Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 36, 9 September 1865 — Page 4

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Kanani Ellis
This work is dedicated to:  Dana Dale Kamakanamaikalani Ellis Jr.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa.

Papa Kuhikuhi-Manawa.

Mai ka Hookumu ana o ka Honua.

5845 - 1841

Kohoia o William H. Harrison ka iwa o na Peresidena o Amerika Huipuia ½ makahiki kona alii ana.

5845-1841

A ia makahiki no, koho, hou ia ka umi o na Peresidena 3½ makahiki kona Alii ana.

5846-1842

Make o Hoapili wahine.

5846-1842

Pae mai ka umi o na Misionari.

5846-1842

Holo o Haalilio ma e imi e ke Kuokoa o keia Aupuni o Hawaii nei. Iulai 8.

5846-1842

Paa ka Halepule o Kawaiahao. Iulai 21.

5847-1843

Ae mai o Amerika i ke Kuokoa ana o keia Aupuni.

5847-1843

Ae mai o Beritania I ke Kuokoa ana o keia Aupuni I ka malama o Maraki 26.

5847-1843

Lawe pio ia o Hawaii nei e Lord George Paulet. Feberuali 25.

5848-1844

Holo mai o Haalilio ma mai Bosetana mai. Dec. 18.

5848-1844

Make o Haalilio.

5848-1844

Ae mai o Belegiuma i ke Kuokoa o Hawaii nei.

5848-1844

Aelike o Beritania laua o Farani i ke Kuokoa o Hwaii nei.

5848-1844

Pae mai ka umi kumamakahi o na Misionari.

5849-1845

Ke koho mua ana i na Lunamakaainana. Apr. 2.

5849-1845

Make o Kekauluohi.

5849-1845

Pae mai o Mr. Rikeke me ke kupapau o Hoalilio.

5849-1845

Kohohia o James K. Polk, ka umi kumamakahi o na Peresidena.

5850-1846

Ike mua ia o Nepetune kekahi Hokuhele nui mawaho aku o Helekela e Olepela. Aug. 13.

5850-1846

Hoi o G. L. Kapeau i Kiaaina no Maui. Nov. 27.

5850-1846

Hoonohoia ka poe Hoona Kuleana, a me ka haawi wale ana mai o ka Moi Kauikeaouli Kamehameha III ia pomaikai nui, no kona Lahuikanuka, (oia hoi na Kuleana.)

5851-1847

Make o Mr. Rikeke. Nov 7.

5852-1848

Make o Leileiohoku.

5852-1848

Make o Moke (Moses.)

5852-1848

Make o Kaiminaauao.

5852-1848

Oae mai ka umi kumamalua o na Misionari.

5852-1848

Ka hiki ana mai o ka maoi Puupuu Ulaula.

5853-1849

Pio ka Papu ma Honolulu i ka poe Farani a pau na Pukuniahi ike ole ia a me ka hoopopilikia ana i ke ola o ka Men Kiekie H. R. H. M. Kekuanaoa e ola nei.

5853-1849

Kohohia e Zachary RTyalor ka umi kumamalua o na Peresidena, 1⅓ makahiki ka loiihi o kona noho Peresidena ana.

5854-1850

Kohoia o Millard Fillmore ka umi kumamakolu o na Peresidena 2⅔ makahiki.

5855-1851

Hookumuia ka Ahahui Misionari o Hawaii nei.

5855-1851

Kukuluia ka hale Hookolokolo ma Honolulu.

5856-1852

Make o Kaliokalani. Apr. 22.

5856-1852

Make o Daniel Webster. Oct. 24.

5857-1853

Luku nui ia ko Hawaii nei e ka mai Hepela.

5857-1853

Koheia o Franklin Pierce ka umi kumamaha o na Peresidena.

5857-1853

Holo mua na Misionari i ko Nuuhiva pae Aina, (oia hoi na Misioanro Hawaii.)

5858-1854

Wawahiia ka Pau o Lahaina.

5858-1854

Make ka Moi Kauikeouli Kamehameha III. Dek.

