Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 4, 27 January 1866 — Page 4

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Makana
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

He Mele.

            Home, Sweet Home.

 

 

1. A auwana wau ma na aina, na kai,

    A ike i lo laila mau mea maikai,

    A noho hananou ma na hale alii,

    Aole he lua o kou home lei ;

      Home, home maikai,

    Aole he loa a kuu home nei.

2. A @i a puni ke ao nui nei,

    Mahea, mahea e loaa mai ai

    Ke kuonoono, ka malu maikai,

    I like ka nani me kuu home nei.

3. Ua olí no au la ma kuu hale manu,

    Ma kahi hoohui no na kiwi o'u,

    Me kuu mau makua, na hoa maikai;

    Auhea ka lua o kuu home nei ?

            Home, home maikai.

    Auhea ka lua o kuu home nei?

4. Ke kau nei maluna o kuu home nei,

    Ka la, ka mahina, ke ao nani e,

    A lele na pua o ku home nei ;

            Home, home maikai,

    A ala na pua o kuu home nei.

5. Ke kahe malie koonei kahawai.

    A ulu na hua ma kuu kihapai,

    A holo a oli na kamalii e ;

    Auhea ka loa o kuu home nei ?

            Home, home maikai,

    Auhea ka lua o kuu home nei ?

6. E mau kuu aloha me kuu pili mai,

    I kuu wahi noho, kuu home maikai,

    A hele mahea e loaa hou ai

    Ka home i like me kuu home nei ?

            Home, home maikai,

    Ka home i like me kuu home nei

7. E pau ana nae kuu home maanei,

    E loaa ka lua a pakela'a,

    Maluna me iesu ke Lii e ola'i,

    Malaila kuu home, kuu home maikai

                                                HAWAII

 

         No na mea Kanu

No ka ulu ana o na mea kanu, he mea mau i ka poe mahini i ka hooikaika ana i ka luhi a me ka wela o ka la, a me ke anu no hoi, he kaumaha i ko lakou manai ke ulu maikai mai na kinapai, a keokeo maikai paha, alaila, olioli ka naau, e ola ana.

O ka hua ka mea kali i koe ahu mahiai a hua mai, momona na huli.  Pau ae la ka luhi, a me ke kaumaha; he oluolu mahope, oie iho la no ka hopena o ka oluolu.

   Eia hoi, ua kanu, ua ulu maikai mai, e hua ana, aka nae hoi, pau e i ka peelua a me ke poko, a me ke kakani, a me ke ahi, ma na aina kula.  Ina hoi nohe peelua a poko paha, a me kekahi poino e ne i koe mahope, aka in a e loaa i ka ilo o ka poino loa no ia, a nui a minamina o ka mahini. a o ka hopena o ia me he pilikia.

    Pela ka põe na lakou i kanu ka pono, a me ke naonao, na lakou no i kanu a ulu, a ehahea maikai na lau, a moona na hua. Oia no ka hookumu ana o na pono, a me ka naauao, o ka piapa lua.  piapa walu, piapa ha; oia no na hua i kanuia, emoole a ulu no; elima mahina wale, o ka hua no ia, wahi a Binamu, ko Hawaii nei makua mua.  " Elima malana wale no he hoike kula ma Honolulu, " emoole maoli ka hua ana: O ka piapa lua. Eala i malanalama ua hiki mai ka malanala.  O ka piapa ha hoi,  E hele oe mai haua hewa hui aku.  Pela aku ka piapa walu.  Kapaia ka piapa lua elua pepa, eha aoao, o ka piapa ha eha pepa; ewalu nae aoao, o ka piapa walu umikumaono aoao, a mahope mai he piapa moo, a ma ia piapa ua kau ia penei; aloo, poo, a pela aku.  Emoole a holo moa ka ike, kai noa o ka ike ia, o ke aiwaiwa aku ka koe o ka ike a mai laila no ka ike o na elemukula e noho mai nei.

    Ua pai ia ka Ui, a me ke kanawai o lehona, Aloha wale ia mau buke, e pono e pai hou ia ka Ui, a ke uwe waimaka nei ka põe oana e hoopaauaau nei ia buke.  Na ia büke i olelo mai, e pule hoi ke kanaka i ke Akua i pono ai.  A o ka ulu nui nui no ia o ka pono, a me ka naauao, o ka huli ia mai Hilo, a Waioli, mai Kau, a Niihau, holo ka papa ka hana a ka uhana Hemolele, louamai ka mikioi piha pu ka aina i nei pono, ua pau ka naaupo, momona na pomaikai, aole no e hiki ke helu ia no ka nui launa ole o ka pono i hanaia e lakou pei ae.

    O ka pomaikai no ia o keia lahui pegana, he pomaikai auanei a kana mai, a ua ko io no ka makemake o ko kakou  Moi aloha kanaka, oia hoi o Kamehameha III Kaleiopapa Kauikeaouli, a me kona mau muli aloha lahui, o ka kanaka pono oia kona kauaka.

    Ke ulu nei no, a ke hua mai nei no.

