Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 42, 21 October 1865 — Ka Moolelo o Heneri Opukahaia. [ARTICLE]

Ka Moolelo o Heneri Opukahaia.

HEI,U 7. ; Kona hiki ana i AmeHka a noho oia ma Aw llavena (JS'eiv llauen) a ma Torinifoda (Torringford ) KONA NOHO ANA MA ANEDO\rERA (ANDOVER.) "I ka pau ana o ka makahiki 1810, haalele iho la aa ia Torinipoda, a hele. aku la au i Anedo\era, o noho iho la au malaila no k«kahi mau manawa. Ma keia wahi kuu naau hewa i hoomaka ai e ike iki i na niea e pili ana i ke Akua; a 0 ua mea a'u i ike nui ai, he mau mea i ao mua ole ia mai ia'u mamua. Oluolu no hoi wau i ke kamakamailio pu ana me na hauniana o ke kulu. Ua hoolilo wau ia'u iho ma ka hele ana e hoike i ka'u haawina i kekahi o na hnumana ma ka hele ana fnai kekahi keena a i kekahi Ueena no ka wa pokole, no ka mea, ua hooliloia wau na lakou e maiama ma ia mea. 1 ka wa e paa ai o ko'u haawina, ulaila, komo wau ma kela keena keia keena o ke Kulanui e hoike ai i ka'u haawina. I kuu wa i noho ai molaila a loihi loa, o kuu makamaka pu kekahi malaila, oia no hoioMr. Mila; oia hoi ka makamaka lokomaikai loa o'u, nana hoi au i lawe mai ka hale niai o kona makuakane. Ma keia wa e aoona o Mr. Mila opio i, ko ke Akua ano, a o ko'u wa hoi ia e ao ia'na e na hoa haumana." Ma keia wa i hoomaka'e ai o Opukahaia a me kona makamaka i kamailio ia ae nei « pule 'imua o kekahi poe e aku. Pela no hoi kona makamaka, kukuli iho oia ilalo e pule ai, me ka huli ana o ke alo ia ia mainua o ko laua ala ana, a i aku }a, " E pule oe." Hoomaka ae la oia e pnle, a penei kana : " E ke Akua Nui a mau loa—ka mea nana i hana i ka lani ā me ka honua ka mea hoL nana i hana i na mea a pau— p alolm inai oe ia'u, —a e hoopau niai oe

j i ko'u pohihihi i ka Ba<bala—a e hoo- | maemae maUa'u. E ke Akua Nui, e | aioha mai oe ia Toma—e hoomaemae | mai ia ia—a e hoihoi ia inaua me j i Hawaii—e hoike aku iko Hawaii poe, ! mai pule hou ina akua pohaku—-e hoo- : holo pu ia'u me kekahi kanaka kupono, j e hai aku i ko Hawaii poe i na mea o ka | lani—i ko ka po—Nau eke Akua i hana na kanaka a pnu me iia maemae ma na wahi a pau loa—e aloha mai ike Kulanui, a e hoomaemae i na mea a pau—e hoomaemae mai iaMr. Samuela : —i kona makuakane, makuahine, kaikuahine, a me kona mau hoahanau." (O ka pule a ka Haku aku maialo o keia pule ana.) Manao iho la o Mr. Milae hoouna ia'u ma kekahi kula e aku, a e haalele ia Anadovera, i loaa ai ia'u ka nur oka manawa ma ke ao ana, mamua o ka manawa j i loaa ia'u ma Anadovera. I mai la oia, ina he makemake ko'u i ka hele, alaila, nana no e imi i poe maikai nana e malama ia'u. O keia haawina i haiia ae nei, he oi aku ka maikai, aohe mea nui e ae a'u e manao ai, o ka lokomaikai iua ole waie na i loaa ia'u.. A hoounaia aku ia wau ma ke kula o Barapoda ( Bradford Academy), a malaila wau i noho ai, me ka heleana i ke kula. O ka poe hoi oka halen Mr. Dea. Haselatine (Deav HasseItine), oia hoi ko'u wahi e ai ai, he poe haipule io lakou i ke Akua, oia no hoi ka ohana o Mr. ludasona, ka misanere o Burema). la'u i noho ai maanei iloko o ke kula, o kuu mau manao a pau mamua, ua pau loa lakou i ka nalo mai o'u aku, a naaupo !oa iho ia au i na mea e pili ana i ke Akua, no ka hui pinepineana mo ka poe lapuwale. I iho la wau, aole paha e loaa hou ana ia'u kuu ano mamua aku nei, a e poino ana paha wau ma keia wahi, a ma keia hope aku. Aole o'u pule, aole oo hoi he manao lana no ke alohaia mai, aole no hoī he makemake no ka noho hookahi e like me na la i hala'e niamua. 0 ka hele mau wale iho la no ka'u i na la a pau, a me ka noho ana, aohe wa kupono e imi ai no ka nohoalii o ke aloha ; a o ke ano hupo wale no koli, mai ke kakahiaka a ke ahiahi ; aole no hoi he hoomanao i ke Akua, i ka mea nana wau 1 malama mai; aole hoi ikawa e moeai, aole hoi ikawa e ala ai. Loihi no ko'u mannwa o ka noho palaka ana. I ka pau ana o ke kula, o ko'u hoi noia i Anadovera. la hoi ana nae o'u a hiki, aole o Mr. Mila, ua hoomaha ke kula, o ko'u noho iho la no ia a hoi mai ana ; a ninau mai la kela i Kq'u noho ana a me ko'u makemake ika noho ana hia ke kula. Punenku la au, maikai. Aole nae o'u hai aku i ke ano o ko'u nnho ana, a me na pilikia i loaa ia'u ma ka noho ana ma kela wahi i oleloia ne nei mamua, a waiho pu wale iho la 110 i loko o'u ia maugjmea. . ic -I.k« kupulau o ka inakahiki 181 l,a noho hoolimalima iho la wau i elua malama e hana ai me kekahi kanaka, i loaa ai na -mea e kokua ai i ko'u ola kino ana; elima paha mile ka loihi o kona wahi mai < ke kula nui aku.