5859-1855

Make o A. Paki.

5859-1855

Make o Mr. Hikikoke.

5859-1855

Make o Nicholas ke Alii o Rusia. Mar. 2.

5859-1855

Olai ikaika loa ma Iapana. Nov. 11.

5860-1856

Mare ka Moi Kamehameha IV me Emma. Iune 2.

5860-1856

Mare o J. Aikake me L. Kelikolani.

5861-1857

Kohoia o James Buchanan ka umi kumamalua o na Peresidena.

5861-1857

Wawahiia ka Papu ma Honolulu.

5861-1857

Make o L. Konia.

5861-1857

Make ka Mea Kiekie Keoni Ana.

5861-1857

Make o William L. Lee

5861-1857

Holo o Limaikaika i Amerika Huipuia.

5862-1858

Hanau ka Mea Kiekie k a Haku o Hawaii. Mei 20.

5863-1857

Ka ike mua in ana o ka Aila Honua e Drake.

5863-1859

Hu nui ana o ka Pele me Kilauea, Hawaii.

5863-1859

Make o J. Piikoi. Aperila.

5863-1859

Ka hoopuka mua ia ana o ke Kanawai Kivila. Iulai.

5863-1859

Hanaia ka Makani Mohu Aa ma ke Kulanakauhale o Honolulu. Sept.

5864-1860

Make o J. W. E. Maikai. Mei 27.

5864-1860

Kukuluia ka Hale Dute hou ma Honolulu. Malaki.

5864-1860

Kukuluia ka Hale Dute hou ma Lahaina. Feb.

5864-1860

Ka Halemai Moiwahine ma Honolulu.

5864-1860

Hiki mai ka Mokuahi Kilauea i Hawaii nei.

Na Rula o ka Hana mea Ono ana.

Helu 9.

NO KE PA HUA.

E hoolapalapa iho oe i ekolu hua moa, i umikumamakolu paha minute ka loihi, alaila ho-o aku iloko o ka wai huihui a hiki i kou wa e makemake ai. E okioki maikai iho oe me ko lawe ae i elua wale no hua keokeo. A pau ia; e ninini iho i hookahi paina o ka waiu-bata hehee, alaila, koai iho i keia mau mea a pau. He mea ono keia ke ai pu ia me ka bipi koala a me ka moa i baila ia, a me ka ia paakai.

NO KA PALAOA.

He mea kupono loa ka paloa maikai no ke ola a me ka hana a ke kanaka. Aia no nae a akamai ka mea nana e hana, alaila maikai ka palaoa, ioa aole i ike, aole e ole ka muemue. O ka mea kupono loa nae, aole loa e ono maikai ka palaoa ke ole e hana pu ia me a hu (Yeast) momona. O ka rula mau e kanana mua ae oe i ka palaoa mamua o kou hana ana.

Helu 1. (Graham Bread).

E lawe ae oe i elua kuaka o ka palaoa aeae, a lu iho i wahi poakai, me na piha puna elua o ka hu, me ona wahi wai wela; a pau ia, e koai iho oe a hiki i ka wa e paakiki ai. E waiho malie aku oe i elima a eona pahu horaa, alail, hana pu iho me ka palaoa keokeo i paakiki ae ai a ho-o aku iloko o ka oma e a-a nui ana ke ahi.

Helu 2. (COMMON Bread).

E lawe ae oe i elua kuaka palaoa, koai pu iho me na piha puna elua o ka aila plai a me ona wahi paakai uuku; a pau ia, e hui aku oe i elua piha puna hu, alaila, koai pu iho me ka waiu mahanahana. E hoowali nae oe a wali loa, alaila, kau aku ma luna o ke kapuahi no na hora eono, a nana no ia e pii ae me ko hana no nae a lilo i popo, a hookomo aku iloko o ka o-ma e a-a maikai ana ke ahi.

Helu 3. (POTATO YEAST).

