Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 2, 13 January 1866 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
He Mele.
Tune - "Come let us sing of Jesus" - Oriola.
1
Hoolea kakou ia Iesu-
Hookani oli ae -
Hoolea kakou ia Iesu
Ka makamaka mau -
Ke maliu mai nei oia
Me ke aloha mai -
Ke lohe mai nei oia
Ko kakou leo nei -
2
Hoolea kakou ia Iesu -
Ua make no kakou
Hoolea kakou ia Iesu
Ua lanakila no -
A kau ka pilikia
Maluna o kakou -
Paulele aku ia ia
Ka mea aloha no -
3
Hoolea kakou ia Iesu
Oi ola nei kakou -
I hoolea hoi ia Iesu
A mau loa aku no.
A hiki mai ka make -
A pau na leo nei -
Me na Anela nani -
Hookani oli ae -
MOLOKAI.
Ka Milenio.
"Rejoice, or Millennium" - Sabbath School Bell.
1. E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, e huli nui mai,
E mele me ka himeni,
E ko Ziona kamalii,
E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, e huli nui mai,
E kau maluna o na puu
Ka hae, ka olelo a Iesu ;
Ei ae, ei'e ka Iubile,
E huli mai ko o koonei.
E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, e huli nui mai.
2. E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, Ierusalema e,
Mai ia Ziona e laha'e
O ko Iehova kanawai,
E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, Ierusalema e ;
E hai ka olelo a Iesu
Maluna o na puu a pae
A kahe no ka pomaikai
E like me ka muliwai.
E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli Ierusalema e.
3. E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, no Iesu ke Lii mau,
E hui a paani pu
Na hipa me na bea hou,
E oli, e oli, ei'e ka Milenio
E oli, e oli, no Iesu ke Lii mau.
E pau, e pau mai o a o,
Na pahikaua me na pu
E mahi no na aina a pau,
Aole loa e kaua hou.
E oli, e oli, ei'e ka Milenio,
E oli, e oli, no Iesu ke Lii mau.
HAWAII.
He Moolelo no Aferika.
No kekahi mau mea i olelo wale ia, a me na mea oiaio maoli.
Ano e na manao o ko Aferika poe kahiko e noho ana ma ka aoao akau loa ; penei ko lakou manao ana : O ka poe o kekahi aoao o Aferika, ua manaoia, he poe kanaka no, aole nae he ihu; a i ka manao ana o kekahi poe, he eha mau maka o ka mea pakahi.
O ka poe hoi o kekahi aoao, he poe kanaka pooole, aia i ka umauma na maka kahi i pili ai. Ua hoike ia no hoi e ka poe kakau moolelo kahiko, no kekahi lahuikanaka, no lakou kekahi alii, he kino kanaka, o ke poo, he poo-ilio. Ua oleloia no hoi, o ka hanauna kanaka nunui ia, he palua i ke kiekie o kanaka o keia wa, alaila like me kanaka o ia manawa.
O ke keu nae o ke kaao maikai ma keia moolelo, oia hoi ke "Kaao o kanaka liilii." Ua oleloia, he hookahi kapuai ke kiekie o kanaka, a ua manaoia no, ua noho lakou ma kahi o ke kumu o ka muliwai o Nile. O ko lakou mau hale, ua like ka nui me ka punana manu, o ka kakou mau mea paahana, o ka lepo palolo, ka hulu mauu, a me ka iwi hua manu.
I kekahi wa, manao iho la ua kanaka liilii nei e kaua me na manu Kerane: a i ko lakou hoouka kaua ana, ua puahi no na aoao elua ma ke kaua ana. O ka holo mai la no hoi ka na manu me ka upaipai ana i na eheu imua o kanaka liilii, a ua lawe pio ia o na manu kekahi poe kanaka liilii, ma ke kiko ana a na manu i kanaka liilii, a paa i ka nuku, a pela i lilo pio ai kekahi poe.
