Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 47, 25 November 1865 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
Ioni Sa (Johnny Sands.)
" Golden Wreath."
1 He kane ui a maikai,
O Ioni Sa ka inoa,
Ua mare ia me Beke He,
No kona waiwai loa,
Ua waiwai no a meia nae,
Ua hoi ka hoopaapaa,
He nuku hoi a kue mai,
A hoka Ioni Sa.
A hoka Ioni Sa,
Pauaho oia a i mai,
" He luhi wale ko'u,
Aloha ole Beke He,
Aloha ole au,
E lele i ka pali kai,
I pau ke ola o'u,
A pane ua wahine nei,
" E lele iho no,
E lele iho no.
2 Lele kuu kane naaupo,
Kuu makemake ia,
Poholo ilalo ino no,
I pau kou pilikia,"
A pane hou ua kane nei,
" Nau e kokua mai,
E ku no wau la ma ke kae,
A nau wau e kulai,
A nau wau e kulai,
" I mai la o ua Beke He,
" Kuu mea aloha ia,Ae, ae,
me kau e noi nei,
Pela e hana ia."
A pane mai o Ioni Sa,
" E paa na lima o'u,"
A nakii oia a hoopaa,
A paa loa ae la no,
A paa loa ae la no.
3 A ku ua kane i paa nei,
Ma ka pali kahakai,
Hoao no ua wahine e,
Ia ia la e kulai,
Me kona ikaika e kulai,
Pahee ka ! Beke He,
A kaa ilalo a pahu
Iloko o ke kai,
Iloko o ke kai,
Hooho ia " e Ioni Sa,
E wiki e kokua mai,
" A pane ae ua kane paa. "
Kuu mea aloha e,
E ake au e kokua no,
Ia oe Beke He,
Aka ua paa na lima o'u,
Pehea e hiki ai ?
Pehea e hiki ai ?"
WAIMEA.
Heaha la ka mea e hooikaika ole ai
keia Lahui i ka hana ?
Ua koi ia mai au e keia ninau e kau ae nei maluna e poloai ae imua o ka poe puni nuhou o keia Lahui.
1. Ka hoopunahele ana o na makua i ka lakou mau keiki, aole kuhikuhi ia lakou i ka hana. He mea mau i keia Lahui, ka hoohana ole i ka lakou mau keiki, he minamina paha i ka maikai o ke kino o ka lakou mau keiki ke nana'ku, no ke kupu a ohaoha e like me na laau i hoonaniia i na hua ai ; a i kipulu ia i ka lepo momona ma kona kumu ; pela paha ka manao e nu ana iloko o na makua no ka lakou mau keiki. He makehewa wale ia mililani ana i na keiki a oukou, o like auanei me ke pani puka ka lewa wale iho no i ka makani ; a me ke kana-pi kikala holu ; pela ke ano o ka oukou mau keiki.
Ninau mai paha auanei o Hoopunahele, a me Mililani, a me Hoohana ole. Heaha la ka mea e holu ai o ke kikala o ka makou mau keiki ? Haina, o ka hoohuna ole o oukou i na keiki a oukou, oia ka mea e nawaliwali ai, a e maimai ai hoi ke kino o ka oukou mau keiki ke nana'ku.
Nolaila hoi, ua pale oukou e na makua mea keiki o keia Lahui i ka olelo maikai a ke Akua i kauoha mai ai e hana, penei ka Iesu olelo : " He pono i ka mea hana ke loaa ka ai nana," O ka Paula olelo hoi. 2 Tesalonike 3 : 10. " Ina aole e hana kekahi, aole hoi ia e pono ke ai." He nui loa'ku no na pauku kuhikuhi maoko o ka Baibala, ua akaka ma keia mau pauku ka uku o ka mea hana ole, o ka nele ka hope.
2. O ka hoolilo ana i ka wa hana i wa hiamoe no lakou. Aole anei ua hana keia Lahui pela ? Ua hana no ! He nui wale ia poe e noho mai nei, mai ka la puka i Haehae ; a ka la kau i ke kai o Lehua, no ka hoolilo ana i ka wa hana i wa hiamoe. He mau wa elua ka ke Akua i haawi mai ai. O ka po, he wa ia e moe ai, a o ke ao, he wa ia e hana'i i na mea a pau maluna o ka honua nei ; aka hoi, ua hoolilo na kanaka ia wa a ke Akua i hookaawale ai i wa hiamoe no lakou. Heaha na hua e loaa mai la lakou ma ka hiamoe ana ? O ka piapia paha o na maka, o ka ulaula paha, o ka hopipipi paha o na maka ke ala ae ? " Ae io hoi." maona io hoi ka opu i ka ai, a me kou ohua o ka mea hana ole o keia Lahui, mai hahai kakou i na kapuai o hana ole, o nele auanei ka hope ?
