Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 50, 16 December 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

HEtU 32. *■ No XA HL'LA A ME KA HAA ANA. He nui wale na ano hula ma Hawaii nei, ke huli ae hoi kakou a hoomaopopo i ko lakou muu ano a me na helehelena. Eia iho ko lakou mau inoa pakahi. O Ji.a hula pele, hulapahua, hulapuniu, hula hoopahua, hula ulili, hula ninukani, hula paiumauma, a me na ano hula aku i koe. Oka hulapele. Oia no ka hula upoho me na poholima elua, e paipai ana me ka like loa. Penei hoi ka hana ana, —Ina he umi wahine, a'he umi no hoi kane, alaila, hoonoho ia na wonine mamua o na kane ; a ia manawa e ku ae ai kekahf mau mea elua a hookahi paha, he maa mea hna imua o ke anaina hula, ua kapaia ka mea e haa ana imua o ke anana hula, he olapa. I keia mau olapa e

haa ana i o a ia nei, alaila, upoho aku na wahine a me na kane, me ka hana pu no hoi i na mele mai ko lakou waha aku. Aka, mamua nku o ka hula ana, e ku ae ke kumuao hula, a haawi mua ae i kanaenae no Pele ; a penei hoi e hana'i: " Oi hele mai ka lani e lili, me ka inaina, me -ka ukiuki, me ke kala, me ka luoeke, me ka puhakelekele, ka ua huli honua, hulihia luna nei ia lalo, hnlihia lalo nei ia luna, hulihia o Waakauhonua, e ka La e Ku—e, £ poo no Hiiaka wahine mai ka lani." A pau keia pule ana a ke kumuao hula, alaila, o ka hoomaka mai la no ia o ka ahahula e upoho iho me ko lakou inau lima, a hana pu me na meJe mai ko lakou mau waha aku ; a pela pu no hoi na mea i kapaia he olapa, e hana pu ana i na mele. Eia nae, o keia hula o ka hula Pele, i ka inan'awa e hana ai a pau, alaila, kan'aenae ae no i ka pule e like no me kelu pule i hui mua ia ae nei nmfuna o keia kukulu manao anu, a pela niau aku no'e hana'i a pau ke mele pule, a pela mau aku n». Hula ka-laau. O keia hula ana, aole no he mea haa i kapaia he Oinpa, aka, he pue hana wale 110, a penei hoi ka hana ana, Ina he umi wahine, a he umi no hoi kane, alaila, paa pu me na laau ma ko lakou mau lima, alaila, i ka manawa e hana ai i keia hula, o ka munawa ia c hahau ai i na laau, n hana pu no me na mele mai ko lakon mau waha mai. Pela mau aku no e hana ai;

Hula pahua, O leeiu hul;i, he luiia koi» nn ka pop knne, ina he nmi n emi mni paha. a i ole ia, e oi aku ana paha, a me kekahi wahine hookahi. Ika manawa e hana ai o na kane, alaila, ku rnni ka mea hoa, oia hoi ka olapa imua o ka poe kane, a haa mai no i oa ia nei ; a pela mau alui nō e heuia ni a pau na mele. Tlula puniu. He-huJa ia. Penei hoi e hanai: lke ahiahi, kukalaia na kanaka a pau e hele i ka mahiai, alaila, i ke ala ana i ke kakahiaka rfui, o ka hoomaka iho la no iu o ke kumu hula i kana hana oka hula. Ika manawa e hana'i, he mau ipu hula kekahi me ka phniu hoi i wahiia i ka ili-kala, i mea e hookakani ai. Ika manawa e hana ai a pau, alaila hele i ka inahiai, me ka. lawe pu no nae. i kekahi manawa i na ipu hula i kahi e mahiai ai, a i keknhi manawa no hoi, aole e laweia na ipu hula nunui, a o ka pi> niu wale no i wahiia i ka ili-kala, ke lawe pu ia i kahi e mahiai ai. Ika wa a huna ai, aole mea pane leo iki, a pau ka mahiai ana, alaila hula hou ; a pau hoi ia hula ana, pii na kanaka a pau i kuahiwi i maile, i palai, i awapuhi, i ie-ie. I ka hoi ana mai hoi, e kukuluia i pahu hae mamua, a kai lalani mai na kanaka mahope, a pela mau no e iho ni a hiki i ka hale hula, alaila, kau aku i na lau o kuahiwi iluna oke akna hula. Ano keia hula ana i kahi e inahiai ai, ua kapaia he hula mahiai.

Hula hoopahupaku. Oka hula hoopahupahu, ua pili ia i ka hakukole, a hoino aku kekahi aha hula i kekahi aha hu--1«. Oka nui 6 kapoe e hana i keia hula, elua paha, ekolu paha. Oka hana ana nae o keia hula, ua like me ka hula kalaau, aohe rfiea e haa imua o ka poe e hana ana ina mele. Ika manavva e hana ai o keia hula, he lrana aku me ka paanaau o na mele i kupono i na wahi hilahila o ke kauaka', a pela mau aku no a pau na meie.

Hula uli-uli. Oka hula uli-uli, he huia pili ia » o na'lii ; a penei no hoi ka hana ana, he mau kane a me na wahine pu, me na uli-uli i hoopihaia i ka hua poniu, a i o!e, me na hua aliipoe paha. Ika manawa e hana ai, aole no he mea haa imua o Jakou,*aka nae, o lakou no a pau he poe olapa, a he poe hoopaa no hoi, oia ka poe i noho ilalo, a hana pu rne kela mau ipu i hoopiha ia me ka hua poniu, a hua aliipoe paha, e pa-i ai i ka umauma, i ka poohiwi, a i ka uha, a pela mau aku no a hiki i ka pau ana oia hula. Hula O keia hula, ua pili i ka poe kolohe ma ke ano hooipoipo, a pili no hoi ina hana lealea a pau. O kela mea keia mea, ina he kane a he wahine paha, ua pau loa ika hana i keia hula. Penei hoi ka hana ana, ina he kane a he wahine, ua lawe mai i ke kumu

0 ka ha-ko i mea u-ke-ke a me ka niau. 1 ka wa nae e hana ni, e kau ae i ka waIia, a pana ae i kekahi lima i ka niau, a pa ae i ka ha-ko, a kapalili ae ka niau, a 0 ka manawa iho la ia e hoopuka mai ai 1 na huaoleio, e like rne ka mea ku i ko laua makemake, a kuhikuhi na lima i o a ia nei, me ka awihi o na maka, a oni ke kikala i o a ia nei, a pela mau aku no e hana ai. Pela no hoi ka hana ana i na he mele no ke alii. Aole no hoi he wa hana ole no keia hula, hnna no i ke kakahiaka, ke awakea, ke ahiahi, ke aumoe, ka noho ana a me ka hele ana, a pela wale aku no. Hula pa-i umauma. Ua pili keia hula i ka hana ana i ke mele no na'lii. A penei no hoi e hana ai, ina he mau kane, a i ole ia he mau wahine paha ; i ka wa nae e hana ai, papai like i na umauma, a kuhikuhi like i o a ia nei, me ka hana o j na waha i ke mele, aka, o ktia hula nae, ( aole he mea haa imua o keia mau hula. j Pela nmu iho lu no kn liana ana. j D. S. K\:vahu.