Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 38, 23 September 1865 — He Hana Kolohe. [ARTICLE]

He Hana Kolohe.

. Mamua aku nei, e hele ana kekahi pake maauauwa ma ke alanui mawaena o Waialua me Hauula. He kanaka omaimai a nawaliwali ua pake la; nalaila, aole hiki na hana kaumaha iaia. Ma ka maauauwa meaono oia e'imi ai i kona 'wahi ola. A o kahi ola wale no ka mea i hoolawaia iaia ma ia hana. Aole oia i hanaino aku ia hai, aole hoi oia i komo hewa iloko o ko hai kuleana, aole hoi i hanaino iko hai waiwai. Hele malie keia pake ma ke alanui mamuli o kana hana ponoi, he maauauwa. laia i hiki aku ai i Kahuku, halawai pu mai la meia kekahi poe hooholo lio, he umi, a he umi paha a keu lakou. O lakou kekahi oka poe lehulehu e holo pinepine ana mai Koolau a i Waialua i ka heihei lio. Hele aku la keia poe a kokoke i ka pake; olelo akn la iaia, me he la e kuai ana i kekahi o kona waiwai. Wehe mai la ka pake i kona mau waiwai, a i kona wehe ana, ike aku la keia poe i kahi eke dala a ka pake, he umi paha dala maloko. Hao ae la ua poe holo lio nei ike dala a pau loa, a hele aku la ma ka 'lakou huakai.

Pau loa na dala a keia pake'ilihune i imi ai'me ka luhi nui. Haoia a pau loa iloko o ka minute hookahi, e ka poe palaualelo lapuwale o na kula heihei lio o Waialua ! Auhea oe e ka mea e heluhelu ana i keia, aole anei oe e hilahila no kou lahui, a no kou aina hoi ? Heaha ka hewa o kela pake ilihune, nawaliwali i hao wale ia ai kona waiwai ? 0 kela pake ilihune a naaupo,. he kanaka hoopomaikai oia i kamaaipa. Ua hana oia i ka hana i loaa i kona lima. Ua halihali oia 1 na mea ai a tne na mea kuai e ae i na kauhale o kanaka i hooko ia: ai ka makemake ona kahaka. Ua hookaa mau oia i kona maU auhau, a ua noho maikai malalo o ka malu oke Kanawai. He waiwai ia no ka aina. A pehea ia poe kanaka, na mea nana i powa keia pake ? E mahalo ia anei ka lakou hana ? E kapaia anei lakou he poe akamai? E pakele anei iukou i ka hoopai oolea ia e ke Kanawai? Ae, e pakd«ie ana no lakou i kē Kanawai; no ka mea, aohe mea nana e hooko ke Kanawai maiuna o lakou. Aka, aole ioa lakou e pakele i ka hoowahawahaia e ka' poe maikai a pau. Oka lakoi* hana, he iiana iapuwale. He naaupo» ahe ino wale no. Ua oi ka pono o kela pake naaupo hookahi mamua o ia poe paniolo hoohololio he umi a keu. He poe lakou e ino ai ka aina. Ma o lakou la ua hilahila ke kanaka Hawaii i kona inoa Hawaii. Pilikia ka aina ia lakou. Pilikia na oihana imi waiwai ia lakou. Hoohilahilaia ka aina e'ka poe oia ano. Ua ahō na holoholona hihiu a me na moo-make mamua o na kanaka o ia ano. . O ka mea a makou i hoike iho nei maluna, oia no kekahi hua o ka heihei lio me ka pili waiwai e hana ia nei ma Waialua, ma ke alo ponoi o ka Lunakanawai a me na makai. Eka mea e heluhelu ana i keia, aole anei oe e hilahila no ka poe hooko Kanawai o kou aina ? I uku ia anei ka Lunakanawni o Waialua a me na makai i poe nana e hoopunana a e hooulu i ka heinei iio ma ka pili dala? Ua kukulu ia anei ka Aha Hookolokolo Apana raa Waialua i mea nana e hooulu i ka' heihei lio a i kula powa ? Ua kukulu ia na Ahahookolokolo raa na aina a pau i mea e hoomalu pono.i ka lehulehu", a i mea e laha ai ka pono kaulike mawaena o na kanaka a pau. Aka, ma ke alo o keia Ahahookolokolo ma Waialua, ke ulii nei na hana ino loaa, na mea e pilikia ai ka lehulehu a e poino ai ka aina, ina' he pololei ko makou lohe. Ua hooiaha kahiko makou i ko makou manao np ka heihei lio. He h'ana ino. He makua ia no ka piliwaiwai a me na Karaima he nui wale. He kula ia no na hana lapuwale he nui loa; a o ka poe naauao, ua hoowahawaha loa lakou ia mea. Ua pomaikai o Honolulu nei i ka hoopau iaana o ka heihiei lio mamua aku nei. A ina e hoopau ole ia ma Waialua, e ike auanei kakou ma keia hope i na hua o ia hana ioi ae ke ino mamua o na mea i hala.