Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 34, 26 August 1865 — Page 3

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Kawena Komeiji
This work is dedicated to:  Hawai'inuiakea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa.

English Column.

A Query

            The Hawaiian Government four years ago hastened to follow the example of England and France in extending belligerent rights to the so-called Southern Confederacy. We do not suppose the history of the world was very materially affected by the act. But why should the Hawaiian Government still continue belligerent rights to a Confederacy that has ceased to exist, either in name or in imagination of its most enthusiastic admirers. Now that England and France have retraced the step they should have never taken, why may not Hawaii? Should the Shenandoah appear off Honolulu, is there any doubt in the Foreign Office as to the "rights" she may claim?

The News.

            The most remarkable fact regarding the news of late is that there is very little that can be called remarkable.

            A monument has been erected with great ceremony at Lowell, Mass., to the memory of Ladd and Whitney the two soldier-boys, for they were both young, who fell in Baltimore on the 19th of April, 1861, "a day babtized anew in the blood of the proto-martyrs of the Second Revolution, as it had been in the blood of those of the First."

            A very important Convention of all the "Congregational" Churches of the United States was held in Boston in June. Over 500 delegates were present, many of them being leading minds in the nation. Such gatherings may not be much noticed by the politician, but they are in many cases more important than the noisy, pretentious "Assembly" or "Congress."

            The Young Men's Christian Association has purchased Ford's Theatre where Lincoln was assassinated, for the sum of $100,000. It will henceforth be called the "Lincoln Temple," and will be used as the "Rooms" of the above Association. During the military occupation of the theatre, a large number of articles were carried off by morbid curiosity seekers.

            The colored troops quartered in the vicinity of St. Louis have, it is said, contributed $70,000 to aid in the erection in Washington of a monument to the memory of President Lincoln.

            It is anticipated that the emigration to the United States this year will amount to at least 200,000. Agents of a Scotch Emigration Society are in Washington for the purpose of investing in Southern lands, if sufficient inducements are offered. Hitherto emigration has been from the more northern and central countries of Europe; but the opening of the South to free labor can hardly fail to attract large numbers from the more southern portions of the old world.

            MISCELLANEOUS. - The daily expenditures of the American Government during the past year amounted to $1,200,000...The Bureau of Emigration reports a falling off in the number of arrivals of over 20,000 as compared with the corresponding season of last year...It is said the emigration of Mormons from Europe will be greater the coming summer than ever before...Another lake has been discovered in Central Africa, whence the river Nile issues...Between Italy and the Pope negotiations are absolutely broken off. The Austrian Minister at Rome is charged with activity in procuring a misunderstanding.

Wreck of the Brother Jonathan.

            This is another of those terrible accidents which so frequently happens in American travel. The Brother Jonathan was a steam packet between San Francisco and Portland, Oregon Territory. She was on her up trip, and struck on a sunken rock off Lincoln, near Crescent city, about 1 1/2 P.M. of July 10th.

            Her crew and officers numbered 54 men; the passengers, including children, numbered 109, so far as known. Two boats swamped along side, three were left on the steamer. Only one boat escaped, carrying 16 adults and two children. Twelve of the these sixteen were connected with the vessel, the rest were females, a fact that speaks most significantly as to who stand the best chance of the boats in case of such accidents on the most of our ships. The vessel lay forty-five minutes before sinking, yet so far as known, the above number were all who escaped.

            Brig. Gen. Wright was on board with his family and staff. The last that was seen of him, he was standing on board, holding a life-preserver. He had been recently appointed to the Department of the Columbia.

            It is to be hoped that the other boats escaped, notwithstanding the above statements. Three-quarters of an hour was time enough to have allowed more than 16 to escape. When will the law see to it that greater care is taken?

            This case of the Brother Jonathan should induce to look near home. Should an accident happen to the Kilauea while distant from land, the loss of life will be terrible.

            Ua pupuleia ka mea hookani Piana o Kawaiahao, o Kivini, he aloha kaikuahine paha, ke paa nei ia ma ka Halewai.

NU HOU O NA AINA E MAI.

Ka ili ana o ka moku mahu Brother Jonathan.

            O kekahi keia o na ulia weliweli loa i ike mua ia ma Amerika. O ka moku Kaikaina Ionatana (Brother Jonathan), he moku mahu ia no ka poe ee pakeke mawaena o Kapalakiko a me Potalana (Portland) ma Oregona. E holo ana ia mai Kapalakiko aku, a kuia iho la oia me kekahi pohaku koa iloko o ke kai, e kokoke ana i ke kulanakauhale o Keresene (Crescent), i ka hora ehiku me ka hapa o ka la 30 o Iulai.