Aka, ma keia hoouka kaua ana nae, aole no he emi mai o kanaka liilii, hoowela no na hana a lakou me na pahikaua liilii, me na ihe, a pau na enemi i ka puehu. I ka wa e loaa aku ai ua hoa manu, pau i ka wawahiia,
a o na manu liilii hoi, pau loa i ka luku wale ia me ke aloha ole.
O ia make nui i ke kaua a hala kekahi mau makahiki, o ka pau no ia. Aole hoi i ike ia ka moolelo o Aferika waena, aka, ke ake nui ia nei nae e loaa ka moolelo, aole nae he loaa, a ua kohu hoike honua ke ano o na mea i loaa. Ma ia wahi i kahe aku ai ka muliwai Negero. Aole i like ka lahui kanaka, he okoa kahi, a he nui wale no na ano kanaka.
O ke kulanakauhale nui o Timipaku, ma ka aina negero, aohe nui o na kanaka ilikeokeo i hele malaila, mamua ae o ke kakau ia ana o keia moolelo. Ekolu wale no kanaka ili-keokeo i hele malaila, hookahi haole no Amerika, hookahi no Beritania, a hookahi hoi haole Farani, o M. Kele (Cailllie) kona inoa. Malaila no hoi oia i ka makahiki 1827, a ua ike oia i ke ano o ke kukuluia ana o na hale malaila, he ano huinakolu ke ano o na hale malaila, ua kokoke aku no hoi i ka muliwai Negero.
He hookahi wale no hale, aole i hana ia elua papahele, oia ke ano o na hale, he mau pohaku uwinihepa; o kahi e kalua ia ai o na uwinihepa, iwaho no i kahi a ka la e pa iho ai. O ka poe ilihune, noho no lakou iloko o na pupupuhale, ua ano like ke ano o na hale me na punana nalo meli. Mawaho no hoi o ke kulanakauhale a puni, he one.
Aia ma ke kahakai komohana o Aferika, he poe Beritania, a he poe Farani, na lakou i hookumu ae i ke kukulu ana i kauhale. A o ka poe mua nana i hookumu i ke kukulu ana i na kauhale ma ka aoao hema loa o Aferika, he poe Olelo e (Dutch). I ka makahiki 1806, lilo ia wahi i ko Beritania a hiki i keia wa. Aia no ia wahi ma ka Lae Hope, o ka inoa o ua wahi la, o Panalaau o ka Lae (Cape Town).
KA MOOLELO O KE KALEPA ANA I NA KAUWAKUAPAA.
O ka moolelo ehaeha loa keia o Aferika, mamua o na moolelo a pau ona. Mai kinohi mai o keia aina, he mea mau, ina i pio kekahi poe ma ke kaua ana, alaila, hooliloia na pio i kauwa kuapaa. A pela mau mai no a hiki i keia wa.
Aka, ma na aina Kristiano, aole no hoi he kauwa kuapaa ana. I ka makahiki 1482, hoomaka ae la ka poe Pukiki i ka hoo kauwa kuapaa ana ; a o ko Beritania kekahi i hana ma ia ano i ka makahiki 1563. Mai ia manawa mai a hiki i keia wa, a no ia mea, ua kau kanawai kekahi mau lahui i kanawai e kue ana ia hana, a pela iho la i emi mai ai ia hana lokoino.
O na hana e loaa ai ke kauwa kuapaa, o ka holo no o ka moku ma ka aoao komohana o Aferika, a kuni aku me na ahi i na pio a lakou ; o kekahi, o ke kaili no i na keiki liilii ; a o kekahi, o ka holo no i uka me na koa, a lawe pio no i kanaka e loaa aku ana ia lakou.
Pela iho la ka poe negero e lawe ia ai a ku aku iluna o ka moku, me ka hana pono ole ia, make i ka pololi a ka ai ole kekahi poe, a pau i ka mai kekahi poe. A no ia mau pilikia, manao no kekahi poe e lele iloko o ke kai, a i kekahi wa, paopao no hoi ia lakou iho.
