Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 35, 2 September 1865 — K Nupepa Kuokoa. KE KAAO O ASIMEDA! [ARTICLE]

K Nupepa Kuokoa.

KE KAAO O ASIMEDA!

HELU 14. . $ (I unuhiia neiloko ae o ka Buke Moolelo a Geberiana.) Ka holo ana o Tamala. Haalele iho la o Tamala ia Beritania, iiiki aku l;i keia ma llalia i ke kulanakauhale o Napele, o Tamala i noho ai i kekahi maa la' maloko o ka / 7 Hale Alii o Nitcnlasi. He mea mau ia Tamala, oiai oia ma ka Hale Alii o- Nitcolasi; ina ka hora elima o ke kakahiuka nui o kela la keia la, e holoholo ai ma ka lanui maluna o ka Hale Alii: A hiki i ka puka ana o ka la, hoi ae la malnko, a pela no i ka hora eono o ke ahiahi o hela la a. me keia la. Elua wale no puka ana o Tamala iwaho o ka hale i na. la a pau. Aka, he inea uluhua loa nae la i na inea a pau. £ noho ana kekahi keiki kaulana malaila o Nevela kona inoa, noloko ae o ka Papa Alii o Ilialia, he keiki alii waiwai nui loa ia e oi ana mamua o na loaa o ke Aupuni o Italia. I kekahi manawa, ia Nevela e hololiolo kaa ana ma na alauui, ike aku la oia i keia wahine nna ka Hale Alii o Nitcolasi he wahine rn?ilihini, e oi ana kona helehelena mamua o na kaikamahine alii oi loa o ltalia. A no keia mea, hoomau ae la o Nevela i ka holo kaa ina la a pau, aole nae oia i ike mau i na hora a pau o ka la, aka, elua waie no manawa ana e ike ai, me ka maopnpo ole o ka helehelenu. I kekahi kakahiaka holo kaa o Nevela, lawe ae la oio. i kekahi ohe-nanu poepoe ; a ku ke kaa ma kahi e kupnno ana ia Tnmalaj nann aku /a ua Nevela nei, he mea iiui loa i;a i ko ia nei puuwai. Aka, ake nui ae !a oia e hui a launa pu me T;imala, aole nae he manawa. Nolaila, noouoo iho la ua keiki nei i wahi e lau-. na ai, aole e hiki.—— Hele aku la o Nevela e launa pu me ke Kapena o ka moku a Tamala i holo mai ai, i ninau aku ai oia i ko Tamala ano a ms kona kulana. Hai inai la ke Kapena moku i na ano a pau, me k«i i mai, " He Moi Wahine no Beritania. ka WahineAliia Asimeda. H§ wahine hiaipule." A no keia mea, noonoo iho la o Nevela, inii ka luakini e hui ai. Ia manawa, hele aku la oia a ka Bihopa Nui o ka Oihana Katolika. I kekahi la nui oia aoao pule, he la Patoa, hele aku la o Nevela imua o ka Bihopa Nui, noi aku la, e kauohaia o Tamal{\ e hele ae i ua la la. A mamuli oia makemake o Nevela, knuolia ae la ka Bihopa Nui ma kana palapala ia Tamala. Aka, aole nae i hele mai ; me ka i mai o Tamala ma kana palapala, " Aole i lawa pouo ia'u e hele aku, no ka mea, elua mau keiki opiopio Aa'ii e malama nei, oia ke leumu na«a i keakea ia'u i ka hsle aku, aka, he pono no au e malama i ka Patoa ma ka Hale Alii nei o Nitcolasi." Hiki ae la keia olelo i ka Bihopa, me ka apono pu aku, aka, o Nevela, aole nue i hiki aku keia lohe ia ia. , A i ka hiki ana aku i ka ia o ka Patoa, hele mai la o Nevelai me kona kahiko naui i ku i kona kulana me ka naau hoohai, me na