Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 50, 16 December 1865 — Page 2

Page PDF (1.49 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

I na Luna o ke Kuokoa.

                    I keia pule, e hoouna aku ana makou i na Luna o ke Kuokoa a makou i pai ai no ka M. H. 1866, i na kii o Kamehameha III. He makana na na Luna, a i mea hoi na lakou e hoikeike aku ai imua o ka poe e lawe ana i ke Kuokoa no ka makahiki 1866 e hiki mai ana. A ke kauoha ia aku nei hoi na Luna a pau o keia Pepa, e hoouna koke mai i na inoa o ka poe e makemake ana i ke kii o ko kakou Moi Alohaia Kamehameha III., me ka uku mua mai nae i na dala elua no ke Kuokoa.
               Aole pono i na mea lawe Nupepa ma na wahi kuaaina o Hawaii nei, e hooluhi wale i na Luna o ke Kuokoa. Ina hoi he wahi pokole, he pono no i na Luna e lawe i na Nupepa a i na hale o kanaka, a i ole ia e haawi pono aku no ma na lima o kanaka. Aka, aole i manao ia, na na Luna e lawe i na Nupepa ma na alaloa a hala na mile i o, a he mau mile ianei. Na na mea nona na Nupepa e kii mai, a e hoouna mai i kahi o ka Luna, a pela e loaa ai, me ka hoopilikia loa ole i ka Luna.
               Elua pepa i koe a pau na pepa o keia makahiki. Alaila, hoomaka ka makahiki hou, oia hoi o ka makahi 1866. O na kanawai o ko kakou nupepa e like ana no me na kanawai o ka makahiki i hala.
Elua dala no ka makahiki holookoa, a hookahi dala no na mahina eono,— ina e hookaa mua ia. Ina aole i hookaa mua ia, aole pono i na luna ke hoaie aku i ka pepa i kanaka. Aia a hookaa mua mai i ka pepa alaila, haawi aku.
               A eia kekahi mea hou, a he mea e hoihoi ai ka manao o kanaka. Eia ma ka lima o ka Luna Hooponopono o ke Kuokoa 2,000 mau kii o Kamehameha III, ka Moi i aloha loa ia o na Alii i hele aku i ka make. A ina e uku e mai kekahi i na kala elua no ka makahiki, e loaa ana iaia kekahi o keia mau kii. Aia nae a hookaa mua ia na kala elua.
               Ua ane like ka Papa Luna o ke Kuokoa me ka makahiki i kaa hope ae nei. E kauoha koke mai oukou e na luna i ka nui o na pepa a oukou i makemake ai. Aka mai kauoha wale mai. Aia a hookaa ia na kala o keia makahiki, alaila hiki ia oukou e kauoha no ka makahiki hou.
               He pono i na luna ma Hawaii, Maui, Molokai, me Kauai, e hai koke mai i ka nui o na pepa a lakou e lawe ai, i mau ka hele ana aku o ka pepa i o oukou la. Aole e hoouna ia ka pepa ke kauoha ole mai oukou mamua. Nolaila, e wiki, o nele auanei oukou.
Na Luna o ka Nupepa Kuokoa no ka M. H. 1866.

NO HAWAII HIKINA.

Kaupakuea,                                  Gilbert Waller Esq.
Onomea,                                       S. L. Austin Esq.
Hakalau,                                        Rev. T. Pohano.

Waiakea Hilo,                           { Rev. D. B. Laimana,
                                                             { Rev. T. Koana.
Puna,                                               Kaina Esq.
Kapaliiuka, Kau,                       Rev. J. Kauhane.
Waiohinu, Kau,                         Toma Matin Esq.

NO HAWAII KOMOHANA.

Kaawaloa Kona H.,                 Rev. J. D. Parisa.
Kapalilua, Kona H.,                Rev. S. W. Papaula.
Napoopoo, Kona H.,             Capt. Cummings.
Helani, Kona A.,                     Rev. J. W. Kupakee.
Kailua, Kona A.,                       Rev. G. W. Pilipo.
Kohala Akau,                              Rev. E. Bona.
Kohala Komohana,                 Rev. S. C. Luhiau.

Kohala Hema,                            { Rev. L. Laiana,  
                                                            { Rev. A. Pali,

                                             { me D. Manuia.
Hamakua                                       { Rev. L. Laiana,  
                                                            { Rev. S. Kukahekahe,  
                                                            { A. W. Pupulenui,  
                                                            { S. Kamelamela,

                                             { me D. Kaanehe.