            He 54 ka nui o na'lii me na kanaka o luna; a o na ohua me na keiki 109, pela ka mea i ike ia. Elua waapa i piho pu ma ka aoao o ua moku la, a ekolu i waihoia maluna ona. Hookahi wale no waapa i pakela me na kanaka oo he 16 a me na keiki elua. He umikumalua kane a eha wahine. He kanaha kumamalima minute ka loihi o ka manawa i lana ai o ka moku, a o lakou wale no ka poe i pakele.

            O Brigadier Kenela Laika (Wright) kekahi maluna o ua moku la me kona ohana a me kona mau ukai. O kona ike hope loa ia ana, e ku ana oia a e paa ana i wahi nona e kau ai ke piho ka moku. Ua kohoia oia ma ke kulana o Kolumebia. Ua manaoia ua pakele kekahi mau waapa. O na hapaha hora ekolu, ua kupono loa ia manawa no ka hoola ana i na kanaka i oi aku mamua o ka 16. Ahea la hoomaopopo mai ke Kanawai i kumu e malama pono loa ia ai ia mea?

            O keia make ana o ka moku Kaikaina Ionatana, ko kakou mea nana e ao mai e nana ia kakou iho. Ina e ili iho kekahi poino maluna o ka moku Kilauea ma kahi mamao loa mai ka aina aku, alaila, o ka nalo ana o ke ola he mea weliweli ia.

            O ka waiwai o ke Aupuni Beritania i keia manawa he kanakolukumamaono tausani miliona dala.

            Elua luina i hoopaahaoia mai nei ma Konetetikuta no na makahiki he umikumamalua, no ko laua wawahi ana i ka pahu kupapau o kekahi hoa o laua i make, me ka lawe aihue ae i na dala he kanaono i humuhumuia a paa iloko o ka pakeke o ka wawae o ka mea i make.

No Italia.

            Ua maheleia o Italia i na apana liilii he kanalimakumamaiwa. O na kulanakauhale nui, o Napele, o Turina, Milana, Palamo, Kenoa, Feloreneke, Bologna, Messina, a me Leghorn.

            He 80 puali koa hele wawae, a he 221,976 kanaka; 6 puali koa Basagelieri, 27,336; puali kaua lio, he 19 puali, 26,235 puali pu kaa, he umi puali, 31,347; o ka poe alii (engineer) elua puali, 6862; 3 puali o na kanaka lawe kaa ukana me na kaa pauda, 7957; o ka poe kiu, 9094; na puali koa raipela alii, he 14 legiona, 19,224. O ka ikaika o ka puali holookoa a pau, he 14,000 alii koa me na kanaka 374,134.

            O ka puali o ke aupuni, 1,230,988 kanaka, ua lako pono i na mea kaua, a 756,552 koa hoomoe, ua lako no, a mawaho mai o ia poe 716,216 kanaka i pakui hou ia mai.

            Ua mahuahua loa na moku manuwa o Italia i keia manawa. He 18 moku mahu hao, he 21 moku mahu laau mahope ka hulia, he 24 moku mahu ma ka aoao ka huila, he 10 mau moku pea nui me na moku mahu lawe ai he 22. O ke aumoku holookoa a pau o Italia he 95 moku o kela ano keia ano me na pu 1312, me na koa me na luina he 21,974. Ke hoomakaukau nei no ke Aupuni o Victor Emanuela i ka hana i na moku me na papu.

HUNAHUNA MEA HOU.

            Ua loheia mai nei ua hoihoiia aku ka Hale Keaka o Foda, ka hale hoi i pepehiia'i o Linekona, i ka poe nona ua hale la, oia ka Hui Kristiano o na kanaka opiopio, a e kapa ia ka inoa o ka "Luakini Linekona." O ke kumukuai no ua hale la, he $100,000. Ua oleloia, ua nui wale na mea i laweia o loko o ua hale la e ka poe imi mea hou. O ka moena kekahi, ma kahi i okupe ai o Bu, ua okiia i mea hoomanao.

            Ua houluulu mai nei na puali koa nika o ke kulanakauhale o Sana Lui i kekahi puu dala i mea kokua no ke kukulu ana i Kia Hoomanao no Linekona ma Wasinetona. He $70,000 dala i loaa ia lakou.

            Ua hoikeia maloko o ka Hale Ahaolelo o Beritania, o ka nui o na'lii koa ma ia aupuni holookoa a pau, he 4,686, a he 5,027 poe alii malalo iho o lakou, a 124,632 koa.

            Ua lohe mai nei makou, o ka nui o ka lilo o ke aupuni o Amerika Huipuia i kela makahiki aku nei, he $1,200,000. Ua hai mai ka Papa Hoike Lima Hana i ke emi ana iloko o ka poe i hiki aku ilaila. He 20,000 wale no, aole like me ko ka makahiki i hala. Ua oleloia, o na Moremona e hele ana mai Europa mai i keia makahiki e oi ana mamua o ke kau i hala'ku.