He mau miliona o na negero i laweia ae mai ka lakou aina ponoi ae, a ina aina e aku hoi ; a o ka poe e pau e i ka make, mamua o ka hiki ana i kahi e holo ai, ua oi aku ia mamua o ka hapalua o ka poe a pau iloko o ka moku. A no keia e ana ino, i laha ae ai ma Amerika, a ma Inia Komohana.
MOOKUAUHAU O AFERIKA.
Hookumuia o Aigupita e Misaraima i ka makahiki 2188
Lilo o Nitokerisa i Moi Wahine no Aigupita. 1678
Puka ka Iseraela mai Aigupika aku 1491
Lanakila o Kamebuse maluna o Aigupita, 525
Hoohioloia o Tehesa e Kamebuse 520
Lanakila o Alekonedero maluna o Aigupita 332
Make o Keleopatera 30
Pio o Aigupita i ka poe Sarekena i ka makahiki o ka Haku 670
Kukuluia o Alegiera 944
Loaa ka ikaika i ka poe Memeluke 1250
Hoomaka ka poe Pukiki i ke kalepa ana i na kauwa kuapaa 1482
Lanakila ko Tureke maluna o Aigupita 1517
Hoomakaia ka noho aupuni ana ma Alegiera 1518
Hoomaka ko Beritania i ka hookauwa kuapaa ana 1563
Hoopioia ko Tunisa e ko Tureke 1574
Kaua o Napoliona ia Aigupita 1798
Kipakuia na koa Farani mai Aigupita aku e Ralepe Abakeromebi 1801
Kauaia o Teripoli e Kamokoa Pereabela 1803
Lilo o Panalaau o ka Lae i ko Beritania mai ka poe Olelo e ae. 1806
Kaua o Kamakoa Dekatura ia Alegiera 1815
Kauaia e Alegiela e Haku Ekemauia 1816
Hele o Kaile (he kanaka Farani) i Timebatu 1827
Lilo loa o Alegiela ia Bumona 1830
O ka palena pau iho la keia no ko Aferika moolelo, a o ka moolelo hui o Europa ka inoa e hoopuka ia aku ana.
Ia W. R. K. Nawaiki.
ALOHA OE E KE KILOHANA: - Ua hiki mai imua o'u na kua-hao kaumaha a W. R. K. Nawaiki o Kona, Hawaii, i hooili ia mai maluna o ko'u hokua ; a na ia mea i hapai i ko'u manao e hopu ae i ka hamare, a e wawahi liilii i ua mau kua la, a na ke ahi hoi e hoohehee mai.
He mea manene no ke poo ka ike ana iho i kana mau olelo, e kapa mai ana i a'u he "lepo," a aohe ka he naauao ma ka'u olelo, a aohe hoi kupono imua o ka lehulehu.
Ke hoole mai nei aohe puni dala o Hawaii nei; a ke olelo mai nei i kuu hai ole aku i ke ano o ka huaolelo puni dala; o ka mua ka ia o ke ano, a mahope mai kona ukali.
E W H K. Nawaiki e; ua kuhi anei oe he naaupo o Hawaii nei, a he ike ole i ke ano oia huaolelo, au i makemake ai e hai aku au i ke ano? Aole au i hai aku i ke ano, no ka mea, ua maopopo no ia Hawaii nei ke ano o ka huaolelo puni dala ; a he hooloihi wale no ka hahai ana'ku i ke ano.
He nani ia nau i hai mai nei ke ano, oia hoi. "Ko ke kanaka hoolilo ana ia ia iho, a hoopili loa i kona manao mamuli o ke dala." Ae, oia no, oia no ; o ke ano no ia. Aole anei ou hoomanao i ka noho ana o ka wa ia Papa ma laua o Wakea, aohe dala o ka wa ia Peleioholani ma, a mahope iki mai; a i keia wa, ke ike nei oe he dala ma Hawaii nei ? I ka wa ia Kaumualii ma a me kekahi mau kupuna alii e ae o Hawaii nei, aohe wahi dala i loaa ma Hawaii nei; aole i loaa ma kou pakeke, aole ma ka pahu, aole, aole loa no. Mai ka wa i loaa ai o ke dala ia Hawaii nei a hiki i keia mau la, aohe i hoopau aku o Hawaii nei, a, aohe hoi i haalele aku i nei mea he dala ; aka, ke hoopili loa nei ka manao ana ma ke dala. A ke ninau aku nei au ia oe, mai ka makahiki i loaa ai ke dala ia Hawaii nei a hiki i keia makahiki 1866, e hai mai oe i ka makahi a Hawaii nei i kiola aku ai ina eke dala ; a hoopau hoi ka manao ma ke dala ; a kui aku hoi ka lono ma ka honua a puni, ua haalele o Hawaii i ke dala, a ua pau ka hoopili ana i ka manao mamuli o ke dala ?