l kekahi la, hoouna 'ua kanaka nei ia'u e hele i ka.nahelehele e hana ai; o ko'u ialau aku la no ia i ke koi, a iiele aku la wau i ka hana a awakea, .alaila, hoi i ka hale. A ia'u-i hiki ni ma ia wahi hana, he inea e ka ulu hou ana mai o ko'u mau manao, ma ka ike ana iho, he kulana weliweli loa ko'u ia.wa. I iho la au, ina e make wau, he oiaio, e kiola ia ana wau i ka make mau loa. Me he mea la he leo e pae mai ana, ' Oki ia na kumu laau, no keaha la e hoopilikia wale ai i ka honua.' A oki iho la ka'u hana ana, haalele iho la wau i ke koi ilalo, a hele iki aku la au ma kahi e, ( o hoounaia mai ke keiki e kii mai ia'u no ke kokoke ae i ke awakea.) A kukuli iho la wau ilalo x a nana aku la wau ia lehova Manaloa, e kokua mai. He mea haumia wau. He hiki i ke Akua ke kiola ia'u, ke manao oia pela, a he hiki hoi ia ia ke hana mgi i ko'u uhane elike me kē kupono ia ia. Noho iho la no wau malaila, a kaheaia mai ana wau e ke keiki, a o ko'u hoi aku la no ]ja. Ninau mai la ka poe oloko o ka haleHa'u, no ke ano kaumaha o'u—hai iki wale aku la no wau. " I ka po, aole o'u hiamoe iki, hiaa loa a kokoke e ao ka po. Oko'u mau ano, a me na manao o'u i na manawa i kaahope ae, ku mai lakou iloko o ko'u hoomanao ana—a me ko'u hana ana i ke alohi o ke Akua i kuu wa ma ke kula nui o Barapoda. I ke kakahiaka aua ae, hēle liou no wau ma ua wahi mehameha la o'u. A maanei hoi wau e hele ai i ke kakahiaka, ke awakea a me ka po. A loaa iho la ia'u ka oliiolu o ka manao ma keia wahi.

I ko'u wa e hele aku ai maiaiia, he oi loa ko'u hauoli mnmua o na la e ae. " A i ka pau ana o na malama elua, a hoi hou aku Ja wau i Anadovera. Ninau pinepine rnai ia o Mr. Mila i ke ano o ko'u manao, aole no hoi o'u hai nui aku no ko'u mau hewa. Noho no wau malaila a hafa kekahi mau la, hoolimalima hou no wau me kekahi kanaka mahiai. He kanaka maikai no hoi ia, a he ohana haipuie no hoi kona. Like no.a like keia noho ana o'u maanei, me kela noho ana'i mamua iho nei, aka, aole nae he ano hou io ae o ka naau." Ia Opukahaia e noho ana ma Anedo vera t noho aku la oia elua makahiki me ka ohana o Mr. Abota ( Abbot), he kuene hoi oia no ke kula Kahunapule. He ohana malama pono keia* a oluolu hoi ma ka ike ana i kona ano akahai. Me ka waimaka lakou e kamailio ai nona. lae la o Mrs. Abota i kekahi o kona mau makamaka, "he oluolu mau oia. Aoheo'u ike ist ia .e huhu ana. Komo mai 110 ma ko'u keena, a kukuii iho no ilalo, a pule aku i ke Akua. Aole manao o Mr. Abota, he Kristiano oia ma ia wa ; ma ka nanaina, he ano manao ole i na meae ae, hookahi wale no mea nui o ka haipule. A hai mai la oia ia'u mahope mai, i ka wa ana i makemake ai e loaa ka manaoio haipule iloko o kona poo, mamua 0 ka makemake iloko o kona naau." A hala na malama elua o kona nalo ana aku mai ka ohana aku o Mr. Abota, alaila, palapnla mai la oia ia Abota wahiwahine, noloko mai olaila keia pauku malolo nei. sc Noonoo mau wau i kekahi mau manavva no kuu uhane, oia hoi ka mea a ke Akua i hana ai. E kahea no wau ike Akua. ' Heaha la ka'u e hana ai i ola ai wau ?' Ua ike no au, he hiki ike Akua ke lawe ae i ka mea e makapo ai, a me ka naau hewa, a e hoohanau hou ia kakou mamua oka make ana. Iko kakou wa e make ai 5 e ku ana kakou i ke alo o Kristo ika la hookolokolo. Ena makamaka, aoleno paha oukou i lawehala iki, e hoopai mai ai ke Akua ia oukou ? Pela no kuu manaolana, aole oukou i lawehala iki. Aka, ina aole kakou e IHo aila 1 poe makamaka nona, a i poe hahai aku ia ia, alaila, e kiola ana oia ia kakou iloko o ke ahi pio ole, a malaila mau kakou e noho ni ia ao aku, aia ao aku. Ke lana nei ko'u manao, e hoomanao ana oukou i keia mau mea. Me oukou ke aloha o ka makamaka. Heneiie Opukahaia."