Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 2, 13 January 1866 — Ia W. R. K. Nawaiki. [ARTICLE]

Ia W. R. K. Nawaiki.

Aloha ob b ke Kiwhana • —L"a hiki mai irau* o'u na kun-hao kaumaha a W. K. K. Nawaiki o Kon», Hawaii, i hooili ia mai maluna o ko'u hokua ;» na ia mea) hapai i leo'u manao e hopo ae i ka hamnre, a e wawahi iiilii i ua mau kua la.a na ke ahi hoi e hoobtfhee mau • He mea manene »o ke poo ka ike ana iho i koru mau olelo, e kapa mai una i a'u he " Ic}h>," a nohe ka he uaauao ma, ka'u oi«!o, a aohe ho» kupono imua o ka khulehu. Ke hooje moi uei aohe pum d*U o Ha«nii nei; ake olelo mai itei i kuu hai o!e aku i ke ano o ka huaoielo puui 4ala i o ka mua ka ia o ke a«o» a nmhope oia» kooa ukali. E W» fi. K, Navmikt o; ua lialii ane» oe he na*Ujjtf f> Hawaii «ei % a he iike oie i

ano eii huiole'o, au i makea , .ake n; e hai aku au iko ano ? Aoie au i hai ak~j ike ano, no ka mea, ua maopopo no ii Hawaii nei ke ano o ka huaolelo puni ; a he hooloihi wale no ka hahai ana'ku ī ke ano. He nani ia nau i hai mai nei ke ano, oia hoi. " Ko ke kanaka hoolilo ana ia ia iho, a hoopiii ioa i kona manao mnmiiii o ke liala." Ae, oia no, oia no ;o ke ano no ia. Aole ane-i ou hoomanao i ka noho am o ka wa ia Papa :n:i ,'aua o Wakea, aohe da!a o ka wa ia Peleioholani ma. a mahop* iki raai; a ī keia wa, ke ike nei oe he daia ma Hawaii nei ? Ika wa ia Kaumuahi ma ame keka* hi mau kupuna aiii e ae o Hawaii nei; aohe wahi dila i loaa ma Hawaii nei; aoie i ioaa ma kou pakeke, aole ma ka pahu, aoie, aole loa no. Mai ka wa i ioaa ai o ke daia ia Hawaii nei a hiki i keia mau ia, aohe i hoopau aku o Hawaii nei, a, aohe hoi*i haaie'e aku i nei mea he dala ,* aka, ke hoopiii loa nei ka manao ana ma ke da!a. Ake ninau aku nei au ia oe, mai ka makahiki i loaa ai ke dnia ia Hawaii oei a hiki i keia inakaniki 1866, e hai mai oe i ka makahi a Hawaii nei i kioia aku ai ina eke dala ; a hoopau hoi ka manao ma ke daia ; a kui aku hoi ka lono ma ka honua a puni, ua haaiele o Hawaii i ke daia, a ua pau ka hoopili ana i ka manao mamuli o ke daia ? Ua hala aku ka makahiki 1562, o ka makahiki anei ia & Hawaii nei i kahea ieo nui ae ai, " E ! Uar pau ko'u ake nui ana ma ke daln, aua pnu ko'u hoopili !oa ana i ko'u manao mamuii oke dala." Oka makahiki hea ka makahiki a Hawaii nei i noho daia ole ai, a haaiele hoi ī ke dala ; a like pu me ka wa ia Lonoikamakahiki ma, ī hiki ai ia kaua ke manao ae, ua hoowahawaha loa o Hawaii nei ike dala ? Aole anei ou ike o na makahiki a pau i loaa ai ke daia ia Hawaii nei, ua hoopili loa ka Hhanao ana o Ilawaii nei mnmuii o ke dala ; a o ka kaua no ia e ike nei i ke dala i keia makahiki. Ke oieio mai nei oe, "he poe hookuonoono ole ko Ilawaii nei; ua loaa mai kahi dala, a ua lilo aku." Pela io no ;nka, lilo aku ia kahi dala mua, aole nnei oia i hoopili hou aku i kona manao ma ke daia a loaa hou mni ke dala ? O kahi dala mua i loaa ia oe, a liio aku no, aoie anei oe e imi hou ? Ina aole, ooe nku la kahi' Kannka puamana loa. Piiikia ko wahiue i kahi loie oie ;no kou hoopili ioa ole i kou manno mamuli o ke dala. Ua hoopih oe no krkahi \vn, ua hoopili uuku ; a i ka liio ann, a pau kou hoojiiii ana i kou memao. Ke hai mai nei oe, '• i aihue ka ka luahine, ka elemnkuh», Are., i ke <lain a hai no ka makemake e lona mai ka ai '...e' nn pono kino." Ae, oia no. Auh' .» oe ; ina no ka makemake e loaa mai ku ni a me n.\ pouo kiuo, ke kuuiu o ka imi iee ana o ke dala ; ke hai aku nei nu ia oe, o ke dala aku la ka n\ea a ka n.anao i kau nui ai, oiai, ina e nele ke dala, loaa ole na yy?a i makemake ia. Ua hooliio ioa ke kanaiui, a iioopili loa hoi i kona manao mamuli ofye dala i loaa ai na pono kino aua i makemake ai; no ka mea, ina e hoonawaliwali ka ifeqnao ana ma ua \taia nei, pehea e ioaa ai na mea ana i makemake ai ? O ka makemake e loaa ka ai a me na pono kino, me he /.oi lipi ia e kau ana \nalutia 0 ka puai o ke kanaka ; a, aohe e neie kona make ke ole e loaa ka mea nana e pale aku 1 ua koi lipi la, nolaiia ko ke kanaka hoolilo aiia, a hoopiii loa hoi i kona manao mamuii o ke dala i loaa mai ai a hiki ke pa!e aku i ka pilikia i ioohia mai maiuna ona. E like me ke kauaka i lona i ka powa e kahea ana no ke kokua ; a hoopili loa jpi i kona manao mamuli o ka mea nana e kokua, pela ke kanaka i loohia ai i ka nele, e kau inii ana ka manao, a e hoopili loa ana hoi i kona manno mamuli o ke dala, e hele e a loaa ke dala pau ka pilikia. Nolaila, ua akaka no ka puni dala o ke kanaka Hawaii e like me ke ano o ka huaolelo puni dala, wahi au e W. R. K. Nawaiki, " Oia no ka hoolilo ana o ke kanaka : itia iho, a hoopili loa i kona manao mamuii o ke dala." Hookahi a'u mea e pane aku a hooki ae au ; oia kou olelo ana mai, ** Ua hnole ae i ka puni dala o Beritania, Mareka, Farani, &c." Aole au i kakau e olelo ana peia, eia ka*u, " Aole no au e olelo ae oo Mareka a me Farani, &c., aka, no Hawaii nei no ka'u olelo ana." Ke kukulu manaa mai nei oe no kuu hoole ana ; aoie au i heole. Ua maikai kau kukulu manao ana no ka pnni dala o Beritania &c., aka, ua kuhihewa oe i ka hooili mai ua hooie au. Aloha o Hawaii puni dala, D. M. CoLLEGIATE. Ra»n Tuahine Hut, lan. 2, 1966.