maka hoohie pu, me ke ake aku e ike aku ia Tamala, aka, ua hooneleia ua Nevela nei i kaua mea i manaolana ai. Mahope iho, noonoo hou ae la o Nevela i kumo e ike maopopo aku ai ia Tamala : Hele ae la oia iinua o Nitcolasi ka Moi, a inonoi aku la, •' Ua makemake au e hoohui mai i na kanaka a pau o ke kulanakauhale nei o t Napele ma kahi hookahi, a e lilo ia i kanawai paa. I mea e ike aku ai au ia Tamala. Ina e hiki ole ae kekahi ma kahi au*c ke Alii i kauohu ai, alaila, e lawe kokeia mai oia iiuiia ou, i hookolokolo aku ai. Pela wau e ike ai i ka helehelena o Tamala." A mamuli o keia irea, a ma ke ano hui o Nitcolasi me Nevela, nolaila, hf»opuka ae la ke Alii i oieio ltuahaua ma ke kuianakauhale a puni, e like me ka NeVela makeinake. Mahope iho o ka puka ana o ka olelo kuahaua, akoakoa ae la na kanaka a pau

ma kahii kauohaia'i: Ua pau na mea a pau, aole uae i hiki aku o Tamala. . A no ka nele o Tamala ma kahi a ke Alii i hele aku la o Nevela imua o Nitcolasi. .¥ Ua hai ke kanawai ou te ke Alii. no ka inea, aole ae nei o Tainala ; e pono e kiiia'ku oia e hele mai imua ou e ke Alii, i hele mai ai oia e hoike i na kumu o kona uhai ana i ke kanawai ou e ke Alii." A mamuli o keia mea, kii aku la Luna o ke Aupuni ia Tamala, me ka pftlapala a ka Moi. Tamala ; Aloha oe : Ua hoopiiia mai oe e na Luna o ke Aupuni no kou uhai ana i ke kanawai, a noiaila, ke kauohaia'ku nei oe e hele mai imua o'u, maliu paha, ua ku oe i ke kanawai e hoopiiia uiai neu" Nitcolasi. A ma keia mea. noonoo nui iho la o Tamala i ka mea hiki iaia ke pane aku i ka Moi, noluila, palapala aku la oia, pepei: I ka Moi > Nitcolasi ; 5 Me ka mahalo : . Ua hiki mai kau olelo kauoha e ka Moi imua o'u nno, mamuli o na mea i hoopiiia imua ou e kou uiau Luna. Aka, mamuli o ke kanawai i oleloia ua kue au. Ke hoomaopopo aku nei au ia oe e ke Alii; aole au i kue. No ka mea, ua maopopo ia'u, uole i pili ua kauawai la no na mulihini o na Aupuni e, e like me a'u nei : Alui, »<o kou Aupuni iho no ia ; mamuli wale no oia ano i hiki ole aku ai au ma ia olelo kuahaua au e ke Alii. Tamala. . Hiki aku la ka olele parre a Tamala imua o ke Alii, noonoo iho la ka Moi me kona inau Luna Aupuni no na mea a Tainala i pane aku ai : Aka, hooholo ae la lakou, " Aole i ku in Tamala ka hewa i iioopiiia nona." Nolaila, hiki aku la iu Tamalu ka olelo a ka Moi, penei: Tamala Maikai ; Aloha oe : Ma kau olelo pane i hiki mai i o'u nei e pili ana ma na mea a ko'u mau Lunu i h'iopii mai ai nou, ua nnouoo au me ko'u inau Luna, ua hala ole oe. A ke honmaikai aku nei nu ia oe me ka ae pu o ko'u mau II oa Kuka. Me ka mahalo. Nitcolasi. Mahope iho o keia, hiki aku la ka lono ia Nevela no ka olelo hooholo a ke Alii e pili ana ia Tamala, aku, aole nae i loaa ka pono no na mea a Nevela i noonoo ai. Alia, noonoo liou iho ia oia i mea e hookoia'i kona makemake. I kekahi ia, noonoo iho la o