E lawe oe i kekahi mau lau hope (hops) e pha pono ana ou mau lima a baila iho iloko o na kuaka wai elua. A pau ia, e lawe ae no oe i mau uala he umi i hoolapalapaia, e hoowali iho a aeae loa, a kanana iho i ka wai o ka hope maluna o ua mau uala la i kuiia a aeae i ka manawa e baila ai. Ma hope iho o ia, e hui iho oe i hookahi paina palaoa me na piha puna paakai elua.I ka manawa e mahanahana ae ai, e hui aku oe o hookahi paina o ka hu maikai, a waiho malie aku no na hora eona a nan no ia e pii ae. A pau ia; e kanana iho oe a waiho aku iloko o kekahi omole puna nui me ke pani iho a paa loa. Hookahi pule ka loihi e malama ia ai ka wa wela, a he loihi loa aku i ka wa hooilo.

Helu 4. (HOME MADE YEAST).

E lawe ae i kekahi maul au hope (hops) a ho-o aku iloko o na paina wai ekolu, me ka hoolaplapa  iho no ka hapalua hora hookah. i kou Manawa e lawe ai, e kanana iho oe i hookah hapalua o ka wai maluna pono o ke paina palaoa, alaila, koai pono iho oe i ua mau mea ala i hui ia ai, a ninini hou i ke koena o ka wai. I ka wa e kokoke ai hu, me ka hapalua kiaha malakeke, me ona wahi paakai uuku.

Helu 5. (CRACKERS).

E lomi pu iho oe i elua aunaki waiu-bata me ke kuaka palaoa hookah. A pau ia, e hookomo iho oe i hookahi piha puna i ke salelata (saleratus), me ka hapa puna paakai. E hui iho oe ia mau mea a pau me ka waiu, a ia oe no ka ike ana i ka nui pono e paakai ai. E koai iho nae oe a hala ka hapalua hora a hiki i ka manawa e wali ai, alaila, hana iho a palahalaha, a okioki iho i muu mea ono liilii. A pau ia; hou aku oe i ua mau mea ono la i ke o a hookomo aku iloko o ka o-ma e a maikai ana ke ahi.

Helu 6. (BREAD SPONGE).

E ho-o iho oe i hookah kuaka palaoa iloko o kekahi ipu laau me na piha puna paakai elua. A pau ia, ho-o iho eha puna hu, i hookah paina waiu i hoomahanahanaia, a koai ae, a lu iho i wahi palaoa uuku maluna iho. Alaila, uhi iho, a waiho aku ma kahi wela i mau ai ka mahanahana a hiki i kekahi kakahiaka ae. A pau ia; e hana iho oe ia mea i barena moa ole, a hui aku i hapalua o ka waiu i hoomahanahanaa a hoowlai iho iloko o na minute he umi a waiho aku ma kahi mehana no ka hora hookah me ka hapa. A pau ia, hoowali hou, alaila, ua makuakau iho la no ka hana ana a lilo i mau popo paloa, a hookomo aku iloko o ka o-ma, a hana iho oe like me ke ano e hana ia nei.

Helu 7. (FRENCH ROLLS)

E hui iho oe i hookah paina waiu me na kuaka wai ekolu. I ka wa hooilo, he wela, a i ke kau, he mahanahana wale iho no. E waiho iho oe i hookahi paina me ka hapa o ka hu maikai loa iloko o ke galani wai i hookahi po ae mamua. E ninini iho oe i ka hu iloko o ka waiu a me ka wai, a hui i hookah hapaha pauna a oi aku ka waiu-bata. E koai maikai ae a wawahi iho elua huamoa iloko me ke kaoi pu no. A pau ia; e hui iho oe i hookah peka me ka hapa o ka palaoa me ka mea i hanaia e o, a oia ka mea e paakiki loa ae ai ka berena moa ole i ka wa hooilo mamua o ke kau. E koai maikai ae, alaila, e lilo kau mea i hana ai i mea nani. E koai iho oe i ka wai me ka palaoa, a mahope iho o ka hana ia ana o ka barena moa ole e uhi iho oe i ka lole, a waiho malie aku oiai e wela ae an aka o-ma. I ka wa e hala aio ka hapaha hora o ka waiho ana iloko oka o-ma; e hoohuli ae oe ma kekahi aoao i hapaha hora hou ka loihi.

