Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 37, 16 September 1865 — I na makamaka o ke Keena Kuokoa: [ARTICLE]

I na makamaka o ke Keena Kuokoa:

Aloha oukou. Ua lohe mua paha na mea a pau he Kulahanai Kaikamahine ma Makawao. Oia kekahi o na pono nui o keia mokupuni. Ke holo pono nei ke kula malalo o ka hooponopono ana o na kumu mua nana i kukulu. He iwakalua kumamaiwa ka nui o na haumana i keia wa. Ua aoia na kaikamahine a pau ma ka olelo Enelani. He mea pono nae ke ike lakou i ka heluhelu ma ka olelo Hawaii. Mai ke kakahiaka nui a hala ka aina awakea o kela la keia la, ua kapu loa ka olelo Hawaii iloko o ke kula ; ma ka olelo Enelani wale no ke kamailio ana o na haumana. Mahope o ka aina awakea a hiki i ke ahiahi, ua hiki i na haumana ke kamailio ma ka olelo ponoi o ka aina. Ke ao ia nei na kaikamahine ma ka ike palapala, a me ka hana i kupono i na wahine. He mea kaumaha nae ka hana naaupo ana o kekahi mau makua i ka lawe ana i na keiki a lakou mailoko aku o ke kula. Pela i lawe naaupo ia kekahi kaikamahine no Waikapu, a no Wailuku hoi kekahi. Ua makaukau kekahi mau kaikamahine i ka hooponopono hale, i ka humuhumu me ka hana ana i na mea ai, he maikai ka lakou palaoa moa e hana nei. Ua ai au i ka lakou palaoa me ka waiu-bata a lakou e hana'i, a he maikai no. Ua akamai maoli kekahi mau kaikamahine i ka hana waiu-bata. He pono ke ola keia kula. I kekahi la ua konoia au e hele me na haumana o ke kula a me kekahi o na kumu i Ulumalu i ka ai ohia, he la olioli maikai ia no makou. A i ko makou hoi ana mai, ma ka hale o P. Nui ua hoomakaukauia he wahi ahaaina na na kaikamahine. Ilaila kahi a makou i nanea ai a aui ae la ka la. He mau kanaka kuonoono o P. Nui laua me M. Kapihe kona kaikuaana, ma Maui Hikina nei. He mau hale laau ko laua e ku nei, a he aina no hoi, hookahi paha tausani eka. He paa mau ko laua manawa i ka hana. Ma Maliko ke noho nei kekahi kanaka o Kalaauala kona inoa, a o Noanoa kana wahine ; ua hanau ia mai no laua he umikumamakolu keiki, a he umikumamakahi e ola nei! kakaikahi na makua i hoopomaikai ia e like me keia. He nui na keiki mahoe i hanauia ma Maliko. He mea e ka nui o ka ona rama ma Halehaku, he wahi aina ma ka hikina akau o Makawao, iloko o na la i kaahope iho nei. Wahi a ka poe i hai mai ia'u, ua pau pu na makai i ka ona, a ua haunaele loa ia wahi. Hele kanaka mai Makawao aku ilaila e ona ai. Aole anei pono e kukulu i hale puhi rama malaila i mea e pau ai ka ona ? Ke manao nei kekahi poe e imi i mau muliwai no Makawao. Ke olelo nei kekahi poe ma Maui nei, he mea hiki wale no ke

hoihoi ae i kekahi o na muliwai o Hamakua, a i Makawao. Ua haiia mai ia'u e noonoo ana ka ke Aupuni ma ia mea. He hana maikai loa ia a ke Aupuni e hapai ai ma keia hope. Ke olelo nei kekahi poe, ina he $50,000 hiki ka wai i Makawao, a hele loa aku i Kula. I na he $100,000 ka lilo ua makepono maoli no. Alaila lilo kekahi mau tausani eka aina e waiho wale nei mawaena o Maui Hikina me Maui Komohana i aina waiwai loa. Alaila e kapaia keia aoao komohana o Haleakala ka Paredaiso o Hawaii nei. Maanei iho nei ka Loio Kuhina, a ua hala i Hawaii me ke Kiaaina o Oahu. O ke Alii Wahine a ke Kiaaina, Lilia Kamakaeha, aia i Wailuku e noho nei. E hoomaha ana oia ilaila a liuliu iki paha. Me ka mahalo. H. H. P. Maui Hikina, Sep. 6, 1865.