Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 45, 11 November 1865 — Pomaikai anei ka Rama? [ARTICLE]

Pomaikai anei ka Rama?

Ua hoalaia mai keia ninau iloko o makou, m.imuli o ka ike pinepine ana i na oielo hoolaha iloko o na nupepa a kakou e pili ana i ka halawai ma na la i naue hope ae nei, a ka Ahahui Puali Inuwai, a me ka ike pu ana iho kekahi i ke paiia mai o ka haiolelo a kekahi wahine haole imua o ua Ahahui la, e pili &na no i ke kue i ka rama ; na ia mau'manao i hoolana mai ia makou e kamaiiio imua o ko makou mau nmkamaka—na hoa o ka iu o ka la o ua aina aloha nei mai ka la hiki i Haehae, a ka welona la i Lehua ; malia paha o liio keia kamailio i mea e ka-ua mai ai i kekahi o ko makou mau makamaka, mai ko komo ana aku iloko o ka lepo nenelu o ka ona, a me ka inu rama, a ina no hoi e maliu ole mai, aiaila, he nani no ia ua pa lep e aku nei no ka hoa kaana o na k'ai ewalu, a me na makani eha, a nolaila, aole e hiki ke iia mai, " Ua ike no ka hoi, nohe hai e mai i-o-Jahonua." (7a ninau ae nei inakou ma ke poo o keia mau manao he " Pomaikai anei ka Rama V Nolaila, i mea e moakaka pono ai kona pomaikai a me kona poino, e pono paha e hoonohonohoia ka a me ka waiwai oīe o ka rama, a me ka poino nui e huaia mai maloko o ka Rama. Ua manuanua wale na poino i loaa mai ka rama mai, a penei ka loaa ana mai : Ina he ohana i no'ho oluolu, a lilo kc pop o ia ohaaa i kanaka inu rama, alaila, o ka nele ka ukali o kona mau kapuai, a o ke komo hohonu aku iloko o ka pihkia o ka noho ana, a me ka pilikia pu o ke ola ; a, no kona nele a me kona pilikia ana i ka nawaliwali, e kau aku i ka hune a me ka pilikia iluna o ka ohana holookoa, a ma ia mea i maopopo ai, hookahi haka a ka rama e noho ai, aka, o kona ino nae a me kona huelo walama o ka wela a me ka popilikia, ua ili aku iluna o ka ohana holookoa, a ua hookomoia lakou iloko o ka inea o ka noho hune ana, a me ka u o ka noho pipilikia ana. E ninau mai paha auanei ka mea hel'uheiu, " heaha hoi ke kumu e pilikia ai o hai, ma ka inu rama, o ka mea hookahi, a eia mea hookahi hoi ke poo 0 ka ohana ?" Eia no ka pane ana no ia mea. Ina e hele ke poo o ka ohana mar kona haie aku, a mai waena aku 6oi o kona~ ohana me ka ona ole, alaila, ua noho no ke aloha īloko ona, ke aloha no kona ohana, a o kekahi o na mea nui iloko o kona manao, o ia no ka manao i na mea e pono ai # kona noho ana me kona ohana, aka nae hoi, i konn hele ana a hoopa i ke kiaha rama, a pau ia, hoopa hou, a mahui aku la, o ka hele loa aku Ia no ia i ka ona, a ma ia manawa, o ka lilo koke no ia o kona manao no kona ohana, a puni paapu ae la kahi o ka manao maikai, 1 na manao ino i hoouluia e ka r^na, —lana mai la ka manao lealea, lana niai la na manao e hookiekie ai ke kanaka iaia iho, ala mai na inanao nana e hoopale i ka noho oluolu ana me na hoa'loha, ala mai la na nimao awahia nana e kono i ke kino o ka mea ona e hatia i na mea haumia nnna e kinai i ke ola honua a me ke ola lani, a ala mai na manao kuko i ka hai wahine, kaikamahine, kaikuahĪHe, a i ka hai waiwai hoi, a i keia mea keia mea nana e hooawahia- i ka naau hoopono ; a o na haawina maikai a pau i

