Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 52, 30 December 1865 — Page 4

Page PDF (1.38 MB)

 

Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.

He Mele no ka pau ana o ka makahiki

Aloha oe, ke hoa,
Ka makahiki nei,
Nani ! kou wikiwiki
I pau ae kou heihei,
Aole i pau aho,
Aole lohi ou,
Ua mau kou holo ana,
A maha ole no.
Aole oe i moe,
Ua hiaa mau no,
Ke awakea, ke aumoe,
Ke ao, a me ka po,
Mau kou kaapuni ana,
Mai kou wa i puka mai,
A hiki kou la hope,
Ka la e nalo ai.
Ia oe e holo ana,
Makena no na nu,
Na mea ano ino,
Na mea maikai pu,
He ua, he makani,
Malie a wela no ;
He ola, he Kolera,
He make, ahulau.
He ahi hao pau wale,
He pele, he olai,
Haalulu no na hale,
Na ona, auhee ae,
Pau nui no na moku,
Me na kaahi pu,
A nui ke kaumaha,
A me ke kanikau.
Pepehi ino ia
Ka Peresidena e,
O Abe Linekona,
I aloha nuiia e.
Ua pau ke kipi nui,
Ke kaua hoi mao,
Ma Amerika Hui,
A kuikahi hou.
Ua ike no ka oe,
Na hana nei a pau,
Aole nae i kali
E uwe pu me makou.
Kahea makou alia,
E paa na huila ou,
  E kali, a haawi
I mau makana hou.
Kaa mau nae kou mau huila,
Kou wikiwiki e Ua like me ka uila,
I kona anapu mai, E ake nui ana,
E pau a hele no, E hui koke aku,
Me na makua ou.
Pau kou mau la olino.
Me na mahina ou,
Na hoku imoimo,
Na ao, a me na po,
Na sabati, na kula,
Na aha halawai,
Na luhi, me na ino,
A me na pomaikai.
Aloha nui oe.
Aloha no makou,
No kou haalele ana,
A hoi ole no,
Ke mihi nei na hoa,
Ua hewa no makou.
Ua hiamoe, ua noho,
A hana ole no.
A hana no a hewa,
Haukae i na hora ou,
Poina pinepine,
Kou lokomaikai mau.
E kala mai no oe
Na hala o makou,
I komo lea kou hope,
Ka makahiki hou.
WAIMEA.

Hoomana Kahiko.
HELU 33.

