Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 34, 26 August 1865 — Page 2

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Clare Ho
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

nua Alii o Kukaniloko.  A o kona ano hoi, he Niaupio.  Ua hanau mai ka laua keiki oia hoi o Kanehoalani.  Ua lilo nae hoi oia i Alii no Koolau.  (Aia a hiki aku ko oukou hai kupuna i Koolau, e loaa ana no kana kaikamahine i ka Papa Alii o Waikiki, oia hoi o Kaunuiakanehoalani.)

            E loaa no hoi ia kakou ma na mele kupuna a ka poe kahiko, kekahi mau kupuna Alii o Oahu--Ma ke mele koihonua a Kalaikuahulu, kekahi alii akamai i ke kakaolelo, kuauhau, kahunapule, kilo, kuhikuhipuuone, he koa, a he akamai no hoi i ka haku mele.  A penei hoi kekahi o kana mau mele:

 "          O Ahukai o Laa, o Laa, o Laa, o Laa,

            O Laamaikahiki ke 'lii,

            O Ahukini a Laa, o Kukona a Laa,

            O Lauli a Laa Makua,

            O na pukolu a Laamaikahiki,

            He mau hiapo kapu na laa,

            Hookahi no ka la i hanau ai,

            Poha mai kewe, kanalu, ka inaina,

            O Ahulu mai ka piko,

            Ka piko Alii, ka pikopiko iloko,

            Ke wewe alii, kewe o Kalani,

            O Kalani, o Puaa a Kahuoi,

            O Kamalea kahiko a Piliwale,

            Kamaiki olena, kamaiki olena,

            Ka naohaolena, ka halolenaula,

            O ka halena ula, o Kalanimanuia,

            O Kaihikapu a Manuia ke'Lii,

            O ka ilio hulu i-i ula ia,

            I mahamaha o-o i ke kapu,

            O Kaunui a Kanehoalani kela,

            O Ipuwai a Hoaluni keia,

            O ka eho ku manawa i ka pilina ake,

            Iloko o keenaau manawa kee,

            I na io hoiimo maka, ihuaina e wehea ka

            Ka pulana lu@ana awai alii,   [naki,

            O Kauakahikuaanauakana,

            Wahine a Iwikauikaua i noho,

            Noho loaa hoi o Kaneikauaiwilani,

            I na nalu haki kakala haki kualua,

            I halehale i popoi i na hua alii.

            I na hu-a haki lumilumi i ka hohonu,

            Lulumi ka alihi loa i ka alihi lani."

NO MAILIKUKAHI.

            O Puaa a Kahuoi ka makuakane, a o Nononui ka makuahine.  Ua hanauia o Mailikukahi ma Kukaniloko, a ua kapaia he alii kapu no ka aina, no ka mea, ua hoolaa na'lii a  me na kahuna, a me na makaainana, a ua hoohikiia hoi imua o ke Akua, me ka pohiia hoi e na kahuna.  O ke Alii e hanau i Kukaniloko, oia hoi ke Akua o ka aina, oia no hoi ke Alii kapu.

            Ua hanaia oia ma Wahiawa, a ma Kanewai, a ma Waialua.  I ka iwakalua hoi a keu o kona mau makahiki, ua kohoia oia e na'lii e noho ma ka noho Moi hooponopono o ke Aupuni.  Ua hoole mai o Mailikukahi. A ua noho o Haka i alii Moi.

            He alii pono ole keia, a he alii aua no hoi.  Aohe hoi he malama i na'lii a me na makaainana.  A no keia mea, kipi iho la na'lii ia ia, a kaua iho la.  O Haka hoi, ua noho aku oia maluna o ka puu kaua o Waewae, ala ma Lihue. O ke keiki kiai puu nae, ua ohumu oia i kona hooneleia i ka haawina waiwai, nolaila, kuko iho la ke keiki e make ua 'lii nei.  I ka hiki ana nae i ko ia nei manawa kiai o ke aumoe, ua pauhia loa nae ke alii i ka hiamoe nui, a me ka poe koa no hoi.  Kahea mai la hoi ua keiki nei penei : "E Haka, E Haka, E Haka, Hiamoe e.  Pii mai elua e, waiho a ka lua e, pii mai hoi ekolu e, waiho a ke kolu e, pii mai eha e."  E pii mai ana na'lii olalo a me na koa, paapu olalo o ka hulili.   O Haka wale no ke mea i make.

NOHO MOI O MAILIKUKAHI.