He Buke Unuhiolelo no ka Baibala.

Aberama. Makua kiekie, mahope iho i kapaia o Aberhama. Ka makua o ka lehulehu, Kinohi 17:4,5. Ka makua kumu o ka Lahui Iudaio. O ka Tera keiki no ia he mamo na Sema, i hanau hoi ma Ura i Kaledea A. M. 2008 M. H. 1996, Kinohi 11:27,28. He 70 ona mau makahiki i noho ai mai ia wahi, alaila, mamuli o ka lehova kauoha, haalele ia i kona poe hoomanakii a noho ma Harana i Mesopotamia, Oihana 7:2—4. Me kona makuakane, kana wahine, kona kaikaina, a me Lota kekahi. Aole ia i liuliu ma ia hope iho a kanu ia i kona makuakane, alaila hele hou no ia mamuli o ko Iehova hea hou ana, oia me kana wahine a me Lota ou kekahi, a komo oloko o ka aina i oleloia’i. Noho iki no ia ma Sekema, a malaila ia i kukulu ai i Kuahu no lehova, no ka mea i ikea e ia a hoohiki no kana mamo ia aina. He kahuhipa o Aberahama ia manawa, a nolaila, noho lewa ia, i loaa ka wai a me ka ai na kana mau hipa. Mahope, no ka wi, hele ia ma Aigupita a malaila ia i hai ewaewa aku ai no kana wahine a kappa ae la ia ia i kaikuwahine nona, Kinohi 12:1. Mahope hoi hou ae o Aberahama ma Kanaana me na holoholona he nui loa, a noho ma Mamere oi hoi i noho o Lota ma ka hema’e ma ke awawa momona o Ioredane, Kinohi 13:1. Aole i liuliu ma ia hope mai a hoopakele iho la ia ia Lota ma mailoko ae o ko lakou lawe pio ia ana, Kinohi 14;1. A ike hou ia o lehova e Aberahama, a hui aku no hoi oia ia ia , e like ana kana mamo me na hoku no ka nui a hoike e no hoi oia i ko lakou hookauwaia ana ma Aigupita a hala na makahiki 400, a i ko lakou hoi hou ana ae kekahi a noho ma ka aina i olelo e ia, Kinohi 15:1. Ia manawa aole i hanau ke keiki na Aberahama a lehova i olelo ai. Nolaila paupauho o Sarai a haawai ia Hazara i haiawahine nana, a hanauia o Isemaela nana mai, Kinohi 16:1. A hala na makahiki he 13, ike hou ia ae la o lehova e Aberahama, a hai maopopo iho la iaia, “e haawai aku hoi ia oe i keikikane na Sarai mai,” aole hoi ia e kahea hou ia o Sarai, o Sara no kona inoa e kapaia’i. Ia manawa hoi i hanaia’i ka berita noke okipoepoe, Kinohi 17:1. Ma ia wahi hookahi no i kipa’i na anela ekolu ma ka halelewa o Aberahama, a malaila hoi ka pule ano e ana no ko Sodoma, Kinohi 18:1. Mahope, hele ae la o Aberahama ma, ma ka hema, i Gerara, kahi anani kappa ewaewa hoi ai ia Sara i kaikuwahine nona. Ma ia wahi i hanau mai ai o Isaaka, alaila kipakuia o Hagara laua o Isemaela mai ko Aberahama wahi aku, Kinohi 21:1. He 25 paha na makahiki mahope mai o ia mea, hoao ae la o Iehova ia Aberahama ma kana keika, i ka hooilina hoi no ka mea i oleloia, ma Moria, Kinohi 22:1. A hala na makahiki hou aku he 12 make o Sara, a kuaiia iho la ke ana o Makepela i wahi nona a kanu ai ia Sara mai kona alo aku, Kinohi 23:1. Hoouna aku oia i kana puuku imi mawaena o kona poe pono ma Mesopotamia, i wahine na Isaaka, Kinohi 24:1. Lawe ae la hoi ia ia Ketura i wahine nana ponoi, a hanau mai la ia i eono keikikane pakahi, he makua kumu o kekahi Lahui ma Arabia. A hiki aku na makahiki o Aberahama i ka 175 make iho la a na kana mau keikikane ia i kanu pu me Sara, Kinohi 25:1.