                    Na inoa a ka poe kahiko i kapa ai i na Hoku a me ke kilokilo ana i na Hoku. Ua oleloia e ka poe Ao-Hoku o Hawaii nei mai kinohi mai, ua lawa pono na kanaka a pau i na hoku, mai ka mea e noho ana ma ka nohoalii, a hiki loa i ka mea i kapaia he kauwakuapaa. Nolaila, eia malalo iho nei kekahi mau hoku, a me ko lakou ano, a me na hana a lakou.
               1. O na hoku kokua i ka hookelewaa ana. Aia ma ka aoao akau kekahi hoku i kapaia e ka haole he Hokupaa Akau, a i kapaia hoi e ko Hawaii nei poe Ao-Hoku i na inoa ekolu ; o Kiapaakai, Noho**** e Kumau. Ua kapaia keia mau **** **** o kona panee ole ilu**** **** aole no hoi ma o, aole **** **** hi wale no wahi e no **** **** e akaka ai kona kokua **** ** poe hookelewaa. Ina e noho **** ahi kanaka ma Hawaii, a make****e holo i Maui, alaila, o kana hana **a, o ka hoomakaukau i na mea e pili ana i ka waa, a makaukau ia mau mea ; i ke ahiahi ana aku, o ka hoomaka mai la no ia i ka holo ana mai Hawaii mai. me ka hoopololei i ka ihu o ka waa i kahi o ka hoku i kau ai, nona na inoa ekolu i haiia maluna'e. A pela mau no hoi e hoopololei ai a hiki i kahi i makemake ai e holo. I ka hui ana hoi i Hawaii, e hoopololei no i ka hope o ka waa i kahi kupono i ua hoku la. Aia hoi mawaho ae o keia hoku, i kapaia i na inoa ekolu, kekahi mau hoku ehiku e poai mau ana ia ia, i ka po a me ke ao ; a pela mau aku no. O ke kau ana o keia mau hoku, aia no ia ma ka lalani kekee. Ina e ikeia keia mau hoku ehiku e kau ana maluna pono iho o keia hoku, i ka wa mahope iho o ka napoo ana o ka la, alaila, e maopopo no i ka poe i ike i ke Ao-Hoku o Hawaii nei. Aia a kau hou keia mau hoku i ko lakou poai ana ia ia, alaila, e kokoke ana i ke ao.
               2. Kekahi mea e kokua ai i ka poe e hookelewaa ana. Aia ma kahi i kapaia e ko Hawaii nei poe ao-hoku, o Kuamoo kekahi mau hoku he lehulehu, aka, o ko lakou kau ana, ua kau no ma ka lalani poepoe. He nui na hoku ma kauwahi, a kakaikahi ma kauwahi, a hookahi no ma kauwahi. Ua kapaia na inoa o na hoku o keia lalani, ke nana iho no hoi kakou malalo nei. O ka nui o ko lakou mau inoa, he iwakalua kumamaono. A eia no hoi ka mua : O Ikaika, oia no ka inoa i kapaia e ko Hawaii nei poe ao-hoku, a i kapaia hoi e ka poe akeakamai o Iubita, Kaawela. Eia kona wehewehe ana : Ua kapaia aku kona inoa mamuli o kona ano malamalama, oia kela inoa i hoikeia'e nei maluna. O keia hoku no hoi kekahi mea nona i hoike mai ka lilo wale ana mai o Kauai ia Kamehameha I., me ke kaua ole ia. I ka wa e noho alii ana o Kaumualii no Kauai, ua kaua mai o Kamehameha I. me ke alii o Maui nei, ua lanakila no o Kamehameha, a pela no i ko o Oahu. Noho iho la o Kamehameha ma o Oahu, a kupu ae la kona manao e ku e kaua ia Kaumualii, ke alii o Kauai. Mamua ae nae o ka holo ana o Kamehameha i Kauai, hoomaka kona kilokilo hoku, e nana i na ouli o ka lani ma ka mea e pili ana i kana oihana he kilo hoku, aka, i kona nana ana, ike aku la oia i keia hoku i kapaia o Ikaika, a me ko Kaumualii hoku e kau pu ana.— Ia manawa no, pane ae la ua kilo hoku nei ia Kamehameha, " E lilo ana o Kauai ia oe, no ka mea, ke hoike ia mai la, ua lilo ka aina nou ; a e lilo wale mai aka no ka aina ia oe, me ke kaua ole mai o ke alii o Kauai, a pela aku no hoi oe."