            I ka iwakaluakumamaiwa o ko Mailikukahi mau makahiki, ua koho aku na'lii na kahuna a me na makaainana ia ia e noho ma ka noho Moi, a ua ae mai no hoi oia e noho Moi.  Ua laweia oia ma ka heiau o Kapukapuakea e poniia'i e na kahuna no ka noho Moi ana.  A pau ka oihana kahuna, e like me ka hanau ana o na'lii, e laweia no iloko o ka heiau no ke okiia ana o ka piko.  A pau ia oihana a ke kahuna, o ke okipoepoe ana aku kekahi oihana nui a ke kah@a no ke alii.  O ka huikala ana ia oihana nui a ke kahuna.  O ulonoku ka pule.  A pau ia oihana a ke kahuna i ke alii, alaila ku ke alii i ka moku.  Ua pili keia oihana Alii no na'Lii nui mai ka po mai, aole nae hoi no na alii kipi, a me na'lii koa i loaa ke Aupuni ma ke hooikaika--He mau Alii lakou no Pokani. Pela ko Mailikukahi ano o kona noho Aupuni ana, a noho Moi ana hoi maluna o ka aina.

            (Aole i pau.)

Na ke Aupuni.

            Ua hookohuia o S. M. Naukana i Luna Helu Auhau no Koolauloa, Oahu, ma kahi o J. M. Kalanipoo i make aku nei.

            C. DE VARIGNY,

            Kuhina Waiwai.

            Keena Waiwai, Augate 16, 1865.

            Ua hookohuia o J. Kaluhi i Lunakanawai Apana no Waialua a me Koolauloa, ma kahi o J. M. Kalanipoo i make aku nei.

            D. KALAKAUA,

            Hope Kiaaina

            Keena Kiaaina, Augate 18, 1865.

He Buke Unuhiolelo no ka Baibala.

Koena o (Abiatara.)

            Abiatara.  He wahi pilikia nae ma neia mea, penei, ma 1 Nalii 2 : 27.  Ua i ia mai o Abiatara kai hooneleia i ka Oihanakahuna nui.  Oi hoi ma 2 Sam. 8 : 17 ; 1 Oihana'lii 18 : 17 ; Oihana'lii 24 : 3, 6, 31.  Ua oleloia o Ahimaleka ke keiki a Abiatara laua o Zadoka na Kahuna nui.  Penei paha e pau ai ia wahi pohihihi.  No ka makua pu me kana keiki ia mau inoa like elua.  Pela pinepine mawaena o na Iudaio.  A o ia mea hookahi no ka mea e weheia'i a moakaka no hoi ia wahi pilikia, ma Mareko 2 : 26.  Kahi i ia mai ai o Abiatara ka mea nana ka berena koikoi i haawi na Davida ma, oiai ma 1 Sam. 21 : 1--6.  O Ahimaleka ka mea nana ia i haawi aku.

            Abiba.  O na huhui palaoa maka, no ka mea o ka malamaia i ane o-o ai na mea ano palaoa.  O ka malama mua ia o ka makahiki ekalesia o na Iudaio Mahope mai, o Nisana kekahi inoa ona.  Ane kupono ia ia Aperila o keia wa e noho nei.  Ma ka la 10 o ia malama hookaawale na Iudaio i ka hipa keiki no ka Ahaaina Moliaola.  Ma ka la 14, a kokoke ka la i ka napoo, e pepehiia ua hipa keiki la, a ma ia ahiahi hookahi no, mahope nae o ka hora aono, oia hoi mahope o ka puka pono ana'e o ka 15 o ka la, ai lakou i ua hipa la.  O na la ehiku, mai ka 15 a hiki i ka 21, o na la no ia o "Ka ahaaina berena hu ole."  O ka halawai hemolele ka mea i hoomakaia'i a oia hookahi no ka mea i hookiia'i ua ahaaina nei.  Pukaana 12 : 13.

            Abiesera.  O Iesera kekahi inoa ona ma Nahelu 26 : 29, 30.  He moopuna kualua a Manase, a makua kumu no hoi o kekahi ohana nona o Zideona, Iosia 17 : 2 ; Lunakanawai 6 : 34 ; Lunakanawai 8 : 2.  Ma keia pauku hope iho nei "o ka hoiliili ana o Abiesera" oia ke auhee mua ana o ko Midiana i na 300, no ko Abiesera ko lakou nui.  A o "ke koena ai no Eberaima" oia ka lawe pio ia Oreba laua o Teeba me kekahi mau mea pio e ae a ko Eperaima i lawe pio ai.

            Abigaila 1.  O ka wahine a Nabala ke Karamela, a mahope lilo ia na Davida, a lo@e ia no ka hana nunuha a Nabala ia Davida, 1 Samuela 25 : 14.  Lawe ae la ia i kekahi mau hoki kaumaha i na mea ai, a me kekahi poe kauwa ana, hele aku la ia e halawai me Davida.  Laulea ae la o Davida ia ia, a nolaila, a pau na la kanikau no Nabala, ma hope iho, lawe o Davida iaia i wahine nana.

            Ma ka manao o kekahi poe, elua a laua mau keiki, o Kileaba laua o Daniela 2 Sam. 3 : 3 ; Oihana'lii 3 : 1 ; aka, i ka nana wale ana, no ke keiki hookahi ia mau inoa elua.