Ua hala aku ka makahiki 1862, o ka makahiki anei ia a Hawaii nei i kahea leo nui ae ai, "E ! Ua pau ko'u ake nui ana ma ke dala, a ua pau ko'u hoopili loa ana i ko'u manao mamuli o ke dala." O ka makahiki hea ka makahiki a Hawaii nei i noho dala ole ai, a haalele hoi i ke dala ; a like pu me ka wa ia Lonoikamakahiki ma, i hiki ai ia kaua ke manao ae, ua hoowahawaha loa o Hawaii nei i ke dala ? Aole anei ou ike o na makahiki a pau i loaa ai ke dala ia Hawaii nei, ua hoopili loa ka manao ana o Hawaii nei mamuli o ke dala ; a o ka kaua no ia e ike nei i ke dala i keia makahiki.
Ke olelo mai nei oe, "he poe hookuonoono ole ko Hawaii nei; ua loaa mai kahi dala, a ua lilo aku." Pela io no ; aka, lilo aku la kahi dala mua, aole anei oia i hoopili hou aku i kona manao ma ke dala a loaa hou mai ke dala ? O kahi dala mua i loaa ia oe, a lilo aku no, aole anei oe e imi hou ? Ina aole, o oe aku la kahi kanaka puamana loa. Pilikia ko wahine i kahi lole ole ; no kou hoopili loa ole i kou manao mamuli o ke dala. Ua hoopili oe no kekahi wa, ua hoopili uuku ; a i ka lilo ana, a pau kou hoopili ana i kou manao.
Ke hai mai nei oe, "i aihue ka ka luahine, ka elemakule, &c., i ke dala a hai no ka makemake e loaa mai ka ai a me na pono kino." Ae, oia no. Auhea oe; ina no ka makemake e loaa mai ka ai a me na pono kino, ke kumu o ka imi ia ana o ke dala ; ke hai aku nei au ia oe, o ke dala aku la ka mea a ka manao i kau nui ai, oiai, ina e nele ke dala, loaa ole na mea i makemake ia. Ua hoolilo loa ke kanaka, a hoopili loa hoi i kona manao mamuli o ke dala i loaa ai na pono kino ana i makemake ai ; no ka mea, ina e hoonawaliwali ka manao ana ma ua dala nei, pehea e loaa ai na mea ana i makemake ai ?
O ka makemake e loaa ka ai a me na pono kino, me he koi lipi la e kau ana maluna o ka puai o ke kanaka ; a, aohe e nele kona make ke ole e loaa ka mea nana e pale aku i ua koi lipi la, nolaila ko ke kanaka hoolilo ana, a hoopili loa hoi i kona manao mamuli o ke dala i loaa mai ai ke dala, a hiki ke pale aku i ka pilikia i loohia mai maluna ona.
E like me ke kanaka i loaa i ka powa e kahea ana no ke kokua ; a hoopili loa hoi i kona manao mamuli o ka mea nana e kokua, pela ke kanaka i loohia ai i ka nele, e kau nui ana ka manao, a e hoopili loa ana hoi i kona manao mamuli o ke dala, e hele e imi a loaa ke dala pau ka pilikia.
Nolaila, ua akaka no ka puni dala o ke kanaka Hawaii e like me ke ano o ka huaolelo puni dala, wahi au e W. R. K. Nawaiki, "Oia no ka hoolilo ana o ke kanaka ia ia iho, a hoopili loa i kona manao mamuli o ke dala."
