Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 41, 14 October 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. Lononuiakea, Lonoikaoualii, a me Lonoikamakahiki. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Lononuiakea, Lonoikaoualii, a me Lonoikamakahiki.

Aole no he oioio o na kano 1 na la mua iho nei; ua hniiaaku, ua haku wnieia na kaao i mea hoowalea no ka 'poe palaualelo, a 110 ka poe koa kekahi, a no ka poe ikaika kekahi ; a o ka nui o na kaao, no ka poe hooipoipo, no na kane, a no na wahine hoomahie. ° kononuiakea, a me Lonoikaoualii, he inau akuā laua no loko o ka poe akua, oua pili o Haumea ilaila. Aia lakou i Pokinikini, i Pomanoma'no ; aia ka Haumea ohana hanau wawa ilnila. Ma ke mele o Kaikioewa, i hakūia e Kauloaiwi, oia hoi o u Owela ka lani/' a un kapaia o Papa, o Haumea noia. Ua ponoiki paha ke kapa asa, no ka mea, ua hanau wawa no o Pap.**, aka, ua hoopuka kannkaia rnai ma o Papa la, oia no hoi o lioohokukalani. Ama o Haumea la, uīa hanau I:i no pae-e ia knna mau opua, a ua oleloia o Namakaokahai, he hapa kanaka a he hapa akua, ma ka mii ona moooleloo na kupunao kakou e lohe waleia nei. Pela no hoi ma ka mooolelo o Ku, Lono, o Kane ma laua o Kanaloo. Ma ka lua o ko kakou mau.waha olelo e puka'i ka kakou niau nuipuna olelo, ke palamimo, a pnlanehe ke kai o ka huai ana, a oleolehala ; aole no kuhikuhi puuojje nanae loiloi inai, aka, ina ua kekee kau lihi lou e paa ai, alaila, e hiki mai no keia wahi olelo ;

" Ke kahua ia ia ke kilokilo, Ke kilohi, kaalawa, ka nana, Ka opi, ka pai, ka ol(»ha, hualala kekee, Ka wili, ka puu, ka puuli, Ke ana, ka polui, ku haina o ke keole, Ke kuauioo, ka ihu, ka pula, Ka hope o ka waa, Nanaia i kupono." Ua lo.ia «'je nei ko kakou maka hema, oia hoi K$ Au Okoa. Mamuii, hookahi (jo m.'ika iwaena o ka hie kahi i kau ai, a ua pono ia iho nei i elua maka. " Malamalama KiUiiki, Ahuwale ka aieiu ka pao, I kea ka'pae huinu, ka pae kii a Kano, Ka p.ie opua onohiula a I/oiio, » Ka punuhu ku ika moana, Ka uukoko, ka al'iwalewa, Ke kahaeaula i ka lani, He amienue ku a Kanaloa, Ke kupu eu nana e hele ka aina, 0 Lanikole o ka wahine o ka nalu." Ma ka lielu 20, Aoao 4, o ka lu 4 hoi X) Sef>ateinabn, penei: O Kalnni ka makuakune, o Haumea ka v maku;ihme, hanau .mai o Louuikamakahiki, a hanaiia iho la e Hauna o Kaikilanialiiwahineopunn." . Ua oieloia hoi oia ke kaikuahine o Lono, na ka mea nana i kakau keia moooleio. Ina he inea pono ke kekee; e pono e hahai aku ka mea kekee, aka, ina e makemake ana ko kakou mau ahailono, e imi'ana i lona ka oi.iio o ko knkou mau mooolelo kupuna. e pono e hoalu mai na kaula li. A maanei hoi au e noakea'e ai i pau pono ka li ana o na pea, oiai ke ola nei no na moopuna a Lonoikamakahiki me kakou, a ua hoowahawaha mai paha lakou i ke'paewaewa o ko lakou mau kupuna. E pono.hoi i ka poe e makemake ana i na " Kaao" e iiookomo ana i ko kakou mau ahailono, e hoololiloli a kupono i na kupuna ke kupono ke kaao i ke kuamooalii e like me keia kaao. Elua uo Lonoikamak*ahiki, hookahi no Maui, ke keiki a Kaoao a Makaku, o Pueopokii ka makūahine, ke kaikamahine o Makakaualli, ka makuakaiw o Koo laua o Kaiuii, o Kaupo. 'O Lonoikamakahiki o Hawaii, o Keawenuiaumi ka makuakane, a o Haokalani ka makuahine, o Kanaloakuaana ke kaikuaana, o Koihaiawai kona makuahine, o Umiokalani lie kaikaina, o HoopMiahae ka mak-uahine, o Kapoheiemai ke kaikuahine; o Kamaianuiaumi ka makuahine. O Ihilikikuahine ke keiki a Keawenuiaumi, a laua o Umi a Liloa, o Hakauka/apuakea ka makuahiue, ka moopuna a Hakau a Liloa. Oia ii\o la no na keiki.a Keawenuiaumi. O Kaikiianimaipanio ka wahine a Lonoiliamakahiki, ke kuikāmnhine a Kaeiiaunui, o Kauluoaapaiaka ka makuahine, he.moopuna na Laeanuikaumananiana, a na Ehunuikaimaiino, a na Ehu, a na Kuaiwa, a iia Kaiaunufehua..

