nei. Aole wale ona kanaka Hawaii kai hookupu iho no ua ahaaina la t aka, o na haole no kekahi, oia hoi o Kev. E. Bona, o Mika Wrigh't, a rae J. Willifong, mehe raea la, ua aie nui na kanakn i na haole no ko lakou lokomaikai.

Anai ha Halkkoi aka Pahck® a poloai ia mai makou e W. R. o Lahainaluna i ka hiki ana a«» o na L Uaj| Helu mhlaila, a ua auhau ia rm keiki ka poe kopooo a i ka poe kuponook, lakou huaolelo ke lohe aku i ka wa & ka na kanaka e pane mai ai; " K* olelo nei ka haole ua kupono no i ka auhau," & kona auhau ia iho la no ia. Aoiole hot wale no, o ka auhau ia ana oka poe i ole aku. lloko no ona lumi kekah» jx* ka hi i inoe ai no ka nawaiiwali mai. a o ka* la no ka ninau, "Me wai ka aui 0 fc o fc. kou mau kino T Alaila. hai aku ta maLou he uuku no, heopiopio, aoie na« i» j hooUe mai, o ka ulele koke iho la no ia ilua» 0 ka pepa, pela iho h ka helu'na ma Uhain*}^

Hemolelk xs Sabati.—CTa fa» tt aktt u ihiihi o ka Ia Sabati ma na kuaaina o kakwa nei. Ma Honoluiu nei, aoie malama loa ia o na la Sabati, ua uhakiia ke kanawa. o ke Akua a o ka ! kekahi 1« s*. bati, aia hoi e kinikini hua ana ke UiLi a kekahi wahine. Puka aku ia ka makuah<a» iwaho a ike aku 1« i kana keiki e panapan* hua ana, kahea aku la ia, "e kuu ketki. u* la Sabati keia, mat panapana hu« oe ma*, h° nei ma ke alanui, e hoi ae mahope o b pa malaiia oe e panapana ai. M I» wa atna u niai kahi keiki »• mamua wale mai nei oo ka Ia Sabati, aohe ka he la Sabati o hop* r Aole i ekemu hou mai kona makuahin*», aka ua ki» aku ia i kana Baibala a ike iho !a i ka hemolele o ke Sabati.

Ka mea mahalou VA XAU* AU' LA.~ paleo ia mai nei makou e A. W. B. Nat»a. kuaiii, ko makou hoa o ka iu o ka ia o k* kaona msi. Oiai oia ma Ewa i keU Poaiu* aku nei a hoi mai no. Ua kaikaī L* uu oia i ka puolo a ka hoeha puuwai, a kaumaha, ai ko makou papaaina. Uia h«. ka make'ana mai nei o J. M. Kalampoo nakanawai Apana o Kooiauloa. a mi> \V n ;u iua. Ua apo ia mai oia ena lima menenu*ne ole oka make; a ua hele aku oia um ka hi hiki ole ke aua'ku. He hoa kaana no ka poe Hanohano, hoa haihai oieio uo iu hana ike oie ia, he hale hookipa oo ua mal.. hini, mai ka poe haahaa a hiki aku i ka po« e noho ana ma kahi Kiekie.