| komo iloko oke knnaka i kona wa e noho j inu rama ole ana, ua. pau i ka hooheheeia e ka wai awahia o ka rama, e like me ka hehee ana oka lepo i ka wai; a oka manao o |ua kanaka ia i kona ohana, ua pau loa i ka Ihele mai ona aku Ia v ua haaiele loa mai iaīa, |a ua kupoqyp kahi mele a kakou nona na ihuaolelo, " I pili wal« i haalele—liaalele, llaalele i'Puna na hoa'loha." A o ka noho like ana me ka oluolu malkai m& ka ohana, ua pau i ka hoohaunaeleia, a ua lilo ia hana ana i mea e hoopilihua aku ai i ka naau o kana wahine, o kana mau keiki, a me kona mau pilikana, a uii hoomalohaiia ko lakou mau manao aloha nona, no ka minamina a me ke aloha i ka laiau ana o ko Ja)fou poo, ka /nakuakane hoi o ka ohana. llaila iho anei e hooki ai ka poino ika uhai ana i na kapuai o ke kanaka ona ? Aole! Aka, he pinepine na manawa i iilo ai oia ona ana o ka makuakane, i kumu nlakai no kana mau keiki, a o lakou pu kekahi i hoomahui pu ma ia mea ino oka ona, No ka mea, i ko lakou ike ana i ko lakou mau makua e hana ana i kekahi mea, manao iho la no ke keiki he pono ia hana, no ka mea, ua hana kona makua pela, a ma la mea, ua lilo ka makua i mea nana e ho-a i kana mau keiki iloko o ka upena huki heenehu a ka make, a ua hoopiliia'ku iaia ka huaolelo " Ikaboda," no ka mea, ua hala ka nani mai ona'ku la, ma kona haalele ana i ka manao hoopono, a me ka hookuonoono ana 1 ke ake inu raina iloko o kona puuwai, a oia ino ana a ua keiki la, ua ino oia mamuli o ke alakai ana, a me ka hoopili ana'ku i na hana ino a kona makuakane ; a no hea mai keia inau iao a pau i loohia mai ai i ka poe e hana ana pela ? No ka rama mai tio. Eia hou, he nui wale na kanaka naauao ' i hanauia mai ma keia honua, a e kukulu lalani mai kakou ia lakou, a e wae ste i ka poe inu ona i ka rama, a me ka poe inu ole, a e ikea maonopo ia iho no auanei, o ka poe inu ole kai a kau i na kulana kiekie 0 keia ola ana, o lakou kai noho oluolu, o. lakou kai noho i ka poli o ko lakou ohana, a o ka lakou mau hana kni hoopiliia e ka poe a pau e makemake ana e hiki aku i ke kulana o ka noho hanohano a me ka noho maikai ana, a o ka poe inu ona ole ka poe i lehulehu loa ka waeia ana'e a hoonohoia ma na noho ana hanohano ko lakou Aupuni i noho ai, a he mea kakaiknhi wafe no ka hoonohoia ana o ka poe ona ma na oihana koikoi oke Aupuni. Ano keaha mai ka waeia ana o ka poe ona ole, a me ka ! hoowahawaha ia nei ka o inu ona\ No ka mea, o ka poe inu ole, ua maopopo ia lakou ka lakou mau mea e" hana'i, a ua hiki hoi ke hilinana ka lakou mau hana, nmmuli I jo ke ano inua o ko lakoM noho ana, a me ka j ■ lakou hana ana, a nolaila, ua hiki ia lakou j ke hilinaiia ; aka, pehea <hoi ke kanaka i 1 ikeia he mea inu'oha ? Hiki anei ke hilinaiia I oia ? 'Aole / A no keaha ka ale\ no N ka Imea, he kanaku hoopono io paha ia, aka, he inu ona nae i ka rama, a nolaila, i ka wa Jana e inu ai i ka rama, ua lilo kona mau I inanao inaikai a pau i mea ole, a komo kino i maoh mai la ka .rama, a noho-a-kanaka ilu!na o ka m,ea e hoohialaai ana iaia, a j mai la i na mqnao awahia nana e kinai mai i t ka Aiaikai a houluulu mai la, a hoa'hu i | na mea e mimiki mai ai ka make kino ma I keia ola ana, a me ka'make uhane ma kela ao mau loa. Nani ka u ana, a me ka popihkia—a nohea mai ? No ka rama mii no. E ninau aku ma na ipuka-hale o kahi a ka nele a me ka popilikia i noho ai ma na j wahi i inu ia'i ka rama, a iwaena hoi o ka ; poe inu rama ke kumu o ka nele' ana a me ! jka pilikia. A e haiia mai no auanei oka j j rama. A e ninau hou aku no ika inu j ona ika rama. No hea mai ke kumu oka moe nele ana o ka Juahine kolopupu ma i;apa kapuahi? E o mai auanei, no ka rama no. Nawai i kauo ike keiki opiopio iloko 0 ka hana kolohe ? E hawanawana mai auanei ka moana, no ka rama. No hea mai ka hapanui o ka noho kuee ana iwaena o na ohana ma kahi e inuia'na ka rama ? E i kolonahe mai auanei ka leo nnhenahe o ka Hanehane, no .ka rama. E ninau ike ku- ♦ mu i haulehia ai o ke kanaka naauao mai ke kulana kiekie mai, (ina he kanaka inu ona i ka rama), a e iia mai no auanei, o ka rama. E ninau ike kumu i haulehia ai o kekahi Luna Aupuni koikoi iwaena o kakou nei i kekahi mau makahiki mamua ae nei, a e hookoloaia aku no auanei ia haulehia ana Ika rama. E ninau i ke kumu i hiki mai ai o ka pihkia maiuna o ka poe inu rama, a eoleloiamai no auanei oka rama. Nani ka «ino o ka rama ! He naniia, ua wakawaka mai la ka ino o ka rama imua o kakou a pau, nolaila, eia kahi kau leo hope a'oki ae. Ia oe eke kupunakane, kupunawahine, ka makuakane, makuahine, na kaikuaana, kaikaina, kaikuahine, keiki a me na moopuna, mai noho a hoopaiki i nei mea he waima ; —a ma ia mea e lilo ai oukou he poe mAikai, he poe aloha'lii, —he poe aloha aina—he poe aloha Lahoi— a e iilo hoi oukou a pau i poe e olokea ana i ke alaoui o ke kaa nana e kauo nei i keia jLahui ika emi ana, ame ka make; a i poe hoi e keake-4 ana i ke ko ana o ka hooiloilo a ka poe hooHoilo e i mai nei, " he kanalima makahiki i koe, alaila, pau keia lahui i ka make," a e.hoomanao -waie ia no o Hawaii nei ma kona inoa. Nolaila la, i nui ke aho ī keia mau wahi mamala olelo, o ko io auanei ka wanana a ka poe hooiloilo. "