Hookahi a'u mea e pane aku a hooki ae au ; oia kou olelo ana mai, "Ua hoole au i ka puni dala o Beritania, Mareka, Farani, &c." Aole au i kakau e olelo ana pela, eia ka'u, " Aole no au e olelo ae no Mareka a me Farani, &c., aka, no Hawaii nei no ka'u olelo ana." Ke kukulu manao mai nei oe no kuu hoole ana ; aole au i hoole. Ua maikai kau kukulu manao ana no ka puni dala o Beritania &c., aka, ua kuhihewa oe i ka hooili mai ua hoole au.
Aloha o Hawaii puni dala, D. M. COLLIGIATE.
Rain Tuahine Hut, Ian. 2, 1866.
Mai Halawa, Molokai mai.
Ua pau ka hemahema o ko makou Ekalesia no na hale pule i keia wa. Ke hooikaika nei no i ka hana a ka Haku Iesu Kristo iwaena o na hoahanau. He maikai no ka launa ana me lakou. Ua wehe hou ia aku nei ka Ekalesia o Halawa a hiki i Wailau, a hala loa aku paha i Pelekunu ma keia hope aku. He mau la ikaika keia o ka makani, ua weheia mai nei paha ke poi o "Laamaomao" e na o Kuapakaa.
S. W. NUEKU.
Dek. 20, 1865.
Leo kahea mai Puna mai.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: O makou o na Komite no ka luakini ma Puula, Puna, Hawaii, ke hoikeia aku nei na Kahunapule a pau, a me na Ekalesia a pau mai Hawaii a hiki aku i Niihau. Ua paa ko makou luakini maikai, he 42 kapuai ka loa, he 25 ka laula, he 12 kapuai o na paia, he 17 kapuai o na oi. he 42 kapuai ke kiekie mai lalo a hiki maluna loa o ka hale bele; he piula maluna, he papakepa mawaho, he papahele maloko, i uhiia a paa na pou, he papahele, he 28 noho, he awai maikai, he 8 hoi pukaaniani, ua hoonaniia me na wai hooluu, he ulaula, keokeo, uliuli eleele. Ke hoaiaiia aku nei imua o oukou, me ko oukou hana ku io mai no ko makou pilikia nui e amo nei i nei mea he dala. Ua imi iho no makou me Rev. T. Koana, a ua kaa hoi $1,200.00, a o ke koena, he $300. A ma ia mau $300, malaila ko makou manao, e kokua like mai kakou i keia pilikia o makou, no ka mea, akahi no a ku ka halepule laau ma keia Apana, a ho mea kamahao no hoi ia i ka ike ana. Ua lawa ae ke kahea ana aku i na Apana e, a ke kahea koke iho nei no makou ia oukou e na keiki kamaaina a pau e noho ana mai Kapoho, a hiki aku i Waiakahiula, e kokua mai i ko oukou luakini e ku nei ma ko oukou aina hanau ; mai kali, o hala ka manawa, e hana kanaka makua no. Aia hoi ma ka la 10 o Feberuari 1866 e hiki mai ana, oia ka la e hoolaaia'i o keia Luakini. O makou no me ke aloha.
POE KOMITE : - D. Kapahee, J. W. Kahuluna, J. W. Kaaihue, P. Keahi, S. Kahula, J. Kaui.
No Lahaina.
Ia oukou e na makua, a me na hikimua a pau loa i noho mua ma keia mau punana o ka naauao : Aloha oukou a pau loa.
E hai pokole aku au ia oukou i ka hiolo ana o kekahi punana o ka naauao i ka makani; oia ke kolu o na hale hou i kukului'a, kahi hoi a ko makou mau poo e hoomoe ai.
O ka nui o na la o ke ku ana o keia mau hale; 3 mk., 362 la, a me 15 hora, a hiki i ka hiolo ana o kekahi hale, oia ka hale ma ka aoao akau aku o ka luakini.
