Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 43, 28 October 1865 — Page 4
| This text was transcribed by: | Noah Crabbe |
| This work is dedicated to: | Michael J Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
He Mele.
Leo---" Never late"---Osiola.
1. Kula nani nei, kula Sabati,
Kahi e ao ai i na himeni,
E paa pono iaʻu keia kanawai,
Aole lohi ae i ke kula nei.
2. Ala e no wau ma ka wanaao,
E imi pono no i ka makaukau,
Noho hoomanao i kuu kanawai,
Aole lohi ae i ke kula nei.
3.Ma ka hale no e hoopaanaau
Na haawaina ao, a e holo wau,
I hookoia mai keia kanawai,
Aole lohi ae i ke kula nei.
4. Kula waiwai nei, momi ano e,
Naauao no au, me ka pomaikai,
Ku a awiwi, me kuu kanawai,
Aole lohi ae i ke kula nei
5. Kula makamae, hoku ao maikai,
Nana e alakai i kahi e olaʻi,
Pono e paa mau keia kanawai,
Aole lohi ae i ke kula nei.
6. Kula nani e! e pau ana no,
E ala a hele au i na la a pau,
Mau no kuu manao ma kuu kanawai,
Aole lohi ne i ke kula nei.
Waimea.
-------------
He Kaao no ka Ahahui Hoolewalona o na Holoholona.
----
Helu 4.
----
Mahope koke iho i ke noi ana aka Ilio, ku koke ae la ka Pipi-wahine, a olelo mai la imua o ke anaina e akoakoa mai ana, ua manao oia, aohe kanaka maikai i ao ia a naauao e ae mai i ka hoikeike ana o ka wahine i na niho. Aka no ke kupinai mai o ka leo kahea, ua huki ia iho kona leo ilalo, a ma ia manawa koke no, ike ia aku la na papa niho e keke mai ana a puni ke anania, aohe mea like ma na hanauna kanaka i hoikeikeia e like me keia. Aka mamua nae o ka pau ana o na minute elua o ka hoikeike niho ana, he leo hamumumu kai lohe ia aku mamua, a mahope iho, pu-a nui loa aeʻla ka akaaka ana. O ka akaaka no ia mai ka mea niu a ka mea liilii. Ua hooiaio mai no hoi ua pipi-wahine la, o ka niho inoino, popopo a me ka hakahaka, ha mea mau no ia mawaena o na kanaka maoli a me na holoholona e like pu ana me lakou. Aka o keia, he wahi mea uuku loa ia ia ka hanauna e pii mau ana ke akamai i ka imi e hana i niho e like me ke kanaka. No ka mea, ua hana mua ia no mawaena o na kanaka, he nui walo no aha o ka poe i ike i ka hana hou ana i na niho, a hoopili ma kahi o ka niho i haule, a i oi ae ka maikai i ka niho mua.
Noia mea, olelo ae la ia, aohe kaawale aku o ka manawa, ina e makemake kekahi e kui ae i kona mau niho, a hookomo hou mai i mau niho kui i imiia ma ke akamai o ke kanaka. Mamua iki o ka manawa i haalele aku ai i kona aina, ua loaa iaia he papa niho kui maloko o kona waha, aka, ma kekahi la a lakou e holo ana i ka moana, hilinai aku la oia ma ka palekai o ka moku a pahemo wale aku la no na papaniho mai kona waha aku. Hoaa iho la ia a, waiho hakahaka wale iho la no na papa niho.
Maia wa, kamailio ae la ka ilio, hai ae la imua o ka halawai, me ka olelo aku, aohe on a kanalua i na pipi-wahine o Nu Ioka a me na kulanakauhale nui e ae o Amerika, ua hana lakou i ka pono o na holoholona hihiu, aohe hoi i hooikaika i ka pono kaulike no ke kahi poe e akoakoa ana iloko o ka halawai. No ma mea o ko na (ilio) haku o ke Kauka huki niho, ua olelo mai iaia, aohe kumu nui e ae e luku nui ia nei na kamalii e like me ka inu ana i ka waiu i ka manawa e inu pu ai me kela waiona ino.
KE NOI A KE TIKA.
Apo aku la ka manao o Tika i kela mau manao i haihi ia ae la maluna, a noi aku la i ka aha e haawi aku ka aha i ke aloha i na pipi-wahine a pau no ko lakou luku nui ana i na kanaka, a ua hooholoia me ka hehihehi nui. Ua olelo hou ae no hoi ia, o na holoholona a pau i noho me na kanaka, e hoike mai lakou i ka lakou ike no na mea e pili ana i ka inu waiona, oiai ua ike lakou i ko lakou mau kahu.
WEHEWEHE UUKU KA PIPI KAUO.
Ua kue loa au i keia halawai, "wahi a ka pipi kauo," a komo iloko o ka mahina i ka hoikeike ana aku i na poino i loaa ia'u a me ko'u pe hoahanau mai ko makou mau haku mai, i ka wa a makou i on a ai keia wai on a. O ka mea hookahi wale no a kakou e manao ai, o keia mea he waiona, oka hoopokole kana ha
Pg. 5
pau na hale o ke kulanakauhale o Pekina i ka hiolo, a he 100,000 ka nui o na kanaka i pau i ka make. Pela no hoi a puni ka aina.