            II.  Ke kaikuwahine no Davida a o ka makuahine o Amasa, 1 Oihana'lii 2 : 16, 17.

            Abikaila.  Ka wahine a Rehoboama ke'Lii o Iuda ; 2 Oihana'lii 11 : 18.  He mamo hoi na Eliaba ke kaikuaana o Davida.

            Abihu.  Ka lua o na keiki a Aarona ma.  Ua hoolaaia me kona mau hoahanau ekolu no ka Oihana Kahuna, a pau nae i ke ahi, no Iehova mai, ma ia hope iho, me Nadaba kona kaikuaana no kona kukuni ana i ka mea ala me ke ahi laa ole, oia hoi aole me ke alii noluna'e o ke Kuahu Mohai Kuni e like me ka Iehova i kauoha mai ai, Oihakahuna 10 : 12; Oihanakahuna 16 : 12; Nahelu 16 : 46.  Mahope o ka moolelo no ua hihia nei, ua papaia na Kahuna aole o lakou e inu waina, oiai lakou e lawelawe ana ma na oihana halelewa.  A no ia mea, ua manaoia, no ka ona ko Abihu ma hihia i make ai.  He mea weliweli ko laua make, me he mea la, e ao mai ana o Iehova, i na mea a pau, a mau loa aku no hoi, aole o kekahi e kokoke aku i o na la ma ka mea e ae, ma ka Mohai Kalahala hookahi wale no ana i hoonoho mai ai i Hooiapanai no ko ke ao nei a pau, Hebera 10 : 10--14.  A ua maopopo no hoi, me ia wale no e kuhikuhi mai i na mea a pau e pono ai ma ko kakou hoomana aku ia ia, aole ia lakou.  He poe naaupo ia wahi.  O ke Kauoha mai o kana no ia, oia hoi, o ka malama'ku o ka kakou wale no ia.

            Abiia 1.  He makua kumu o kekahi Ohana iwaena o ka manao o Aarona.  A mahele o Davida i na Kahuna, i na papa he 24 e hanapakahi i na Oihana Kahuna ma ka Halelewa, ua kapaia ka malu o ka papa mamuli o Abbia Luka 1 : 5 ; 1 Oihana'lii 24: 10 no ia papa no o Zakaria.

            II.  He keiki na Iereboama ke hi mua o Iseraela he keiki aloha nui ia oia.  A make opio ia he nui ka uwe o kanaka nona, no ka mea iloko ona ua loaa'i kekahi mea pono ia Iehova, 1 Nalii 14: 1--18.

            III.  He keiki na Rehoboama na ke 'lii mua o Iuda i kapaia o Abiiama ma, 1 Nalii 15: 1.  Noho aupuni ia A. M. 3046 a hoahi ia i ekolu wale no na makahiki.  Ma ke kaua me Iereboama, he mea e ka lanakila o Abiia maluna iho ona, 2 Oihana'lii 13 : 1.  Aka nae, hahai i ka hanaino o kona makuakane.  O Maaka, o Mikaia kekahi inoa ona, kona makuahine he moopuna ia na Abesaloma, 1 Nalii 15 : 2 ; 2 Oihana'lii 11: 20 ; 2 Oihana'lii 13 : 2.

            IV.  Ka makuakane o ke 'lii o Hezekia, 2 Oihana'lii 29: 1.

            HALEKUAI HOU :--Ke holo nei ka hana o ke kukulu ia ana o ka Halekuai uinihapa o Painapa, ma kai iho o ka halekuai puka aniani nui ma ke Alanui Papu.

Ka Nupepa Kuokoa.

Honolulu Augate 26, 1865.

Hoihoiia i Oahu.

            Ua hooholoia e ka Ahahui Euanelio i akoakoa ma Honolulu ia ka malama o Iune iho nei, e hoihoi i ke kula kaikamahine o Kau a i Waialua ma Oahu.  He hooholo naauao ia i ko makou noonoo ana.  Aole nae pela ka manao o na mea a pau.  He nui no ka poe, a he poe noiau no hoi lakou, i kue i ka hoihoi ia ana o ua kula nei i Oahu.  Ua koi lakou, e hoopaa i ke kula ma Hawaii.