            O Aberahama kekahi o na mea ano pakela maikai i hoikeia mai ma ka Palapala Hemolele. He alii no ia, he nui ka waiwai a kinikini no hoi na kauwa ana, a ua mahalo nui ia oia e na mea a pau. Aka nae, he malihini kona noho ana, aohe ona aina o Makepela kahi i kanuia’i o Sara, oia wale no. He kanaka kupaa no ia a kaulana hoi no kona manaoio kapekepeke ole. A kauoha’ku o Iehova ia ia no Isaaka, kanalua ole kona manao a hookaulua ole hoi kana hana. He mea e ka kona hilinai paa! A kupono loa no hoi jka inoa hou i kaheaia’i ia ma ia hope mai “O ka makua o ka poe manaoio.” Aohe inoa e ae i mahalo nui ia iwaena o na Lahui a pau me ko Aberahama. O ka Iudaio, ka Mahomeda, a me ke Kristiao ua pau loa i ka malamaia ia inoa maikai. Ua hooko maopopo ia ma i Iesu Karisto la ka mamo kamahao ana, ka berita a Iehova i han’i me ia. Me na hoku o ka lani io no kana mamo, a me lakou  oia e noho pu ai auanei ma ke Kanaana lani.

            Poli o Aberahama. Ma Luka 16:22. Ua oleloia a make o Lasaro na na anela ia i lawe aku ma ka “poli o Aberahama,” oihana i kela wahi pomaikai i noho ai o Aberahama. He ahaaina kea no i oleloia’i ia wahi i kekahi manawa, Mataio 8:11; Luka 13:29. O ka “hilinai ma ka poli” o kekahi, he olelo pili ia i ka moe ana ma ka papa aina, me ka poe kahiko i hana’i, Ioane 13:23. E nana ia ‘Aiana.”

Ke Kauia ana o Iesu ma ke Kea.

            O ke ano o ke Kea o Iesu i kauia ai, ua maopopo no ia oukou ma ka nana ana aku i na kii i kakauia o ua Kalahalala o kakou. O na liona wale no i maopopo, me he mea’la he 11 kapuai ke kiekie maluna ae o ka lepo, aneane hiki i ka 12 kapuai. O ke kapuai wawae o ke kanaka i kauia maluna o ke kea, aole i oi aku mamua o eha kapuni mai ka lepo ao. Malalo ae nae o na kapuni wawae he wahi papa uuku i mea e kau iho ai ke kaumahi o ke kanaka a loaa iki kahi e hoomaha ai. Ina oaole ia mea, aole e paa ana ke kanaka, o ka nahae mai no ia o ka lima a me ku wawae. O ka papa ae maluna o ke Kea, he wahi ia e kau ai i ka inoa o ka mea i kauia ma ke kea, me kana hewa i hana ai. E like no me na kii kea a oukou e ike nei, pela no kea no o ke Kea o Iesu i make ai, no ka mea, ua wehwehe maopopo ia mai no e ka poe kakau moolelo o ia wa; a oia no ke kea maoli. O kekahi ano, ua like me keia X, pela ka moolelo i lohe ia no Sana Aneru (St. Andrew) make ana, aole nae i hoolilo nui ia ka hooiaio ana ma ia ano kea.

