Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 51, 23 December 1865 — Ka Haiolelo o ka La 31 o Julai maluna o ka moku "Hokuao" ma ka moana. [ARTICLE]

Ka Haiolelo o ka La 31 o Julai maluna o ka moku " Hokuao" ma ka moana.

Ka haiolelo a Mr. R. Maka imua o i\a haole a me na kanaka Hawaii maluna o ka moku Hokuao, i ka La2\ o Julai, 1865. Ma ka Lotitu Akau 3° 20', ma ka Lonitu Komohana 171° 20'. E ke Kapena a me na haole hanohano, a me na kanaka kupa o ke Aupuni Hawaii, ma keia inoku i keia la : Ua olioli au e hai aku ia kakou na kanaka Hawaii, a me na haole i hookupaia, no keia la 3J o lulai nei. O keia In, he la nni keia e hoomanao mau ia nei e ko kakou Aupuni i na makahiki he iwakalua a keu i ha« la ae nei, a e mau aku ana no ka hoomanao ana no keia la no na hanauna o kakou mahope aku. Heaha !a ke kumu o ka hoomanao.ana i keia la ma ko kakou.Aupuni ? Ke hai pokole aku nei au ia kakou i keia la. 0 ka la no keia i hoihoi hou ia mai ai ko kakou " Hae Hawaii" e welo nei ma ke kia hope o ko kakou moku ; a i loaa hou nini ai ka Ea o ko kakou Aupuni, mai ka lima mai o Lo Keoki, Kapena o kekahi- manuwa Beritania; ma ka malama o Feberuari, o ka ' makahiki 1843. Ua lawe oia i ke Ea o ko kakou aina, a ua hoohaule no hoi i ko kakou u * Hae Hawaii" i\alo, a ua paa hoi ko kakou Aupuni i ka poho o kona lima, mulalo iho o ka rnalu o ka Hae Beritania, me he pio la i hopu ia e ka lanakila. Mai ka malama mai hoi.o FeberuaTi a hiki i keia malama o iulai nei, o ka makahiki 1843, ua loaa mai ke kauoha mai ke Aupuni Beritania mai, malalo iho o .Adimarala Toma, i hoihoi ia mai ai ke Ea o ke Aupuni Hawaii e like me mamua. Nolailn, i keia la a'u e kamailio nei ia kakou, oia no ka la i hapai houia ai ko kakou hae iluna o na pahu-hae o ko kako'u Aupuni, a i lona hou , marai na pono leuokoa o ke kanaka H:\waii. Nolaila, e na kupa Hawaii, o keia la, he la kupono keia na kakou e hoomanao ai ; ka la i loaa mai ai ko kakou inau pono a pu, a i loaa mai ai hoi ia kakou ka pomaikai like me na aupuni e ae o keia hom%, i hiki ai hoi i ko kakou anpuni ke hooponōpono nona iho, aole na hai irai. Ua oi aku anei ka pono o na aina i noho malalo o kekahi aupuni, mamua o na aina i loaa ka hooponopono kuokoa no lakou iho ? ! Ke oleio aku nei nu me ka wiwo ole, o ke j aupuni i hooponopono ia ii#iho, me ka noho ofe mala/o o ka maiu o kekahi aupuni, e li- | ke me ke Aupuni Hawaii la. Oia no keka- | hi o na aupuni poo ma keia honua, aohe hui elo. E nana aku no hoi kakou i na aina nui ! o ka honua nei e noho panalaau nei no Beri- | tania, e like me Nu Zilani, aole e hiki ia la- | kou ke hana i na pono kuokoa no lakou iho, ; me ka ae ole o ka. Aha Kau Kanawai o Be- | ritania Nui, aole loa. A nolaila mai no hoi ka hakaka ana, a me na kaua kuloko a pau ma ke ao nei. i Hookahi mea i koe a'u e hai aku ia kakou, alaiia, pau keia kamailio ana, oia hoi keia : Heaha la ke kumu o ka noho kuokoa ana o keia Aupuni, (ke aupuni Hawaii o kakōu) he Aupuni nawaliwah ko kakou, aole papu, āole mau moku manuwa, a he mau wahi kauna koa uuku ; aka, ua loaa nae ia «kakou ka noho kuokoa ana e like me na Aupuni ikaika o keia honua ? He mea kupono ia kakou ke hoomanao, i ka wa i lawe ai e Lo Keoki i ke Ea o kakou Aupuni, iloko o na malama ehma paha ; aia no na haipule o Kristo e noi ana, e haawi mai i ka maluhia no ke Aupuni. Ua ko no e like* me ka makeniake o ka poe makee pono a pau ; a malaila wale no e loāa ai ka pono kuokoa o ke kanaka Hawaii, aole ma ka mea e ae, nolaila, he pono ia kakou ke hoomanao mau i ko kakou mea nana e kokua o ko kakou Haku o lesu Kristo, i inau loa ai kg, welo ana o*ko kakou " Hae Hawaii" ma na ae kai o ka. Pakipika nei, a hala aku i na kihi o ka *Atefanjtar. u E ola k Hawak i ke A^a."'