3. O ka haaheo, oia kekahi kumu e hooikaika ole ai keia Lahui i ka hana ; no ka mea, ke hilinai nei kekahi poe o keia Lahui malaila, aole lakou makema-ke nui i ka hana, manao kahi poe he luhi ke kino i ka Hana, aole o makou pomaikai. Heaha auanei ko makou uku ma ka hana ana ? Eia no ka hana kupono ia makou o ka liki-paina wale iho no i kela ahiahi keia ahiahi, kau mai na papale kikoi, hao mai no makou a linohau a ai ka manu iluna, oia iho la ka makou hana maikai la i lohe oe e ke kanaka hana o keia Lahui : Aole ! ke hoole aku nei au ia oe e ka mea haaheo o keia Lahui, " aole ou pomaikai malaila i lohe oe." E nana'ku oe ma Solomona 29 : 23. " O ka haaheo o ke kanaka, oia ka mea nana ia e hoohaahaa iho, e pili hoi ka hanohano i ka mea haahaa o ka naau." Ma Halelu 10 : 4 ; Solomona 16 : 18, ma keia mau pauku o loko o ka Palapala Hemolele e ike ai kakou i ka hua a Hoopunahele, a me Mililani, a me Hoohanaole, a me ka mea minamina i ka lima i ka paumaele i ka lepo, a me na mea like, o ka lilo loa i mea haahaa loa.
4. O ka hoolilo loa ana o oukou e na makua ma na lealea o keia ao, oia kekahi kumu e hooikaika ole ai keia Lahui i ka hana. E huli ae kakou e ka poe opio o keia Lahui a e nana'ku i na kupuna o kakou ; a me ka lakou hana, aia iloko o ia wa he nui loa na hana lealea i hanaia e lakou. Eia na hana a lakou ; o ka hula pa ipu, o ka puhenehene, ke pahiuhiu, ka maika, a me ia mea'ku ia mea aku. O keia mau mea a na kupuna o kakou i hana'i ke hanaia nei no paha i keia wa ? Ke ole au e kuhihewa.
Eia hou. I ka mea manaoio hana ke kauoha'ku nei au ia oe. I na he mau keiki kau e hoohana no ma na hana kupono, aole hoi ka haawi ana i ka ukana kaumaha nana e amo i ka wa opiopio o ke kino, oia ka mea e elemakule koke ai ke kino ; aia o-o ke kino, alaila pono ka hoamo ana, a pela'ku.
Ua oki au maanei, na oukou no ia e noonoo i ka mea e pono ai ka noho ana ma keia mau rula. Me ka mahalo.
Na S. N. KALAMAKU.
Hilo, Hawaii, Nov. 20, 1865.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, NOVEMABA 25, 1865.
Na kula kaikamahine.
Ua mahuahua ae na kula hanai kaikamahine a kakou i keia wa. Aia ma Kauai hookahi ; ma Oahu nei ekolu paha ; ma Maui elua paha, ina he kula ko ka poe Bihopa ma Lahaina. A ua lohe wale mai nei makou, e hoomaka ia ana kekahi kula hanai ma Hilo.
Ma Molokai ke hooikaika nei o Miss Mere Parisa i kana kula, he kula la i huiia me ke kula hanai. O ka hapa nui o na haumana, aia no me na makua e noho ai ; aka, ua wae ia e ke kumu kekahi mau kaikamahine i poe keiki hanai nana. Noho pu lakou meia iloko o ka hale hookahi, a oia ko lakou makua. Aka, he hoomanawanui ka noho ana, oiai he ilihune na makua, aole hiki ke hoolawa pono i ke ola o ke kumu. He mahalo ko makou no ka hoomanawanui ana o ia kumu ma kana hana aloha no na kaikamahine o Molokai. Aole anei kupono i ke Aupuni ke kokua i na kula o ia ano ? Ke manao nei makou, ma kahi i ike ia ka hoomanawanui maoli ana o na kumu aole no ka uku ia mai, aka no ka makemake maoli e kokua ma ka hoola a hoonaauao ana i na keiki Hawaii, pono loa i ke Aupuni ke kokua ia mau kula. Aole no paha e hoole ke Aupuni i ke kokua ana ke wehewehe pono ia na mea o ia ano imua o ka poe nona ka inana e kokua.