               Mahope mai, kena ae la o Kamehameha i kona mau waa kaua, e holo aku i Kauai e kaua ai. Ia lakou i hiki ai ma Kauai, hoomaka lakou no ka hoonoho ana i ke kaua, me ka manao no hoi e kaua koke no. I ko lakou hoomaka ana e kaua aku, ia manawa, pane aku o Kaumualii, " O hoi, a nana mai oe, a uhi ae kapa eleele, a kau ka puna i ka nuku, alaila, kii mai i ko aina." Ia manawa, akahi no a hoomaopopo o Kamehameha i ka olelo mua a kona kilo hoku i hai mua aku ai ia ia, mamua ae o ko lakou holo ana i Kauai. Me kona olelo iho iloko ona, Ua ko io no ka ike a kona kilo hoku i hai aku ai ia ia ma Oahu. Eia ka lua o na inoa o na hoku o keia lalani hoku. O Mulehu, aole nae oia inoa wale no, aka, he mau inoa e ae no kekahi o keia hoku, oia hoi o Poloahilani, a me Poloula. O ke ano o keia hoku, he hoku makapo, a he pohina no kona ano ke nana aku kakou i ka po. Ua kapaia no hoi ka inoa o keia hoku mamuli o kekahi alii o Hawaii nei, oia hoi o Poloahilani, a o kona ano o ka noho ana, he alii makapo, elua mea nona ia e alakai iwaho, a iloko ; e paa ana kekahi ma ka lima akau, a pela no hoi ma lima hema. A no ka makapo o keia alii, ua lele kona hauli iluna o ka lani, a kau i kela mau hoku i kapaia i na inoa ekolu maluna ae. O ke kau ana o keia mau hoku, hookahi mawaena, oia ka hoku pohina, a o kekahi hoku ma kekahi aoao, a o kekahi no hoi ma kekahi aoao, e like me keia kii molale iho, a pela ko lakou ano ke nana aku i ka po. * * * O keia hoku ua pili ia Kuakini a me kana mau mamo.
               Eia ke kolu o na inoa o keia lalani, oia hoi o Nanamua ma. Elua nae keia mau hoku, aole nae i ike ia ko laua mau moolelo.
               Eia hoi ka ha o na hoku o keia lalani : O Nanaakeauhaku ; elua no mau hoku laua, aole no hoi i ikeia ko laua moolelo. Eia ka lima o na hoku o keia lalani, o Kupuku ; ehiku mau hoku ko lakou nui, a ua kau paapu lakou ma kahi hookahi. A nolaila mai ke kumu o ko lakou inoa, o Kupuku, no ka paapu loa ma kahi hookahi.
               Eia ke ono o na inoa o na hoku o keia lalani, o Haunakelekele ; hookahi no hoku ia, aole no hoi he lehulehu ae, aole no hoi i ikeia kona moolelo. Ka hiku o na inoa o na hoku o keia lalani, oia hoi o Makaimoimo. 8. O Makaamoamo. 9. O Makaalohilohi. 10. O Makaholowaa. Aole nae i ike ia ko lakou mau moolelo. 11. O Kanukuokapuahi. Ua like kona ano me keia kii e kau nei ke nana'ku kakakou i ka po. * * *
               A o ka hoku maluna loa, oia hoi ka mea i kapaia kona inoa o Kanukuokapuahi. [Aole nae i pau pono loa na hoku i ke kauia, aka, pela nae ke ano o ke kii i ka nana aku.]
               Eia ka umi kumamalua o na inoa o na hoku o keia lalani ; O Kapuahi. 13. O Paeloahiki. 14. O Anianekalani. 15. O Pulelehuauli. 16. O Pulelehuakea. 17. O Pulelehuakawaewae. 18. O Makahaiaku. 19. O Makahaiwaa. 20. Kahaikanai. O keia mau hoku, ua kau pakahi no lakou, aole nae hoi i ikeia ko lakou mau moolelo. Eia ka iwakalua kumamakahi ; o Kupualaloakalani ma, aele no i ikeia ko lakou mau moolelo. 