NO MAUI.

Lahaina,                                         Rev. D. Baluwina.
Lahainaluna,                                Rev. S. E. Bihopa,
Wailuku,                                       Kahale Esq.
Honuaula,                                     Rev. H. Manase.
Kaupo,                                            P. W. Kaawa.
Hana,                                               D. Puhi,
Keanae,                                         Rev. S. Kamakahiki.
Makawao,                                     Rev. Poka Gerina,
Haiku,                                             P. Nui.
Kaanapali,                                    Rev. J. H. Moku.

NO MOLOKAI,

Kaluaaha,                                      Rev. A. O. Forebe.
Halawa,                                         Rev. S. W. Nueku.

NO KAUAI.

Waioli,                                           Rev. E. Ioane.
Anahola.                                        Rev. E. Helekunihi.
Koloa,                                            Rev. J. W. Kamika.
Lihue,                                             Paulo Isenberg Esq.
Waimea,                                        J. Kauai Esq.
Hanalei,                                         S. W. Naumu.
Niihau,                                           D. S. Kupahu.

NO OAHU.

Wailupe,                                       Kaili.
Waimanalo                                  { Rev. S. Waiwaiole.  
                                                            { me Kane.

Kailua, Kaneohe, Heeia,     Puhili.
Kaneohe,                                      Rev. B. W. Pareka.
Waikane                                        { Rev. Z. Poli.
                                             { me S. E. K. Papaai.
Punaluu,                                        Kaaimanu.
Hauula,                                           G. B. Ukeke.
Ewa                                                  { Rev. J. Bikanele,
                                             { me Kauwahibaka.
Waianae,                                       { Rev. A. Kaoliko,  
                                                            { me Keauiaole.

Waialua                                         { Rev. M. Kuaea,  
                                                            { me S. N. Emesona.


               KE PAKAKE MAI NEI HOI KE KANAKA HAWAII.— Ua loaa mai ia makou he mau ninau helu na D. W. Kaiakoili o Kaalapaa o Kaueleau, Puna, Hawaii, i kakauia ma ka olelo haole. O ka nui o na ninau i kakauia ma ka olelo haole, he eha. No ko makou ike, ua ku ole kana mau ninau i ka makemake ia, nolaila, ua hoomoe aku makou maluna o ka uluna lauhala i ulanaia e na wahine o ka aina ona.

No ke kanu Pulupulu ana.