Aka, heaha la ka waiwai o na kula hanai ke ole ao ia na haumana ma na mea a lakou i hemahema ai, na mea hoi e lilo ai lakou i poe wahine naauao kupono ma na mea e pono ai lakou iho, a ma o lakou la e pono ai ka aina nei ? Ke manao nei makou o ke kula, a o na kula paha, e ao ana i na keiki e hoopilimeaai mamuli o kela ano hui a me keia ano hui, me ka hoonele ana ia lakou i ka ike i na mea e maikai ai ka noho ana wahine makua iloko o na oihana o na wahine o ke ao nei, he lapuwale ia mau kula. He poho ka manawa i ka lilo ma ia mau kula, poho pu ke dala i kokua ia no na kula o ia ano. He pono e ao ia na kaikamahine, aole e hoopili naaupo mamuli o kela a me keia, o ka poe i hoohalawai ia me lakou, aka e ao ia lakou i ka noonoo e hiki ai ia lakou ke wae i ka maikai a kapae i ke ino. Ke manao nei makou o ka hana a ke kumu ao, aole ia ka hoopaa ana i ke ano o ka haumana e like me kona ano iho, e like me ke kakia ana o ke Kamana i ka apana papa ma kahi ana i makemake ai a paa loa malaila. Aka ua kuhihewa kekahi poe kumu ma ia mea. Ke manao nei lakou o ka hana nui a ke kumu, oia ka hoololi ana i ke ano o ka haumana a like oia me kana kumu. I like ka noonoo ana a ka haumana me kona kumu, a pau na ano o ke kumu i ke komo iloko o ka haumana, alaila pono i ko lakou manao. He kuhihewa ia, e ao wale ana no oia i ka haumana e hoopilimeaai. Eia ka hana a ke kumu ao, e imi i ke akamai i ka noonoo ; o ka hookaawale ana i na mea a pau e kue ana i ko ka haumana ulu ana ma ka ike. Aole o ka hoo ana i ko ke kumu ike iloko o ka haumana, aka o ka hooulu ana i ka haawina i waiho mua ia iloko o ka haumana e ka Mea Nana i hana. O ka wehe ana i ka puka e hiki ai i ka noonoo o ka haumana ke hele aku iwaho, a pii aku i na kulana kiekie a ka ike, oia ka hana a ke kumu ao. A ke makemake nei makou e ike i ke ao ia ana o na kaikamahine me na keikikane o kakou ma ia ano.
Aka, e lawa ana no paha ka ike noonoo me ka ike palapala i na kaikamahine. Aole nae oia wale ka mea e makaukau ai lakou no ka noho ana i poe lala no ka lahui, e pomaikai ai ka aina ia lakou. Ina o ka ike palapala wale no ko ka wahine ike, ina ua makaukau loa oia ma na mea helu, ina he puu kani kona ma na leo mele, ina he makaukau loa kona ma ka hookani piana, a nele nae i ka ike ma kekahi mau mea e ae e pono ai ka noho ana wahine a kane, a ohana hoi, alaila he naaupo ia wahine. Ina ike ka wahine i ka himeni, aole nae ike i ka humuhumu, he pono ole ia. Ina hiki i ka wahine ke hookani i ka piana aole nae e hiki ke hana i puka pihi no ka lole wawae, ua naaupo ia. Ina ike ka wahine i ka hoalu aloha ma na papa hele o ke keena hula, aole nae ike i na alu o ka palule, heaha la ua nei ka pono o ia wahine ? He ole, ma na mea e pono ai ka noho ana kane a wahine.
Nolaila, o ka hana nui iloko o na kula hanai kaikamahine o kakou, oia ke ao ana i na haumana i ka hana maoli. E ike ka wahine i ka humuhumu, ka holoi, ka aiana, ke kuke, ka hooponopono hale, ka malama keiki me na mea e ae e pili ana i kana oihana ponoi. Makemake makou e ike i na kaikamahine Hawaii e makaukau ana ma ia mau mea. Ua kaulana kakou he lahui ike i ka palapala, o ka ike i ka hana koe. Ina he naauao ke Aupuni, e makaala auanei oia ma keia hope i hoomahuahua ia na mea e koi ana i ka poe opiopio e ao i ka hana. Aole hiki ke hookikina ia ko kakou poe opiopio i ka hana. Aia a ao maoli ia, a ike lakou i ka waiwai a me ka hanohano o nei mea he hana, alaila e hana io auanei lakou. A o kekahi mea nui i keia wa, oia no ke ao ia ana i ka hana o ka poe hou. Na ke Aupuni ia hana, na na makua, na na kuma ao, a na ka poe aloha aina a pau.