            Ua loaa kekahi loko hou ma Aferika waena, mai kahi i kahe mai ai o ka muliwai Nile.

            O na olelo kuikahi mawena o Italia a me ka Pope, ua uhaiia.

            Ua uluku na Kuhina Auseturia ma Roma, ua eleu no ke komo ana o ke kuhihewa iloko o lakou.

            Ma Amiens he 80,000 kiaha barani i pau i kela la i keia la. Ewalu haneri dala ke kumukuai o ia mau mea; he mau dala no hoi ia e loaa ai na pauna palaoa 7,000. Aole no hoi o na kane wale no, pau pu me na wahine.

            NO KA HAKU NAPOLIONA. Ua hai ia mai nei, me he mea la e hele loa o Haku Napoliona, (aole ka Emepera). O kona hale nui maikai, ua kuaiia; a ua kakali iho kona wahi moku ma Havre iaia no kona holo ana aku i na wahi e.

            KE KEIKI A KA HOOILINA KALAUNU O BERITANIA. E bapetisoia ana ke keiki kamakahi a ka Hooilina Kalaunu o Beritania ma ka inoa Albert Christian Emnauel. O kona inoa maoli o Prince Christian.

            MOKU HAO HOU. Ke hana ia nei kekahi moku hao hou ma Farani mamuli o ka mea a ka Emepera i manao ai he pono. Aole ia moku e lawe ana i ka pu, aka, e hanaia ana ia moku ma ke ano hiki ke hoopoho aku i kahi moku ma ka hookui ana aku ke kue ia mai. O La Choa kona inoa, ma keia mea, ua maopopo ke hele nei o Farani imua ma na mea kaua.

Na Palapala.

HONOLULU, Iune 13, 1865.

            I na haipule i aloha nui ia, e noho la ma Waimea, Kauai.

            E ALOHA AUANEI OUKOU: Ma ka inoa o ka Haku o Iesu Kristo, a mamuli hoi o ke kauoha a ka Aha Euanelio o Hawaii, i akoakoaia ma ka keia kulanakauhale, a makou e palapala aku nei ia oukou.

            He ehaeha ko makou, a, he kaumaha like no hoi ko na Ekalesia o Kristo a pau, mai Hawaii a Niihau no oukou. No ka mea, ua laha wale ae mai o a o, ua ane makaukau kekahi hapa o oukou e haalele i ka Euanelio maikai o Iesu, a e hahai mamuli o ka olelo e, e make ai ko oukou uhane.

            A pehea ia e na hoa? He oiaio anei keia mea a makou e lohe nei no oukou? Ua ane paupauaho io anei oukou ma kahi a oukou i hoohiki kahiko ai, e ane makaukau ana no hoi e haliu mai ko Iesu la maka aku, e hele mamuli o ka haku e ae? Aole anei i lawa ke aloha o Kristo no ko oukou makemake Pau anei i ko oukou manao, ka mana o kona koko i hookaheia no oukou? A nolaila, ua ae maoli anei oukou e hehi pu i ke ola nui malalo iho o ko oukou wawae?

            Aole makou e hiki ke kuhihewa pela, me he mea la, e kau hou ana oukou i ke keiki a ke Akua ma ke kea, me ka hoomainoino hou aku ia ia ma ke akea. Aole loa oukou e hiki ke hoopoina i ke kahua i ku kahiko ai ka Ekalesia o Waimea; aole no hoi i ke ala a Wini, a ka oukou kumu aloha mua i kai malu ai ia oukou. A pela no hoi, kahi ipukukui i kukuni makamua ia'i iwaena o oukou, a anapu wale mai hoi kona malamalama ma na wahi apau o keia pae aina; aole oukou e hiki ke kinai wale a pio. He kulanakauhale oukou e ku ana ma kahi kiekie, a ua hoopuniia hoi e ka poe hoike he nui loa.

            Auhea oukou e na hoa iloko o ke Aupuni o Iesu? Ke paipai aloha aku nei makou ia oukou, mai kumakaia aku i ka pono makamae a oukou i ao kahiko ai a i manaolana'i no hoi. Ke ku mai nei ka Haku e kahea aku ana ia oukou penei: "E hoomanao oukou i ko oukou wahi i haule ai, a e mihi hoi, a e hana i na hana mua!" A eia hou mai no hoi kana: "A i ole, ea, e hele koke aku au i o oukou la, a e lawe i kou ipukukui mai kona wahi aku, ke mihi ole oukou."

