Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 50, 16 December 1865 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
The Bright Hills of Glory.
(GOLDEN SHOWER P. 72.)
1 I liia no'u nei ma na puu hinu nau
I home ke pau keia ao,
Ma kahi maikai, ma o ma ka lani,
Ma Edena hou oia mau ;
Cho. Kahi ku e memele ka poe hemolele
A e malu mau loa lakou,
Kahi ku e memele ka poe hemolele,
A e malu mau loa lakou.
2. Malaila no au e kaapuni hauoli,
Na anela kuu huakai,
A hoomaikai pu a mele pau ole,
Ka Haku e ola mau ai ;
Cho. Kahi memele nani o na haipule lani,
Me na hoa anela maikai,
Kahi memele nani o na haipule lani,
Me na hoa anela maikai.
3. Malaila kakou e hoomaha mau loa.,
A noho alohaia'i,
Ma kahi lailai, a nani na pua,
Ma Edena hou maluna'e ;
Cho. Kahi memele nani ma ko Ioredane,
Ma na lira hookani maikai,
Kahi memele nani ma ko Ioredane,
Ma na lira hookani maikai.
4. Owai la ke Lii nona mai keia nani
Ke aloha e pomaikai nei ?
O Iesu no ia, ke Lii o ka lani,
Ke Lii ma na puu nani e.
Cho. E memele na hoa e hoomaikai mau loa,
Ia Lii nani e malu mau ai,
E memele na hoa, e hoomaikai mau loa
Ia Lii nai e malu mau ai.
WAIMEA.
He mele.
Na Pupu o ke Kuahiwi.
1 Ua hele au na kualono,
A lohe au i ka leo,
A he leo eehia no,
Ua lohe au ; kulikuli la,
E wawalo na kahawi,
I ka leo o na pupu,
Cho. Mele mai no, rarana —
E i-mo. Rarana —
E i-mo po-e-e-e-hu-hu,
Rarana — E i-mo, rarana —
E i-mo po-e-e-e-hu-hu,
Rarana — Kahuli aku, Kahuli mai,
Kahuli lei ula lei Akolea,
Kolea, kolea, kolea, kolea,
Rarana iuli ali, iuli ali, iuli no, tea ha-ha.
2 Honehone no, a hoene lua,
Pioloke mai ka nahele ;
Mea e ua paia kuli,
Maluna la o na laau,
He leo no na manu,
Malalo hoi o ka lepo.
Cho. Kona pupu, rarana &c. &c.
3 A kakani aku, a ulili mai.
A hilili mai ma o,
E ka mea himeni ole,
E hele oe ma kuahiwi,
I lohe pinepine
I na leo e hoene ala.
Cho. Mele mai no. &c &c
G. WlLLIE.
Moolelo o Aferika.
KA POE KALAI-KII A ME KA POE KUKULU HALE O AIGUPITA.
Ua pohihihi loa ka moolelo kahiko o Aigupita a i keia wa ua piha i na kaao kupanaha. A ma ka ike ia ana, o na mea nui i hanaia e ko Aigupita, ma ia mau mea i maopopo ai he mau miliona kanaka ma keia aina mawaena o 3,000 makahiki a me ka 4,000, a he mau kulanakauhale ano e.
O Tobesa ke kulanakauhale nui loa i kona kulanakauhale e ae i ka wa kahiko, a i keia wa. Ua kapaia, o ke kulanakauhale he haneri puka-pa. He hiki i na kanaka he nui loa, ma kela, puka keia puka me na kaa kaua 200, a me na koa 2,000 ke puka iwaho i ka wa kaua.
Hiolo keia kulanakauhale, i ke au e nohoalii ana o Kamebuse i alii no Peresia, ka mea i ola i na makahiki he 2,400 mamua'ku nei. Ke koe nei ke koena o ka mea i hiolo, he 27 mile ke palahalaha o kahi i paa i na mea i hiolo, ma kela aoao keia aoao o ka muliwai Nile. O ke anawaena o kahi mau kia he 11 kapuai.
Kauoha ae kekahi alii o Aigupita, i kona poe kanaka, e eli iloko i 45 mile ke anapuni, a o ka hohonu, aneane no e like me ka hohonu o ka moana. O kekahi alii hoi kukulu no i hale pohaku mapele. 3000 keena, 15,00 iloko o ka lepo.
Ma ke keena luna o keia hale, he wahi no ka moo Kelokedile, akua a me na holoholona e ae i hoomanaia e ko Aigupita, waiho ia hoi ke lii o Aigupita ma ke keena malalo iho o ka ili honua.