            Aole nae i maopopo ka wa i kakia ai ke kanaka ma ke kea, mamua paha a mahope paha o ke kukulu ia ana. O kahi mea wale no i maopopo ia kakou, me he mea’la, i kekahi Manawa ua kakia ia mamua, a i kekahi wa, mahope. O ke kakia ana i ke kanaka i ka wa e waiho ana i lalo, me he la, he oi aku ia o ka pilikia loa; malia paha  nole i oi  aku ke eha o ke kakia ia ana mamua o ka hoala ana ae i ke kanaka i hoahewa ia a kakia aku iaia mahope iho o ke kukulu ia ana. He oi lo aka eha o ke kakia ia ana malalo, no ka mea, i ka Manawa e ho-o ia ai  ke kea iloko o ka lepo, aole e ole kona eha loa, no ka hoonioniia. Me he mea la, no ka oi aku o ka eha o ke kaia ana ilalo a mahope kukulu ae, oia ke kumu i hoopaiia ai na hihia nui peia.

            I ka wa e hiki ai o ka mea i hoahewaia ma kona wahi e kauia ai ma ke kea, o ka wa ia e lawe ia aku ai kona lole mai iaia aku e na koa, a ia wa no lakou e hoomaka koke iho ai e kakia ia ia ma ke kea. O ka mea mua nae, ua nakinaki mua ia na lima me na wawae ma na wahi kupono, alaila, kakia iho i ke kui; a paa ke kui, alaila wehe ae i ke kaula. He mea maa nae, i kekahi manawa, hookahi no manawa e kakia ia ai na kui e na koa he lehulehu wale. I kekahi mananwa, hookah kui e kakia ia ai ma ke kapuai wawae hookah, a i kekahi wa hoi, hookah no kui pau na wawae a elua i ke kakia ia, me ke kau ae o ka poli o kekahi wawae maluna iho o kekahi wawae, alaila, kakia iho. He waiho ia no ke kui i kekahi manawa, he kaula no ka mea e nakiiia ai. E aho iki nae mainua o ke kakia ana i ke kui, no ka mea, aole e make koke ke kanaka, o ka eha nae ka mea nui, e aho ka make, pau ka eha. Ua oleloia ua makiikiia o Sana Aneru me ke kaula i ke kea, aole i kakiaia. Ekolu la o kona ola ana a make iho ia, ua uwe nui loa nae ia no kona eha. Ina no e makia ia i ke kea, he ola loihino kekahi poe.

            Ua hoike ae kekahi Kauka akamai loa o Geremania no kekahi mea e pili ana i ke kauia ana o Iesu ma ke Kea. Ua wehwehe mai ia i ka nui o ka eha i ili iho maluna o ke kanaka i kauia maluna o ke Kea.

            Ua ino ke kulana o ke kino, ua hukiia na lima ihope, aneane hiki ole ke oni ae. Ina no oe e oni iki ae, alaila, ua holo ke eha ma na lima a me na wawae, a ma ke kua, ma kahi hoi i hili ia ai. Ua kakiaia na kui ma na lima a me na wawae, ma kahi hoi i paa pu loa ia e na a-a u me na uaua, a oia ka mea eha loa. Eia kekahi mea eha, o ka waiho wale ia o kahi i hou ia ai ke kui i ka makani, oia ka mea e mahuhua loa ae ai a pehu.