Ke Ola o ke Alii Nui Moi.
Ke Ohaoha mau nei no ke Ola o KA MOI ILIHIA o kakou i keia mau la. Eia no Oia ma Kona Hale Alii kahi i Noho ai i keia mau la.
Maikai no hoi ke Ola o ka Mea Kiekie Victoria K. Kaahumanu. Eia no oia ma ke Kaona nei i keia mau la, ua hoomaha'e nei oia i ka noho ana i ka uka anuanu o Nuuanu,
" Ani Nuuanu i ka ua Waahila,
Leha ole no ia Lanihuli,
Huli ka makani
Naku i ke oho o ke Kawelu."
Heaha la ia i ke Ola o ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa ? He pohala maikai paha.
He kaumaha ko makou mau puuwai i ka hoike ana'ku i ka mai o H. K. Kapakuhaili.
KE ALO ALII.
Ua maikai mau no ke Ola o ke Keiki Pelekane W. C. Lunalilo, oiai oia e ekepue ana i ka malu lau o ka niu o Kaluaokau ma Waikiki-kai.
Ua oluolu maikai no ke Ola o Lydia Kamakaeha ; pela ka mea i ike pinepineia ma kona ahonui ana'e i ka papa himeni o Kawaiahao ma na Sabati.
Make.
Ua make o Miss. Baraunu (Kumu wahine) ma ka la Sabati i hala aku nei, oia hoi ka la 19 o Novemaba nei. O kekahi keia o na kumu kahiko o Hawaii nei, o ko lakou hiki pu ana mai me Rev. T. Koana, a me Mika Holo ma. Eia ke kumu o kona make ana, i wela ka pulima o ka lole i ke kukui, a pau loa ke kapa i ka aa ia ; ea'ku na kanaka, ua hina kela ilalo, a elua hora mahope mai o kona wela ana i ke ahi, o ka make loa no ia. O ka nui o kona mau makahiki he 85.
Ua hoonoho mua ia oia ma Wailuku i Maui i Kumuao na na wahine i ka ulana lole, a me ka milo ana, a mahope mai, hoi oia ma Molokai e noho ai, a mahope hoi ma Lahainaluna e noho ai me ka ohana o Rev. C. B. Anaru, a mailaila mai a noho ma Honolulu nei a hiki i kona make ana.
KULA KAIKAMAHINE O MAKIKI :— E oluolu auanei ko makou poe heluhelu ke lohe i ka hoopomaikai ia o kela kula. He umikumamawalu ka nui o na kaikamahine e noho nei ilaila. Ke ulu maikai nei ka ike o na haumana, ua lilo kekahi o lakou i hope kumu. Ua koi hou ia mai makou e hoolaha aku i ka wehe loa ia ana o ka pili mawaena o ke kula a me na kaikamahine elua no Lahaina, i noho iki iho nei ilaila, oia hoi na kaikamahine i noho iki ma ke kula o Waialua a hele. Ua kaawale loa laua mai ke kula aku.
O ka mea aua i ka ai, e hoino na kanaka ia ia.
HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.
PILIKINO.— Minamina makou no ka loaa ole ana mai o na manao a S. M. Kamakau no keia helu o ka pepa.
NEKI MERILA.— Ua hoi mai nei keia moku mai kana huakai hele i Hilo. Maikai no ke ola o na mea apau i hele maluna ona. Aohe mea i.make, aohe mea i eha.
IONI SA.— Ke hoolaha nei makou ma keia pepa he mele hou nona ka inoa o Ioni Sa, na ka Haku mele nui o Hawaii, o Waimea. Ho hou mai na mele o ia ano, e Waimea. Aole o na mele pili hoomana wale no.
Ma Waikane, Koolaupoko, Oahu, he halepule hou no ka poe Katolika Roma. He hale nui no e like me ka halepule o ka poe hoomana mamuli o ka Euanelio. He maikai kona kii, aole nae i paa.
HAUNAELE PAKE.— Ua halihali ia mai e ka moku kialua Prince mai Hanalei mai kekahi mau pake i ahewaia no ka pepehi kanaka. Eia lakou iloko o kahi paa e kali ana no ka hookolokoloia.