22. Ekolu o Humu ma, a o ko lakou nui iho la no ia. O ke kumu i kapaia'i o ka inoa o keia mau hoku, mamuli no ia o kekahi hookelewaa akamai o Hawaii nei ka wa kahiko. Penei e maopopo ai ; i ka wa kahiko, kupu ae la ka manao o kekahi alii, e holo i Wailuanui i Kauai. Ia manawa, hoomakaukauia na waa, na kanaka, na kaukaualii, na'iii a me ka Moi. I ke ahiahi oia la, hoomaka na kanaka e holo mai Oahu aku, a o na keiki a Humu, o laua ke holo pu. Ua ao ia kekahi i ke kilo hoku, a ua akamai loa, oia hoi ka hiapo. I ka holo ana o na keiki elua a Humu me na kanaka ma ko lakou waa. I ka holo ana nae a waena o ka moana, nana ae la ua keiki mua nei, ua hala loa ka waa i ka lepo, pane ae la oia me ka olelo ae i ka mea nana e hookele ana ka waa, " Hoihoi ia ae ka waa iluna o Humu ma." Pane mai no hoi ka mea nana e hookele ana ka waa, " ua ike no olua." Me ke kuamuamu aku no hoi i na hua ino. A pela mau no ko laua pane ana, a hiki loa iwaena o ka moana, kua ukiuki loa iho la na kanaka maluna o ka waa, a kiolaia aku la laua iloko o ke kai. Ia laua e lana ana iluna o ka ilikai, pane aku la ke keiki muli i kona kaikuaana, " E make paha auanei kaua, no ka mea, ua pau loa aku nei na auwaa i ka hala mamua o kaua." Pane mai hoi ke kaikuaana, " Au ae paha kaua a kupono malalo o Humu (koku) ma, a malaila kaua e lana ai." Ae a-e la no hoi kona pokii. Au aku la no hoi laua a kupono malalo o na hoku nei, a lana iho la laua. O Humu oia no ka makuakane o ua mau keiki nei, he hookelewaa kaulana oia no ke akamai. Ua noho no oia a mahope mai ma ka waa o ke alii ; oia hookahi no hoi ka waa i koe mahope mai, aole he waa e ae. Mamua o ka holo ana mai o ua mau keiki nei, aole no i holo mai ko laua makuakane ma ka waa o ke alii. A hala aku la lakou, a liuliu, holo mai la ko laua makuakane me ke alii. I ka wa a ka makuakane e holo aku nei me ke alii, aia no kana mau keiki e lana ana i ka ilikai. Ia wa koke no ike mai la kana mau keiki i keia mea nui e holo mai ana, alaila, pane ae la ka hanau muli i kona kaikuaana, " E, he waa la, eia'e ke holo pololei mai nei la i kahi a kaua e lana nei." Pane aku la ka hanau mua, " o ko kaua papa, (makuakane) ae keia me ke'lii." A hiki mai la ka waa i kahi a laua e lana ana, hookui ne la ka hanau mua i kona mau lima ma ka ihu o ka waa ; a lohe ae la ke kanaka ma ka ihu o ua waa nei, pane ae la oia me ka leo nui, " E ! He mau kakanaka, eia la ke hookui ae nei malalo o ka ihu o ka waa." A lohe o Humu no keia leo, puiwa koke ae la oia, a hookaa ae la i ka ihu o ka waa i ka makani, me ka manao no nae iloko ona, o kana mau keiki no. Ia manawa, hooiliia ae la hoi ua mau keiki nei iluna o ka waa, a ikeia iho la o na keiki no a Hamu. Lele aku la nae o Humu, a honi aku la i na ihu o kana mau kama aloha, a uwe iho la. A no ko lakou hauwalaau nui, puoho ae la ka hiamoe o ke'lii, a ninau ae la i ke kumu o ko lakou waalau ana. Pane ae la kana hookele oia hoi o Humu, " o kuu mau keiki hoi paha, ua kiolaia iloko o ke kai, a loaa mai la ia kakou. Ninau ae la ke alii ia Humu, " Pehea aku la ko lakou pono ?" Pane aku o Humu, aole lakou e pae i ka aina, no ka mea, ua hala i ka lepo ko lakou holo ana. Ninau hoi o Humu i kana mau keiki, " Iluna owai ko olua kiolaia ana ?" Iluna o Humu ma wahi a na keiki. Pane hou mai ke'lii ia Humu, " E pae pono ana anei lakou i ka aina ?" Aole e pae pono aku lakou, o i holo auanei lakou a launa lihi aku i ka aina, a pa mai ka makani mai ka aina mai, hala hou no i ka moana, a o ka make no ko lakou hope ; pela aku o Humu i ke'lii. Pane hou aku o Humu, Ina no auanei kakou e holo aku a pae i ka aina, a hele aku e imi ma kahakai, aole no e loaa aku kekahi auwaa, aole no hoi o kekahi kanaka hookahi. Ma ko lakou nei pae ana aku hoi i Wailua, a ninau aku hoi i kamaaina no na auwaa i holo mua aku ai, aole no he waa hookahi i pae aku, aole no hoi he kanaka hookahi a lakou i ike ai mai ka moana aku. Wahi a kamaaina.