                    Unuhi ia noloko mai o ka " Advertiser". I keia manawa a kakou e noho nei, ua ike iho makou i ka nui o na pulupulu i hooulu kupono ia e kekahi mau kanaka maoli. Nolaila, o ke kanaka i hoolimalima i aina, a i kuleana paha, he pono e imi i wahi oo-palau, i mau lio a bipi paha, a me na mea e pili ana i keia oihana. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu, he oiaio no e loaa ana iaia he $75 a hiki i ka $100 no ka eka hookahi. He oiaio no aole keia i like me na mahiko, aka, e hoomanao kakou he $40,000 a hiki i ka $100,000 ka lilo mamua o ka loaa ana mai o kahi dala. O ka pomaikai o ke kanu ana i ka pulupulu, o ka nui ole o ka lilo. He hiki no i ke kanaka ke kanu i na eka he umi i ka pulupulu, a e loaa no iaia mai ka $800 a hiki i ke $1,000 me ka nui ole o ka lilo.
               O Mr. Nebeker kekahi o na Moremona e noho nei ma Laie, oia hoi kekahi i hooulu i ka pulupulu, ua hai mai oia ia makou, e loaa ana iaia he 1200 paona pulupulu Si Ailana i keia makahiki. O kekahi pomaikai, nui o ke kanu pulupulu ana ma keia mau mokupuni, o ka ulu mau o na kumu a hala ka makahiki. Aole no e pau ka ulu ana no kekahi mau makahiki, aia wale no a oki loa ia na kumu, alaila, pau ae la ka ulu ana.
               O kekahi kanaka ikaika i ka hana, oia o Kekoa no keia mokupuni, ua hooulu oia i ka pulupulu iloko o na eka he umi, a mai loko mai o ka hua o kana mahina pulupulu, ua houluulu mai oia i na hua iloko iho nei o na malama mua o keia makahiki a hiki i Okatoba iho nei, a ua loaa iaia, he 5,000 paona, a ke manao nei oia, e loaa hou ana iaia 5,000 paona mamua ae o ka pau ana o keia makahiki.
               Ke ake nei makou e ike aku i na kanaka a me na haole e hooikaika ana i keia hana. Ina he aina kula kou a he aina wai paha, e pono no e kanu i ka pulupulu a me ka laiki no ka mea, e uku like mai ana no keia mau mea a elua i kou mau lilo a pau, a e ulu ana no hoi ma na wahi a pau o keia mokupuni. Ina e kanu nui ia ka pulupulu ma kekahi wahi, e loaa no ka mea wili pulupulu. Ua makemake nui makou e kanu nui ia ka pulupulu Si Ailana, no ka mea, he pulupulu maikai loa ia, a o ke kumukuai ma Enelani, a me Amerika, e oia mau ana no no kekahi mau makahiki eha a elima paha.
               Ua lohe mai nei makou, e manao ana o Mr. Titcomb o Kauai e kanu i hookahi haneri eka i ka pulupulu i keia manawa, a e hoolilo ana oia o kana hana ia o keia manawa aku e hiki mai ana. O na haole o Hawaii, ua manao lakou e hoomaka i keia hana, oia hoi ke kanu pulupulu. Eia kekahi mea pomaikai loa o ka hua pulupulu, mailoko mai ona, ua hanaia, a ua loaa he aila maikai mailoko mai o ka hua pulupulu. Ua maikai loa keia aila no kela mea keia mea, Mamua iho nei, a iloko no hoi o ka wa o ke kaua kuloko ana o Amerika Hui, ua ho-a mau ia keia aila e na kanaka mahiai, a me na kanaka e noho ana ma na kuaaina o ka Hema.
               E haawi wale aku ana no makou i na hua pulupulu Si Ailana ke noi mai. O na hua pulupulu i lawe ia mai mai na aina e mai, e loaa ana no ma ka uku ana mai elima keneta o ka paona. O na kanaka a pau e kanu ana i keia, e loaa no ka " Cotton Planter Manual," ma ka hale kuai buke o H. M. Wini.

DALA MAKANA NO KA PULUPULU NO KA M. H. 1866.

                    1. E uku ia kekahi kanaka maoli e kanu ana " Si Ailana" i na eka he umi a oi ae paha, ke hoohua mai i na paona pulupulu he 10,000 a oi ae, mai Ianuari 1, a hiki i Dekemaba 31, 1866, i ka makana gula $200.00.
               2. O ke kanaka e hooulu ana i ka pulupulu i emi iho na paona malalo o ka ke kanaka mua, alaila, e loaa iaia ka makana $100.00.
               3. O ke kanaka e hooulu ana i ka pulupulu i emi iho i ko ka lua, e loaa iaia ka makana $50.00.
               4. O ke kanaka e hooulu ana i ka pulupulu i emi iho i ko ke kolu, e loaa iaia ka makana $40.00.
               5. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu i emi iho i ko ka ha, e loaa no iaia ka makana $30.00.
               6. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu i emi mai i ko ka lima, e loaa no iaia ka makana $20.00.
               7. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu i emi mai i ko ke ono, e loaa no iaia ka makana he wili pulupulu.
               8. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu i emi mai i ko ka hiku e loaa iaia ka makana he wili pulupulu no.
               9. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu i emi iho i ko ka walu, e loaa no iaia ka makana, eha mau buke Kuokoa i humuhumu ia a paa.
               10. O ke kanaka e kanu ana i ka pulupulu i emi iho i ka iwa, e loaa no iaia ka makana, eha mau buke Kuokoa i humuhumu ia. O keia mau makana a pau e haawi ia iloko o Ianuari, M. H. 1867.
               Ua hoi mai nei o William Jourdan, (Uilama Makapuu wahi a kanaka) mai Kaleponi mai nei, maluna mai hoi o ka moku Juanita.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, DEKEMABA 16, 1865.

Na Ahahui Kalepa.