O na hale kupapau kahi mea kupanaha o Aigupita, kalaiia ka pohaku a lilo i pahu a waiho ia na kupapau malaila, a i ka loaa ana'ku nei mamua, me he mea la no o ke kanu ana iho, i ke ino ole a popo ole, hele a wikani, he mau kupapau ia i make i na tausani makahiki ekolu mamua loa'ku nei. Ua ialoa ia keia mau kupapau, a i ka laweia ana'e i Amerika ua manaoia e ko laila poe, he 3,000 makahiki mai ka make ana.
O na puremida o Aigupita eia no lakou ke ku nei a hiki i keia la, ma na kapa o ka muliwai Nile, O na hale nui loa 500 kapuai ke kiekie, he 11 eka aina e paa i ka hale hookahi.
A no ke kahiko loa o keia mau puremida, nolaila aole maopopo loa o ka wa i kukuluia'i, a me ka mea nana i kukulu. Aka hoi, manaoia no na ke'lii kahiko no o Aigupita i hana i mau hale kupapau no lakou, me ka manao ana e kaulana mau aku lakou ma ia mau mea. Aole popopo iki ia mau puremida. aole i loaa na inoa o na'lii.
Ma ke kula e kokoke ana i Tebesa elua mau kii pohaku, he mau kii ano kanaka no, ua like kahi me he wahine la, a o kahi hoi ua like me he kane la. He 50 kapuai ke kiekie o keia mau kii. O ka " sphinx" he kii no ia, o ke kino he kino liona, a o ka maka he maka wahine, a o keia mea kekahi mea ano e loa ma Aigupita, o lalo ua kanuia iloko o ke one. O ka ai me ke poo wale no koe maluna o ka lepo, o ke kiekie o keia he 27 kapuai, Me he wahine ihu pepe la ke nana'ku i kahi loihi i puka ae mailoko ae o ke one.
O ka hiolo ana o Luikora oia kahi mea ano nui he wahi no ia e kokoke ana i Tebesa. O na Luakini i pau i ka hiolo oia kahi mea kaulana. Ua nui ka naauao o ko Aigupita i ka wa i kukuluia'i keia mau hana kupanaha. He nui nae na manao lapuwale. O ke akua nui o Isisi, a me Osirisa. Hana no lakou i mau kii no keia mau akua, a hoomana'ku ia laua.
Ka poe Patolemi a me ka Moiwahine
Keleaopatera.
Ua ike kakou ma ka moolelo o ka poe Iudaio, i ko lakou hooluhi ia ana ma Aigupita a me ko lakou pakele ana. A mahope loa mai lilo o Ierusalema i kekahi Alii o Aigupita, o Sisaka (Shishak,) a hao wale ia eia ka luakini o Solomona. O kekahi Alii kaulana loa o Aigupita, oia no o Amenopi. I kona kau i kukulu ia ai kekahi luakini me kekahi kii nui, a ke koe nei kekahi o ia mea ma Iebesa. Ua oleloia he hiki i keia kii ke kahea me ka leo hauoli i ka hiki ana o ka la, a he leo uwe i ke kapoo ana o ka la. Ua hoike mai no hoi kekahi poe hele makaikai, i ko lakou lohe ana i ka leo.
I ka makahiki 525 mamua o Kristo, pio o Aigupita ia Kamebuse, ke Alii o Peresia,. A kipaku ia eia o Pasamenitu ke alii o Aigupita e hele e inu i ke koko o ka bibi. Ua hana ia a like me he laau make la, a o ke kumu ia o kona make. A 332 makahiki mamua o ka era Kristiano, pio o Aigupita ia Alekanedero ka Nui, ke Alii o Makedonia. A kukuluia malaila kekahi kulanakauhale kaulana loa, i kapaia o Aledanederia, oia kekahi kulanakauhale nani loa iloko ona Keneturia he nui i hala aku, a hiki mai i keia wa.
I ka make ana o Alekanedero, kanuia no ia ma Alekanederia, iloko o kekahi lua. i pao ia iloko o kekahi pohaku nui ; a ua lawe ia ae keia mea ma Ladana i keia wa.