            I ko makou noonoo ana, he hana naauao loa ka hoihoi ana o ia kula i Oahu nei.  A e puka mai ana ka hua maikai o ia hana ma keia hope aku.  Aole o makou kanalua i keia.  E nana iki nae kakou i kekahi mau manao e pili ana i na aoao elua o keia kumumanao, oia hoi ka aoao e makemake ana e hoopaa i ke kula ma Kau, a me ka aoao e koi ana e hoihoi i ke kula i Waialua, e pono ai.  A i ka noonoo ana i keia kumumanao, he pono ke waihoia na manao pili kino a pau.  Aole pono i ko Hawaii poe ke aua i ke kula mamuli o kona lilo ana i kumu hoopomaikai i ko Hawaii poe wale no.  Aole no hoi makou e koi ana no ka hoihoi ia o ke kula i Waialua, Oahu, i mea e pomaikai ai na makua me na keiki o Oahu wale no.  Aole loa makou makemake e kukulu i na pono o Oahu wale no, me ka waiho wale i na apana me na mokupuni e ae.  O ke ola like ka pono mai Hawaii a Kauai.  Aole e pono ke hoonawaliwaliia o Hawaii i mea e ikaika ai o Oahu.  Aole pela ka manao o ka poe e koi ana no ka hoihoiia o ke kula i Oahu.

            Ke olelo nei kekahi poe, he pono ke hoomahuahua ae i na kula hanai kaikamahine ; a e kukulu i kula hou ma Oahu, wahi a lakou, aole e uhuki i ka mea i kanu mua ia ma Hawaii ; me he mea la, he kula ia no ko Hawaii wale no.  Aole o makou hoowahawaha i ka nui o na kula.  O ko makou makemake ia.  Eia nae ka hewa, o ka pokole o kahi e pono ai.  Ina ua lawa ke dala e hiki ai ke kukulu i na kula e like me ko Kau ma na moku a pau o keia Pae-aina, he pono ia.  Aka, aole hiki.  Hookahi wale no kula o ia ano no keia Pae-aina holookoa.  Aole anei pono ma waena-konu e ku ai i lawa kona mau pono no kela a no keia?

            Ke olelo nei hoi kekahi poe, ina e hoihoi ia ke kula ma Waialua i Oahu, he kumu ka ia e haalele ai na keiki e hele nei, a i hele iho nei, i ke kula iloko o na makahiki i hala ae nei !  Ke manao nei makou, aole pela.  Ina he makau ole ko na makua i ka imi ana i ke kula no na keiki a lakou, oiai aia ia ma kahi mamao loa’ku e like me Kau, aole e ole ko lakou hoouna i na keiki i ke kula ma kahi kokoke, a ma kahi waena-konu, e like me Waialua i Oahu.  Ina ma Waialua ke kula, ua oi ka hikiwawe o ka holo ana ilaila mai na wahi e ae a pau, mamua o ka holo ana i Kau.

            Ua hoomakaia ke kula kaikamahine ma Kau, aole no ko ka mokupuni o Hawaii wale no, aka, no ka lahui holookoa.  Ua kukuluia kela kula i mea hoomakaukau i poe kokoolua kupono no na kahunapule me na kumu-ao a kakou e hoouna nei i na aina-e a me ka poe e noho ana maanei—i mea hoomakaukau i poe makuahine kupono no ka lahui Hawaii.  Ua ola ua kula la, aole ma ka auhau ana i na makua, aka, ma kekahi haawina dala i loaa mai ma o ka Papa Hawaii la.  Ua weheia na pomaikai o ia kula no na kaikamahine kupono a pau.  Hiki no i ka poe ilihune ke hoouna i na keiki a lakou ilaila ; no ka mea, aole he uku no ke kula ana.  Oia hookahi wale no ke kula o ia ano ma keia Pae-aina.  Oia wale no ke kula i noa like i ka poe ilihune me ka poe waiwai.  Ina he oiaio keia, aole anei e oi nui aku ka pono o ke kula a me ka pomaikai o ka lehulehu ma ua kula la, ke kukulu ia oia ma kahi waena-kona ?  E ola anei o Lahainaluna ke kukuluia ma Kau i Hawaii, a me Waimea paha i Kauai ?  Ke manao nei makou, aole loa.  O kekahi kumu nui i ola ai o Lahainaluna, a lilo ia i pomaikai nui no na kanaka ui o keia aina, oia no kona kukulu ia ana ma Maui Komohana.  Pela makou e koi nei no ke kula hanai kaikamahine, e kukulu ia ma kahi akea, ma kahi ike ia.

            E ninau mai paha auanei kekahi, heaha la ke kumu o ka hoomaka ia ana o ke kula ma Kau ?  Ina aole pono ke kula ma Kau, no ke aha la i kukuluia ai ilaila i kinohi ?  No ke aha la i kukulu ole ia ai i Oahu ?  Eia, ka wa i hoomaka ia ai o kela kula, ua imiia na mea kupono i mau kumu.  A ua manao ia o Rev. O. H. Kulika me kana wahine na mea makaukau no ia hana,  Ua hoonoho mua ia nae o Kulika i Kahu Ekalesia no Kau.  Aole i liuliu kona noho kahu ana, aohe hoi he pono ke hele koke ae oia mai ia kihapai ae i kela wa.  Ua hoomaka mua no hoi oia me kana wahine i kekahi kula kaikamahine malaila.  A i ko laua ninau ia ana, ua ae laua e hoomahuahua ae i ua kula nei a laua a na ka Papa Hawaii e kokua a e hooponopono.  Oia na kumu i hoomakaia ai ke kula ma Kau.  Aole hoi ia he kumu keakea kupono i ka hoihoi ana o ke kula i kahi e ae.  Ua haiki ka hale, ua noi ae ka ohana.  E imi i hale hou.  Ua uuku ke kapa komo, ua nui ae ke keiki.  E imi i kapa hou.