Ua hoomaka ka pa ana mai o ka makani i ka po o ka poakahi la 25 o Deke. a hiki ma ka poakolu, o ka hoomakua loa mai la no ia o ka makani; pela no a hiki wale i ka hiolo ana.
Ua ike iho no na Kapena o makou ua makilikili na papa, eia no ka olelo a ua mau Kapena la, "Ke paa nei no maua i ke kuau o ka hoe," i ku no ka ke akamai o na Kapena i ka hapa makani, i kuu mai ka hana o Laamaomao i ka ipu makani ana, leleliilii ka papa.
Pela no i hoomau mai ai ka makani a hiki ma ke ahiahi o ka Poalima hora 3, aole paha i hala elua minute ua hina koke ilalo, aole no hoi o ka hina pono nei o ka hale, i lawa no i ka hina ana ilalo o ka nahaha liilii no ia.
Eia na ukana makamae i menemene loaia, o ke ola o kekahi mau keiki iloko o ka hale i hina'ai, ua pakele nihomole mai lakou, o ko lakou nui elua kauna (8), aole i komo kekahi oi i na laau i hakihaki iloko o kekahi o lakou, me he mea'la, ua hooponopono mai ke Akua ia lakou, i kahi kupono e lapuu ai, he nui loa na ukana i hoopoino ia, he 30 moe-paina, 14 pakaukau, me na buke o kela ano o keia ano i haehae ia e ka makani, a me ka baibala kekahi. Ia lakou 'la iho ke kukakuka ana, ka ohumuhumu ana, aole hoi ia lakou wale, i na Ekalesia hoi a pau, a me ka lahui holookoa o Hawaii nei a pau loa. Me ke aloha i ka lahui Hawaii.
L. K. KANEALII.
He wahi Kamakamailio.
I kekahi manawa, oiai e noho ana kekahi kanaka Hoolepope, hiki mai la kekahi kanaka Katolika, a haawi mai la i kekahi ninau e pili ana i na Hoomana penei:
"Mahea la kou Ekalesia mamua ae o Lutela?"
Aole ia i hai aku i ka haina o kana ninau, aka hoi, ninau aku la nae ia,
"Ua holoi anei oe i kou maka i keia kakahiaka?"
"Ae," wahi a ke kanaka Katolika.
Ninau hou aku ia ke kanaka Hoolepope, "Mahea kou maka mamua ae o ka holoi ia ana ?"
Eia paha ka pili ma keia kamakamailio ana. O ka maka o ke kanaka Katolika, mai kahiko loa mai no ia, a e lepo mau ana hoi i kela kau i keia kau, a e holoi mau ia ana i kela a me keia manawa.
Pela no hoi ka Ekalesia o ke Akua, mai kahiko loa mai no ia, ua noho pu, a hele pu me ko ke Akua mau loa ana ; a lepo paha i kekahi manawa, a hiki mai nei i ke kau ia Lutela, ua hoomaemaeia, no ka paapu loa o ka Ekalesia o ke Akua i ka lepo i hoaahuia e kekahi poe.
Ka huina o ka waiwai o ke dala a me ke gula i loaa ma ka muliwai Keomolewa i kela a me keia o na makahiki, he $6,450,000.
Ma Amerika, ke houluulu dala nei kekahi poe i mea kukulu kia hoomanao no A. Linekona, he $55,000 i loaa.
He Mele Inoa no Aha.
A luna wau o Waikapu,
Ike ia e ka lau o ka niu,
Ke hea mai nei Halai.
Aia ka nani i ke Kaona,
I ke kai wale o Mokuola,
Ua ane wela oe ia nei,
I ka lau wale o ke Kiawe.
Aweawe ka ua i ka moana,
I ka maka wale o ka opua,
I ka uka au i Ohele,
Mahalo aku au o ka nani,
O ka maikai oia uka,
Hoohihi aku no ka manao,
I ka lau wale o ka maile,
Ke hea mai nei na manu,
E hoi maua i ka uka,
I ka lihilihi o ka lehua,
Ua hele wale a akipohe,
O ka ieie hoi o uka,
O ka palai ku kahawai,
O ka bipi oe o ka akoa,
Kipuka e malino ka loaa,
Eo e ka pua i ka wai,
No Aha no he inoa.