HOOPUKA HEWAIA.— Aole ka i hiki aku i Kauai ka Mouo Bele a makou i hoopuka'ku ai ma ka Helu 46 o ke Kuokoa, ua hai wahahee ia mai makou e kekahi poe.
PAI HEWA IA :— Ma ka aoao eha o keia pepa makou i hoolaha ai i kahi mele nona ke poo " The Sweetest Home." Ua pai hewa ia kela, eia ka pono, " The Sweetest Name."
Ua lohe pono mai nei makou, ua ku ae nei ka moku hao o Kapena Hanamu ma Waialua Oaha, ma ka la 22 o keia malama, a ua hoolele ae oia ia Wiliama Pokini, a me Maria wahine a Kalaka mauka.
MAHALOIA.— Ma ka hoi ana mai nei o ka Lunakula Nui ma kana huakai hele i Kauai, ua lohe makou i kona mahalo nui ana i ke kula hanai kaikamahine ma Koloa, me ka hana maikai a na Kumu. Ua ike mua ia kona maikai.
" KA UA I HAULE MAI :"— He la ua nui ka Poakolu o keia pule ma Honolulu nei. Hele a peia na apana kuaaina o kakou, he kumu hauoli ia no ka poe mahiai. O ka uliuli mai koe o na kula me na kihapai,
KAMAAINA KAHIKO :— E oluolu auanei na makamaka o Hulipahu (L. L. Torbert,) ke lohe ua hoi mai oia i Hawaii nei e noho ai. Maluna mai ia o ka moku Onward i ku hope mai nei mai Kapalakiko mai, oia no me kona ohana. He pono ka hoi ana, he kupa no Hawaii.
IKAIKA I KA HANA :— Ikaika loa na kanaka hana a ka Mea Kiekie. M . Kekuanaoa. Kehoahu nei lakou me na kaa bipi i na pohaku no na moku. Iuka o Kamoiliili e kii ia nei ka Pohaku. Elua huakai hele o na kaa i ka la, no ka loihi o kahi e hele ai.
MAI KUNU.— He nui ke kunu me ka nalulu iwaena o na kamaaina o Honolulu i keia wa. He mea liilii ia ke malamaia ; aka, ina e noho hemahema ke kanaka e lilo auanei ka mea liilii i mai pilikia. Mai noho mawaho iloko o ke kehau i na po, aole hoi ma kahi e holo ikaika ana ka makani. E aahu i na lole mehana kupono.
Nana'ku no hoi aole e loaa ka lua o kahi wahine o Hawaii nei, I keaha hoi ? I keaha mai ka hoi kau, i ka wikiwiki no hoi paha i ka mare, a wikiwiki no i ka haalele, he mea mau ae nei no ia i ka Hawaii, me noonoo pono no hoi a maopopo lea, alaila ae ka mare, aole ka nei, mai ka lani mai ka honua, o ka male no ka ia.
HELE NA HALE :— Ke naue pinepine nei na halelaau o Honolulu, e hoonee ia ana mai kahi i ku mua ai a i kahi e aku. Ua hali ia mai ka hale kula o uka o Makiki maluna o na huila, a ke ku nei makai o ka halekula kahiko ma Kawaiahao. O Keahi ke kamana nana i hooponopono. I ke ahiahi Poakolu iho nei, nana'ku makou, e hele okoa mai na ia hale, mai Kulaokahua mai, e hele ana ilalo ma ke Alanui Moi.
MELI O KA NAHELE.— Ua nui loa na nalo meli ma na kuahiwi o Oahu nei. Ua ike pinepine makou i na pakeke i piha i ka meli, na Okamu haole i kii mauka o Manoa, a me Kalihi. Ua haiia mai no hoi, he nui loa no ka hoi ma na pali Koolau. E hoomaamaa iho oukou e na makamaka i ka hoao ana e ai i nei mea he meli, he mea maikai loa no ia ke hui pu me ka palaoa.
MOKU HELENE.— Ua ku mai keia moku i ke kakahiaka o ka Poakolu iho nei, ua hele a komo i ka uwala, me na bipi mai Kawaihae mai. He keu keia o ka moku holo hikiwawe e hele nei ma keia mau kai. Ma keia holo ana aku nei, ua haalele oia ia Honolulu nei ma ka Poalua, oia hoi ka la 14 o Novemaba nei ; a ua kipa mua aku oia ma Molokai, a mailaila aku holo i Maliko, mailaila aku no hoi ma ke Koolau o Maui, a hiki loa aku i Kawaihae i Hawaii, e ku hou mai maanei i ka Poakolu iho nei, la 22 o keia mahina no. He moku maikai loa keia no na ohua, he oluolu ke alii moku. Kapena Kini. Heaha la ia ia Helene.