Aole mea kaulana hou e ae o Kina. O ka inoa nae o ke alii i ka wa i paiia'i o keia moolelo, oia hoi o Tarakawana (Tara-kwang). I ka makahiki 1820 kona noho alii ana.
NO NA NULANAKAUHALE O KINA A ME KE
ANO O KA POE PAKE.
O Nanekina, oia ke kulanakauhale nui o Kina mamua, a mahope mai hoi on a o Pekina, oia hoi ke kulanakauhale nui i keia wa. Aia no hoi malaila kahi i kapaia o Pekina, o ke kulanakauhale Tata (tartar).
O na pa o Pekina, ua hanaia no me na pohaku ula, a ua aneane e haneri kapuai ke kiekie, a @alowale pu ke kulanakauhale holookoa. Manoanoa no hoi ka pa, a o ka mea nae i hanaia'i pela, i hiki ai i ka poe koa kiai ke holo hele maluna o ka lio a puni ke kulanakauhale maluna o ua pa nei. Eiwa mau puka pa i hanaia me ka pio pohakua mabala.
He põe kanaka akamai i ka wahahee, a ke apuka a pela aku. O kekahi mea ku panaha loa no hoi ia lakou, in a ua nui loa na keiki a pilikia ma ka malama ana no na mea e pono ai, alaila, o ke kiola ia'ku la no ia o ke keiki iloko o ka muliwai.
He põe kanaka ai mea ino. O ka ilio ua make la, e kalewa hele ai ma ke alanui e kuai ai i mea ai. Pau ka iole i ka ai ia. A o ka punana manu la, o kahi ano manu no ma Kina, noloko olaila e hana ai lakou i kele (Jelly), a kapa lakou ia mea he mea ono loa.
O na wahine hoi, liilii launa ole na wawae, ane pono ole no hoi ke hele. O ka wahine nui, liilii loa ko lakou kamaa me he kamaa kamalii la.
He põe hoomana kii eia põe, makena no hoi ua luakini, e helu no hoi a manaka. I na hoi lakou e manao e mare wahine, alaila, o ke kuai no i ke kino o ka wahine ana i ka makemake ai me kona mau makua, aka, aole nae e hiki i ke kane ke ike ia ia, aia no hoounaia aku ke wahine ma kona wahi. O ia laweia mai la hoi o ka wahine a hiki ma kahi o ke kane noi, a in a he pupuka ka helehelenu, alaila, hoihoi hou no i ka makua.
Eia no hoi kekahi mea ano e, no ka hoopai ana i ka lawehala. I kekahi wa, ua hanaia i kua-laau, he 200 paona ke kaumaha, ua hanaia no hoi a puka i komo ma ka a-i, e lewa hele ai ma na alanui ana e hele ai me ka hoomaha ole.
Eia hou no hoi kekahi mea a ka poe Pake e hana ai, aole lakou e ae e noho e na malihini ma ko lakou aina. He kakaikahi loa na kalepa Amerika a me ko Beritania i noho ma Kanetona. Waiho no nae i ka wahine ma Makao. Aole nonae i ka wahine ma Makao. Aole no hoi he ano kanaka e ae e noho ma ia aupuni. Manao no hoi lakou, ua nani loa ka lakou mau hana i ko ka honua a pau. Aole o lakou ae i na malihini e komo me ke ao ana i na ano hou ia lakou. O ka lahui kanaka mua no hoi ia o ke ao nei.
He nui wale na kulanakauhale nui o Kina i piha pu i na kanaka he nui wale pau ole i ka heluia. He poe kanaka akamai no i ka hana ana i na mea akamai, he poe ma hiai, me ka malama loa i na kihapai o lakou.
No laila mai no hoi ke ki inu e laweia mai nei i Hawaii nei, a i na wahi e ae no o ka honua nei, a me kekahi mau mea e ae no he nui wale.
(Aole i pau.)
------------------------
He mau Ninau Baibala.
-----
Ninau 1. E hia ka nui o na hoailona i kakauia ma ka Maibala ? E hoike pakahi mai ia mau hoailona.
Ninau 2. Owai ka lahuikanaka i hoohalike ia me na Hipa kahu ole ?
Ninau 3. O ko wai mana@@ke lilo ana i laau ?
Ninau 4. Owai ke Alii @@ ka honua a pau ?
Ninau 5. Ma ka ike maka e hoike mai i ko Iehova Pahikaua ?
Ninau 6. Owai ke Alii i o ka pono ke kaei o kona puhaka ?
Ninau 7. Owai ko @uda kaikaina ?
Ninau 8. Ma ko wai lima i paa'i ke Ola o na mea ola hanu o ka honua nei a pau ?
Ninau 9. O wai ke Alii i hoohalike iaia iho me ka laau ?
Ninau 10. Owai kai hoohalikeia me ke sopa ?
Ninau 11. Mailoko mai o ko wai waha i puka mai ai ka ike ?
Ninau 12. Owai ke Kaula ua ike i na mea pohihihi a pau, a koe hookahi mea pohihihi iaia ? A heaha ia mea pohihihi ?
Ninau 13. O ka lala hea o ke kanaka kai kapa ia ka laau o ke ola ?
Ke hoonua aku nei au i keia ma ko kakou Kilohana, me ka lana o kuu manao e loaa no me ka hikiwawe loa.
W. L. Haawi.
Kekaha, Puna@ Hawaii, Sept. 12, 1865.