Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 2, 13 January 1866 — He Moolelo no Aferika. [ARTICLE]

He Moolelo no Aferika.

Nu ki'Lahi mau vtt\i i oklo mi } c ?«, a me na | mta oiaih maoli. j i\noe na manno o ko Aforika poe kahiko | c nolio n*ia nu\ kn nouonknu loa ; penei ko 1 )nkou mnnno uim : 0 kei poe o kekahi aoao | "uumoin, lie poe kannka no, | nne he ihu j n i ku nmnao nnn o keka- | hi poe, heeha maii imka o kn 'mea pakahi. ! 0 kn poe hoi o keknhi t\oi\o, he poe kann- | kn pooole, ain i ka umaiuna nn niakn kahi i , pili ai. Un hoike in no hoi e ka poe kakau j nioolelo kahiko, no kekahi Inhuikanakn, no | lakou kekohi alii, he kino knnaka, o ke poo, ' he poo*itio, lla oleloia no hoi, o ka hnna- \ una kannka uunui ia, he paiua i ke kiekie o , Uunaka o keia \va» alaila like mo kanaka o j ia manuwa. " j 0 ko keu nae o ke kaao maikai ma keia moolelo, oin hoi ke " Ka.io o kanaka liilii." Ua ololoia, he houkalu kapuai ke kiekie o j kanaka. a ua manaoia no. ua noho lakou ma '• kahi o ko kumu o ka muliwai o Nile. O ko lakou m»u hale, ua like ka nui me ka punana manu, o ka U\Uou inau \nea pnaha« na, o ka lep4 palolo, ka hulu mauu, a me ka iwi hua manu. 1 kekahi w», m&nao iho la ua kanaka Hilii e kau*A me- na m»u« Ki-ra«e: a \ ko !akou hoouka kaua ana, ua puahi no na aoao I dua ma ke kaua ann, O ka holo mai }t no i hoi ka na mann mo kn upaipai ana i na j uheu imua o kanaka liilii. a ua lawe p\o \a | <t na manu keknhi poe kunaka UUn, ma ko | kiko ann a na manu i kanaka Hi)ii, a pna i j ka nuku, a peU i lilo pio ai kekahi poe. Ak«, ma keia hoouka kana ami nae, aole no he emi mm o kanaka Uiliū haowem no »a hana a lakou »ne nu pahikaua liili», ine nt ihe, a pau na cntmi i ka puehu. I ka wa ] e loaa aku ai ua hua iuanu t pau i ka wa*ra» ; hiia, a o liili» hoi, pau Toa i ka lu- | ku wal® ia ke aloha ok\ j <0 ia u«ke nui i ke ka\n a hala kekahi j iimu makahiki, o ka pau no ». Aole hoi i | ike ia k* nico)e)o <> Aferikn wneua, oka, ke S nke nui \a nei na« <? loau ka mooklo, «oie { n«a He ioau, « ua kohu hoike honua ke ano ' o na me« i loaa. Ma m iv«hi i kahe «ku ai i ka rou)ittai Nrg*ro. Aoie i like ka iahui l k|inika, he okoa kahi, a he no na j ano kiuukA. | 0 ke NllhnnkauH*!* nui <\ T>mipaku, tna \