                    Ke kukulu nui nei kekahi poe ma Maui i na Ahahui Kalepa. Ke lohe nei hoi makou, ua hana ia pela ma Wailuku, ma Makawao, a ma Hana. Ma ke Kuokoa o ka pule i hala ae nei, ua hoolaha makou i kekahi palapala na Puniole e hoike ana i kona manao no ua mau Ahahui la. Ua mahalo makou i leo Puniole hei ole ana i keia upena nui i hohola ia ma Maui. A ina e like ka manao o ka lehulehu me ko Puniole, he naauao a he pomaikai ia no lakou.
               Ua oleloia, he nui loa ka poe ma Maui i komo iloko o ia hana, me ko lakou manao kuhihewa e loaa nui ana ka waiwai. A ke olelo nei kekahi poe e kukulu i mau Ahahui o ia ano ma Hawaii. I ka nana 'ku, e ulu nui ana paha ia hana ma na mokupuni a pau o keia pae aina. Oiai akahi no a hoomakaia keia mea, a oiai no hoi aole i puni kekahi poe, aka, ke kali nei e nana i ka pono a me ka pono ole paha oia hana, makemake makou e hoike akaka i ko makou kue, me na kumu o ko makou kue ana, i na Ahahui Kalepa e kukuluia nei.
               1. Kue makou i na Ahahui oia ano no ko lakou kokua ana i ka palaualelo. Ua hoopunipuni ia mau Ahahui i kanaka ma ka i ana, " he uuku ka luhi a he nui ka wawai — he uuku ka lilo a he oi loa ka loaa." A mamuli o ko ke kanaka ano, he makemake i ka loaa nui me ka hana uuku ; ua haawi pau kekahi poe i na wahi dala a lakou iloko o ka waihona o ka Ahahui Kalepa, me ka hilinai nui ma ka hoopukapuka ana a ka Aha i ola no lakou. Hoowahawahaia ka mahiai, " he hana luhi ia"— a eia ka ka pono, o ke komo i ka Ahahui Kalepa, "na ka Ahahui ka hana a o ka ohi ka kakou." Hoowahawahaia ka maauauwa ai, " he hohono ke poo i ka uwahi o kahunana-imu"— pela na hana maoli o kela ano keia ano e lako ai a e waiwai ai kanaka ; aole i mahalo ia kela mau hana no ka luhi. A eia ka ka pono, komo i ka Ahahui, ke komo ka ilaila, hookahi no hana, waiho ke poo ma ka uluna, kikii ke alo iluna, a na ke dala no ia e haule mai me he pakaua la, ke dala hoi a ka Ahahui. He oiaio ka makou e olelo aku nei, e lilo ana ka hapanui o na lala oia mau Aha i poe palaualelo, a hoowahawaha maoli hoi i ka hana.
               2. Kue makou i na Ahahui Kalepa, no ka mea, e poho ana ke dala o ka poe hookomo waiwai malaila. He manao nui ko lakou e oi loa aku ana ka loaa ; aka, e ike ana no lakou i ka hoka. O ka poe no nae e waiwai ana ma ia mau Aha, oia no na poo o ka hana, ka poe nana e milimili ke dala la lakou ka paa o ka eke, a ia oukou ae hoi ka hoka. O ka lehulehu o na lala o ka Ahahui Kalepa, e ohi ana i ka puahiohio no na dala a lakou i lulu ai iloko oia hana. E puka io ana na dala a lakou, no ka mea, he mau eke puka nui ko ua mau Ahahui la ; e puka io ana ka waiwai a hele i ka nalowale loa ; a he poho me ka nele, kaumaha, minamina, a kaniuhu ka hope.
               Nolaila ke paipai nei makou i ko makou poe makamaka heluhelu pepa, e akahele oukou i na ahahui o ia ano. Malama o nahu ia mai oukou a moku. He mea maikai ka imi waiwai, e imi nae ma ke ano naauao. Aohe e loaa ana ka waiwai me ka luhi ole ; a ina manao oukou ma ka ahahui e loaa ai, he ole loa, a e ike iho oukou i ke kuhihewa. O ka hana i hui ia me ke akamai, oia ka mea e waiwai ai. Mai puni oukou i na ahahui.