Ua loaa hope mai nei kekahi mau palapala, aka no ka hala o ka manawa, ua hoomoe ia a keia pule ao. Pela ka J. H. Moku me ka J. H. Kaakua.
Ma Honolulu iho nei ka Mea Hanohano G. Lilikalani, Lunakanawai Apana o Koloa, Kauai. Ua liuliu iki ka noho ana o Mrs. Lilikalani ia nei, a ua hoi pu aku nei laua i ka Poalua iho nei maluna o Moiwahine.
HEMAHEMA — Ua pai hewaia ma ka pepa o kela pule iho nei ka inoa Isaia, ma ke Kolamu elua o ka Aoao elua, ma ka Papa 3 o ka hookupu dala no ka "Hui Mokuaikaua." O G. W. Ikaika ka pono, aole o G. W. Isaia.
KE KILAUEA.— Ua kokoke e paa na wahi e kapili hou ia nei o ka moku Kilauea, alaila e holo hou i na awa ana i ku mau ai mamua ma Maui me Hawaii. Ua lana ka manao o ka Ona e hoomaka hou kona holo ana iloko o na pule elua mai keia wa'ku.
KA LUNAHOOPONOPONO.— Aia no ka Lunahooponopono o keia pepa i Maui, kahi ana i hele ai e hoomaha a makaikai. Ua loaa mai kana mau palapala, e hoike mai ana i ka maikai o kona ola, O kona hoi mai paha koe.
LAKI MAOLI.— I keia mau la i hala aku nei, ua ku mai kekahi moku ma ke awa o Honolulu nei, a no ka liu, ua kuai kudalaia ua moku nei a lilo ia Kauka (Dr. G. P. Judd) no na $1,550. A ma ia la no, ua kuai hou ia aku no ua moku nei no na dala i oi ae i ke kumu lilo. Heaha la ia ? He pokeokeo paha no ka oi pakela ana aku.
HAKAKA NUI.— Ma ka auina la o ka Poaha o kela pule aku nei, he hakaka nui ma ka mala-ko ma Kaneohe. Ua pepehiia na Luna hana, a haunaele loa na paahana, na pake me na kanaka Hawaii. Ua hopu ia kekahi mau mea a ua hookolokoloia, aole nae hoopukaia ka olelo hooholo a ka Lunakanawai. Pela ko makou lohe mai.
KAILUA.— Maikai o Kailua i Koolaupoko i keia wa. O ka aina nui ma ia uka poopoo ia H. H. Koia mamua, ua lilo i kekahi haole Kalefoni, o Humphreys kona inoa, no na dala he umi tausani. Ua palau ia ka aina a ke mahiia nei ke ko. Ua paa na palena
o ka aina i ka pa.
HAKAKA KA ONA RAMA.— I ke awakea o ka Poakahi aku nei, ia makou e naue ana ma Alanuikea, halawai mai la ko makou mau pepeiao me na leo hauwalaau o ka poe ona rama e hakaka ana ma ka pa o Kupele wahine, he mea weliweli ka hana a lakou i hana'i, elua kane elua wahine.
MAHUNA I KA AWA.— Ua hai mai kekahi makamaka o makou i holo aku nei i Molokai, a ua hoi mai, i ke ano e loa ana o na kanaka o Kalaupapa. Iloko o kekahi anaina pule ma ia wahi he mea e ke ano o na kanaka, me he Lahui e la ; oia ka mea ua hamoia i ka poi a maloo, nakaka ka ili, a akaakaa ae la, me he unahi ia la. Piapia ka na maka. A ua haalele ka kolaila poe i ka mahiai. O ka hua kupono no ia. He makua ka ona no ka palaualelo.
NINAU.— Aohe Kumu mua ma keia hale palapala ? Aohe, ua hoi ke Kumu mua o Binamu i Kahiki.
Aha Hoomalu.
Nov. 16. Panaewa w, ona a ua hookuuia. Peter Grime, ona, belaia $6. Ioane Kaili, ona, hoopaiia $2. no ke koina $1. John Cashburn, ona, belaia $6.