            Aole nae o makou makemake e kamailio loihi no keia mea.  Hookahi mea i holo, ua hoihoi ia ke kula i Waialua, Oahu.  A na na kau o keia hope aku e hoike mai i ka naauao a me ka ole paha o ia hoihoi ana.  Aole o makou kanalua, e ike ia ana ka hua maikai o keia hana.  E ulu ana ke kula.  E mahuahua ae ana na haumana.  A e holo ana ka hana hoonaauao i na kaikamahine Hawaii ma keia hoihoi ana i ke kula ma Waialua.

            Ke makemake nei makou e paipai ikaika aku i na makua a pau e nana pono i na keiki a lakou.  E like me na keiki a oukou, pela ka lahui ma keia hope.  Ina naaupo, e naaupo auanei ka lahui.  Ina naauao; e naauao auanei ka lahui.  E na makua Hawaii! e hookomo i na kaikamahine a oukou i na kula Hawaii.  E nana i ke kula ma Waialua; ua weheia ka puka e komo ai na kaikamahine a oukou iloko o na pono he nui wale.  Ina he aloha ko oukou i na keiki e hookomo ia lakou i ke kula.  Mai aua ia lakou i ka ike.  I lilo ka oukou poe kaikamahine i poe wahine naauao, kupono i poe wahine no na kanaka naauao.  E ike lakou i na palapala.  A e ike hoi i ka hana a me ke ano o ka noho ana naauao e pono ai.  Pela e pono ai oukou, e na makua.  Pela hoi e pono ai na keiki; a pela hoi e pono ai ka Lahui.

He Ninau.

            I na makahiki i hala aku nei, ua hopuhopualulu iho ke Aupuni Hawaii e hahai aku mahope o na hana a Enelani a me Farani, no ka hoomolio ana i ka mea i manao ia he pono, oia hoi ka hookipa ana i na moku kipi e kipa mai ana ma Hawaii nei.  Aole no hoi o makou manao o ka leo papa a keia wahi Aupuni nawaliwali ka mea e akakuu mai ai ko ka honua nei.  Aka, he aha ke kumu e hoomau loa nei o ke Aupuni Hawaii i ka hahai ana mamuli o ia mea ana i hoolaha mua ae ai; oiai ua pau ke Aupuni Kipi, aole ma kona inoa wale no, aka, ma ka nanaina kekahi o kona mau kokua i hooikaika iho no ia Aupuni.  I keia manawa, ua hoihoi hou o Enelani a me Farani i ko laua manao, aole laua e hookipa hou i na moku kipi; a no ke aha hoi ko Hawaii nei kumu e hoihoi ole ai i kona manao ?  Ina paha e hoea mai ana ka moku Kenadoa mawaho o Honolulu, he wahi kanalua anei kekahi o ke Keena Hana o ko na Aina e no kana mea e noi mai ai e like me ka keia Aupuni e hoolaha ae ai?

Mea Hou o ke Alo Alii.

            Ke mau nei no ka maikai o ke ola o ka Mea Ilihia.  Aia no ia ma Molokai, aole i akaka kona manawa e hoi mai ai.

            Ua maikai no ke ola o ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa i keia mau la, aia no ia ma Papakanene kahi i noho ai ma kona wahi mau.

            Ke pa-e mai nei no ka lono i o makou nei, ua maikai no ke ola o ke Kama Aliiwahine, aia no ia ma Luakaha kahi i hoomalule ai iaia iho malalo o na lau uliuli o ia wahi anoano.

            Ua o nawaliwali iki ke Aliiwahine kanemake H. K. Kapakuhalii aia no ia ma Haimoeipo, a aia pu no hoi me ia ke alii opio Albert Kunuiakea.

            Ka pa mau nei no ke aheahe makani o ka noho oluolu ana o ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo.  Eia no ia ma Waikiki kahi i hoopulupe mau ia ai e ke ala onaona o ka limu lipoa a me ke kehau makani hoala hiamoe.

            Aia no ke Aliiwahine Lilia Kamakaeha me kona kaikaina alii Likelike ma ka Lai Ulu o Lele.  Pela ka mea i lohe mua ia mai nei, me he mea la ua holo mai la lakou i Molokai i keia manawa.

No na Palapala.