Ka hemahema o ka Oihana Kaua o ke Aupuni Hawaii nei

                    Aloha oe e S. K., ua heluhelu wau i kau olelo iloko o ke " Kuokoa" i kakauia e oe ma Kawa, i ka la 20 o Novemaba. Ua pono kekahi olelo a ua pono ole kahi oia olelo. Eia nae ka'u : Aole kuleana o ke Aupuni mawaho o na mile ekolu o ka aina, oia ka loihi e hiki aku ai ka poka mai ka waha aku o ka pu kuniahi nui.
               Mawaho o ia palena ua kapaia he moana a ua like ke kuleana o na aupuni ame na lahui kanaka a pau o ka honua. Aole pono kekahi aupuni ke kii aku i ka moku o kekahi aupuni ma ka moana, aole keakea aku, aole pii na makai ame na koa maluna, aole lawe i kekahi kanaka a wahine a ee moku, aole kipu a lele ka poka i ka moku, no ka mea o ka hae o ka moku oia ka aina o ka moku ma ka moana. A ina e kii aku kekahi aupuni i kana lawehala ma ka aina o kekeka aupuni, o ka hoomaka no ia o ke kaua.
               Pomaikai ke aupuni Hawaii.nei no ka nele i ka manuwa ole, e ukali aku ai ia Kapena Hanamu e like me ke kena ana ame ke kauoha ana a ke Kuhina Kaua Moana Hawaii nei. Ina he manuwa o Pele a o Neki, ina hoi ua ikaika, a lima ikaika aku i ka moku o Kapeka Hanamu, o ka hihia loa no ia o ke aupuni.
               Mai olelo oe ua holo o Neki me kona makaukau, a kaua pu me Kapena Hanamu iloko o ko Hawaii kuleana wale no, no ka mea ma Lahaina ame Hilo ua hiki ke hooko i ka olelo a ke kanawai me na makai wale no, aole kupono i ka moana.
               Lapuwale ka manao hooikaka kaua o keia aupunui. Aole wahi pili ia kakou, " ka olelo a ke kanaka kaulana o Gen. Jomini, e hoomakaukau i ka wa kaua ole no ka wa kaua" no ka mea, ua pili kela olelo i na aupuni nui o ka honua, ua maa i ke kaua, aole pili i na Nu Kilani a me na Tahiti ame na Hamoa ame na Hawaii. Eia nae ka olelo pili i na aina apau ke like me keia pae aina, " e hoihoi ae i ka pahi kaua i kona wahi, no ka mea, o ka poe lalau i ka pahi kaua e make no lakou i ka pahi kaua." — Mat. 26 : 52.
               Eia kekahi. Ke papa nei koonei kanawai i na moku a pau mai lawe aku i na kanaka a wahine Hawaii paha, mai kepa, a mai lawe loa aku mawaho o ke aupuni me ka ae ole o ke Kiaaina. Ina haki keia kanawai, elima. haneri dala ka hoopai. Aka, aole keia kanawai i ku i ka moku e holo ana i Lahaina a i Hilo. Nolaila, aole kanawai i haki ia Kapena Hanamu ; pakele wale kakou i ka loaa ole o ua moku hao la i ko ke Kuhina Kaua Moana makaukau e kaua aku a e pepehi kanaka paha i ka poe Beritania hewa ole. Pono ke uku ke Kuhina no ka lilo o keia hana hoohihia, noloko mai o kona pakeke. A. B.

No na Palapala.

                    O kau olelo pane e K. H. Keakaliilii o Kealakomo, Puna, Hawaii, no ka ninau helu a S. W. Pa, o Keaau, Puna, Hawaii, i hoopuka ia ma ka Nupepa Au Okoa, ua kapae loa ae makou ma kuono.
               O kau palapala e J. B. Iosepa o Kaupakuea, Hilo, Hawaii, ua hoomoe loa ia ma kahi a na maka e ike ole aku ai.
               O kau palapala e W. M. Kauakaulaau, o Kapaliuka, Kau, Hawaii, nona ke poo " ka hana a ka luna o ka ekalesia," ua waiho loa ia aku ma ka paia o ka hale.

               AOLE ANO NUI.— Ua waiho iho makou i kau palapala e J. N. Lae o Kalihi-kai, Oahu no ke ano nui ole o kau olelo pane.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

                    MAKE EMOOLE.— Ma ka la 23 o Novemaba, make emoole o H. Kapule ma Kawaihae, he luai-akoko kona mai i make ai. Hanau oia ma Hilo i ka M. H. 1823. Ma Waipio i Hamakua kona wahi i ao ia'i ma na mea naauao, a he hoahanau no hoi oia i alohaia.

               NELE I KE POO LETA AMERIKA OLE.— Ma ka Poakolu iho nei, ua lohe mai makou, ua nele loa ka Hale Leta o ke Aupuni i ke poo leta Amerika ole, a ua nele ka na haole i ke poo leta ole e hoouna aku ai i ka lakou mau wahi leta i ka aina hanau.