            Malama nae, paha, he wahi ninau mai ka oukou penei: "Aole anei makou e pono ke pipili i ka makou kumu? "He pono no, ke pili oia i ke Poo hookahi no kakou a pau. Aka nae, a haalele ke kumu a oukou i ke Poo, a hele mamuli o na hewa e make ai, aole loa oukou e pono ke hahai mamuli ona, no ka mea, ea, aole oukou no kekahi kanaka - no Iesu Kristo no. Nana no oukou i kuaipanai, a ua hoohiki no hoi oukou e lilo mau nona. I akaka no hoi, aole o Kristo i maheleia, aole i kaulia ka oukou kumu ma ke kea no oukou, aole no hoi oukou i bapetisoia ma kona inoa. Ua maopopo ia oukou ka pono a Wini i lawe mai ia oukou, Ua ike hoi oukou i ka mana a ke Akua i kau mai maluna o oukou, a hoohuli i kekahi poe o oukou ilaila, i hoomaopopo oukou i ke ola nui ma o Kristo Iesu la; a ua ike hoi oukou ua haalele ke kumu a oukou i keia pono a hehi wale mluna iho ona.

            Aole ia i hele mamuli o ka Uhane, mamuli no o na kuko o ke kino, e hana ana i ka hana e wawahi ai ka pono a Wini ma i hele mai ai e kukulu.

            Nolaila, he nui ko makou aloha ia oukou i ka lohe ana i keia hihia nui iwaena o oukou. Ina haule kekahi hoahanau iloko o ka hei a ka Diabolo, he mea kaumaha ia; aka, ea, a paa i ua hei la kekahi kahunapule, kekahi o na puali koa o Iesu, he kaumaha oi nui aku no ia.

            Ua hoike maopopo ia mai ia makou na hana a pau a ka Ahahui Ekalesia o Kauai i hana'i; i ko lakou imi ana e kinai i keia hihia, a ke hoapono nei makou a pau i ka lakou la. Eia ka makou i hooholo iho nei no ia mea:

            "Ua lohe maopopo mai nei keia Ahahui Euanelio me ke kaumaha, i ke palemo ana o Rev. Geo. B. Rowela, kekahi lala o keia Aha iloko o hewa, maloko o kona kihapai, ma Waimea i Kauai; a malail, ua loaa i ka poe enemi o Iehova ke kumu e olelo hoino ai; a ua hoehaia mai ka Haku iloko o ka hale o ka poe aloha aku ia ia, a ua hoohilahila mai no hoi ka Ekalesia o ke Akua." Nolaila, e hooholoia penei:

            "E oki aku kakou ia Rev. Geo. B. Rowela mai keia Aha Euanelio aku, a e hoike aku i na Ekalesia mai Hawaii a Niihau e like me ka ka Aha Euanelio o Kauai i hooholo ai nona. Aole o ua Rowela nei he kahunapule ma keia hope aku. Aole hoi e pono ke hoopili aku kekahi poe hoahanau ia ia, e kokua ia ia, e ku-e i keia mea i hooholoia mai nei. He pono ke aolo aku lakou e haalele ia ia; a ina e hookuli lakou e kapaeia aku lakou mai ka Ekalesia aku."

            Ke kipi maoli o Rowela i ke Aupuni o ke Akua. Ke hoolilo nei oia ia ia iho i enemi ku-e i ua Aupuni nei; a, o ka poe hahai mamuli ona he poe ku-e pu nei no hoi lakou i ke Akua, e hana ana i ka mea e mokuahana'i kona mau Ekalesia ma keia pae aina; aole hoi makou e hiki ke manao he poe hoahanau lakou iloko o ka Haku. He poe kanaka e lakou, he poe enemi i ko kakou Haku; e imi ana e wawahi i ka makou i hooikaika ai e kukulu i keia mau makahiki aku nei he kanahakumamalima.

            Ua ike no hoi oukou e na hoahanau, he mea hiki ole i ka oukou kumu ke hoolilo ae i ka pono i ka hewa, a i ka hewa hoi i pono. Aohe mea hiki ia ia ke hoolilo ae pela i ke kanawai o Iesu, a huikau wale hoi, i nalowale ke ano e o ka pono a me ka hewa. A nolaila, he nui ko makou haohao a me ke kaumaha no hoi no kekahi mau hana ano e loa i hanaia ma ka inoa o ka Haku iwaena o oukou, wahi a ka lono e laha wale nei. He nui ko makou minamina i na mau hana e hoohaunaele nei, no ka mea, me he mea la ia i ka manao o kekahi poe ua haalele oukou i ka mea i kono mua mai ia oukou iloko o ka Euanelio okoa ae; aole nae ia he Euanelio okoa, he wahi olelo kai hewa wale aku no ia oukou, mamuli o ka aoao o Satana. Mai puni oukou ia mea. E hoomanao i ka ke Akua, penei: "Ina paha o makou, a he anela paha mai ka lani mai, e hai aku i ka Euanelio ku-e i ka makou i hai aku ai ia oukou, e hoomainoino oia."