Nevela e hana i ahaaina nui no na'Lii a me ka poe koikoi ina ka inoa o ka Moi, Nolaila liele aku la ia e kukn pu me Nitcolasi. A holo keia mea, alaila, kakau iho la o l\evelu i keluihi palapula, a lawe aku la imua o Niicolasi, i kakau inoa mai ai keia malalo oia pal.ipnla, penei konaano. Ma ke KaUOHA a ka Moi. " Ua kauohaia na'Lii a me ka poe Hanohano, na Luna Nui o ke Aupuni, iwaena o na k'ane a me na wahine, no na malihini a me na kamaaina, ina no keia Aupuni, a no ke Aupuui e aku paha. E hele mai ku poe i kauohaia ma ka ahaaina e hannia'ku ana ma kela hope iho ke hiki aku i ka la e knheaiu'ku ai. Ina i hiki ole niai nn hoa i kauohaia e like me ka palapala kauoha i haawiia'ku. Alaiia, e manaoi», oia ke ino nui ma ke ao nei, aole e loaa kona hoomaikaii; a he pono nft ke nupepa aku." Laweia'ku la keia palapala imua o ke Alii, ia manawa. kakau inoa mai la o Nitcolasi malalo o ua,palapnla nei. (Ua hanaia keia paiapala mamuli o ko Beriiania ano, mamuli o ka ninaninau ana a Neveh i ke Kapena o ka moku a Tamaia i holo .mai ai.) A kakau inoa mai iu ke Alii, alaila, hoolahaia'e la ma ka nupepa. A i ka hiki ana o keia olelo imua o Ttfmala ma ka nupepa. Aiaila ike iho la o Tamala, ua hanaia ka olelo kuahaua ma na Rula o Beritania; he mea hiki ole ke hoole aiu. A mnkaukau ka ahaaina, hoounaia'ku la na palapnla i na hoa i manaoia e hele mai i ua ahaaina nei. Ua kakauia na noho i na hua iielu e like me ka nui o na hoa. A mu ka palapala kauoha i hoikeia'i na Heltvo ka noho (e like me ka pa«

lapala kauoha i hiki mai ia Tamala i hoike ia malalo iho : " Tamala. Held l Ua makemakeia Oe e hele mai ma kuu Ahaaina i ka hora (awakea o ka la apopo) e noho Oe ma ka noho e like me kn Helu i loaa ia Oe."—Peneia ke ano o ka palapala kauoha. Aka, o ka mea nona ka noho Helu 2. Aia no ia ia Nevela, i huipu iho ai oia me ka mea nona ka noho Helu 1. I ka la o ka ahaaina, hele ae la kela a me keia o na hoa a noho iho la ma ka papaaina e like me na Helu ma ka palapala kauoha. Aka, komo aku la o Taniala a noho iho la ma kona noho e like me ka palapala kauoha nona. la nianawa hoi e lai ana ka papaaina, komoae la o Nevela a haawi aku la i kona Helu i ka Luna Nui o ka papaaina, lawe ae ia ua Luna nei ia Nevek» a hoonoho pu iho la me Tamala. Ia manawa, akahi no a ili pono iho na helehelena hoohai naau iluna o Nevela, no ka mea, aiaae la laua ma kahi hookahi, aka, aole ia mea ma o Tamala. A i ka pau ana o ka ahaaina, a hookuu ioa, kahea ae la ka Luna Nui o ka papaaina i na hoa a pau mamuli o ke kauoha a ke Alii. " E puka kela a me keia o' na hoa e like me ke kulana o ko lakou helu, mai ka Helu 1 a i ka pau ana." Ia manawa, ku ae la o Tamala ka mea nona ka Helu 1 a hele aku la. A ku ae la no hoi o Nevela ka mea nona ka Helu 2 ; olelo aku nae oia i ka mea nona ka noho Helu 3, " E kali oe a hala elima minule, alaila hele ae oe, no ka mea, pela