Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 35, 2 September 1865 — I na Makamaka o ke Keena Kuokoa: [ARTICLE]

I na Makamaka o ke Keena Kuokoa:

Aloha oukou. Me he kdoa aea la wau o ka noho ana i Mdui i keia mau la. Aohe no ka makamaka ole ; he nui na makamaka, a he maikai ko'u hookipaia'na. He keu wale no ko Maui nei poe kamaaina ma ka hookipa maikai ana i na malihini, wahi a ko'u ike. A peia no hoi ka ike a k'ekahi poe maiihini mai Oahu mai. Mai olelo nae oukou iloko o keia mau pono o Maui nei, ua oki pau ka noho ana. Aohe ; me he koloa aea la ka noho ana o.ko " Oahu makaewaewa" ia nei, He okoa o Oahu a okoa %Maui. Okoa na heiehelena, okoa na alanui, okoa na mauna, okoa kela mea keia roea. O ko Makawao nei wai. he wai lua, aole o ko Oahu wai o Nuuanu. Aka, o ka noho aga maanei, he maikai no ke maa iho ia nei. lloko o ka pule i hala ae nei, ua holo aku au i Waikapu, Wailuku, Waiehu, a me Waihee. Aole o kana mai ka nui o ke ko ma ia mau aina. Me he ulu ko nui la ke Ia aoao o Maui Komohana,. mai Waikapu a hiki aku i Waihee. Maikai ioa ke ko paa

e hana ia nei ma Waikapu. Ahe akamai loa no hoi ka hana ana, a me ka hoomaloo ana. Uuku kahi malakeke, a nui ke ko. Ua hai mai na Ona o ia mala-ko i ke poho oko lakou maiakeke. Aole ka loaa ka mea nana e kui aku. A i keia wa ke hoolei wale nei lakou ī ka malakeke. Ke ninini ia nei ka malakeke mawaho ma ka lepo. Auhea la ka poe kokua ike puhi rama. Ua olelo lakou, ina e ae ia ka hana ana i na wai ona, he kumu ia e poho ole ai ka malakeke me na koena ko ona mala-ko. Ua kukulu ia iho nei ka hale puhi rama ma Honolulu, a eia nae ko Maui poe ke ninini wale nei i ka malakeke ma ka lepo, no ka mea ole nana e kua>. Pehea la keia ? No ka nui ole paha o na haIe puhi rama, ea ? Ma ka wili ko o Waikapu, ke hana ia nei ekolu tona ko paa i kela la i keia la, ua like ia me 6.000 paona a keu i ka la hookahi. Eia kekahi mea au i hoomaopopo ai i kuu makaikai ana i na wili ko o Maui nei. 0 ka hana naaupo loa o ka poe paahana;a mamuli o ia naaupo, ua ili mai ka pilikia maluna o kekahi poe. Ma Waikapu no ka hana naaupp o kekahi keiki, ua komo kona lima iloko o ka wili, a ua palupalu loa a hiki !• ka poohiwi. Iloko oka pule i hala •ae nei keia. lna e hele ikaika ana ka wili, ina ua wiliia a okaoka ke kino holookoa o ua keiki la. Ua oki ia ka lima oua keiki la e ke Kauka, ma kahi e pili ana i ka poohiwi. Aole nae akaka kona ola, no ka hoolohe ole Ika ke Kauka olelo. Eia hou kekahi. Mauka nei o Makawao keia pilikia. Ma ka mala-ko o Mika Peka, ma Kaluanui, e haila ana lakou i ka wai o ke ko i mea e lilo ai ia iko paa. A i keia la ua haule kekahi kanaka iloko o ka ipuhao ko, ua hele a wela. Ua aneane moa ua kanaka nei. Aole paha e hiki iaia ke ola. Aole kumu eae o keia mau pilikia, oka noonoo ole no. Aole loa he kumu e pilikia ai ka poe hana iloko o na hale w*li ko, ke hana iho lakou me ka noonoo ame ke akahele pono. He pono e hoonaauao ka poe hana. O Maalaea ke awa ku moku no Waikapu. Malaila kahi i hooīli ia ai o ke ko a me na waiwai e ae e halihaii i Honolulu. Mai Waikapu aku holo au i Wailuku. Ua oi aku ka nui o ke ko ma Wailuku i ko Waikapu. Oi loa ko Wailuku. No Mika Peka ō Honolulu ka wili ko e ku nei malaila. Ua pau nae ka wili ana no keia: kikina; nolaila, aole au i ike i ka hana ana o ke ko malaila. Ke kukulu nui nei kekahi haole Farani i wili !fo hou ma Wailuku. Maloko ponoi o ke awawa keia wili hou e.kukulu ia nei, mauka iho oke alanui. Makau ole ka ona oia waiwai o Hlo ika wai. E kukulu ana no hoi o Mika Bele me kana keiki i wili ko no laua. Ua holo aku nei o Bele makua i Katefonia e kuai i ka wiii me na iako a pau e pono ai. Ua hiki mai kekahi o ia mau mea, a o ka hoi mai koe o Mika Bele me ke koena. Onoai paha ua ku mai iloko o keia mau la rna Honolulu. He wili palaoa kekahi e ku nei ma Wailuku; na ia wili e hoomaikai nei i ka huita a ka poe mahiai o ka poe o Makawao me Kuia. He ehiku dala ke kumukuai oka palaoa ma ka pahu. La eo o Lahaina ia Wailuku. Oko Lahaina waiwai, me kona nani, me kona hanohano, me kona akamai, ke hoi nui nei a pau i Wailukū. Ma keia hope aku e helu ia ana o Wailuku ma ka papa akahi, a o Lahaina ma ka papa elua. O Wailuku ke kulanakauhale nui o Maui nei. O Kahului kona awa ku inoku. O Moi me Moikeiki/ na moku eku pinepine nei. Ake ku nei no hoi kekahi o na moku e ae. O Waiehu me Walhee koē. He mau aina ko nui laua, a he nui na mea e pili ana i kela mau aina, aole e pau iloko o keia palapala, Ma keia pule ae e hai hou aku ai au. Me ka mahalo. H. H. P. ' Makawao, Maui, Hikina, Aug. 21, 1865.