Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 52, 30 December 1865 — E kamailio no'u e like me ko'u ano maoli. [ARTICLE]

E kamailio no'u e like me ko'u ano maoli.

Ua hookikina ia mai makou e hoopuUa i na olelo maluna ae nei, no ka ike ana īho i 'iekahi ona olelo i hoolahaia ma na nupepa Enelani, e pili ana ia ia kakou Hawaii nei; a me ke ano hoomana, a no ka inanao ana iho he nakui like no kakou mai o a-o, e ike i na mea a pau i kamailioia no kakou ma na aina e, nolaila ko makon kamailio ana no kēia mea i keia pule. 1 kekahi f manawa mamua aku nei la, ua haiolelo ka Bihopa o Oxford ma Salebire Laelana, me ke koi aku i ke anaina e kokua mai i na mea e holopono ai na hana a ka hoomana Kalolika i hooponopono hou la ma Hawaii nei, a oia haioifelo ana, ua hoopuka ia mai na olelo. penei: " 1 keia wa kohe no, ua īoaa na ?>iea a pau e Lokui aidā eukou. Ua hoopiha ia ha noho 'Lii e ka Moi i manao paa e hana i na mea «• pau, e ko ai lea oukou alana; le hiuai mai ne{ na kanaka no ia mau m#i, lakou a aUena i ke aīakai hciva ana, i ha hana pono oīe a na poe Puritano Amerika. {na Misionari Amer\ka,) a ke mimiki nu) aku nei -lakou via kft ho,mana liaiolika Rmna, me ka oleīo mai, E haeaoimaino auaneioukou ia mukou i l<« pono Kristiano me Ue kmno pu oīe o ia mau mea loeiiweli ? Aale anei ia he lahea.e ;pmo ai ke hnnaia akw keUahi mea."

Aole no makou e kamailio ae no ko ka Mpi manao no ka hoomana hou, aka, eia nae ka makou e olelo ai, aole paha e hiki i kekahi mau olelo paewaewa oiaio ole, ke olelo ia iloko o kahi kowa pokole me keia, i oi ae ke ino, a me ka hookahuli menemene ole ia o ka oiaio, e like me nā olelo i oleloia ma ka haiolelo a ua Bihopa nei o Oxford, ī hoike ia aeia kau wahi hapa uuku maluna. Pela iho la l<a paha kakou e pakaha hele ia nei ma na aupuni e ? Ke ike iho la hoi ūa Bihopa la o Oxford ī ka hiaai ka o na kanaka o Hawaii ma ka hoomana hou o Pe.leula. Nani l<e kupanaha! Owai la ka mea i ike i na olelo a ka Bihopa o Oxford i hoopuka ia maluna i olelo ole iho, uapololei ole ia mea? Ke olelo nei makou, aole he kanaka hookahi. No ka niea, ina paha he hiaoi a he makahehi ko ia kanaka mamuli o ia mea, ina la ua nui na kaiiaka hele i ka pule ma Peleula, aka, aole pela. He kakaikahi loa ka poe hele ilaila, o na kahu wale no o na 'Lii, o ka Moi wahine, a me kekahi poe kakaikahi e makemake ana e loaa ka oihana aupuni, aohe poe e ae. He kanakolu, p he kanaha paha ka nui o ia poe, a pela no hoi paha ka nui o na haole. A nolaila ke ninau nei makou, aia la i hea kahi i hiaai ai o na kanaka mamuli o ka hoomana Enelani ? Ke i ia mai nei na Misionari Arnerika, i ka hanaino, a me ke alakai hewa, aohe kanaka Hawaii oiaio, nana e manaoio īa olelo. No ka mea, o na poe Misionari Ameril<a wale no ka poe nana i hoonaauao i keia lahui, o lakou ka poe nana i lawe mua mai i ka lamaku, o ka malainalama, na lakou i lawe mai i ka olelo a ke Akua Uīa Mau. a na lakou i ao i keia lahui i kona wa pegana i na mea e hoonaauao ai ia lakou ma na mea pili lani, a me na mea pili honua. O lakou ka poe mua nana i tiu mai ka moana loa, me ka ke Akua olelo, a nalakou i ao i ka palapala, i na kanaka a pau o keia lahui, niai ka poe i.lunalilo a ka poe haahaa loa, ua haalele aku lakou i ko lakou one hanau a me ko lakou ohana, a me na kini, a ua hele mai lakou e hai i ka huaolelo o ke ola, i keia lahui kanaka, iloko o na la o koiia noho ana iloko o ka pouli, a me ke ano pegana. Na na Misionari Amerika i hooponopono ī keia olelo Hawaii, a loaa ai ka kakoy ka a, e, i, o, a pela aku, a o ua pono la no i haawi ia mai i keia lahui i ua poe la, oia no ka pono a ka lahui kanaka e noho nei, ma.ke ano naauao o oua poe la ka poe nona mai ka punawai o ka ike, lfa hanohano, a me ka noho ana hooponoa Hawaii nei e haaheo nei i keia la, a o ka mea e hoole mai i keia, e hoohilahila ia oia; no ka mea, ua olelo oia i ka me§ eiaio ole. He " nlakai hewa" ka na Kahuna Kalawinar.e aho.e oki ka oni ana iho o ke elelo o ka mea i olelo iho pela, no kona olelo ole i ka okiia. n'o ka mea, o ka haoa a na Kahuna Kalawina a pau, i'keia lahui kanaka, ua like loa mē ka hana a ka makuakane mai-