e huikau ole ai o Tamala iloko o ke aluka." Alaila, hele aku la o Nevela mahope o Tamala. i la Tamala mawaho o ka puka pa, iaia hoi ma ke aianui e he/e ana, hiki aku la 0 Nevela ma ka puka pa, unuhi ae la oia 1 kona hainaka mai ka pakeke ae o kona kuka, he hainaka i like lou me ko Tamala, a waiho iho la ma ke alunui, kahea aku la, " E ke Alii Wahine maikai e. E kala mai oe ia'u ma ka*u mea e kōhea aku nei ia oe." Alaila, hnli mai la o Tamala ihope, ninau aku la o Nevela ; " Nou anei keia hainaka ? " "Ae, no'u," wahi a Tamala. A lohe o Nevela i ka leo o Tamala pela, alaila, lawe aku la oia a hui me Tamala; a liloaku la ka hainaka ma ka liina o ke Alii Wahine: Ia manawa ninau mai la o Tamala, " I aha ka'u e uku ai ia oe ma kou lioopomaikai ana mni ia'u no ka loaa ana o kuu hainaka ia oe ? " I aku la o Nevela, " Ao--4e he uku, aka, ua aie au i ka makemake ia oe." . I mai la o Tamaia, " E hoi oe, a hiki i ka wa maopopo, na'u no e hai mai i ka mea pono e hookaaia'i ia aie o'u." Hoi aku la o Tamala, a ku iho la o Nevela he minute paha, e noonoo ana no na mea a Tamala i olelo mai ai; alaiin, huli hou ae la oia, a aluaiu hou aku la mahope o*Tamala a pili -ae la ma ka aoao akau ; i aku la, " E Tamala, i alualu hou mai la au ia oe e hoomaopopo loa mai oe i ka manawa au e hoopomaikai mai ai oe ia'u ; i kekahi hora anei o keia la ? I ka la apopo anei ? " I mai la o Tamala, " Aole e hiki ia'u ke hoomaopopo i keia manawa ma na mea e pili ana i kau ninau, no ka mea, ua lilo ko'u manawa i kn noonoo ma na mea e pono ai ko'u hele ana i ke alanui, i ole ai e kuia, a okupe peha, no ka mea, ma na alunui na keakea he nui. Aia a hiki au ma ka hale, alaila loaa ia'u ka manawa e hoomaopopo mai ai i mea e kaa ai kou aie." Ia manawa, kaawale loa laua. A hiki o Tamala ma ka Hale Alii, aole nae i hōoinaopopo o Tamala. ma na mea a laua i kamailio ai ma ke alanui a hala elua la. 1 kekahi la'e, hiki aku la ka Nevela pālapala ia Tamala, penei: E ke Alii Wahine > Tamala e; > Aloha oe : K£ kakali nei au no na mea a kaua i kamailio &i ma ke alanai ma ka lamamua iho nei, mahope iho o ka hookuu ana o ka ahaaina. Malia paha ua poina oe, ke pke nei au ine ka naau olioli e lohe mai a oe mai. Nevela. A i ka hiki ana'ku o keia leta ia Tamala, ia manawa, akahi no a hoomanao ae o Tumala ma ka palapaia. Nevelk Hanohano e ; Aloha 0£: Akahi no au a hoomanao i ka kaua

mea i kamailio ai ma ke alanui, i palua'i kau ninau ana mdi ia'u. He oiaio,.ua ike au, ua hoomaka kou aie i ka makemake ia'u mahope koke iho o ko'u hiki ana ma Italia nei, he hou ko kaua kamailio ana ma ke alanui. Ua ake nui oe e hai aku au ika mea e kaa'i kou aie. E nana'ku na maku i ka lani, malaila e ike ai oe i ka Haku e ku ana ma ka Noho Aiii, oia ka mea hiki ke hookaa i kouaie. No ka mea, ina aole oe e lohe i ka'u e hai aku nei. E lilo ana oe i mea nawaliwali. Tamala. (Aole i pau.)