               Eia hoi ka iwakalukumamakolu o na hoku o keia lalani : Eha Keoea. O ka nui o keia mau hoku, eha no lakou, a o ke kau ana, ua like no ia me keia ano kii e kau nei. * Ua kau no hoi kekahi mamua o ke * * kahi, me ke kowa loihi nia waena, * a pela no hoi kekahi mau hoku, e kau ana kekahi ma kekahi aoao, a o kekahi ma kekahi aoao. Eia hoi ka iwakaluakumamaha, o Kaluokaoko, 25. O Kawaomaka'lii.. 26. O Lehuakona. O ko lakou mau moolelo nae, aole no ia i ike ia.
               O keia mau hoku nona na inoa i hoikeia ae nei maluna, he mau hoku no lakou e kokua ana i ka mea hookelewaa. Penei nae hoi e maopopo ai, Ina e manao ana kekahi e holo i Oahu mai Maui aku nei, a i ole, mai Hawaii mai paha, a pae aku i Kauai, alaila, e hoopololei ana no oia i ka ihu o kona waa i kahi a ka hoku e napoo ai, oia no hoi ka lalani hoku i hoikeia ko lakou mau moolelo maluna ae nei. Pela mau no e holo ai a hiki i ka wa e napoo ai kekahi hoku, alaila, e nana ae no i kona hope iho, a pela wale no e holo ai a hiki i kahi e makemake ai. A pela no hoi i ka wa e hoi mai ai, e hoopololei no i ka ihu o ka waa ma kahi e puka mai ai ka hoku, a o ka hope hoi o ka waa, ma kahi e napoo ai ka hoku. Pela mau iho la no hoi e holo ai a hiki wale i kahi e pae ai.
               3. O kekahi poai hoku, a me kekahi hoku hele, o Holoholopinaau kona inoa. Aia ma ia mau hoku kahi nana e hoike mai i ka pomaikai a me ka poino hoi o ke Aupuni.. He umikumamalua ka nui o na hoku ma keia poai. O ko lakou kau ana, aia no ia ma ka lalani poepoe. Eia no hoi ka mea e ikeia ai ka pomaikai a me ka poino o ke Aupuni. Ina e kau ana o Holoholopinaau ma ka Hema, a o keia poai hoku hoi ma ka Akau, alaila, hookokoke mau ae kela i na po a pau, a aneane ae e hiki i kahi o keia poai hoku, alaila, hele hou no i kahi ana e makemake ai, i ka Hikina paha, a i ke Komohana pahu, a i ka Hema paha, a ma na wahi e ae paha o ka lalani, aole e poino ke Aupuni. Penei no hoi e maopopo ai ka poino o ke Aupuni, e like no me ka mea i hoikeia ae nei maluna, e hele ae ana no oia mai ka Hema ae i na po a pau, a kokoke i kahi o keia mau hoku o kau ana, a komo ae oia mawaena o kekahi mau hoku, a hele iwaho, a komo hou mawaena aku o ka hoku elua, a me ka hoku ekolu a hemo hou iwaho mawaena o ke kolu a me ka ha ; a pela mau aku no a pau na hoku he umikumamalua o keia poai. A ma keia hana ana, ua akaka lea i ka poe kilokilo hoku, he poino nui no ia no ke Aupuni holookoa mai o a o, aka hoi, ina e komo hapa ae o Holoholopinaau iloko o kela poai hoku, alaila, e poino hapa no ke Aupuni.
               4. O ka Huhui a me na Kao, a me na hoku e ae a pau, ua oleloia, aia a pii mai na hoku a ike ia aku, alaila, pii pu mai me na kikiao makani. O ka nui o na hoku ma ka Huhui, eono lakou, a pela no hoi na Kao, eono no. Ua kau pupupu ka Huhui i kahi hookahi, a o na Kao no hoi, elua lalani e kau hio ana, ekolu ma kekahi lalani, a pela no hoi ma kekahi.
KUPAHU.