Mamua nae o kona make ana, ua koho oia ia Potolemi kekahi o kona mau Kenela, e lilo i Lunakanawai no ka aina. A mai a Potolemi i laila ae ai he hanauna Alii, a pau loa na 'lii i ke kapaia o Potolemi. Noho Alii lakou no Aigupita no na makahiki he 294. O ke Alii hope loa o Aigupita o Potolemi Dionua, oia hoi ka mea i kaua ia e kana wahine. Hooikaika ua kane nei e holo ; aka make e iloko o ka muliwai o Nile. Lilo kana wahine, o Keleopatera i Alii no Aigupita. Oia kekahi o na wahine maikai loa o ia wa, a e like me kona nani, pela no hoi ma kekahi mau mea. Aka hoi ma kekahi mau mea he wahine hewa loa. Eia kekahi mea ana i hana ai o kona hanai ana i ka laau make i kona kaikunane ponoi nona na makahiki he 11. Pela i hoomaopopo ai ko ka honua nei iaia no kona kalohe maoli, palupalu ka poe koa ikaika i ka hoowalewale ia e kona nani lua ole.
Aia hoi kekahi luna koa o Roma o Mareko Anetonia, kaua aku la oia ia Beruta a me Kaisua ma Pilipi i Helene, me ke kokua ana nae o Keleopatera, no ia mea kauoha ae la oia ia Keleopatera, e hele ae i kilikia, ma ka hikina akau o ke Kai Waenahonua, me kona manao e hoopai aku iaia, no kona kokua ana ia Beruta.
I ka ike koke ana o Keleopatera.i ka olelo kauoha a Mareko Anetonu, hooko koke iho la oia. A e-e aku la oia maluna o kona moku maikai, i hoonaniia me na mea kula. O ka pea he kilika, o na kela he poe kaikamahine maka palupalu, na lakou e hoe ; he mau hoe kala, o ka hana hoi a kahi poe kaikamahine, o ka hoolea ana ma na himeni.
O Keleopatera hoi, noho no oia maluna o ka papa hele, malalo iho o ka malu o ka anini kilika. A holo malie aku la lakou ma ka muliwai o Kudenusa. Aohe nui a koe aku o ka moku o ua Alii wahine nei i ka nana'ku, a o ua Alii wahine nei hoi, ua hele wale a ai ka manu iluna.
Ia Keleopatera ma ka muliwai, ike e ae la o Mareko Anetonu iaia, ma ke ala o na mea ola, a ka makani i lawe ae ai a i ka luna koa. Mahope iki iho, lohe ae la oia i ka wawalo o na leo himeni a na kaikamahine, a me ke anapanapa mai o na hoe kala.
A i ka ike maoli ana aku o ua alii koa nei i ka nani lua ole o ke Alii wahine, alaila, pau.ae la kona manao ino, a aohe ana mea e ae e manao ai. A i ko laua halawai pu ana lilo iho la ua alii koa nei i kauwa na ke Alii wahine.
No keia mea, kaua ia mai la o Anetonu, e Okaviu, he luna koa no oia no Roma. A make iho la o ua o Anetonu, i kona hina ana maluna o kana pahikaua iho. A ike ae la o Keleopatera, e lawe ola ana o Okaviu iaia ma Roma, a haawi aku i na kanaka. Alaila, noonoo nui iho la oia i kana hana e hana ai. A penei kana hana ana. Aia ma Aigupita he nalo aki, a hoopili ae la ua Alii wahine nei i ua nalo nei ma kona umauma, a malaila i kau ai ua nalo nei, a hiki i ka make ana o ua 'lii wahine ui nei, a ma kona naau he hewa loa. Ua hana ia keia he kanakolu makahiki mamua aku o Kristo.
Ma keia moolelo o Keleopatera, ua ike ia o ka mea a ka lani i haawi mai ai i ka ui nui, eia ka he mau mea e pau ai i ka make.
KA MOOLELO O KO AIQUPITA.
Mahope mai o ka make ana o Keleopatera, lilo o Aigupita i panalaau no Roma, a oia lilo a hiki mai i ka makahiki 640 mahope mai o ka era Kristiano. A pio iho la oia i ka poe Sarekena. A oia lilo a hiki i ka hala ana o na Keneturia eono.
A lilo ka Noho Alii o ka poe Sarekena i ka poe Mameluke. A lilo ka hooponopono ana ia Aigupita, i na poe Mameluke nei a hiki i ka makahiki 1517, i ko lakou pio ana i ka poe Tureke. Oia lilo o Aigupita i ka poe Tureke a hiki i ka makahiki 1798, pio iho la o Aigupita ia Napoliona Bonepate, me na koa Farani he 40,000.