               " KILAUEA" MOKUAHI.— I ka Poaha o kela pule aku nei, ka holo hoao ana o ke " Kilauea " a hiki i Kawaihae. A i ka hora 8 o ka po Poaono holo mai oia a ku ma Honolulu i ka hora 3 o ke ahiahi Sabati, oia ka la 10 o Dekemaba, a oia ku a hiki i ka Poalua, haalele iho oia ia Honolulu, a naue hele aku oia ma ka moana Kai-lipolipo.

               KOMO LOA MAI ILOKO O KE AWA O HONOLULU.— Ma ka la Sabati iho nei, ua kii ia'ku ka moku kaua Amerika Lancaster e ka mokuahi " Pele," a nana i kolo mai a komo loa iloko nei o ke awa. He mokuahi no ua Lancaster nei, aole nae makou i ike i ke kumu o ke kope ole ana mai o kona huila mahope.

               PAKELE MAI KU I KA HAO O KA BIPI.— Ma ke ahiahi o ka la Sabati iho nei, i ka wa a ke Kilauea i hoolele mai ai i na bipi maluna ona ma kapa honua o Ainahou, aia hoi, ua hai ia mai ia makou ka lohe, ua pakele kekahi wahine mai ku i na hao oioi o ka bipi mamua o ka lae. He menemene loa nae ko makou i ka lohe ana mai i ka pakele ana o keia wahine mai ku i na kiwi winiwini o ka bipi.

               HE MOKU PIHO ILOKO O KE KAI.— Ma ka Poaono o ka pule i hala'ku nei, ua ike makou i kekahi moku, ua piho hookahi hapa o kona kino iloko o ke kai, a o kekahi hapa he ikeia aku noia maluna ae o ka ili o ke kai. Aia ma ka uapo ma Ainahou kahi o keia moku e luu hapa nei iloko o ke kai. Ua lohe mai makou, ua kapiliia ka e na kamana kahi i poino o ua moku nei, a ua paa ; a i ka wa i hookuuia'i ke kaula, ua huli loa ma kahi aoao a komo iloko ke kai.

               KANAKA OKI PUU.— I kekahi hora o ka auwina la o ka Poakolu i hala ae nei, oia ka la 13 o keia mahina ; aia hoi kekahi kanaka i loohia i ka mai pake, ma ka pa hale o Mrs. Abigaila ; a no kona uluhua loaa kela mai, manao iho la oia e hoomake ia ia iho. Kupuni ae la ua kanaka nei i ka huluhulu, a holoholo ae la i o a ianei, me kona ike kanaka ole, alaila, kii aku la oia i ka pahi, a huna iho la, a hele aku la oia a noho ma kauwahi. Huna loa ae la oia i ke alo i ka huluhulu, a o ka pahu koke ae la no ia i ka pahi ma ka puu. Ike aku aku la kanaka i ka aa mai o na maka, a holo koke mai la lakou, a iho i ke kahe o ke koko malalo, haule aka ana hoi ka pahi. Ninau mai la ka hoi kanaka i ke kumu o kona hana ana pela. Hai .mai la oia penei, " Ua uluhua loa wau i keia manawa no keia mai, nolaila, e aho no ko'u make i keia wa, mamua o ke ola loihi ana me ka mainoino." Auwe ! He hana weliweli maoli keia !

               AKAAIA KA MEA KAHIKO.— Ma ka la Poalua i hala ae nei, ka akaaia ana o na mea kahiko o ka Hale Leta, oia hoi ke pili a me na mea kahiko a pau maluna. Ke lana nei nae ko makou manao, e oi aku ana paha ka nani o keia mamua o ke ano mua.

               E KUAI IA ANA KA HOKUAO :— E kuaiia ana ka moku kialua Hokuao i ka poe e makemake mai ana e kuai, ma Honolulu nei e kuai ia ai. A eia ke kapili ia nei ma Amerika, he Hokuao hou, ano like me na kuna, a e hiki mai ana iloko nei o June paha, M. H. 1866.

               UA HOLO AKU I MAUI.— Ma ke ahiahi o ka Poalua iho, ua kau aku maluna o ka mokuahi Kilauea ka Mea Hanohano Elisha H. Alena ka Lunakanawai Kiekie, a me ka Mea Hanohano C. C. Harris ka Loio Kuhina. I holo aku nei laua e malama i ka Aha Hookolokolo Jure o Lahaina, Maui.