Nov. 17. Kinopu ona, waihoia a ka la apopo hooholo. Kinopu hoeha, waihoia a ka la apopo hooholo. J. Snotis aihue, hoopaneeia a ka la apopo. Nawahine ona, hoopaiia $4. koina $1 25. Lono w, ona, hoopaiia $2. no ke koina $1. John Barrett ona, hoopaiia $2. koina $1. John Badon ona, belaia $6.00. Kanehailua k, hoeha hookuuia. Puleole, hoeha, hookuuia. Kamanuwai, hoeha hookuuia.
Nov. 18. Kinopu, no ka ona a me ka hoeha, hoopaiia $20. no ke Koina $3 25. J. Ennis aihue, hoopaiia he $60. a no ke koina $1 50, a me eono malama e hana ai i ka hana oolea. Laulii ona, belaia $6. Kaianui ona, belaia $6. Williamson, holonui belaia $10. Cooper k, ona me ka holonui, hoopaiia he $10. koina $1 13, aia ma ka Halepaahao. H. Ronger, ona belaia $6. Nuka hoeha, hoopaiia he $10. koina $1 13, me ekolu malama e hana ai i ka hana oolea.
Nov. 20, Kahiona w. holonui, hoopaneeia. W. P. Witchell, holonui, hoopaneeia. Kali (Bolabola) ona, belaia $6.00. Wiliama, ona, belaia $6.00. Wiliama, holonui, belaia $10. Kahai, holonui, belaia $10.00. Keanu, holonui, belaia $10.00. Kaailoa, ona, hoopai ia $2.00, koina $1.00, aia i ka halepaahao. Oumi, ona, belaia $6.00. Ioane, ona, hoopaiia $2.00, koina $1,00. J. Kalimaanehe, ona, belaia $6.00. Stephen A. Davis, ona, belaia $6.00. Opio, ona, hoopaiia $2.00, koina $1.00. George Rufus, ona, belaia $6.00. John Rese, ona, belaia $6.00.
Nov. 21. Kahiona w, hookuuia. W. P Mitchell hookuuia. John Gore ona belaia $6 Sam. Brien, holonui belaia $6. Makolekane w, ona belaia $6. John M. Miner ona hoopaiia $6, koina $1 25. S. Parks he ona belaia $6. Pau ona hoopaiia $6 koina $1 50, aia ma ka halepaahao. Pau holonui, hoopaiia he $10, koina $1 50, aia no ma ka ka halepaahao. Kaluna ona hoopaiia $2, a me $1 no ke koina. Paalepo ona hoopaiia $2, koina $ l. Makahahi ona hoopaiia $4, koina $1. Hoomana ona hoopaiia $5, koina $1. Hoomana holonui me ke kaa, hoopaiia he $10, koina $1. John Rese ona belaia $6. Richard ona belaia $6. Halona hoeha hoopaiia $7, koina $3.25.
Nov. 23. Dan. Quinn ona belaia $6. D. Quinn, hoeha belaia $6. John Gates ona, hookuuia Kahuli (koa) ona hoopaiia $4 no ke koina $1 25. Kalahua w, ona hoopaiia $2, koina $1. Kaikiu Pake, aihue hoopaneeiia. James McCabe hoopaaia $50.00, no ke koina $3, mamuli o ka Pauku 1 o ka Mokuna 42 o ke Kanawai Kivila.
NU HOU O NA AINA E MAI.
Aole no he konopui o na nu hou o na aina e, i loaa mai nei ma ka eke leta hope loa mai nei, aka hoi, ua wae ae no makou i kekahi mau hunahuna mea hou.
Nu Hou o Amerika.
Ua nui ka lanakila o ka aoao o ke Aupuni ma Peneselevania, i ke koho Lunamakaainana ana mai nei. O ka oi o ko ke Aupuni aoao, he 25,000, a ua kohoia ae e lakou ka elua hapakolu o na Lunamakaainana. O ka oi hoi o ko ke Aupuni aoao ma Ohio, he 30,000. A o ka oi no hoi o ka aoao o ke Aupuni ma Iowa, he 16,000, a ua koho ia ae e lakou ka ekolu hapaha o na Lunamakaainana.
Ma Karolina Akau hoi, he Ahaolelo Elele malaila, a ua papa ae ia Aha, aole e uku i kekahi dala kekahi aha Lunamakaainana hou aku, no ka aie o ka poe kipi, a lakou i ohi ai i mau lako no ke kipi ana i ke Aupuni. Ua papa no hoi ia aha i ka hookauwa kuapaa ana i na negero. Ma keia wahi, a ma Karolina Hema, he haunaele mawaena o na ilikeokeo a me na nika, no ka hana lokoino ia ana o na nika e na ilikeokeo. O na hakuaina kipi i hooneleia i ka aina o lakou no na haku hooluhi. A nolaila, ke hooikaika nei na mokuaina a pau o ka Hema, e hoi hou mai ko lakou aina, a me ke kipaku aku i na negero, aole e noho hou i ko lakou aina, a o lakou wale iho no e koe. Ua koho ae ko Tekasa poe i mau elele, e noonoo no ka hooponopono hou ana.