            Ua loaa mai ia makou kekahi palapala nona ke poo, "Heaha la ia, auau ka wai ?"  I kakauia e kekahi kanaka i huna i kona inoa, ua kapae loa ia e makou ma kuono, oiai ua ike no ka lehulehu aole makou e pai ana i na palapala o ia ano.  Eia kekahi, aohe no he makemake o ka lehulehu i kau mau olelo ano ole.

            O kau palapala e S. M. Pake o Lahainaluna, nona ke poo, "He Olelo Nane," ua hoomoeia ma ka papa, oiai aohe pomaikai o ka lehulehu ma ua palapala la au.

            Ua loaa mai kekahi palapala ia makou nona ke poo, "Pane ia J. P. Iwa," aka, no ka uhaiia ana o ke kanawai o keia pepa, oia hoi ka huna ana i ka inoa, nolaila, ke kiola nei makou ma kuono.

Aha Hoomalu.

            Augate 18.  Geo. Mc. Collough, belaia $6.00.  Herman, (haole olelo e) aihue pahi, hoopaiia $3.00 no ke koina.

            Augate 21.  Petero (kanaka Aferika) hoeha ia Kaili (wahine.) ua hookuuia.

            Augate 23.  Keahinui, aihue i ka moa a ka Moi, ua hookuuia.

            Augate 24.  Kahinalua, pepehi wahine, ua hookuuia.  Manuela Sylva, aihue wa@, hoopaiia hookahi makahiki e hana'i ma ka hana oolea me ka uku i na dala he $50.00 a me $1.25 koina.  Kauila, aihue moa a ka Moi, hoopaiia eono malama me na dala elua a me $1.75 koina.  Kekai, holonui, hoopaiia $15.00 me $3.00 koina.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

            UA LAWE AKU KE AKUA :--Ua hai ia mai nei makou e J. Kaaukai, o Hamakua, Hawaii, i ka lawe ana aku o ke Akua ia Kepa Kapuni.  He hoahanau ia iloko o ka Haku, a ua aloha nui ia oia.

            AHAAINA MARE.--Ua haiia mai nei makou e J. Kaaukai o Hamakua, Hawaii, i ko lakou kukulu ana i ahaaina mare no lakou iho, me ko lakou lawe pu ae i ka hauoli nui o ka la olioli o ke Aupuni.

            HUAKAI MAKAIKAI.--Ua poloaiia mai nei makou e John Case o Hilo, Hawaii e mahalo mai ana ia no kona ike ana i ka nani o ka hale puhi ko o Kaiwiki iaia i hele makaikai aku nei.  Ua ike ia i na misin a me kahi e holo ai ke ko a me ke ala holo pali.

            AHAAINA MANAOLANA, MAHELE EKOLU.--E ahaaina ana keia mahele o ka Ahaaina Manaolana i keia la ma Kikihale.  Ua konoia ka poe e manao ana e hele aku e ai me na kulu hapawalu, hapaha, a pela aku.

            KA MOKU KAMEHAMEHA V.--I keia Poaono aku nei la 19, ua hoounaia aku nei ka moku kiakolu Kamehameha V., e kii aku ina kanaka Hawaii e noho mai nei i Ponabe, na kanaka o na moku i puhiia mai nei i ke ahi e ka moku Kenakoa.

            HAALELE IA HONOLULU.--Ua kukui mai ka lono a ia makou, e haalele ana ka ka moku Kialua Kamitila ia anei, a e hoi ana i ka olu koahe o Beretane, pau kona noho kauwa ana na kakou, e lawe mai ai ina nu hou o kela kapa.

            ELEMAKULE HOOMAKAULII.--Ua kakau mai nei o S. Ieremia o Onomea, Hilo, Hawaii no kekahi kanaka elemakule ia makou me kona olelo mai i ka hoomakaulii o ua kanaka la, me ka hana o po ka la ; a mamuli o kana mea i hoomakaulii ai, ua paa kona hale laau.  O kona inoa o Lohi.

            KA HANA A KE KEIKI HAWAII :--Ma ka la 6 iho nei o Aug.  Ua hapai ae o Rev. S. C. Luhiau i ka papa aina a ka Haku.  O ka nui o ka poe i huli mai he 13 wahine, 7 kane; a ua ikeia ke kanalua ole o ka manao o na hoahanau, a me ka poe hooikaika.

            LA HOIHOI EA MA MAKAWAO MAUI.--Ua poloaiia mai nei makou e S. Kahaawipu o Makawao no ka hoomanaoia ana o ka la hoihoi ea iho nei o kakou ma ia wahi.  Ua kukuluia kekahi ahaaina malaila, ma ka malu kukui o Kokomo, a me ka malu koa lipolipo oia kula.