            Aka, ke olelo mai nei kekahi poe ua mihi o Rowela i kona hewa, a nolaila, he pono ke kalaia mai oia, a hoomauia hoi iloko o kana oihana kahuna. Kuhihewa oukou! Ina paha he oiaio, ua mihi oia i kona hewa, alaila, e kala io ia no kona hewa, a e apo hou kakou ia ia ma ke ano hoahanau; aka nae, aole loa ia e hiki ke lawelawe hou ma ka oihana kahunapule. Ua oki loa ia. Ma keia manao, ua loihi na Ekalesia Euanelio a pau ma ka honua nei. Pela hoi ke Akua. E nana ia Ezekiela 44:10-14.

            Eia nae, aole i maopopo ia makou ua mihi o Rowela, no ka mea, o ka mea mihi, ua haahaa kona naau, ua akahai, a ua hana no hoi i na hana ku i ka mihi. Aole pela o ua Rowela nei. Ke hooikaika nei oia e hookiekie ia ia iho, a noho hoi i kahu Ekalesia! Ke ku-e wale nei ka oia me ka hoowahawaha i ka olelo ao a kona mau hoa o ka Ahahui Ekalesia o Kauai; a, ke hoomokuahana nei oia i ka Ekalesia o Waimea, i Kauai, me ka hoino no hoi i na oihana hoano a Iesu Kristo, ko kakou Haku i haawi mai ai i kona Ekalesia. Oia hoi ka bapetiso ana a me ka ahaaina a ka Haku.

            No ia mea, ea, ua akaka, aole o Rowela i mihi io mai. A nolaila hoi, ua lalau loa na hoahanau i pili ia ia, a hahai mamuli o kana mau hana hoohaunaele iloko o ke Aupuni o Iesu Kristo. A ke ao aku nei makou i ua poe hoahanau nei, e ku malie, e hoomanao, e mihi hoi a hoi hou mai i ko lakou pono i haalele ai.

            E na hoaloha iloko o Iesu, mai hoopoina i kahi a oukou i hoohiki mua'i. E kupaa a e kuoo hoi ma ia kahu hookahi i hoomakaukauia ma o Iesu la no kakou. E huli hoi i ka Palapala Hemolele i maopopo lea ia oukou ka makemake o ka Haku; i hiki ia oukou ke hahai mamuli o laila - oukou pu me makou, a o kakou pu me ka Haku, nana kakou i hoolapanai mailoko mai o ka hewa a me ka make, a i hoolilo mai hoi ia kakou i mau hooilina no kona Aupuni Lani.

            Mai noho a kapae oukou i kekahi ala e ae; o ka make ka hope.

            Ke pule aku nei makou no oukou, oi hoi e ku puni nei na Ekalesia o ka Haku a pau mai Hawaii a Niihau, me ka minamina aloha nui, e haka pono ana ia oukou i keia wa e noho kulanalana nei kekahi poe o oukou. Aole no hoi o lakou wale, o na puali o ka lani kahi; ke kulou mai nei lakou me ka iini nui e hoi hou mai ka poe auwana a pau iloko o ka pa a ke kahunui. Mai hoolohe i ka leo o ka mea e, i ko ke kahu, i ko Iesu a hui hou kakou i ka poe hipa hookahi e hahai like ana i ke kahu maikai, a hiki aku auanei i ke ola mau loa.

            Me ke aloha ia oukou o Iesu Kristo la, o makou na Komite.

W.P. ALEKANEDERO, }

E. BONA, } Komite.

I. Ii.

EIA KA KEIA: - No ka pilikia o ko oukou hale pule, ua kukakuka makou no ia mea, aole hoi makou i kanalua iki, no na hoahanau kupaa ma ka pono o ka Haku ka hale. Aka nae, aole ia makou ka hooholo ana i na olelo pili i ka waiwai, no ke aupuni no ia. Ua ike o Kauka Kamita i ko makou manao no ua mea nei, a nana no e kokua aku ia oukou ma ia pilikia.

Manao Hoohalahala.

            E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: Ma ka la 29 iho nei o Iulai, hele aku la na kanaka ku makahiki o Koolauloa nei, e nonoi aku i ko lakou mau haku hana, e hookuu ia lakou ma ka la 31 o Iulai, oiai hoi, oia no ka la i hoihoiia mai ai ke Ea o ke Aupuni Hawaii nei, a he la no hoi keia Lahui e hauoli ai no ka hoihoiia ana mai o ko lakou mau pono, me ka manao e waiho aku i na hana lima kupono ole ma ia la. He la kamahao no hoi ia iloko o na la o ka makahiki okoa.

            I ka hoopii ana aku nae i ko lakou mau haku hana e hookuu ia lakou ma ia la, ua pono ole nae ia manao i ko lakou mau haku, a kena mai la no e hana no ma ia la. A no keia mea, nui loa iho la ka hoopaapaa ana, a he kumu nui no hoi a lakou i hoohalala nui ai. I ka hiki ana mai o ua la nei, ua hoomaka aku no lakou i ka hana me ke kaumaha no nae o ka naau.