A Waiolama hoi au,
Nana i ka uka wehiwehi,
I kilohi iki iho kuu hana,
Aia ka ua i Panaewa,
Ke hehi mai la i ka lehua,
I ka liko wale o ka hinano,
Ke hea mai nei ke ala,
Ko Puna mea mau no ia,
I ke ehukai o Hopoe,
A ka Waikoolihilihi au,
I ke kai holu o Keauhou,
Hoohihi aku no ka manao,
E lei i ka hala o ke Kila,
Kilakila ka ua i ka nahele,
Ke hehi mai la i ke pili,
Eo e ka pua i ka wai,
No Aha no he inoa.
Hoi mai kaua e ka ohu,
E ka noe aloha i ka nahele,
Hele au a ana i ka ua,
Ko Hilo mea mau no ia,
Lohi mai ka wai i Waikapu,
E kapu ka lehua i ai ala,
Na ka ui kilakila i ka uka,
I ka uka wale o Waiola,
E ola maua i ka leo,
Ua ike aku au ia ia la,
Lele e ka hauli ia nei,
O ka lau inia ke aloha,
I ku paoa aala i kuu kino,
Eo e ka pua i ka wai,
Na Aha no he inoa.
Auhea wale oe e ka manu,
E ka leo aloha i ka nahele,
Hoolale mai ana e ala,
E inu i ka wai o Mareka,
I Mareka kuu kino ilaila,
I ka wai hu o Kemamo,
I ka pahapaha o Polihale,
Kainoa ua lula pono ia,
Kau pono ai i ka iliwai,
E aho iho no Hanakahi,
I ke one lai o Punahoa,
Hoohoa i ka ihu o ka lio,
Eo e ka pua i ka wai,
Na Aha no he inoa.
Na Mrs POOHINA.
Ponahawai, Hilo, Ian. 9, 1866.
Hoike Mahinahou o Hilo, a me Puna, no ka M. H. 1865.
NA KULA KAMALII.
Kula Sabati, (Kauk. Sipimana) $50 00
Kula a Hikikoke 79 33
Kula o Keaukaha 4 93
Kula o Waiakea 16 33
Kula o Kaumana 17 30
Kula o Punahoa 24 35
Kula o Puueo 14 87
Kula o Haaheo 12 71
Kula o Pahoehoe 23 43
Huina $243 22
NA MAKUA.
Ohele, Waiakea, $86 22
Kalepolepo 124 04
Punahoa 219 42
Puueo 131 64
Haaheo 74 29
Pahoehoe 59 10
Huina $694 71
Alalakahi $123 26
Hakalau 72 03
Honohina 18 37
Puuohua 9 13
Maulua 7 31
Laupahoehoe 25 35
Humuula 39 00
Huina $294 45
NO PUNA.
Keaau $47 39
Makuu 11 73
Koae 66 00
Pohoiki 36 12
Opihikao 57 60
Kehena 24 75
Kalapana 61 81
Kahanalea 7 12
Kealakomo 16 28
Panau 37 88
Kilauea 6 00
Olaa 30 13
Huina $402 81
Manuahi 14 78
Haina pau loa $1650 00
PUUNAUE ANA O KE DALA MAHINAHOU O H. P.
Ahahui Misionari o Amerika Huipuia, $400 00
Ahahui Misionari o Hawaii nei, 900 00
Ahahui Hoole Kaua o Amerika, 50 00
No na Nika i hookuuia ma Amerika. 100 00
Luakini o Hakalau, 100 00
Luakini o Onomea, 100 00
Huina $1650 00
KOKUA LUAKINI M. H. 1865.
Punahoa $81 00
Pahoehoe 63 42
Onomea 364 00
Laupahoehoe 147 00
Koae 570 00
Opihikao 337 19
Kalapana 451 25
Huiia $2249 11
Hanai Kumu 369 00
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE. Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae. O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI. NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA. ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 162-ly