Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 37, 16 September 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

HELU 20. Na oihana hoomana a me ke kilokilo ana i ka hoomakaukau ana e holo loihi ma ka moana, e like me ka holo ana mai Hawaii a o Oahu a Kauai paha. He nui wale ke ano o na oihana hoomana a me ke kilokilo ana a ko Hawaii nei poe hooholo waa i ka wa kahiko; he okoa no ka kekahi poe, a he okoa no hoi ka kekahi poe, a he okoa no hoi ka na'lii, a he okoa no hoi ka na makaainana ; e like me ka nui lehulehu wale o na akua o lakou, pela no hoi na oihana hoomana e pli ana ilaila. Aka hoi, aole au i kauohaia mai e wehewehe pakahi aku i na oihana hoomana a me ke kilokilo ana o kela holo waa keia holo waa. Me he mea'la o ke ano nui o na oihana hoomana, a me ke kilokilo ana o ka poe holo waa o Hawaii nei, kai koi mai hoi ia'u e hoike aku ; A eia iho no ia. "Na oihana hoomana a me ke kilokilo ana i ka hoomakaukau ana e holo loihi ma ka moana, e like me ka holo i ana mai Hawaii a o Oahu a, Kauai paha." Penei ka hana: 1 ka hoomakaukau ana e holo loihi ma ka moana, i Oahu, a i Kauai paha ; aia ma ke ahiahi ka hapai ana i keia hana. Penei ka hana ana, e mama ka awa, kalua lea puaa, a wali ka awa, moa no hoi ka puaa, a pau i ka okiokiia a waiho ma na pa-laau i hoohinuhinuia; a ku no hoi na apu awa. A makaukau keia mau mea, alaila, o ka pule no ia o ke kahuna i ke akua o ka poe holo waa, a pau ka pule ana, ai no hoi a pau ka ai ana, nana aku ke kahuna i ke aouli, ina i ku ke anuenue a i pio mamua o ka waa, a o ka punohu paha, alaila, i aku ke kahuna, aole e pono ke holo o make auanei ma ka moana; a ina hoi i nana aku oia i ka opua, aole he ku maikai mai, ua lele ino ke ao, ua moku moku liilii na opua i ka lewa ; olelo hou no ke kahuna aole e holo o make no, Aka hoi, ina e nana ke kahuna a i ku ka punohu mahope o ka waa, nee hoi ka ua koko, pio ke anuenue, a maikai hoi ke ku ana mai o na opua, alaila; i aku ke kahuna, ae, ua maikai, aole no he mea nana e keakea mai ; aka, hookahi mea i koe, ina e moe au a i loaa ka moe maikai, alaila, holo lea loa ka holo ana. Moe iho la ke kahuna a ala mai la me ka i mai, Ua loaa iho nei ia'u ka moe maikai, nolaila, e holo oukou aole oukou e pilkia. A ma ia wahi, pau ka ke kahuna olelo, o ka ka hookele ka mea i koe a kakou e olelo hou ai. Ka holo ana.—He elua manawa e holo ai ka poe holo waa, i ka po kekahi ai ke ao no hoi kekahi. Ina i ka po e holo ai, alaila, o ka manawa holo, o ka wa e puka mai ai ka Hoku-kauopae, oia hoi ka Hoku-hookelewaa e oleloia nei ; a puka mai ia hoku, alaila, e makaukau e no ka hookele, a me na mea e ae a pau maluna o ka waa, a o ka holo aku la no ia. A ma ia holo ana, he elua mea nui a ka hookele e nana ai, o ka ale kekahi, a o na hoku hoi kekahi. I ka nana ana hoi o ka hookele i na hoku, he elua mau? hoku ana e nana nui ai, oia hoi ka Hoku-hookele-waa, o ka (hope ia o ka) ihu ia o ka waa, a o ka Hokupaa Akau. oia ka (hope ihu) o ka waa. Pela no e holo ai a kahi e pae aku ai. Aka hoi, ina i nana aku ka hookele i na hoku ma ka Akau, ehiku ia poe hoku, a ua kapaia mai lakou o na hiku, aia malaila kekahi wahi hoku uuku. Ina i nana aku ka hookele, a e imoimo pinepine ana ia wahi hoku, alaila. e i aku no oia i ka poe hoe waa me ke kena aku, O ka p?a, o ka hoe, aia ka poao o ka pae i ka ama, no ka mea, he makani ka hope. Ua ike e no ka hookele i ka ino. Kalua, oia hoi ka ale. O ka ale, o kekahi mea nana ia aka hookele. He elima no ale, a eia hoi ko lakou mau inoa: Alekuloko, oia ka ale i ike ole ia e ka hookele, a ua kapaia mai oia he opuu ; Ale-uweke, a oia hoi ka ale e naha ai ka waa ; Ale-niau, he ale ia mamua ae o ka waa ; Ale-panui, oia ka ale mahope mai; Ale-maali no hoi, a oia no hoi ka ale nui mawaho mai o ka waa. A ina hoi ke ao e holo ai, alaila, aohe hoi he olelo ana no ia, aka, ina i poeleele i ka moana, e nana aku ka hookele i ka Hokuahiahi, o ka ihu ia o ka waa, a ua kapaia mai ia hoku o Mananalo, o ka ihu no ia o ka waa a pae wale i ka aina. O kahi mooolelo iho la no ia o na mea i loaa mai ia'u. J. Waiamau. Haalele 1 Puna NA hoa'loha.—Ua paleo ia mai;makou e S. Napahukapu o Kapalama,"nō ka haalele kumu ole e.kekahi kane i kana wāhine iloko o ka pilikia nawaiiwaH. He oiaio noia, o Uahi hapa no pahaiao keia lahui i haule ma iaano* aple hooko i kahoohiki ana. Me ia no nae ke aloha ka mea i hoo> luuluuia i na puolo o ka pilikia. ! . Hiamoe mKe Au Okoa."—Ua loaā mai r ?a kekahi palapaia mai- a J. W. Lili- . kalani Kona Akau, Hawaii, e kauoha mai makou, ua hiamoe ka ka' Hueīu 14 o "Ke Au Okoa" malaila. Eia W ka makou ia oe, aohe ia makou ia wahj, awi no ia ina kahu oia .moku ki lakou hemahema, aole hoi paha i'a makpu e mai ai, ia hikou ae no. ' 4 j - JCa HeaauNA Kahixo.t—E hoomaka hou i ana ka Moolelo no ka Hoomana Kahiko i | hoopohoponoiae ke Kula Kahuoapule o, Wajj luktf,e hauoli anano palia ko makou mau i hoa puni huna ai kahiko.