Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 45, 11 November 1865 — No Ulukaa ka aina o Kauehunamoku. [ARTICLE]

No Ulukaa ka aina o Kauehunamoku.

He aina anei o Ulukaa, a.he hiki no "" kanaka ilupa o ua aina la ? Ae," wahi a kekahi poe, '" he aina io no." He aina ka no Kanehunamoku. He kanaka huna ka o Kanehunamoku, i kona aina ia Ulukaa ; a o ka mea oo ka ia i kapaia'i o Kanehunamoku konn inoa, no ka huna no ka i kona aina. ♦ Ina ka e ike ia aku ua Ulukaa nei, a holo aku hoi kanaka maluna o ka waa, o ka nalowale koke iho la no ka ia. He ikeia'ku I no ka ke kuahiwi, uliuli mai no ka na laau, ! a keokeo mai no ke pili. He aina akua o UJukaa, wahi a ua poe kahiko ala e olelo r»ei. Aia ua aina la mawaho aku o na moku manu, e kupono ana i ka Mauna Kona- v huanui. Aole no ko e ike wale ia ua aina la, aia no ka a hoike ia mai, alafia ikeia ae la. Ma Molokai mai ka ka ike pono ia mai o ua aina Ja. EJua mau kanaka i holo mai mai Kalaupapa mai, me ko laua manao nae e kau ana iluna o ua Ulukaaa nei, no ka nana mai, ahuwale aku no na kuahiwi. Ua holo mai no ka hoi ua mau kanaka nei a kokoke, o ka nalowule iho la no ia, hoaa ana J»a un inau Ipanaka uei. llookahi nae o lnua i iuu, me ka manao, aia iho no !a iloko o ke kai, aka, i kona luu ann, aole nae he wahi laulaau i loaa i kona hma, he akoakoa wale no. Aloha no paha laua i ka hoaa. 1 ka nana aku, me he mea la ua kuhihewa ua poe hapa'uea la e olelo nei, he aina io no o Uiukna. E nana kakou i na mea hoohalike, i ike io ia ko lakou kuhihewa, e like me ke kuhihewa o kekahi poe ma na aina naauao. j »» Ma Un la 17 o Augate 1826, he 3000 o na kanal.a iloko o keknhi luakini ma Farnni, e hoomanao ana no ka luhile. He la S«bati ua la la. Ua kukuluia mawaho o ke-kihi o ka luakini kekahi kea nui ulaula, he 25 kapuai l.e kiekie. Aka, i ka pau ana o na kanaka i ka puka iwaho, a e luana ana hoi, a e hoolohe ana i' ka olelo mai a kekahi kanaka no ke kea i ike ia ma ka lewa, e Constantine a me kona mau koa ; ia vra no i ike aku ai ka lehulehu e ku ana i kekahi kea e kau mai aua i ka lewa, maluna pono oe no I o kahi a ke kea e ku ana ilalo. He 200 kapuai maluna ae o ka honua. O ka loihi hoi 0 ua kea r.ei e kau ana i ka lewa, ua aneane 140 kapuai; o ke palalaha, he eha no kapuai ; a o ka waihooluu, he ulaula." Ua nui loa ke pioloke o ka lehulehu e ku ana, a ua nui hoi o lakou i kapa aku he mea "hana mana." A wawa loa aku la ma ka aina a puni. I ke koho ia ana o ka mea nana e hai mai 1 ke ano, olelo mai la oia, " O ke aka no ia o ke kea e ku ana ilalo, ua hooleleia ae i ka lewa ; oiai, ua like pu no ka waihooluu me ko ke kea e ku ana ilalo, a o ke m hoi, ua . kupono no no ka hanaia o ke aka o ua kea la. Ua like ke ea me ke aniani, a i ke komo ana aku o ke kii o ke kea iloko, e ike ia auanei ke aka e kau aila i ka lewa." Ke ikē mai la oukou e ua poe hapauea n«i. Eia mai keia mea hoohalike: "Ma ka la mua o Augate M.'H. 1778, ike aku la o Kauka Vince nm Ramsgate, ia luna o ke kia o kekahi moku e holo mai ana, aka hoi, mnluna pono ae o ua moku nei, iloko hoi a ka lewa ; ike aku la oia elua moku. Hookahi e ku ana na kia iluna, a hookahi hoi ilalo na kia, a mawaena o na moku.he kai." O keia mau moku i ikea ma ka lewa, o ke aka no ia o kahi moku iloko o ke kai. " Aia no hoi ma ke kai o Reggio, i ka wa a ke kukuna o ka la e haule iho ai ma ka ili kai a loaa ka huina 45 degere (ka huina o ke kukuna me ke e ku aku ke knnaka tna kahakai me ka huli ana o kona kua i kahi a ka la e kau mai ann. a o kona alo hoi i-ke kai; e ike aku auanei oia i na leuahiwi, na hale nani me n.i pukaaniani e hulali ana, na halepule hoi me na mala mea kanu, na awawa me na !aau uliuli, na kula-

panoa me na hoioholona, na koa hele wawae me na koa kaua lio ; e naue heie ae ana ma ka ili o k» kai." He nui loa na inea i ikeia ; aka, he mau iho la no ia mau mea hoohalike. Aole i kapaia kekahi ona mea i hoikeia maluna, he rhau mea huna na kekahi mau Kupua. Ua kapa na haole he " Mirage," a ua lohe no hoi au i kekahi poe kahiko i ka olel6 i ka Wai-liu-la. Ua like pu no me ka ka haole e oleIo nei he " Mirage." Pela no o Olukaa, a ua nei e olelo nei he aina, he aka no, no m pali Koolau i hoolele ia aku ; a ua kuhihewa ua poe kahiko la he aina. Me ka hookohu i ke kapa aku he aina no Kanehunamoku. Manao iho la paha lakou la, he aina io no, a o ka mea e nalowale ai, no ka huna. /a ; no/ai/a pa/ia i kapa'i lakou, o Kane-huna-moku ka mea nona ua aina la. Akamai ne hoi o Hawaii nei i ke kapa inoa. Aole no e ike wale ia nei mea he. Wailiula, (Mirage) oia no a loaa ka ea kupono no ka hoolele ana ike aka. I kekahi wa e wela loa ana ka la ; o ka wa ia e ikeia'i ka Wailiula. Ina he Ja malie, e hele ana a wela, alaiia ikeia'ku ua Ulukaa la. Mai kuhihewa .hou eoa poe hapauea nei. Alina wale ana hoi na moolelo a oukou e olelo nei " Holo ae o mea ma a Ulukaa noho; a mai laiia aka hala i Kahiki." loa ko'u lohe ana i ka oleloia nt> Ulukaa ; aka, aohe wnhi hoihoi iki i komo iloko o kt>'u kino holookoa. Oka poe opiopio ka'u poe e makau nei o puni mai auanei i ka hoopunipuniia e ka poe kahiko. Ke hooki nei au maanei; ua maopopo aku la no io'u mnu hoa opiopio, aohe he āina io o Ulukaa. E aloha auanei ka Luna Hooponopono. D. M. CoLLEGIATE. Rain Tuahine Hut., Oct. 17, 1865.