Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 40, 7 October 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

lIELU 22. I(a hoopalau a me ka mare i ka wa kahiko. ika wa kahiko, aole no he mare ma ko Hawaii nei, aole loa no ; he moe aku no a moesftai kela mea. keia mea, e like mo ka makemake. Ina e makemake ke kane i wahine, a o ka wahine hoi i kane, alaila, kii aku la no, a o ka noho a kane iho la nō ia, a noho a wahine hoi. Pela no ka noho ana, a hala kahi manawa, alaila, o ka mea nana e hookaawale ia noho ana pela,o ka makemake aku i kekahi; ina o ke kanē ka makemake aku i ka wahine hou, alaila, o kona haalele no ia i kela wahine mua, a kii hou i wahine hou, a pela mau aku no e hana'i. Pela no hoi ka wahine, ina ia'e makemake i kekahi kane hou, o kona haalele no hoi ia i kela kine mua, a lawe i kanē hou ;a ina pau ka makemake ia kane, alaila haalēle ae h no, a kii hou, a pela mau aktt no ka hana. Oka rula mau oia hana } aiā e Jike me ka makemake o ka naau hewa. Aka hoi, o ka lioopalau ana, ua hanaia no ia mea e ko Hawaii nei i ka wa kahiko, a penei ka hana. Oka hoopalau ana, aole ia iwaena o ka lehulehu o na kanaka, aole loa, ua hanaia ka hoopalau, mawaena o na keiki mea makua, keiki punahale, e like me A. ke keiki kane punahele aE; a me P. hoi ke kaikamahine aka mea hanohano M. Upu aku no o E, e moe kāna keikikane punahele me ke kaikamahine a ka mea hanohano M ; a lohe o M, ka makuakane o ua kaikamahine la, i ka upu ana o E. i wahine na kana keiki, o kona ae mai la no hoi ia. A holo ka ae o na makua, a me ka lehulehu o na makua ma na aoao elua, alaila, hookaulana ia ae la ka hoopalau o ua mau keiki mea makua nui ; a kaulana ia noonooia ka o ka hoohui ana i ua mau mea hoopalau nei, a maopopo ka manawa, alaila, hookaulana hou ia no, i lohe ai ka lehulehu, a rae na poe a pau i pili pono i aoao e na mea hoopalau/i hiki ?i hoi lakou ke hele makaukau mai me na waiwai hookupu i ka la e hui ai ua mau lani la.

KA MANAWa B HCI Al. Ekola no manawa a na makua inea keiki punnhele i makemako ai, no ka hoohui i na keiki i hoopalauia ; o kekahi poe, makemake lakou ika malnma o Welehu, i lea ka! ka hiolani ana a ua mau keiki !a, mahope iho 0 ka hui ana ; no ka uiea, o Weleha 1» malima i oleloia, he malama e kau ai o kauluna ; penei i oleloia no ia malama, M kau kauluna, o Welehu ka malama," o ke ano ka oia, he malama ino o Welehu, he ua, he makani, hc anu, nolaila, hookahi no hana o ka hiamoe wale no ma ka hale, nolaila i oleioia ai, " kau kauiuna o Welehu ka malama." Eia hoi ka manao o kahi mau makua met keiki punaheie, makemake lakou, o ka malama o Kaaona ka malama e hoohui ai. i onaona len na makn, na helehelena a patt o ke keiki ke hannu mai. Eia ke kolu, manao inai kahi mau makua mea keiki punaheie. o ka malama o na Mahoe ka wn maikai e hat ai, ina paha iiiōko o fea Mahoe mua. a i ole iioko oka Mahoe hope. Oke kumu i manao mai ai Jcahi mnu makua peia. i hanau mahoe mai ka na keiki oia lx>i, elua keiki * inai ai i ka \va hookahi, nohih k» manao ana o kahi poe, he wa kupono la e hoohui ai na mea i hoopalaoia. KA HOOMAKAUKAU ANA. •A maopopo ke wa e iioohuiia'i ua mau mea hoopalau nei, alniia, kukuiuia ka hak*. 1 hale no ua mau lani ia ; he hale nui maikai ; a paa ka hale, aiaila, hoomakaukau k% waiwai ; auhau ia'ku ia ko ke • kane poe a pau i puaa, i ilio, i kapa, i maio, a me mi waiwai e ae no hoi, e like me ke ano mau o na keiki mea inakua. Pela no hoi ka aoao o kn wahine, auhau ia no hoi kona poe, ko'na nui, kona kini, ika waiwai. I puaa, i ilio, i kapa, i pa-u, Puakai, ī kaj»a moelola. i Leihtilu, ame kahi mau mea e ae. A roakaukau ia mau mea ma na aoao eiua. alaila, o ka hana i koe inahope iHo, o ka hoohui i ua mau mea hoopaiau nei. NO KA HOOHOI ANA. A hiki i ka ia i oleloia'i, oia ka ia i hookaulanaia'i, aiaila, penei kn hana. O a& makua, a tne ka poe o ke kaue, hana lakou ' i manele, a hookau i ke kane maluna o ua manele la, nlaila, auamo mai i ka hale hou i hoomakaukauia'i me he aiii ia. Pela *no hot ka wahine, hana no hoi kona poe i maneie» a auamo mai no hoi inia me he aiii ia, ota. ka hale i hoomakaukauia'i no iaua. I ka wa e auamo ia mai nei ke kane a me ka wahine, ia wa no, hele pu mai ka poe hookupu waiwai. Oka puaa, oka ilio, ka upena, ke olona, ke kapa, ka pa-u, ka malo. ke Uoi-pahoa, ka waa, a me keia waiwai keia, waiwai i ioaa ika poe hookupu. Ona waiwai a pau, na ua mau keiki waie ia no. I ka wa e hiki ai i ka hale na mea e auamoia na na makua ponoi o ke kane e keoa ae i ka laua.keiki, e iele iho ilaio, mai' iuna mai o •ka maaele, e hookokoke aku e hui me kaua. wahme "noopalau .; peiu no hoi i ka «mhine, na kona makua no hoi e kena ae ia ia e hoo-kokoke-aku e hui me ke kane. A lele iho la laua mai iuna mai o ka maneie, a hele aku Ia laua e hui, aiaila oielo teku la na makua penei: "Eu honi! Eu honi!!" O ko laua honi aku no ia. O ko iaua hoohuiia āna iho ia ia. Oia hui ana o laua, oia ka mea i kapaia, he hoao, ka mea i kapa pooo ia ī keia Vva he mare. Oiai laua e honi ana ia wa e hooho mai ai ke anaina, me ka leo hooho hauoli, me ka hooho ana penei, a Hoao e! A Hoao e!! A Hooiaio. Ma ia w* no hoi, hookupu iho |a ka waiwai, oia hoi na ano waiwai i haiia maluna. Peia iho la ka "Eoopalau a me ka mare i hanaia'i i ka wa kahiko o Hawaii nei. mawaena o na keiki mea makua, a mau keiki punahele hoi. E. Kekoa.