Hipa elua Wawae.

                    Ua hookikina ia mai ko'u manao e na hua e kau ae la maluna, e hookolo aku imua o'u mau hoa ili ulaula puni mea hou, a puni kaao hoi. He mea hoihoi no paha ia io'u mau hoa i ka lohe ana i ko kuahiwi nei noho ana, kahi a na holoholona e haiamu ana, e walea, ana i ka uliuli a na mauu, a i ka huihui hoi o na waikahe.
               Ua ike oukou a ua maa hoi i nei mea he Hipa. Elua mau pepeiao, elua maka, hookahi huelo, eha wawae, a pela aku. He hulu maikai ko ka hipa ; a mai ia mea mai i hana ia ai kekahi ano kapa ; a he io ono no hoi kona. Ua olelo ia he holoholona lohe ka hipa i ka leo o kona kahu, aole no hoi e nalo kona kahu iaia.
               Ua maopopo io no ia oukou eha mau wawae o ka hipa ; aka ua ike au elua no wawae o kekahi poe hipa, E olelo mai paha auanei oukou he hoopunipuni au, aka e kala mai ia'u ina ua hoopunipuni io au.
               Ua pinepine loa ko'u ike ana i keia poe hipa e hele ana ma na alanui, ma na kula a me na puu, ma na mauna a me na kahawai, a ua kuhikuhi pono ia mai au e kuu wahi makuahine. I kekahi wa au e ninau aku ai, heaha la kela poe e noho mai la iloko o kela pa ; hai ia mai la au he poe hipa. Ua kahaha no ko'u manao i ka ike ana aku ia lakou, aka, mahope mai ua hoopauia ia manao kahaha ou, a ua ike maopopo loa au elua io no wawae o ia poe hipa.
               He nui no ka na ano hipa elua no wawae, aohe nae au i ike, aka, elua no au ano i ike, he keokeo a he ulaula. I kekahi la mamua aku nei, loaa ia'u kekahi hipa keokeo iloko o ko makou pa. I nana aku kuu hana elua no wawae. Ninau aku la wau i kuu wahi makuahine. Heaha la kela wahi holoholona keokeo e ku mai nei, a heaha hoi kana o onei ? Pane mai la kela, " He hipa ia au e ike la, a i hele mai nei e ike ia hipa o laua." E ou mau hoa, mai huhu mai oukou i nei au e wahahee aku nei. E kali iki iho a pau ae kau kamailio ana, oiai he mea lealea no hoi ke kamailio ana, nolaila e kamailio no kakou, oiai e noho pu ana.
               Eia wale no kahi apiki i keia ano hipa o ka huelo ole. Ua ike oukou he huelo ko ka hipa, oia hoi ka hipa eha wawae, aka i ka hipa elua wawae aole huelo. Aka ua maikai no nae ia i ka manao o ka mea hanai hipa, ua kupono no ia huelo ole ana no ka mea elua wale no wawae, a ina hoi eha mau wawae, alaila loaa ka huelo.
               Ua ike no oukou he kahu ko ka poe hipa, a kii ke kahu e hoa iloko o ka pa. Pela no keia poe hipa wawae elua, he kahu no ko lakou, aka aia ua kahu la i kahi e kahi i noho ai, a ua waiho iho i ua poe hipa nei i kona poe kauwa ; kona poe keiki hana hoi ana i aloha nui ai no ko lakou malama pono i na hipa. Ke hele nei lakou e imi i na hipa, a ke hoa nei hoi lakou iloko o na pa.
               Auhea oukou e ua poe hoa nei ; ke kahaha loa mai nei paha ko oukou manao no kau kualehelehe wale aku no. Ae ke kahea mai nei keia leo, " Simona, Simona ke keiki a Jona, ua aloha anei oe ia'u mamua o keia poe ? E hanai i kau mau hipa." Aole anei oe i hoomaopopo i ka leo i pae mai ai. " He.lohe no kau mau hipa i ko'u leo." No keia poe hipa ka mea i olelo ia, " O ka mea e pii ae ma ka pa, he aihue ia a me ka powa." Ua ike no paha oukou la ea, aohe nae paha oukou i hoomaopopo. Eia no i Honolulu nei ua poe hipa la kahi i noho ai ; a aia i Hawaii, i Maui, i na aina no a pau o Hawaii nei.
               Ua hele mai ka poe imi hipa mai na aina e mai, a ke noho nei ma ko kakou mau pae aina. Ua hoouna ia mai lakou e ko lakou Haku e hele e imi i na hipa, a ke imi nei lakou.
               O Iesu ua Haku la, a nona ua poe hipa wawae elua nei. Ke aloha mai nei oia i kana poe hipa, a ke malama mai nei o lilo i na ilio hae. Nolaila, e o'u mau hoa, ua maopopo aku la pahu ia oukou nei mea he hipa huelo ole.
               O oe no kekahi o ua poo hipa la e kuu hoa, oiai ua olelo mai o Iesu he poe hipa e ae no kana aia mawaho o ka pa hipa. Ke hooki nei au maanei, a ke noi aku nei ia oukou e kala mai ia'u ina au ua wahahee ia oukou. E aloha ia Iesu me kou naau a pau, i lilo oe i hipa nana.
D. M. COLLEGIATE. Rain-Tuahine Hut, Dec. 1, 1865.