            Hookahi no haku hana ma Koolauloa nei i hookuu i kona poe ku makahiki ma ia la, a ua hana iho oia i kekahi ahaaina nui ma ia la, me kona ai pu no hoi me kona poe ku makahiki. Ua hana no hoi oia i ka lemi i huipuia me ke ko, a lilo ae la he mea momona, a pakahi kiaha mai la oia i na kane a me na wahine, me kana olelo, "E inu like kakou i ka wai momona, me ka hauli i ko kakou Aupuni Hawaii. E ola ko kakou Moi i ke Akua, a me ka Lahui o Hawaii nei."

            Aole no hoi he mea ona ma kana ahaaina ana. O Kupa (hana pahu) ka inoa o ua haole nei, aka, o Kupa Hawaii ka pono loa, me he mea la o ka haole keia i hoohiki ma Hawaii nei. E pono paha i ke Aupuni e ki ia kekahi mau pu aloha nona, i loaa ai ka uku kaulele no kana hana maikai.

            Eia hoi ka ninau: Pehea ka poe haku hana i hoohana i na kanaka ia la? He aha la hoi ko lakou hoopai? E makaikai no kakou i ka olelo a Paulo, no ka mea, ke i mai nei oia, "O ka mea hoole i ka ke Alii, ua hoole no ia i ka ke Akua."

G.B. KAHELEAIHI.

Augate 1, 1865.

Nu Hou ma Helani.

            Eia ua nu hou la, o keia ekalesia o Helani, he ekalesia hou loa, aole i makahiki kona mau la o kona ana, aka, o kana mau hana ua pili i ka pomaikai; o ke Kahunapule o J.W. Kupakee, he Kahunapule hou no; a o kana mau hana ua pili no i ka pomaikai.

            Ua kahea aku makou i keia Kahuna no makou, me ko makou hai aku iaia i ka uku a makou i hooholo ai nona, hookahi haneri me kanalima, a ua ae mai no oia, ua hoi mai oia a noho pu me makou iloko o keia mau malama. A ua hookaa aku makou i na $122.12, koe nae elua hapa makahiki. Ke lana nei nae ko makou manao e oi ana mamua o ka uku a makou i kahea aku ai.

            Eia kekahi, o ka nui o na dala mahina hou $62.93. Huiia na dala Kahuna me na dala mahina hou he $185.11.

            Eia hoi keia ke hooikaika nei no laua me kana Eva ma ka hana a laua i ae mai ai, ua huli mai kekahi poe hoomaloka ma ka pono, a ua hookomoia ma ka ekalesia he umikumamaiwa, maloko o keia mau hapaha elua, ke hauoli nei ko'u naau no ka iho ana mai o ka Uhane Hemolele maluna o makou.

            Eia, ua bapetizo ia he umi a oi ae na keiki hou, ua hoi mai kekahi poe i kapaeia no ko lakou hewa, a me na Farani, a me na moremona, a me ka poe paakiki iloko o ko lakou kuhihewa.

            Ua lohe nui paha keia aupuni no ka apana o Kahaluu, he makuahine no Kaona, o na la nui ma keia apana, o ka Poakolu a me ka Poaono, o ka ona ua pau, aole ona ua hiki mai ka Iubile ma Helani nei. Ke komo kauhale nei na Luna o na ekalesia maloko o keia mau apana ekolu, o na wahine nae ka uila loa ma ka paipai, ke kaiahuakai nei maloko o keia mau apana. S. HALUAPO.

Helani, Kona Akau, Aug. 10, 1865.

MARE.

Iune 1, ma Kaeleu, Hamakua, Hawaii, mare o E. Kaeo me Losinehame Kapahu.

Iulai 27, malaila no mare o Kahue me Mahoe.

Iulai 27, malaila no mari o Kanakaole me Paaela, na L. Lyons lakou i mare.

Iulai 17, ma Waipa, Kauai, mare o John Goution Cook me Losalia.

Iulai 23, ma Waioli, Kauai, mare o Keama me M. Kalaikini, na Rev. E. Ioane lakou i mare.

Aug. 10, ma Waioli, Kauai, mare o Wahahulu me Kumahanui.

Aug. 14, ma Koolau, Kauai, mare o Mokalae me Nahoopana, na E. Helekunihi lakou i mare.

HANAU.

Iune 9, ma Lepeuli, Koolau, hanau o Inoaole k., na Haule me Kanika, a ua make no.

Iune 26, malaila no hanau o Maaila k., na Meka me Nahowaa.

Aug. 5, ma Peahi, Hamakua, Maui, hanau o Hoolale na Hoolale me Kepaa.

Aug. 9, ma Opana, Hamakua, Maui, hanau o Kapua k., na Kapua me Lupua.

MAKE.

Iulai 5. ma Waipake, Koolau, Kauai, make o J. Kaikapu opio k.