               UA HOI MAI.— Ma ka Poalua iho nei o keia pule, ua ku mai kekahi moku kalepa, a maluna mai o ua moku la i hoi mai ai ka Mea Hanohano G. M. Robertson, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie mai kana huakai hoolana mai. Ua oluolu loa kona ole i keia manawa i hoi mai nei.

               E HOOKOLOKOLO IA'NA.— Ua hiki mai io makou nei ka lono, e hookolokolo ia ana o Mr. E. G. Hikikoke o Haiku, no ke ki-pu ana i ka Pake. E hookolokolo ia ana paha oia imua o ka Aha Jure o Lahaina. Ua belaia kona kino no na dala $1000.

               HE MAU MEA NANA NA MAKA.— Ua hiki mai ma ko makou nei kuna, he mau mea nana na maka, mai na Mokupuni mai o Maikonisia. O kekahi o na mea maikai e mahalo ai, he waa, he mau mea i ulanaia me ka mikioi, a me na akoakoa mailoko mai o ke kai.

NA HUNAHUNA MEA HOU O KOOLAULOA.

                    BELE MAKANA.— Ua kani ka bele ma ka Halepule o Kahana, he bele makana mai na C. P. Judd. Nani ke aloha !

               HALEKULA I KUAIIA,— Ua kuaiia ka Halekula o Waialee e ka Lunakula oia Apana, no na dala he $50., pela ka lohe, ua kau-o ia aia i Kawela. Aole Halekula hookahi mai Paumalu a hiki i Kahuku. Ua pio ka malamalama ma ia wahi.

               HALEKULA HOU.— Ua paa ka Halekula hou ma Laie-maloo, he hale-laau. E loihi loa ana ko Laie-wai poe keiki ke hele mai i ke kula, e like me ka loihi o ko Laie-maloo hele ana i Laie-wai.

               PA AINA.— Ua paa ka pa aina o Kaaawa, e hoopuni ana i ka aina mahi-ko o Waila, e kokoke ana i kahakai, a ma kai iho o ka pa ka hale o na kamaaina i houluuluia ma kahi hookahi. A ma kai iho o na hale ke alanui Aupuni, e pili ana i ka ae-one. Ano haiki no ke alanui ma kau wahi. Nani ka holo o ka hana a ka haole. M. K.

               WM. B. KUSINI. (CUSHING) — O ke kamaeu keia nana i hoopiho i kekahi moku kaua o na kipi, ma ka muliwai Alabimala, i ka wa i kaua mai nei o Amerika ; penei kana hana ana, holo aku la oia ma ka waapa a hiki i ka moku kipi, kiola aku la oia i kana mea make maloko o ua moku kipi nei, a i ke pahu ana'e, o ka noha noia, a poholo ilalo. A i keia wa, ua hiki kino mai nei oia ma ko kakou kaona nei ; oia ka Malamamoku Nui o ka Mokuahi Manuwa Amerika Lanekateka e ku nei ma ke awa o Honolulu.

               KA LA HANAU O KA MOI.— I ka wa a na eheu o ka malamalama e hohola mai ana, i ke kakahiaka o ka Poakahi iho nei, Dekemaba 11, aia hoi, ua hoala ia'e ka hiamoe o kekahi poe e na leo nui o na pu o Puowaina e kani kuilua ana. Oia la no hoi ka La Hanau o KA MOI KAPUAIWA ALIIOLANI KAMEHAMEHA V., e NOHO nei ma ke Kalaunu o Hawaii nei. Ua malamaia ia La he la olioli ma ke Kulanakauhale o Honolulu nei. Ua kahikoia na pahu-hae a pau o ke Kulanakauhale, i na hae o kela ano keia ano, a ua pani ku mai na haole kalepa i ko lakou mau Halekuai. A he mau ahaaina nui kekahi ia la i kukulu ia e kekahi poe. Mawaena o ka hora 10 a me 11, ua puka ae na poe Kinai Ahi me ko lakou mau kahiko, a ua hele huakai aku ma na alanui ; a ma ka hora 12 ponoi, ua komo aku lakou iloko o Hale Alii e ike i KA MOI. Ia manawa koke no, ua hoonei nakolo hou ia mai ke Kulanakauhale e ka leo o na pu o Puowaina ; a ua kani pu mai hoi me na pu o ka manuwa Lancaster. I ke ahiahi, ua hookani hou mai no na pu o Puowaina.

KOKUA MAHINAHOU O KAWAIAHAO NO KA MALAMA O DEKEMABA.