            MAKE O KEWALO W. O. ANAHOLA.--He wahine ui keia, he hoahanau hoi o ka Ekalesia o Anahola a me Koolau ma ke ahiahi Sabati ka loaa mua ana i ka mai Augate 13, ia la no pau ka ike, ka lohe, ka olelo, a waiho pu wale@h@ la no, a ka la 16 Poakolu make loa.  Aia kekahi keiki ana i Lahainaluna.  "O ka pono no ia ia oe e ka makua."

            NUHOU MA KAIWIKI :--I ka la 25 iho nei o Iulai, haule hou kekahi kanaka iloko o na ipuhao puhi ko o Kaiwiki, ma kahi i haule ai o ke kanaka mua.  Aole ka ia o kona wahi i hoonohoia ai, ia ia la ka mahaoi, oi ole haule.  Pela mai nei o Kaipoleimanu ia makou.

            I NA MAKAMAKA O KE KUOKOA :-- Ua kaumaha makou i ka hoike aku i ka lehulehu, ua nele makou i ka Helu 32, a e nele ana no hoi ka poe e noho maila ma Maikonisia, a ma kekahi mau wahi e ae.  Nolaila, ke kauoha ia aku nei oukou e na makamaka i loaa ua helu la, ina ua aloha oukou i ko oukou mau hoalauna, e oluolu oukou e hoouna aloha mai i ua mau helu la i lawa ai ko oukou mau makamaka e noho mai la ma na aina pouli o Maikonisia, a ma na pali hauliuli o Kalaponi, a me Keomolewa, a hala wale aku ma na makalae ma ka Hikina.

            PALAPALA MAI KALIPONIA MAI.--Ua loaa mai ia makou kekahi palapala mai Kaliponia mai i kakauia e L. H. Kapuaa, e hai mai ana ia i ka loohia ana o lakou i ka poino ma ka muliwai o Tuolumne.  Ekolu o lakou i make, o Miss Hana Keinonui, o Aarona Kealaia a me J. Huli.  O ko lakou nui e noho la ma Iniana Ba, eono ; a eia ko lakou mau inoa.  O C. Kaaiahua, o W. Kaauamo, o Mele Kupakole, J. H. Kahawai, o J. B. Kaaluea, a me J. K. Kanahelewai.  Eia nae, mahope mai, hookahi o lakou i pakele, oia o Wahinealoha.  I ka la 29 iho nei o Iune, ua piholo kekahi wahi keiki uuku nona na makahiki eiwa.

            HILAHILA OLE :--I ke kakahiaka Poalua iho nei, ua ikeia kekahi wahine e nam@ ana ma ke alanui me ke ano kunewanewa i na ao kaalelewa o ka rama, me ke koi wale aku ia hai e hele pu meia, me ka unu ae i kona kapa iluna a me kekahi mau hana hilahila e ae.  O ke ko-u mau wale iho la no ia o ka waha, e ole e kauo huluhuluia a hiki i ka hale me ke pani ia o ka puka o ka hale a paa, ina ua ulala hele i ke alanui a o Kawa la kahi noho.  He wahine keia noloko o ka ohana wahine i lawe i ka laikini, a ua akaka no paha ia oukou ko lakou ano ina oukou e naue ae ma ko lakou hale e muimuia ai a hakilo aku hoi.  He keu no a ka hilahila ole, oia no oe i ka waha o ka alapi la ke kani launa ole.

            Ua pahu ae ka hawai e moe nei ma Kawaiahao, ke hele nei io i anei ka wai @ ke alanui, no ka pili nakekeke paha.

            MEA HOU,  O KA HALEPULE MA WAIMEA PANI IA :--Ke hai aku nei au ia oukou.  Ua pani iho nei o Rowela, o ka hapanui ma kona aoao, aole e komo aku ka hapa uuku. I ka Poaha iho nei; oia ka la 10 o keia malama, a o ko lakou mau halawai Sabati paha ma ko lakou mau hale iho.

            ELUA HANERI BIPI :--Ua hoihoi ia mai nei he mau bipi, mai Hanalei mai, na ka haole e kanu ko nei ma Hanalei, i aneane alua haneri ka nui.  A ua kuuia aku ma ko makou kuahiwi nei, kokoke ma Puu@ e pipi paha auanei o ka ulei ka iol@

            OHANA KEIKI NUI :--I ka Poakahi iho nei ua ike iho makou i kekahi ohana keiki @, ma ka Hale Hookolokolo i ka wa o ko lakou makuakane i hookolokoloia ai.  Eiwa paha ko lakou nui, he poe hapa Aferika nae he kanaka Aferika ko lakou makuakane, a he makuahine Hawaii.

            HAKAKA KA POE INU RAMA :--I ke ahiahi Poalua iho nei, ua ona launa ole mai @hi mau luina Hawaii i ka rama, a ia lakou oili ae ai mawaho o ke alanui, o ko lakou hakaka koke iho la no ia a eha kekahi o oukou.  E ole e uwao ia e kekahi kanaka maikai pau ai.