kai i kona ohana, a, na ka moolelu oiaio o keia aupuni, a nie ka Lahui kanaka e heoiaio mai ia mau olelo. E like me ka hana ana mai a Ameriks Huipuia i keia lahui, i ka manawa be kanaha-kumaiima makahiki mamua aku nei, ma ka hoouna ana mai i poe e hai hele ana i ka huaoielo o ke ola pau ole ma o Kkisto lesu la pela no o Hawaii nei i keia manawa. Ke hoouna Hei oia i na Elele o ke oia, ma Maikonisia, Fatuhiwa, a me na mokupuni e ae e pili koke ana, a ua hoolaha aku Ja i ka malamalama, i na hoahanau e noho ana iloko o ka pouli paupau oka noho ana pegana. He poe kanaka Hawaii ka poe i hoouna ia aku ma m oihana Herr.olele, a ke noho nei lakou ma ia mau kapakahakai pegana me ka inea,. aka, me ka manaolana no nae e laulaha ana ka malamalama ia mau aina, a ua ko io no ka lakou mea i mannolana ai, a me ka lakou inea i pule ai. no ka mea, ua wehewehe ia ae ka unahi, o na maka o ua poe hupo la o na mokupuni i hai ia ae la maluna, a ua huli mai kekahi po?, a hooinaka aku e inu i ka wai huihui mau o ke ola. Na na Misionari Amerika i ao ia Hawaii nei, a na Hawaii nei hoi e hoouna nei i keia poe Elele haiola, e hele aku e hai i ka olelo o ke ola ma o lesu Kristo ia, i na kanaka e noho pegana mai nei nia ka moana Pakipika nei. Oke aiakai hewa anei ia o-na Misionari o Amerika ? Aole ! aole!! aole loa no !!! Ona poe anei oka hooinana a ka Bihopa o Oxford i noho Bihopa av, ka poe nana i ao mai i keia lahui i ka huaolelo o ke ola ma o lesu Kristo la, a me ka naauao e noho nei a punl ka aina Hawaii nei ? E i mai auanei ka nioolelo o keia aina aole! A ua minamina makōu i ka hoopuka ana o ka Eihopa o . Oxford i na olelo oiaio ole, e like me na olelo a makou i unuhi ae nei maluna.

Hookahi nae.mea maopopo i ikeia, mai ia ano poe mai a i ko Hawaii nei, oia no J<a hana a Lo Keoki, iliki'a ae lilo ka Hae o ke aupuni nei me ka hala ole. Noho u iho ka poe nona ka aina, na 'lii, a pau ka lealeaana 0 ua poe la, i ka hana paumeume, hoihoi hou ia mai ai ke ea oka aina. Owai la ka poe 1 noho pu me ka inea me na 'lii nona kā aina, i'hao wale īa e ka poe lima ikaika ? O na Misionarj Amerika no, aole o na Bihopa o Oxford ma. A-ia la mahea ke aJakai hewa ona Kahuna puleo AmeHka 7 . Akn, aia nae paha ka pono o ka hana e like. me ka hana a lea poe Beritania ma Nu Zilajii, a me ka hana a ka poe Farani ma Tahiti, o ke alakai pono paha ia la i ka manno o na Bihopa olelo oiaio ia la o Oxford. Ke noho nei lakou me ka paa o ka nuku o ka pono o ria kamaaina o ia mau wahi i ka hauhoaia e ka lima o na malihini, e like me na p.uaa i hoomakauk.iu ia 110 ke /ealua ana. Akh, o Hawaii nei, kahi a na Misionari Amerika i ao ai, a i aUkai ai, ke noho nei lakou īne ko lakou Moi ponoi, a me'ke kuokoa, me ka loaa o na pono i ke kanaka Hawaii, i like me na pono i haawia'i i na kanaka o na aupuni nui naauao, e hiki ai ia lakou ke hooponopono iko /akou noho ana. Oka poe anei o ka aoao hoomana o ka Bihopa o Oxford, ka pog nana i haawi mai i ka ike kupono, no ia mea i na kanaka Hawaii ? Aole\ ua pono )iaha%a olelo oinio ole a ka Bihopa i hoopuka ni no ka pepeiao o ka poe i ike Qle i ka oinio, aka, i kn pepeiao o ka poe i ike i ka oiaio, he mau olelo ia e waia ai ua Bihopa la, a n»e koha poe a pau. Eia wale no ka ko Hawaii nei poe'makamaka oiaio e-ake nei, e kamailio uo lakou, e like me ko Jakou ano maoli.

Aia iloko ae nei o keia pule ae, e hoopuka no makou ma ke Kuokoa, i kekahi manao oloko o na nupepa haole e pili Jfna i keia manao. 1