Kulanakauhale - $39 62
Puiwa - - - 1 00
Maemae - - - 2 00
Kunawai - - - 1 37
Kalihi - - - 0 00
Kapalama - - - 2 25
Kaakopua - - - 1 00
Pauoa - - - 3 75
Maunakiekie - - - 75
Makiki - - - 8 25
Manoa - - -13 56
Kamoiliili - - - 14 00
Waikiki-kai - - - 10 75
Palolo - - - 0 00
Kula Sabati o Kawaiahao - - 3 25
Huina $101 55

English Column.

Missionary News.

                    On the 13th inst. The Morning Star returned from her tenth voyage to Micronesia. The Rev. J. S. Emerson, delegate of the Board of the Hawaiian Evangelical association to our Missions on those western islands, returns in his usual health, and with deep interest in our work there. It is to be hoped that he will be able to report fully to our churches. Haina has returned from his station on Tarawa, on account of all health, having left his family behind. Two daughters of the Hawaiian missionaries have come up.
               A new station has been taken in the Gilbert Is. on Butaritari (Pitts I.) by Rev. T. W. Kanoa and R. Maka. In the Marshall Group a new station has been taken on Jaluit by Rev. D. Kapali. Mr. Snow spent a few weeks on Kusaie (Strongs I.) while the Morning Star was absent at Ponape, and admitted over thirty to the church. On Ponape (Ascension I.) Mr. Sturges has during the year admitted 50 (?) to the church. The good work progresses there against much opposition. Rev. Mr. Doane returns to his old field on Ponape.
               Thus has another stage been made in the elevation of that benighted part of the world. Our Hawaiian brethren do themselves honor. Messers Sturges and Doane ask that they may have a Hawaiian associate, and another missionary is called for to go to Mile.
               This is probably the last voyage our beloved Morning Star will make. She is to be sold and be replaced, Providence favoring, within the first six months of 1866 by a new schooner of the same name of about 100 tons burden. The patrons of the first Morning Star have no reason to feel that their expenditures on her have been a waste, though she is to be replaced by a craft which it is hoped will prove to be still better adapted to the missionary service. Let the present results in Micronesia testify to her inestimable usefulness in the most glorious of causes.

FOREIGN NEWS.

                    During the week we have been favored with several arrivals from California. On the 14th inst. the Whistler arrived after a passage of 12 days. We glean the following items.
               It is asserted, from an official source, that the army of the United States has not been reduced so low as has been supposed. Its full and available strength exceeds 180,000 men, of which about half is on either side of the Mississippi river.
               A gentleman has arrived here whose word can be vouched for, who said that on his way from Tabasco to New York, within the past two weeks, he met an agent of Maximilian, who stated that affairs were nearly in a desperate condition in the interior for the Imperialists ; that every reported victory brought no substantial results, and that on account. of their inability to draw from the rural districts supplies etc., the war against the Liberals was carried on at great expense. He further added that he had been despatched by Maximilian to France, to ask for $100, 000,000 and 40,000 troops, and that in the event of Napoleon failing to furnish money and means, the evacuation of Mexico by the French must soon follow.
               The Jamaica, W. I., Standard says over 15 rebels have been hanged and shot at the parish of St. Thomas. It is not unlikely that before the court-martial shall close, over 25 will have paid the penalty of their lives for their vile attempt to exterminate the white and mixed races on the Island.
               The Haytien troubles are announced to be settled, by the United States and British officials.

               NEW YORK, November 13.— General indignation is felt in government and diplomatic circles at the wanton attack of Spain on Chile. The Spanish squadron consists of seven frigates. It is represented that the greatest unnimity of feeling prevails among the Chileans.
               Advices from Rio Janeiro to October 10th, via England, confirm the capture of the Uruguayan army by the allies. The Paraguayans surrendered unconditionally, 6,000 having been made prisoners. Their General had been brought to Rio de Janeiro.
                    The pirate Shenandoah is at Liverpool and has surrendered to the British Government. She has been handed over to the U. S. Consul and will be sent to New York. Her Captain and crew were unconditionally discharged.
               The London Times says : It is impossible for the American Government to abandon the claims for the depredation of the Alabama but it is quite possible for a Government to yield nothing, yet do nothing.
               Oil springs have been discovered in England.
               The French were to commence the evacuation of Rome on the 15th instant.
               The Spanish Govermnent has ordered a strict watch over the coast of Cuba, owing to the Jamaica insurrection.
               All accounts agree that the cholera is fast disappearing in Paris.