A mahope iho o ke kaua ana o Napoliona Bonepate me ka poe Tureke. Hoi oia i Farani, a kau iho oia i ka hoomalu i na koa Farani ia Kelebera.
O keia kanaka he kanaka koa loa. A i kekahi la komo ua lii koa nei iloko o ka luakini, a holo mai ana kekahi Alabia, a hahau i ka pahi kaua.
I ka makahiki 1801, hoouna ae la ko Beritania ia Rapi Ameberemobie, e kipaku i na koa Farani mai ka aina ae o Aigupita, o Kenela Menou oia ke lii koa o na koa Farani, a hee oia i ke alii koa o Beritania.
Ia makahiki no, hoi ko Farani poe mai ka aina ae o Aigupita, a i Farani. A uwe na kanaka i ka hoi ana o na Farani.
O ke kulanakauhale nui o Aigupita o Kairo. O ka nui o na kanaka ia wa he 300,000 kanaka. O Alekanederia hoi ka mea i kukulu ia e Alekanedero ka Nui, oia kahi mea nani loa, i ike ia i ka wa i hiolo ai, e like me ka mea i hai mua ia aku ai.
Aole wahi nani e ae o ka honua nei e like la me Aigupita, wahi a ka poe hele makaikai i ka lakou ike ana. O na mea i loaa iwaena o na hale i hiolo ai i ka wa kahiko, a he nui na makahiki o ka waiho ana ilalo o ka lepo, aka i ka loaa ana ua like loa me he mea hou la i ka mau o ka nani.
Kekahi mau Rula kupono i ka Haipule.
(Koena, o na Rula mua.)
9. He mea maikai ka hele pinepine i ka halawai, a me na anaina pule a pau ma ka la Sabati a ma na la noa. Aka, oi loa'ku ka hoolohe pono ana i ke kumu olelo i haiia mai ai e ke kahuna a me ka mea e paipai ana. O ka waiwai nui ia oia la !
10. E hoomanao oe e ka mea e haiolelo ana i ka la Sabati paha i ka la e halawai ai paha, e hookupono oe i kau kumuolelo me ka HIMENI au e hai aku ai. Aole pono ke okoa ke kumuolelo a okoa ka HIMENI ke hai aku, e nana mai : No ke " ALOHA" ke kumuolelo, a he himeni " KUPAPAU" ka himeni. E ! aohe lalau a koe aku, (koe ka poe i ao ia.)
11. A i na paha, ua kohoia mai oe i Luna Ekalesia, a i Kahu Ekalesia paha ; mai lilo nui oe ma ka hoohalahala mau ana i kou uku makahiki i oi palua a pakolu ae mamua o ka poe i ulakolako mua. E hoalualu mua iho no hoi paha oe a e nana ia oe iho, ke ike aku nei makou ia oe, ke lalau wale mai nei no oe, a ike oe ua oi aku ka uku makahiki o kou hoa ; piikoi oe, e hoi i ka apana nui o ka uku makahiki, aohe, pauakaaka a koe aku ; lilo oe ma ka manao nui ilaila, haalele oe i na uhane, e make ana i ka wi ai ole.
12. Mai walea wale oe e ka mea o kuaaina i ke ku mai me kahi palaka wale no, aole lole wawae e haiolelo ai, no ka wa naaupo loa ia hana. Mai maa i ke ki-pu huluhulu nui o kakahiaka e haiolelo ai ; aohe maikai ou ilaila. Lilo oe i lui huluhulu e ki-pu ai, ou lima olohelohe oe me he kuau o-o hao la.
13. Ia oe e paipai ana, a e haiolelo ana a nui ka manao paipai, a pau no hoi paha kahi wai o kau kiaha, a hoopuka aku paha oe i keia huaolelo penei : " Oia ko'u manao paipai (haiolelo paha) ia oukou," a i ole ia, ia " kakou" paha. E oki koke oe malaila. Mai hoomaka hou oe e kamailio hou a e haiolelo hou aku, o ku makou a haalele i ka halawai ana. E noonoo no oe i ka hoopuka ana i ka manao me keia maluna ae, ua pau kau olelo ana, a he pule paha ka mea i koe.
14. Mai lauwili nui kau olelo ana i ka mea hookahi wale no, imua i hope ; ia la'ku, ia la'ku. He mea pakuwa ia, a hoihoi ole loa ia, a konakona ia e ka poe maiau, nowelo, olohe, kakua pa-u manao. Aka, e unuhi mai i na olelo o kou papa konane iho, a e hookuku pono aku i na holoku o ka Baibala, i ole e alualu a puhauhau hoi. Mai hoopiha wale i na manao ano ole ; a kii ole i ka Palapala Hemolele.