Na Haina.

                    Ua pono no na haina o na niele hope ekolu a J. H. Kaakua, koe wale no ka ninau hiapo.
               A ua ninau mai hoi ia i ke ano maoli o ka ninau, a i ke ano e ae paha, nolaila, ke hai aku nei au, oia iho la no ka'u i kakau ai, aohe mea e ae.
               O ka hewa o ka huahelu 2 ma ka puuhuahelu 932, aole io no pela kau i kakau ai, aka, he 931 no.
               E oluolu anei oe e hoouna ae ma ke Kuokoa i kau hana, o ka ninau 2 wale no, i kou wa e hoopuka hou ae ai i ka haina o kela ninau mua.
Me ka mahalo ia oe,
J. ISERAELA.

               MAKANI MAOLI.— Iloko o na la o kela hebedoma i hala'e nei, weliweli ua mea he makani. Hookahi no ka hao ae iloko o na keena kakau, oki loa i ka lepo na buke, a me na mea e ae. Iloke no o keia mau la i hala'e nei, pilikia loa kahi mau moku o kakou, mai poho i ka moana, pilikia ko Kauai mai, a me ko Hawaii mai i ka ka mea he ikaika o ia makani.

               LAAU ILIAHI.— Ma kekahi wa i hala aku nei, ua laweia mai na iliahi he nui mai Kauai mai, a ke kuai ia nei ma Honolulu nei ; ma ka paona ke kuai, he 6 keneta no ka paona.

               LUAKINI O WAIMEA.— Ua hookolokolo ia mai nei ka ekalesia o Waimea, e ka Lunakanawai Kaapuni o Kauai, na ka hoopii ana o G. P. Rowela, a me kona poe haumana no ka Luakini, a ua hookuuia na hoahanau a ua kau mai ke koina o ka aa maluna o Rowela ma. A e hoopii hoi ana o Rowela ma.

LAAU LAPAAU

                    AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu. J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai. HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI. Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE. HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae. O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei. Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
               Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
               Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
               E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho. Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne, JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
                    He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
               Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
               Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ina paha he umikumamalua paha kela a hiki i ka iwakalua ka pono.
               Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
               A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
               I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
               Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
               Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
               HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
               A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne. NA MAI HOOPAILUA. MAI o ke Ake! Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
                    (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
               He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no
ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu. DISIPEPESIA.
                    (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
               NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO NO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
               Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y