I ka hoao ana o Lonoikaniakahiki me Kaikilanimaipanio, a hanau mni ka la.ua niau keiki, o Keawehanauikawalu, a uie Kaihikapumahana. Noho aku o Keawehanuuikawalu ia Akahiakameenoa, a hanau mai o Keaweikekini; ana Keaweikekini mai na keiki a me na moopuna, a loaa mai hoi ko kakou Poohina Nui— o Kaimihaku ma, o Kaupekamoku—la—ea. O. Kaihikapumahana, noho ia Aila, a hanau mai ka laua mau keiki, o Kaināaaila, o Kaweloaaila. O Kaweloaaila kai noho aku ia Kauakahiheleikaiwi no Mokuleia. Na Holau o Kekauhiwamoku, a na Kekauhiwamoku o Kauhiwawaeono, a na Kauhiwawaeono o Kaouawaliine a Kuakini o Huwaii. 7 A na [ Keoua me Kaoiliku o Pauahi, a na Pauj ahi o R. Keelikolani—la—ea. ,l O wau o hele i ka Loa o Apua, Ke kuhi aku la he ale . ai ko Maukale. lie imli mai Holei na ka ua, He ua ka ka waimaka e kulu noi, -He mijiu)iJj na loko o kou aloha e-a, Aloha i ka liko ohia o Puulena, | I ke ea hanu o na makani o kulaa, j Ua loa Kauanahunahu i keanu, i E anu la i ka nui o ke aloha, | . U& pelepule ua iuauna i kuu aloha—ea." ! • Ua akaak-a paha ia oukou keia, aua wehewehe kumuia'ku i maopopo ai, a i malama ai kakou i ka mea pololei u na kupuna i ao mai ai. Ma keia mele o Lonoikamakahiki. O r ke kumii o k&ēa mele a Ohaikawiiiula: "O Kahikaelelua ka ? u kama" ano ka makemake o Kainehameha I e lilo inoa nonw, nolaila, ua haku hou ia ke kumu a me ka welau, a ua nui na mea i hookomo hou ia. Ua hookomoia o Kuehoopiokala, me Waiuleale i ka mauna, me Lililehua koaipapai, a pela aku a nui wale.

Aia ma Huelo i Hamakualoa, he wahi kanaka o Mahoe, oia ka mea nana e hea ka inoa o Kamehamehn. Ina makemake e ninau ia ia, e ninau aku i ko laila. Eia hoi, e 'iwna kakou i ke kumu e hoomaopopo ai, he mele hou wale no hoi kei'i, • Aia ma ke kumu penei: '' A Kualoa i ka pali kaou, Kni Kealohikikaupea." " He akua ho lani, 'A Kauakahi, a Kauakahi." He palikapu o Kualoa no Kauakahi, a oia hoi o Kauakahi a Kahoowahaokalani, ko Kualii makuakane. Aole lakou i hannu i ka wa i hiki mai ai kahiki i o Oahu nei, no ka mea,-o Kakuihevv£ ke alii o Oahu e noho p.upuni ana, a o Kamalalawalu hoi ko Maui, a o Kea.lohikanakamaikai ko Kauai; a o kana rnau keiki, o Kealohiapeekoa, r me Kealohikik{>?ipea. He ahika na'lii o Hawaiil ka wa i inake ai o Keawenuiaumi. Nolaila, e na hoa heluhelu o na mea hou a me na mooolelo o ko kakou mau kupuiia, e hoomaopopo i'ho. No oukou no hoi kekahi S. M. Kamakau. Mokuleia, Waialua, Sep. 24, 1565.