            PAKELE MAI EHA :--I ke awakea o ka Poakolu ae nei, ua kau mai ka lia, a me ke @ menemene maluna o makou, no ka Mea Hanohano Moehonua, no ka hana a ka @ oia e hoomakaukau aku ana e kau iluna o ke kaa, o ka puiwa mai la no ia o ka @ lele iluna, kani ka ih@, o ka muimuia nae na haole malaila, ua kokua ia me ke aloha, aole nae ia i poino.

            PUPULE O MR. KUKE :--I ka Poakolu nei la 23 Aug., ua pauhia mai ka mea @ na ka inoa i ike ia ae la e ka mai pupule, he hoa aukai hoi oia no na kumu a kakou, @ hoa paipai lima pu hoi ma na oihana @ pono, he kauwa hoi a ke Akua, @ hoi o na mea waiwai, ka makua hoi o ke @ kamahine e noho mai la i Kalap@ no nae ke aloha p@umako.

            HE OIOI NO OE :--Aia hoi kekahi knaka e hakaka ana me kana waine i ke ahiahi i ka Poalua iho nei.  O ke kumu o ke kue i waena o laua, o ka mama ole o ka wahine i kahi puawa, a no ia mea pane kakana aku la kahi wahine; "Aole no ka oe e mama i mea e inu ai, e na kanaka inu awa." @ hoino i kau wahine no ia mea ino, o k@ kaana hoi ia.

            KAAPUNI IA O OAHU :--E holo ana o @ Ioane Ii i ke kaapuni ma na kua aku @ kana hana mau e kaapuni nei i @ ni o kakou, o ka paipai a hoike aku i @ o Fatuhiva, a me Waimea, Kauai, @ wahine pu kahi, e haalele ana laua ia @ lulu i keia la, a e holo aku an@ lio, a ma Nuuanu aku, a i Kaneohe, e @ li nui loa ana no paha ko na k@aaina.

            AHAAINA KOMO HALE :--I kela Poaono aku nei, ua ahaaina iho nei o Mrs. Kilikina @ kana mau haumana ma kona Halekula H@ no ke komo ana i ua hale la.  Ua lohe @ makou ua lako pono na papaaina i @ ai, a ua @meia aku na puuwai o ka @ naue aku malaila, a hoolawa iho i ko @ makemake ma na mea i hoolakoia.  @ kahi iho ia me kana mau haumana @ kulu ana i ka ahaaina no ka @ maluna o lakou ia ka wa a ka @ele i @ mai ai i kona mau eheu.

            MAU HAOLE PALAKI KAMAA :--I @ aka Poalua iho nei, ua lulumi nui ae @ naka mawaho o ka halekuai o Mika @ Ia makou i hoea aku ai, ike aku la @ elua haole keokeo e palaki a@a i ke ka@ kekahi kanaka no ka hapawalu @ aole laua i hilahila no ko laua apo a@ hi oihana haahaa mamua o na oihana @ aka, ua hoomanawanui iho laua, a ua @  iho makou i ke kulu pakakahi ana o na @ pawalu me he mea la ua l@ na dala @ me ka hapa iloko o ka wa p@le loa.  @ lohe wale no ma na nupepa o na aina haole i ke kahea okoa mai no o na kam@ ana ma ke kihi alanui.  "E p@ maa, e ke Keonimana e ;" o ka leo mau @ lohe ia ai, akahi no hoi kakou a ik@  He hana kupono loa k@ia i na keiki @ kanaka lalau wale iho no o kakou.  @ aina haole, he nui wale ka poe o keia @ aole lakou i hilahila, aole nae p@ waii nei.  Ua kaihi lo@ na k@ Hawaii ia lakou iho, me he mea @ ulakolako.

            NA UHI LETA GULA.--Ua ikeia e ma@ maloko o kekahi nupepa kekahi moolelo @ kekahi wahi kaikamahine ilihune ma L@ na, ka mea i h@ mau aku i na halekula @ hune, a malaila i loaa mai ai iaia ka p@ ka uhane.  I kekahi ahiahi, i ka p@ ana o ke kula, waiho aku la ia ma k@ lima o @ kahunapule i kekahi palapala me @ he umi.  O kona uku makahiki ewalu @ no pauna i ka makahiki.  Ua haawi aku manawalea i ke Akua no ka lokomaikai loaa mai iaia.  me kona p@ malie aku.  "Aka, ua wa-hi iho au ia mea me ke@ pule ku-io a me na @aimaka @  He oiaio he uhi leta gula nani io keia.  E hoohalike kakou ia kakou iho me keia.  E mahine ka waiho aku i ka kakou mau meuhi hai imua o ke Kuahu o ke Akua iloko na uhi leta gula, me ka pule a me oiaio maka he nui wale.  E ke keiki opiopio e ukuia no oe i ka wa e a@ hou mai ai ka poe pono.