15. E kamailio mai a maopopo loa na kumu nui o kou wa e haiolelo mai ai. E hoakaka mai a akaka loa na lala nui o kou mau manao, me na mea pili malalo iho. A i na oe ua noiau ma ka olina o ka olelo Hawaii, e pono e hoowaliwali loa i kau olelo ana i ma-u, a koele ole.
16. O ka oi loa'ku no nae o ka pololei loa, e kakau no a paa ke kumu manao ma ka pepa ; na kumu nui o ka olelo — na mea pili mai — na lala e pili ana — a me na manao kumu nui ; a me na kikeekee o ka haimanao ana. Pela e piha opala ole ai na lumi o na pepeiao o ka poe hoolohe mai.
17. Maanei e oki ai keia mau hakina rula ana. E mikioi, e akahele, e.hoohaahaa, e paulele i ke Akua, e malama ia oe iho i haumia ole i ko ke ao nei ; alaila, o oe ka heke o ka ike i ka pono.
DAVIDA KAMAILE
Aohe mea he naonao wale no
Kakaikahi paha o oukou i hoomaopopo ole i keia mea kolo makalii he naonao, ma ka like ole ana o kekahi me kekahi. O kekahi ano naonao he makalii loa iho lakou ua like paha me na maka kui kele elua ke hou malie ia iho ma ka pepa. Makahi nae la e like me lakou, ua hik ke kaikai i kekahi mea i like ka nui me ke pine liilii, i oi pahiku aku hoi ka nui imua o ko kona kino iho. He mahuahua iki ae kekahi ano, he haulaula iki kona wahi pauku kino, me na niho puipui iki ma ke poo, he hiki nae i kela mea hookahi ke hooluhi i ka nalo, a ina eha o lakou e make no ka nalo. He maahua iki ae hoi kahi ano mamua o kela. E hiki i na naonao he kanakolu o keia ano ke hoomake loa i ke kanapi nunui, a mei ka lawe pu aku i ko na kino no na kapuai he iwakalua. He nui wale ae no na ano okoa, e kue ana ko lakou nanaina i kekahi a i kekahi. A mawaena o keia poe, ke hoea hou mai nei he hanauna hou, he kakaikahi nae ko lakou ike ia. He eleele poniponi ko lakou ano, a o ka loihi he aneane e hapalua iniha. A he loloa ko lakou mau lala, a oolea ke kino. A he ohana mama loa keia i ka hoholo. Emo ole, a i ke ana ana, ua aneane e akolu kapuai ka loihi o ka holo ana iloko o ke sekona hookahi. O ke keu keia o na ano hio. A he manao wale iho no hoi ko'u, he poe liilii ihu loloa keia ; no ke keu o ka hikiwawe i ka honi ana i ka hauna mea ai, ia, a me na mea e ae.
A no keia mea, ke lawe mai nei au i ka mea a kekahi haole Farani i imi ai no kekahi mau makahiki he nui mawaena o na nalo. A me ke kupaianaha o na hana a ke Akua, a me ka mana hiki ole i ka mana kanaka ka huli aku, Ua imi keia haole Farani a haalele okoa me ka pau pono ole. No ka mea, ma ka eheu hookahi o ka pulelehua he 100,000 na unahi. A ina e kau ia kekahi eheu maluna o kekahi eheu o kela nalo o keia nalo a 50,000 ka nui, he hapaha iniha wale no ka manoanoa, a o kela eheu pakahi keia eheu pakahi la, ua wahi papaluaia ia.
O ka lele ana o ka nalo, he 600 upoipoi ana ia i ke sekona hookahi, a iloko o ia manawa la e hiki ke hohola aku i 35 kapuai ; oiai hoi o ka mama o ka lio heihei he 90 wale no ia kapuai i ke sekona hookahi.
Makalii keia mau mea, noeau wale ka mea nana i hana. A o ua mea la, o ka Haku no ia nona oluna, o lalo, o uka, o kai, o o, o onei, nona ka paa ka naki, ka mau, ka mua a me ka hope, ka mau loa ana. G. WILLIE.
Ke Ola kino.
KA MEA E OLUOLU AI KA MEA I MAKE MA KA WAI.
Eia iho malalo nei na mea e hoola hou ai i ka mea i make ma ka wai.