Namkik, Maiko!?isia, > Inlai, 10, 1865. $ Rev. L. H. Kplika:—Aloha oe, a me kou ohana a pau, a me na hoa kauwa iloko o ka oihana a ka Haku. n me nrt hoahanau a^au. Ka iiaNa a ka Haku. Ma na la Sabati ko niakou lawelawe nui ana, a ma na la noa, aole he launa nui mai o na kanaka, ua !ilo niii lakou i na hana lima a oa'lii, a me ka lakou iho no hoi, a huipu me ke ano mau o na aina naaupo, aole he makemake i na hana maikai. O ka hele wale »ho no, a o ke kamailio wale no ia wahi aku a ia Wahi aku. Pela no na keiki kula, aole no o lakou akoakoa mai i na la noa ; noho kekahi me na makua, hele wale iho no hoi kekahi, aohe nae he ikaika e hiki ai ke koi aku t a kena aku hoi, aia waie no mamuli o ka mana o ka olelo oiaio, " No ka mea, he ikaika, hc mana hoi ko ka olelo a ke Akua, he oi nui kona i ka pahikaua oi-iua, e o ana a kaawale ke ola me ka uhane ; o na ami a me ka 1010, oia ka lunakanawai no ka noonoo a me ka naau." Hebera 4:12. Ma-ka halekula makou a hoi mai la ; akoakoa mai na haumana he iwakalua a keu _aku. Ma na la Sabati wale no ko lakou launa nui mai ;* a malamaia ke Kula Sabati mahope o ka pule nui. Olioli no ka nāau no ka ikē aku i kekahi poe o lakou e malama ana i keia la ku hao iwaena o na la e ac. O makou kekahi poe ke hana i keia la. Oluolu ko hi,kou mau maka ke launa mui, a hoolohe no i ka olelo. Olioji ka mea hilu, no ka mea, ua makaukau na kihnpai, aka, oia :nau nae iwaena o ka poe mahiai a pau ; waele, a hoomaemae. a lulu, ulu ae 110 na nahele ooi, uhuki no a hoomaeuīae, oi-oi ka enemi a Fulu ae i kana waihona hua kanu inake. O na hoohihia a me na mea keakea, aole ia he mau mea e keakea ai a pio ka oiaio. aha hoi i mnnaoio ole kekahi poe, e hiolo nnei ka oiaio o ke Akua i ko lakou hoomaloka E elieli nae a kipulu, a i ka wai, me ka oia mau o kn nnna nna o na maka i ka hua ohaha o ka honua, ke kamumu n)ai ke kuaua hope. " He mea ole ka mea p.ana e lulu ; he mea ole ka mea nana e hookahekahe. i ka wai ; he oiaio ke Akua ka mea nona ka hooulu ana." Oia mau no Ua manan nna ē knak\Va no ka oiaio malunn o keia mau ulwne i nlakai hewaia e na a me na loau, n;\ Uoi u me na m'e.a. a pau i Uoo'kuaia e lakou, na mea h<;i a lakou e aloha nei. Ke hahi, a ke kui pafu nei makou i na pohaku, a ke haihai ae nei hoi i na lala o na laau. Popapau lakou nei i ka eeke i ka mea o ka makau. O nalownle ka aina i ke kai; o pau ka ulu ; o make hoi 'naMii ; o hoh) inai kekaki mau aina e kaua jnai. * lune 19. Noho iho la au me kekahi kannk'a elemnknle, e un nnn,ae puhi nna ka maknni me ka ikaikn, olelo ae la. kela, " Ka! Aioha ka ulu, kalohe e mni ananei ka makani a pau i ka helelei ilnlo, nohe a kakou ai, no ko oukou kalohe i na'kua, iua pohaku, a' me nalaau, nui no ko oukou kalohe." Olelo aku la no hoi wau, u Na lakou i hoouna mai nei ka makani a me ka ua ?" x\ohe nae oi'la pane mai, inoino iho la nae kona mau maka. A pnne hou aku wnu i kekahi olelo i maa ia lakou no ka ua a me ka makani. " Malia palia he. lani waa ?" Ae mai la kela, " Ae, he lani waa, he wahiki koe, ku mai o Monija," (Hokuno) Aka, iho la wau i ka lofi wale o na manao ulu ano ole, nui aku na olelo a maua no na'kua me ko'u hoohenehene pu aku. Olelo mai nae kela, " mai hana oe i ka hewa." Ke aua mai nei no kekahi poe o lakou nei pela i keia wa, aole nae he hoopuka nui mai, no ka maka'u ia makou i ka hoole aku, a me ke kii aku e hona ino. Kakaikahi na la kula*iloko o na mahina i hala ae nei, no ka akoakoa nui ole mai o na hauinana. E o'u hoa lawehaua mni o o o, a me na hoahanau pu, a me ka poe a pau e aloha ana i na uhaue ilalo o ka iua ; e ku, a e eu, a e hoike i ko knkou aloha. E nonoi nui aku i ke Akua no makou, i launa mai na pegana me makou, i holo lanakila ka inoa o ka Haku ; aole nae no makou wale no, nkn, no kela aina keia aina kahi hoi i hoonnnia aku ai ko ke Akua lokomnikai, a me nn aina i wehe ole ae ke alaula. Oia ! oia mnu ke kukonukonu o kft eleele o ka pouli. i loaa ni

ona hoku o ka aina huku ole, i malaina*. iama no ka nina pouii. Aole i kupna iho na wawae i ke k«hua, ke lewa nei no, n kc kakali nc» no ke koko!yC inai oia la, e launa ai me na hoa paaua, a e okioki ai hoi na hoawi» na, ke ae mai ke Akua pela. E nui aku paha ko oukou lohe ma o Mr. Kaelemakule la. Owau o me ko'u ohana, he oluolu no makou iloko o na mahina i kaahope ae nei. Pela no hoi o Mr. Kaelemakule a me kona ohana. Ke alohaaku nei ka'u wahine. ia olua, a me na hoahanau a pau. Me oukou a pau ke aloha a me ka malu oko kakou Haku. Oiaio. D. Kapali, Pokii aloha.