            Ma ia mau wahi o ke kino i kakiaia ai a paa, ua kahe nui aku ke koko ma na a-a koko mamua o ke koko i holo hope aku i ke a-a lawe ai. O ke kumu o keia, no ke kahe nui loa ana o ke koko iloko o ke poo a me ka opu mailoko mai o ke a-a nui o ke kino (aorta) e kokoke ana i ka puuwai, a oia ka mea i piha unu loa ai o na a-a ke poo a pehu, a loaa mai ka eha, a ula mai na maka. O ke kahe nui ana o ke koko mai ka opu aku, o kekahi mea ino ia, no ka mea, o kahi no ia o ke kino e omo nui ana i ke koko. O ke a-a nui (aorta), aole ia i like me kona ano noa ke omo maikai mai i ke koko i kahe mai ka pepeiao hema mai a ke akemama, a oia koko i loaa mai ai iaia aole i lawa kupono e like me kona ano mua. Nolaila, aole hiki i ke koko mai ke akemama mai, ke komo iloko o ka puuwai, a oia kekahi kumu i pilikia ai o ka pepeiao akau a o ke akemama, a loaa mai ka mea e make ai. O na aa a pau o kela ano o keia ano ma ka puuwai, no ka piha unu loa i ke koko, a oia ke kumu o ka pilikia nui loa. I kekahi manawa e mau no ke ola o ka mea i kauia ma ke kea a hala na la e kolu; i kekahi manawa i ka hiku o ka la e make ai. No ia kumu ka mea o Pilato i kahaha loa ai no ka make hikiwawe o ko kakou Kalahala, a oia kona mea i ninau ai i ka Lunahaneri o na koa. He alii hoi o na koa i akaka ai ua make io; i hele aku kona hana. Ua kaili ke aho. Oia iho la na pilikia a me na eha mainoino i loaa i ko kaou Mesia, mamuli o ka hoopai inoa na Iudaio i hooholo ai.

No ke Jerboa.

O keia wahi holoholona ano hihiu, ua mano waleia oia ka iole rabita (kone) i hoikeia ma ka Baibal; aka, ua oleloia o kahi noho oia iole aia ma na"puu kiekie," a o ke Jeroba hoi iloko o na lua e noho ai iloko o na puu-one o ka waoakua, na lakou no nae e eli a poopoo. Aohe kupono o na manamana o ke kone no ka eli ana. He mau wawae pokole kona, a palahalaha; a he lahilahi loa olalo ae, a mahope o na wawae hope, ua oi aku ka loihi o kahi maiuu mamua o kekahi.

            Ua manao iho kekahi poe ua like no ke Jerboa me ka iole i hoikeia ma ka Baibala, a he oiaio no, ua kepaia o ka iole lele o Aigupita, no ka mea, malaila kahi hui loa oia ano holoholona. Ua ike mau ia no keia holoholona e ka poe Iseraela, no ka mea, oia kekahi o na holoholona kamaina o Suria, a malalo i ka inoa o ka iole, me he mea la, ua hoikeia iloko oka huina holoholona a lakou e ai ole ai.

            Ua aiia kona io e na kanaka o Aigupita a me ko Arabia, he ono ole nae ka ai ana.

            O ke Jerboa, he mau holoholona noho puluulu lakou; a o na lua o lakou aole he mau lua hohonu loa, aka, he mau haneri iwilei nae ka loihi a kikeekee no hoi; a o kahi e pau ai o ko lakou mau lua, ua halii maikai ia ina mauu, a malaila lakou e hana ai i ko lakou mau punana. Hookahi wale no wahi puka ai o keia mau lua a he wahi okoa ae nae kekahi a lakou e eli ai, a malaila lakou e hoopuka loa ae ai ia i waho, ina e paniia ka ipuka.

            I loko no lakou o ko lakou mau lua e noho ai i ke ao; o ka hiamoe wale iho no e olokaa ai io a ianei me ka hookomo iho i ko lakou mau poo mawaena o ko lakou mau uha. O ka po, o ka lakou manawa ai ia, puka ae i waho o ko lakou mau lua a holo aku mao a maanei, a i ka wa e ao ai, hoi hou no e hiamoe iloko o ko lakou mau lua.

            He holoholona hihiu loa keia, ina no e owe iki mai keahi wahi mea nakeke, o ka holo aku la noia a komo iloko o ko lakou mau lua, Ina e pai ia ka puka o ka lua, o ko lakou holo aku noia me ka mama loa ma kahi e aku me ke ano hooioi mai; a ua oleloia me ka ike maopopo ia aole ka he liki kokoke aku o ka ilio hahai holoholona ke alualu aku.

            Ina oe e nana ae i ke kii e ike iho no oe i ke ano like ole o na wawae mua me na wawae hope, aole e ole ko kahaha i ke kumu o ka mama ana o keia holoholon. He mau wawae loihi na waewae hope, ke ike la no oe. a o na wawae mua, ua noho ia hamu koki, me he mea la, he mau kapuai wawae wale no.

