Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 38, 23 September 1865 — No ke Kanagaru. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

No ke Kanagaru.

He holoholona nui wale ke Kanngaru ma Nu Holani a me keknni man mokupuni e ae ma ka Moana īniana. Na Kapena Kuke i hoolaha mua ae, na ke kanaka holomoku kaulana loa, ma kona holomua ana maka honua nei, i ka niakahiki 1770. Ua loaa iho i kekahi mau kanaka oua ua holeholona la mn Nu Wale Hema (New South Wales). Mamua aku oia, ua ike wale ia noe ka pne kanaka hihiu; aka, mahope mai o ia mnnawa, ua laha nui loa ae nm Euiopa; a he hiki 110 hoi ia oe ke hooiakalaka iho i kahi munawa pokole loa, a hiki ke noho ih»ko 0 na pa hoikeike holoholona, malaila bi* ; kou e paani ai e like me na Dia. O ka loihi o ko k.e Kanagaru kino, he kapuai, a he hookahi harieri me kaualima pauna. ke kaumaha. Ina oe e afawa ae i na wawae mua 3 ua pokole mamua o na wawae hope. O na wawae hope ekolu kapuai me ka hapa ka loihi, 01 aku mamua o ka iwilei, a o na wawae mua hoī hookahi wale no kapuai me ka hapa ka loihi, oia hoi.he hapalua -iwiiei. O na wawae hope ua like loa me ko na manu, ua mahele ia i na manamana elima. O na manamana elua maloko aku, he mau manamana uuku ia, n ua t»ui 110, me he mea. la, jiookahi no. liookahi manamana... loihi, he manamana il<aika nae, ua oi lda ka maiuu o hope 6 ia manamana. , O nfa wawafe mua, ua iiMiihele ia me he mau manamana Hnha la, elima kolakou v nui me ha maiu-u ikaika no ka uwau ana ' a nie ka eli anā. p kona kulana mau, ke h'oomaha ia, he ano noho iluna me hekanaka la. N« na wawae hope a me ka hueio e knkua i ka noho ana., He huelo nolunolu kona, . a]ka, he; ikaika nae, me he mea la, he wawpe nona-. O na wawae hope a me ka huelo o keia mau holoholona, o na mea iho la ia e ' pale aku ai kekueiia mai. I kekahi manawa, hai ka wawae o ke kaiiaka ina e " hili mai i kona huelo. I ka manawa e alualu ai a loaa i na ilio. e huli mai no lakou e hopu i na ilio me na wawae mua, puili mai iaa paa Joa, a ia mana- • Wa iio e. iiili ni rue ko lakon mau

wawae hope a make iho ka ilio i ka manawa pokole loa. He nawaliwali kē poo a he uuku no hoi, a pela nP hoi na Wahi oluna o ke kino. He mau rnaka nunui kona, he wahauuku, a I/e mau pepeiao loloa, liikiwawe ka lohe i kela wahi nakeke iki i keia wahinakeke iki. O ka mauu wale no ka lakou mea ai nui, a he hele puulu lakou, mai ke kanakolu a hiki i ke kanalima malalo o ke alakai maikai ana a na Kanagaru kane kahiko. Ona keiki opiopio iloko o kekahi mea me ho eke ili la e Ifiwe hele ai ai, a uia no e mahuahua iki ae, o ka hoi pinepine iho ip iloko o ua eke la. Ua olelo iu e ka poe i ai i ua holoholona la, he ono ka ai nna, nneane liku me ko ka hipa ai ana. • He mau holoholona hihiu loa keia, a ina e ike mai i ke kanakii, o ka leie aku no ia. Oka mea mnu ia lakou, oka waiho i ko lakou inau wawae mua ilalo 0 ka lepo aai e like me na holoholona, a ma ka inu ana, ua like me ka inu ana aka ilio. Aole o lakou holo, aka, he lelele wale no ka lakou holo, he iwakalua knpuai ika lele hookahi ana. He hiki i keia holoholmna ke lele maluna o na mēa a pau ir,a e halawai iho lakou me ka makau. Eiwa kapuai, ahe umi 1 kahi manawa ke lele pololei iluna. Ua aiualuia lakou me ka hoonakeke ole. no ka tnea, ina no he wahi nakeke uuku, aole e ole ko lakou la lohe, a o ko lakou la puhalahiu aku la no ia. Ina ua kokoke mai kanvai mamua o lakou i ko lakon manaua e holo ana, o ko lakou luu aku la no ia, n ilāila e kali mai ai i ka hiki aku ona ilio. Ina i lele aku ka ilio iloko o ka wai ine ka inanao e hopu i ke Kanagaru oia o laua ke make ana, no ka mea, he akamai loa ke Kanagarui ka paa ana iloko oka wai. Pela lakou e paa ai a pau ke aho oka ilio. Eia kekahi, he holoholona ikaikn no.i ka paa ana, nole mea e herno ni, ina'e puili mai. Ma Nu Holani, ua kapaia na Kanngaru kane e ko laila poe kanakn, he poe kanaka kahiko, ahe poe kanaka huluhulu;" a o na Knnagaru wahine he " poe waliine opiopio." I kekahi manawa, he hiki ia lakou ke hoemu aku i na Kanagiiru kane ilokoo kahi pohopoho, no ka inea, o ko lakou kāu/nahn ko lakou kumu e piho ni a nawaliwali koke. Aka he nui uo nae ka pilikia o ke kii ana aku e hopu, no ka mea; e malaina pono loa ana lakou la i ko lakou ola i na ilio. Eia ka mea apiki, ona ilio i maa i ke uhmlu ana i ke Kauagaru. ao)e lakou e hor>kokoke aku ana, aka e noho no lakou ma kahi e aku, malaila eaoa ai a hiki aku na kaiiu, alaiia nu lakou e hili i'ka laau. a oia ka loaa ai.