Ahaolelo Feniana.
Ua halawai keia Ahaolelo ma Piledelepia, ma ka la 16 o Okatoba. O Gen. Suwini o ka Akau, oia kekahi lala oia Ahaolelo, a ua kohoia oia i elele e hele i Wasinetona, e noi aku i ka Peresidena, e hookuu ia Ioane Mikela, oia kekahi kipi i hoopaaia ma Papu Monoro, he haole oia no Irelani. Ua ae ia keia noi e ka Peresidena Ioanesona, a ua haawi ae lakou eiwa huro. Ua hana lakou i Kumukanawai hou, a ua hapai ae lakou i puu dala ma ke kakau inoa ana, no ke kipi ma Irelani, no ka mea hoi, he 200 Feniana i hoopiiia ma Irelani, a elima i hookolokolo ia ma Dubelina, a ua hoopaiia no ke kipi i ke'lii. Ua malama ae ua poe Feniana nei i kahi halawai ma Livapula i Enelani, me ka i ana, e hele lakou ma ka moana e powa ai i na moku kalepa o Beritania.
Hele ana i ka aina e e noho ai.
He nui ka poe e hoomaka nei e hele i kahi e e noho ai, mai ka Akau mai kekahi poe, a mai Europa mai kekahi poe, a ku ae i ka Hema. He mau tausani ko Europa i hele e a noho ma Virigenia ; a he nui no hoi ka poe i hele ao ma Tenesi a me Misouri. Ua holo loa ka pii ana o na kanaka ma Nasivila, ke kulanakauhale ma Tenesi, he 80.000. Ua oi ae ka nui o ka poe o Europa i hele ae ma Amerika, i kona wa mamua aku nei. Ua hiki ae mamua aku he 150 kanaka akeakamai o Beritania mai Lanekasire mai, e imi hana ai ma Amerika, a he nui aku no ka poe i koe, aia no ke naue hele ae la.
Ka aie o Amerika Huipuia.
O ka huina o ka aie i ka malama o Okatoba, he 2,744,947,726 dala. A i keia mau malama ekolu i hala iho nei, ua emi mai ka aie he 13 miliona dala. O ka loaa o ke Aupuni, i hoomakaia mai i ka la 1 o Iulai 1865, he 120 miliona dala noloko mai o na dute, a he 300 miliona dala mai na auhau kuloko mai. Ua maopopo no hoi, e hiki no i ke Aupuni Amerika ke uku i kona mau lilo, a e hiki no hoi ia ia ke hookaa i kona aie.
No Mesiko.
Aole no he nui o na mea hou ma Mesiko. Eia no ka Peresidena Juareza ma Ela Paro. O Koretina ma, ua hooea ae lakou ma Matamora, aole no nae i nui wale o lakou. Aka, ua lohe ia mai no hoi, 6,000 koa Farani e hele ana e hui aku me na koa ma Matamora. Ua lohe ia mai no hoi, ua mikiala ae kekahi poe aloha aina ma na awa ku moku a pau o Mesiko, a ua pau no kekahi poe koa Farani i ka hee i kekahi wa. Ua oleloia mai no hoi, ua holo ae ka Emepera Makimiliana a me kana wahine i Juketona, aia no ia wahi ma ka aoao hema o Mesiko., ma ka la 5 o Oct iho nei kau haele ana. O ke Aupuni Mesiko ma Nu Ioka, malalo o Juareza, ke hooikaika nei lakou e imi dala, i 30 hapahaneri ma ke gula.
Makani ikaika ma na Mokupuni o Inia Komohana.
Ua pahili ae keia makani ma ia mau mokupuni, ma ka la 6 o Sepatemaba. Ua pau i ka hapaiia kekahi mau hale ma ka mokupuni o Guadalape, a i ka haule ana iho, pau loa i ke okaoka, piha pu ka lewa i ka opala a ka makani. O na mea kanu hoi keia, pau no i ka lauwiliia, a pau no hoi na laau i ka huipuia. Nui no hoi na moku i pau i ka ili a nahaha. Ua manao ia no hoi, 300 paha kanaka i pau i ka make ma ka aina.