krj aina n€-gero. aobe nui o na kanaka ii'ikeokvo i he!c ni3iasb. man.ua ae o ke kakau la zni o keia moolelo. Ekolu waie no kanaka i i !-lcokeo i hele malaila. hookahi haole iio Am«rika. hookahi no Beritania, a hookahi hoi li.aole Farar.i, o M. K?le (Cai!!'ie) kooa inoa. .Malaiia no hoī oia i ka makahiki 1827, a ua ike oia i keano o ke kukalaia ana o na ; hale moiaih, he ano huinakola ke ano o na hale malaj!a, ua kokoke aku r;o hoi i ka muliwai Negero. Ue hookahi wale no hale, aole i hana ia elua papaheie, oia ke nno o na hale. he njau pohaku uwinihepa; o kahi e kalua ia ai o na uwinihepa, iwoho no i kahi a ka ia e pa iho ai. Oka poe ilihune, noho no iakou iloko o na pupupuhale, ua ano iike ke ano o na haie me na punana naJo meli. Mawaho nohoi o ke kulanakauhoie a puni, he one. Aia rna ke kahakai koiuohana o Aferika, he poe ijerttania, a he poe Farani, na iakou ī hookuinu ae i ke kukulu ana i kauhaie. A o ka poe mua nana i hookumu ike kukulu ana i na kauhaie ma ka aoao hema ioa o Aferikn, he poe Oieio e (Dutch). ika makahiki 1506, iiio ia wahi i ko Beritania a hiki i keia wa. Aia no ia wani iua ka Lae Hope, o ka inoa o ua wahi ia, o Panalaau o ka Lae (Cape Town). Ka MOOLELO O KE KALEPA ANA 1 >*A KAUWA\I'Ai»AA. 0 ka mooieio ehaeha ioa keia o Aferi <a, mamua ona mooleio a pau ona. Alai kino« hi mai o keia aina, he rnea mau, ina i pio kekahi poe ma ke kaua ana, alaiia, hooiiioia na pio i kauwa kuapaa. A peia mau mai no a hiki i keia wa. Aka, im na aina Krisliano, aole no hoi he kausva kuapan ana. I ka makahiki 1452, hoomakaae ia ka poe Pukiki i ka hoo kauwa kuapaa ana ;a o ko Beritania kekahi i hana ma ia uno ika mnkahiki 1563. *Mai ia inanawa mai a hiki i keia sva, a no ia mea, ua kau kanawai kekahi mau iahui i knnawai e kue aua ia haua, ;i pela iho la i emi mai ai ia hana iokoino. 0 na hana e ioaa ai ke lenuwa kuapaa, o kn hoio iH) o ka moku ma ka aoao komohana o Aferika, a kuui «ku me na alti i tta pio a iakou ; o kekahi, o ke kaiii no i na keiki iiilii ; a o kekahi, o ka holo no i uka me iri ?oa, a lawe pio no i kanaka e ioaa akn aua ia lakou. Pela iho ia ka poe negero e iawe ia ni a ku aku iluna o ka moku, me ka hana pnno ole ia, mai;c i ka poioii a ka ai oie kekahi poe, a pau ika mai kekahi poe. Ano ia mau pilikia, inanno no kekahi poe e lele iioko o ke kai, n ī kokahi wn, paopao yo„hoi ia iakou iho. ' ile mnu iniiiona o na negero i lawen. pe mai ka iakou nina ponoi ae, a ina aina e aku hoi ; a o ka poe e pnu e i k'a make, mainua o ka inki ana i kahi e iioio ai, ua oiaku ia mamua o kn hnpnlun o kn poe n pnu iloko o ka inoku. Ano keia eana i/io, i iaha ae ai ina Amenka, n ma Inia Komohana. IWOOKUAUHAU 0 AFF.RIKA. Hookumuia o Aigupita e Misaraitna 1 ka makahiki 21SS Liio o Nitokerisa i Moi Waiiine no Aigupita. IG7B Puk'a ka iseraela mai Aigupika aku 1491 Lnt\akila o Kamebuse maiuna o Aigupita, 525 Hoohioioia o Tehesa e Kamebuse 520 Lanakila o Aiekaneileio mnl.una o Aigupita . 332 Make o Keleopatem 30 Pio o Aigupitu i kn poe Sarekenn i ka muknhiki o kn Maku C7O Kukuiuia o Aiegiera 944 Loaa ka ikaik» i kn poe Memeiuke 1250 Hoomaka ka poe Pukiki i ke kaiepn ana i na kauwn kuapan 1452 Lanakila ko Tureke maiuna o Aigupin\ 15 i 7 Hooiuakaia ka noho nupuni ana ma Aiegiera 151S Hoomoka ko Beritonia i ka hoo kausva kuopaa ana 1563 Hoopioia ko Tunisa e ko Tureke 1574 Kaua o Napoiiona ia Aigupita 1798 Kipakuia nn kon Farani mai Aigupitaaku e Ralepe Abakeromebi ISOI Kauaia o Teripoli e Kamokoa Pereabela , ISO3 Liio o Panaiaau o ka Lae i ko Beritnnia mai ka poe Oleio e ae. ISO6 Kaua o Knmakoa Beknturu in Alegiem ISIS Kauaia © Alegiela e Haku Ekemauta ISI6 Heie o Kaile (he kanaka Farani) i Timcbatu 1527 Lilo loa o Alegie!a m Bumona 1830 O ka pakna pau iho ia keia no ko Aferika moolelo, a o ka moolelo V»oi o Europa ka mea e hoopuka ia aku ana.