Iulai 22, ma Pilaa, Koolau, Kauai, make o Keonookamoku, he elemakule.

Aug. 13, malaila no make o Mahiai w.

Iune 21, ma Hamakua, Hawaii, make o Kapuni k.

Iulai 8, malaila no make o Kalama.

Iulai 22, malaila no make o Kapai.

Iulai 25, ma Halehaku, Hamakualoa, Maui, make o Kaahanui k.

Aug. 7, ma Peahi, Hamakualoa, Maui, make o Holae.

Iulai 4, ma Kaliki, Oahu, make o Kilakau w.

Aug. 3, ma ia wahi no make o Haliimalie w.

JOHN H. PATY!

Mea Hooiaio Palapala.

Honolulu, Pae Aina Hawaii.

AIA KONA KEENA HANA MA KA Hale Baneko o Bihopa ma. 125-6m

Ua Makemakeia

HE KANAONOKUMAMAHA (64) kanaka paahana no na mala ko, a pela aku. He kanakolukumamalima dala ($35.00) a hiki i ke kanahiku ($70.00) na dala e ohi mua ia, ke manao ka mea paahana e ohi pela. A e kakauia hoi elua Palapala Aelike maopopo loa i ku i ke Kanawai, na ka Haku, a na ka mea paahana.

            E ninau ia J. Maluaikoo a i kona poe Hui paha ma ko lakou Halekuai mea ulu, ma uka iho o ka huina o Alanui Alii Wahine me Alanui Nuuanu ma kahi i kapaia ka uapo o "Pokele."

J. MALUAIKOO,

O ka oukou Kauwa.

Honolulu, Augate 22, 1865. 196-2m

OLELO HOOLAHA.

E IKE MAI NA KANAKA A PAU, A me na haole. Owau ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hai aku nei i ka poe mea holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Miula, Puaa. Ina e komo ana ma kuu mau Aina e waiho ia

Ma Maliko, Eleile,

ma Hamakua, Maui. Aole e hookuu wale i na holoholona ma ua mau aina la, o ka poe a'u i ae ole aku ai, ke papa pu ia 'ku nei na haole, aole e waiho loa i ko lakou mau waiwai ma ke Awa o Maliko, ina e makemake ka mea nona ka waiwai e hoolimalima i ka waiho ana, e kamailio pu me ka mea nona ka inoa malalo nei. O ka poe a pau i kue i keia olelo, a kolohe maoli paha, e hanaia e like me ke Kanawai o ka aina.

G. KAONOHIMAKA.

Haiku, Hamakualoa, Maui, Aug. 13, 1865. 195-1m*

OLELO HOOLAHA.

E KUAI KUDALAIA'NA NA LIO 4 ma ka Pa Aupuni

Ma Waiawa, Ewa,

ma ka Poaono, oia ka la 1 o Sepatemaba, 1865, i ka hora 9 oia la. Ke ano o ka Lio a me ka hao malalo iho.

1 Lio wahine eleele hao manamana ano-e.

1 Lio wahine hulupala lae keokeo hao ano-e.

1 Lio wahine hulupala me ke keiki, hao ano-e.

1 Lio wahine ahinahina me ke keiki, hao ano-e.

J. HAUOLONO, Luna Pa Aupuni.

Waiawa, Ewa, Aug. 24, 1865. 196-1t*

Hale Kuai Hou.

AME NA

LOLE HOU!

E WEHEIA ANA MA KA POAKOLU ma ka la 28 o Iune, ma ka Halekuai ma ke Alanui Papu e huli kokoke aku ana i ka Halekuai o Mika Van Holt a me Heuck, na LOLE KINOHINOHI, na KAMAA BUTI, na KAMAA HAAHAA, me na KAMAA OPEA LIO, me na MEA A KA MANAO E IINI AI A KA POE IANAKU.

            O ka laweia ana mai nei no ia e ka moku POLYNESIAN mai Kapalakiko mai, a e kuaiia ana keia mau mea a pau loa ma ke kumukuai haahaa loa. C. FRED. PFLUGER.

July 12, 1865. 189 3m

OLELO HOOLAHA.

E IKE NA KANAKA A PAU I KEIA, E like me ka mana i loaa ia'u mai ka Luna Kanawai Kaapuni, Apana Eha, Mokupuni o Kauai, o ko Hawaii Pae Aina mai: Nolaila, ke kahea'ku nei au i ka poe i aie mai ia Piomanu o Wailua, Kauai i make aku nei, a me ka poe ana i aie aku ai. E hele mai lakou ma kuu hale noho ma Kauluolono, Wailua, Kauai; no ka hookaa'ku a me ka hookaa mai i na aie, e like me na olelo maluna, iloko o na malama Elua mai keia la'ku. OPUANAOLE.

Luna Hooponopono Waiwai.

