Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 41, 14 October 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

HELU 23. Na Oihana hoomana i ka hanau ana o na keiki o Hnwaii nei.i ka wa kahiko. Aole i pau loa na keikia pau i hanau mai, i ka hana hoomānaia e na makua, ua koe no kekahi. Eia na keiki i hoomanaia e na makua, ke hanau mai, o na keiki mea makua, a o na keiki hoi i hanau kupanahn mai; oia wale no na keiki i hana hoomanaia e kekahi mau makua o Hawaii nei i ka wa kahiko. A penei ka hana pili hoomana ana, ina he mau makua hanohano, a koikoi hoi, a pilipili alii paa, a me na mea like, alaila, ina e hanau mai ka laua keiki, ua kapu loa, aole e ike aku ka nui, a me ka lehūlehu o na makua, o na mea pili loa'ku i na makua o ua keiki la, oia na mea ike aku i ke kino o ke keiki, a o na mea e ae, ua kapu loa. No ka hoolaa ana o ke keiki na ke Akua. A hanauia mai ke keiki a kekahi mau makua koikoi a hanoh&no hoi, alaila olelo iho la na makua penei, (ina he keiki) molia ia Lilinoe, i ke alii wahine kiai mauna o Haleakala ; e kapu ko kino, aole e pa i ka lapa, aole e pa i ka makaainana, aole i ka wahine kauwa, i ka ai iole, i ka pee pao, i ka maka wela i ka aea haukae, i ka naunau lepo, i ka paa ipu kuha, i ka paa kahili, a mo na mea e aku. Aka, e pili ko kino me ke kaikamahine alii, punahele, i ola na iwi o kou mau ilakua nei la, i ola i kau pulapula. i hanau alii, i noho Haku ; nolaila e ike mai e Lilinoe, e ke akua alii wahine o ka mauna, eia ke kane e ola ia maua, a i kana mau pulapula a mau aku. Pela ihx> la ka hoolaa ana a kahi mau ma-

:ua Ia ika lakou keiki ike akua. O Liliīoe oia ke akua wahine o ka mauna, a hoaila ke kahea ana ia Lilinoe, i ikemai lea m Lilinoe la, alaila na kona mana e hoo i -ia keiki nei me ka wahine alii, a wahine pu•īahele hoi. Ina hoi he kaikamahine, penei ka hoolaa ana ike akua. £ke kukulu oka hikimoe, e ka paa o luna e ka paa o lalo, eia ka oukou waiwai la, e molia i ke kane i ku i ka moku. i ke kane ai ahupuaa, i kane alii i ola kou mau makua i kau pulapula i kukulu hale nou, ī paajw nou, i kahumu, iiawaia, i mahiai, i kukulu hale ; e kapu ko mai, a na kau kane e ike, aole e pa mai ka peepao, ka makawela, ka ai iole, ka naunau lepo, a me kahi mau mea i oleloia mamua'e nei. Nolaila, e ike mai oukou ina Aumakua i ka po, e malama mai i ka oukou keiki, a na oukou e hoomoe i ke kane aiii ku i ka moku, ai ahupuaa, i ola ia maua i na makua, a i kau pulapula. NO KE KAPU o UA KEIKI LA. I ka malama ana i ke kapu o ke keiki, he kapu loa, a aole e aahuia e kekahi poe e ae, aole loa, oia hookahi wale iho no, ke aahu a hiki i ka nahae ana, a ina e nohae ua kapa la, a weluwelu hoi, aole lawe wale ia ua weluwelu la, e puhi koke la i ke ahi, a lilo i ole; aole no hoi e kau ia kahi kapa okoa īluna iho o ua kapa nei o ke ke ki, he kapu loa no. Ina he pa-u, aoJe e kakua ia-e kekahi mea, aole loa no. Ina hoi he .inalo, aole hume ia e kekahi mea e he kapu loa no ia mau mea. NO KA AI A ME KA ĪA. He kapu loa no hoi kana ai, a me kana ia, he malamaia i ai maikai, i ia maikai, me he ilio la i hoomomonaia no ke kalua ana. Ina e ai ua keiki nei i ka ai, a ia hoi, a koe aku ke koena, ua kapu no ia koena, aole ai ia e ka poe e, ina he hakina ai, ko paha, maīa, uala, a me na mea ai e ae, he kapu loa no; ina e koe ke koena mea ai a ke punahelu, ā i-i hoi, kiola loa ia, aole hanai ia i ka puaa a me ka moa pela iho la ka malama ana ma ka mea ai. Ua hookapu ia ia mau mea, ma ka hoolaa ana i ke akua i ke kino o ua keiki la, ina he keiki kane, a ina he kaikamahine. NO NA KEIKI i HANAU KUPANAHA. Oia na keiki i hanau eepa mai, aia hoi, he keiki moo, keiki enehu, puhi, loli, mano, a me na mea like, o na keiki i hanau mai me ia ano, ua hoomanaia no, a ua malamaia na kapu e piii ana i ke ano o ua mau keiki la. Ina he keiki mano, e olelo auanei na makua aole kakou e pilikia ke hele ma ke kai, no ka mea aia malaila ka makamaka ke kokua, ka mea nana e hoopale na pilikia ma ka moana. Ina he keiki puhi a loli hoi, ao« le ai ia laua, ua kapu aku la, a o ka hana a na makua, o ka malama i ke kapu o ua mau keiki hanau kupanaha la, e manao aku ana i ua mau keiki hanau apiki la. he niau A. E. Kekoa.