1. E awiwi loa ka pono i laau, i ka lole aahu, a i huluhulu a me ia mea'ku.
2. E waiho i ua mea make nei mawaho ma kahi oluolu, hoohalia pono aku i ke alo i kahi a ka makani e pa mai ana, aole nae ke ea anuanu loa.
3. Hooliuliu i ke alo ilalo i puka mai ka wai.
4. Alaila hoala ae iluna e noho ai i hanu mai ai.
1. Ma ka hoohanuhanu ana i ka laau ma ka pukaihu,
2. Ma ke nao ana i ka manamanalima, a i ole ia i ka hulu manu iloko o ka puu.
3. Ma ke kopi ana i na maka i ka wai wela me ka wai huihui. I ole e loaa mai ka pono. Alaila, hoohalia hou i ke alo ilalo, waiho ae i na lima malalo o ke poo i emi aku ke alelo iloko a hakahaka ka puu alaila komo ke ea a puka mai ko loko iwaho ma ka waha mai. Alaila, hoohulihuli ae i ke kino, me ka pao ana o ka mea hoohuli ma na aoao, a liuliu iki, alaila haliu hou iho ilalo.
4. I ka wa nae e waiho hou ai, e opa ae ma na aoao, a ma ke kua, alaila hoonee hou iaia, a hana'ku e like me mamua.
5. E hana mau ia keia mau kuhikuhi me ke akahele loa, me ke ahonui, 16 manawa i ka minute. Hoomau no, me ka lomi ana i na lala, me na lima pumehana, e hooikaika'i i ka lomi. Wehe oe i ka lole pulu, a uhi iho i ka mea maloo, a me ia mea'ku, e like me ka mea e pono ai.
KA INU BIA ANA.— O ka inu bia ana, aole ia he mea e pomaikai ai ke kino, a pela no hoi kekahi mau waiona e ae, aole loa no he wahi pomaikai iki e like la me ka laau. O ke kanaka i maa loa i keia mea he inu bia he momona ke kino i ka wa pokole, a hao mai ia mea he bia, alaila e kau mai auanei na popilikia i ke kino holookoa.
" O ke kanaka inu laau," wahi a Kauka Godena, he oluolu ae ia i ko ke kanaka inu bia. Eia kekahi mea e maopopo ai, aia kekahi kanaka i inu bia, he kahu kaa oia, eha iki kona lima, a manao oia e hele mai ke Kauka e nana ; a i ka hele ana mai o ke Kauka a nana, a ike, nao iho oia iloko o ka eke i ka pahi o, aole nae maloko, alaila, waiho iho la oia i ka mai, a hoi hou aku la oia e kii i kona pahi o, i ka hiki hou ana mai o ke Kauka i kahi o ka mai ua make loa ua kanaka nei, oia ke ano o kanaka inu bia, he make ano e loa.
E LOKOMAIKAI I NA KAMALII.— E ka poe e heluhelu ana i keia mau wahi olelo e lokomaikai i na kamalii, alaila e hoomanao mau lakou i kou inoa, i kela makahiki keia makahiki, no ka mea, ua maa mai ka wa opio mai.
Ina kakou e olelo ino aku i na kamalii, alaila e weliweli auanei lakou, a pono ole ko lakou manao, o ka hana aku la no ia i na mea pono ole, nolaila he pono ke lokomaikai i na kamalii.
I mai paha auanei kahi makua, " ka, he keiki hookuli ka'u, nolaila aole pono ia'u ke waiho i ka olelo kalakala iaia, e olelo aku no ka pono." Aka ea, e lilo ana ke ano hoolohe o ke keiki i ke puhi ia e kau olelo nuku, a aole e hoolohe mai, eia wale no ka pono, o ke ao aku ma na olelo haahaa a oluolu hoi, alaila e ike oe i ka naue koke o na a-a liilii o kona puuwai me ka oluolu o ka manao.
I kekahi mau wa ua pilikia loa kakou i na kamalii ma ke alanui, aole e lohe mai ana i kae mai, nolaila eia wale no ka pono, o ka hoomalimali, me ka haawi ana i kauwahi mea iki e nanea ai ke keiki, a hoi paha ma ka hale. A ia wa aku, e lohe auanei ia ke olelo aku, no ka mea ua ike ke keiki he oluolu oe, a pomaikai oia, a pela hoi kakou.
LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu. J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai. HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI. Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho. Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne, JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ina paha he umikumamalua paha kela a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne. NA MAI HOOPAILUA. MAI o ke Ake! Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu. DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y