Wailua, Kauai, Julai 27, 1865. 193-1m

Olelo Hoolaha!

KE PAPA AKU NEI AU I NA KANAKA a pau e noho ana ma Puuhaoa, a me na wahi e ae. Aole lakou e hele, aole hoi e kii i na mea ulu a pau maluna o ka aina o Kaaeamoku, e waiho la ma ke Ahupuaa o

Kakiweka, ma Puuhaoa, Hana, Maui.

A me ka aina kuai o Kahuawi Alu, e waiho ana ma ia Ahupuaa hookahi no. Aole hoi e hookuu wale i na holoholona, aole hoi e hana i kekahi mea e ae maluna o ua mau aina la, ke papa pu ia aku nei hoi ka poe mea Waa a pau, aole lakou e waiho hou i ko lakou mau Waa ma ke awa o HANAKAIOLE, ina e makemake ka mea Waa e Hoolimalima i ke kau ana o kona Waa ma ua awa la, e kamailio pu no me ka mea nona ka inoa malalo nei. O ka poe a pau i kue i keia olelo, a kolohe maoli paha, e hanaia no e like me ke Kanawai o ka aina.

AKUNA (PAKE,)

Luna Aina o Kaaeamoku, a me Kahaawi Alua.

Puuhaoa, Hana, Maui, Iulai 29, 1865. 193-3t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA a pau mai Hawaii a Niihau. O wau o Hookaaku ka wahine mare

A Kapalapala

no Makawao i Maui. Ke hai aku nei au ma ke akea, me ke Kauoha pu aku no hoi e hoi mai no kuu kane mare o Kapalapala, no ka mea, ua haalele wale keia ia'u me ku'u hewa ole, a ke noho hoomanawanui nei au i kekahi mau makahiki me ka malama ole ia o ko'u ola. Nolaila ina i hoi ole mai o Kapalapala me a'u, alaila, e hoopii no au no ko'u poho.

HOOKAAKU (W.)

Honolulu, Oahu, Augate 3, 1865 192 1m*

OLELO HOOLAHA.

E IKE NA KANAKA A PAU, OWAU ka mea nona ka inoa malalo. Ke hai aku nei au i ka poe mea Holoholona, Lio, Bipi, Hoku, Miula, Puaa, Moa. Ina e komo ma kuu Kuleana Alodio e waiho ia ma

Kaukahoku, Nuuanu,

ma kai o Hanaiakamalama. E uku na Holoholona $1.00 no ke poo; ka Moa, e uku 25 keneta no ke poo hookahi.

W.S. MAIKAALOA.

Oahu, Augate 7, 1865. 196-3t*

OLELO HOOLAHA

A NA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI

O

"MOKUUMEUME!"

E KUAI KUDALA IA ANA E NA MEA nona na inoa malalo nei, ma ka Hale Hookolokolo i ka Poakahi, la 28 o Augate, ma ka hora 12 o ke awakea, keia apana aina o ka "Mokuumeume," e waiho ia ma Ewa. I ka poe a pau loa e makemake ana i wahi mahi, kupono i ka mea hookahi ke malama, a ke mahi hoi; eia ka wa e hana'i.

JOHN O. DOMINIS,

Luna Hooponopono Waiwai o Ka Moi.

C.C. HARRIS (HLAKI.)

Luna Hooponopono Waiwai o L. Haalelea.

Honolulu, Augate 4, 1865 16-3t

 I KA LEHULEHU!

HE MEA HOU!!

-HE-

Makepono, he Nani,

-A-

He Makepono loa!

U LOAA MAI IA S. GRINBAUM MA, MA ka moku “COMETA.”

HE AHI KOE KAULANA! 

A PULU OLE NO HOI I KA WAI!!

-NA-

A.M. POLLAK,

a ua ikeia ma ka honua a puni, oia ka oi o ka

Maikai Loa a me ka Makepono Lea, i ikeia a puni ka honua.

NO KA MAKEPONO LOA.

   He 150 ahi Koe iloko o ka Pahu hookahi, he 50 hoi kaua oi aku maoiua o ke Ahi Koe Koe pule.

                                                            NO KA NANI.

   Ma na mea i hanala’i ua Ahi Koe nei, aohe uahi hohono pela – aohe ne hoi e pak ai ke honi aku – a ua hookomoia iloko o ka pahu maikai, nolaila, ua kupono loa la ae na hale hookipa, a me na Hale Oihana.

  Ua kohoia A. S. Grimbaum ma, i mau Luna nana o kuai i ua mau Ahi Koe nei, ma na Mokupuni o Hawaii nei a e hoolako ia’ku no hoi ia laua, e like me ka nui o na mea e lilo ana.

   Ina oukou e hoao ia, aole oukou e makemake ana i kekahi an Ahi Koe e no.                                 A.M POLLAK.

     193-1M                                          Mea Hana Ahi KOE