            Ina oe e nana pono aku i ko lakou manawa e holo ai me ka mama loa, me he mea la, na wawae hope wale no lakou e holo ai. Aka, ka oiaio maoli he lele me ko lakou hapai mua ae i ke kino maluna o ko lakou mau manamana hope; a o ko lakou mau wawae mua, ua pili loa i ke kino a ike oleia ke nana aku; a o ka huelo ko lakou mea nona e hooponopono ke hele lakou.

            Ina lakou e lele, eono a ehiku kapuai e hala ia lakou i ka lele hookahi ana, alaila, haule maluna o ko lakou mau wawae mua. la manawa koke no e ike aku ai ua makaukau lakou e lele hou aku, me he mea la, e kupololei wale la no lakou i na manawa a pau. Ina lakou e lele, aole lakou ma kekahi aoao, a pau ia, lele ma kekahi aoao me ke kupololei o ko lakou huelo iluna, me he mea la, he hua palapala S.

            Ua ane like ke Jeroba, me ke Kanagaru, eia nae he uuku loa kona kino. ua like no ko laku nui me na iole nui. Ewalu iniha ka loihi o ke kino, a he umi ko ka huelo.

            He hulu waliwali aeae maikai ko lakou, a he olenalena nae ke ano; he hulu huekaeka ma kona kua, a he keokeo ma ka opu. he wahi ki io eleele nae ko ka huelo ma ka welau. O kona poo, ua aneane like loa me ko ka iole rabita. O kona mau maka he mau maka nunui a pela no na pepeiao. Ina lakou e ai noho lakou maluna o ko lakou mau wawae hope, a na na wawae mua e lalau ka ai a hookomo iloko o ko lakou mau waha. He hiki no i keia mau holoholona ke hoolakalakaia ina e loaa i ka wa uuku.

 

Pai hewa ia.

            E KA NUPEPA KUOKOAA E; ALOHA OE

Aia ma ka Helu 33 o ka Nupepa Kuokoa, ma kahi o na hanou, ia pai hewa ia ka la a me ka aina o ka hanau ana ka maua keiki. Ua pai ia penei; "Iulai 1, ma Kohala Akau" aole pela ka pololei, eia ka pono. Iulai 31, ma Niumalu, Kauai, hanau o Kalahoihoiea Hapuku k. na S. R. Hapuku k. me L. S. Kanakaole Hapuku. Ua kapa iho au i kona inoa ma ka la i hoihoi ia mai ai o ka Ea o keia Aupuni, no ka mea, ia la no kona hanau ana. Me ke mahalo.

                                                                                                S. R. Hapuku

Niumalu, Aug 29, 1865.

LAAU LAPAAU

AIA MA KARI

KAKELA ME KUKE

Ma Honolulu.

J.T. Gower-- Makawae, Maui.

J.D. Havekost-- Wailuku, Maui.

C.H. Wetmore-- Hilo, Hawaii.

J.W. Smith-- Kolea, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

A DR. JAYNE

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ne kekahi, e like me ka lepo paa, naiulu, pehu, ukake, a me na mae e ae.

            O ka laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

            Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine; a me na mea like.

            Penei no e inu ai i ka laau hoopau naio me na koe:

            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka pana ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Malaila a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a malaila aku a i ka wa  kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, in a hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka awakea a me ke ahiahi. Aka, i  nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

 

 

 

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne.
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
--------

He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wale, Luai, Luai moku, ono ole i ka ai, Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a elua paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inu ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waho malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

LAAU KUNU O KAUKA JAYNE

hoike aku ai i ka ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua laau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai ia.

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI kou me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA ma ka UMAUMA?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HUI ma ka Iwiaoao?

A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola keia LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake.
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

 

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

HUAALE OLA A DR. JAYNE.

Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hana ia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowalipono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE,

 

Like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.

NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,

Hanene, Lolo,

na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.       198-1y