" Ua mau io no ke ea o ka aina i ka pono. " Aka, komo ka peelua, a me ke poko, ke kakani, a me ke ahi.  ka Alobete liilii, ka mea e ino ai ka mala waiana, a o ke kikania hoi iwaena o ka palaloa, ke mele a Solomona 2 :15.  E hopu aku no makou i na Alobeka liilii, na mea hoi e ino ai ka mala waiana: No ka mea, ua hua mai ka kakou mala waina, pau io ka mala waina i ka Alubeka liilii, bui ka minamina o ka haku  nona ua mala faina nei,  Matatio 13: 25.  I ka wa e hiamoe ai na kanaka, a hele mai la kona enemi, a lulu iho la i ke kikania iloko o ka ma la palaoa, a hoi aku la, pauku 98, i aku la nia ia lakou, na ke kanaka enemi ia mea i hana, pauka 29:30. Ma ia mau pauku, e ike no kakou i ke ahonui o ka Haku nona ka maia palaoa.  E onoono io kakou e na hoa o ka luhi, e hoomaopopo i ke eno o ka Palapala Hemolele, mai waino hemahema, oia no ka mea a ke 'lii wahino o Beritania Nui i olelo ai; o ua Buke nei ke kumu o ka waiwai a me hanohano, a mea ka maluhia o ko'u Aupuni.  He oiaio, he pono kakou e hoolohe, a e malama i ka olelo a ka poe nana kakou i ao mai.  E i mai paha auanei kekahi poe o kakou, "o oe no ke malama." alia, e nana ae kakou i na Baibala nei ma Solomona.  E hoolohe ka mea naauaao a mahu ahua ka ika.  E heluhelu kakou ia buke holook mai mua a hope, a me Halelu a Davida; mai molowa i ka mea a lakou e ao mau mai ai.  E nana no i ka pono io, a me ka naauao io, oia na hua i kanu ia e ka poe nana i kanu, e na kauwa a ka Haku Ieasu Kristo, o na enemi, oia no ka poe e wahakole mai nei.

    Owau iho hoi, me ka hoomanawanui i ka hapai ana i kou hapa pulima maluna o keia kalana, no kuu manao no e oluolu ana no kuu mau hoa o ka ia o ka la, a me na hoa luhi hapauea o ua oihana nei; a me na poe iwi holo o ka naauao.  E aloha auanei.

                                    S. D. M.

   Dekemaha 9, 1865

         Ne Nane Hai.

   52  61   4  13  20  29  36  45

   14   3  62  51  46  35  30  19

   53  60   5  12  21  28  37  44

   11   6  59  54  43  38  27  22

   55  58   7  10  23  26  39  42

    9    8  57  56  41  40  25  24

   50  63   2  15  18  31  34  47

   16   1  64  49  48  33  32  17

Na hua kelu i hoonoho lalani ia mai luna ahiki i lalo, mai kekahi aoao a kekahi aoao, he hana no ia na kekahi haole Amerika i imi ma kona ano naauao.  A penei ka wehewehe ana.

   O na lalani pololei pakahi mai luna a hiki ilalo i hoonoho ia i na hua helu, in a e houlaulu ia, alaila, e hiki aku no kona kuina i ka 260.  A pela no hoi na lalani e ae e moe like ana me ia ano.  O na lalani hoi e moe ana mai kekahi aoao a kekahi aoao i na e huiia na hua helu, alaila, e loaa no ka 260.  A pela no hoi na lalani e ae e moe ana ma ia aoao.

   O ka lalani pio, e pii kapakahi ana iluna, a e iho ana ilalo, oia hoi, ma ka 16 a pii aku i ka 10, a mai ka 23 a iho ilalo i ka 17, in a e houluulu ia, e hiki aku no ka huina i  ka 260.  A o na lalani pio e ae e moe ana me ia ano, ua like wale no ka huina, oia hoi ka 260.

   O ka lalani pio hoi e moe ana mai ke 52 mai iho i ke 54, a mai ke 43 mai pii a hiki i ke 45, in a e houluulu ia na keluhelu, e loaa no ka 260.  A pela no na lalani pio e ae e moe ana ma ia aoao.

    O ka lalani pio e moe ana mai ke 52 a hiki i ke 54, a mai ka 10 mai a hiki 16, he 260 no ka huma ; a pela no na lalani pio e ae ma ia aoao.

    O ka lalani pio kau like mai ke 53 a hiki i ka 4, a mai ka 29 a hiki i ke 44, me ka hui pu mai i na hua helu elua ma na kihi elua maluna, oia hoi 52 a me ke 45, e hiki aku no auanei i ka 260. A pela no ka lalani hua helu malalo oia ano.

    O na hua helu 14 a me 61, ke 36 a me 19 ke huiia me na hua helu malalo oia ano, oia hoi he 47 a me 32, ke 50 a me 1, alaila e loaa no 260.

    Ina e huiia na hua helu o na kihi eha me na hua helu eha mawaena, oia hoi 10, 54, 43 a me 23, e loaa no 260.

    O ka waiwai o keia nioau, o ka holoi i na hua helu i kakau ia e makou ma ke kii, a e kuu iho ma kou ano akamai. me ka nana ole i ka hua helu a makou i hooponopono ai, malia e loli ae ana ka oukou hoonoho ana i na hua helu ma na kowa, a e loaa ana 260.  Mai ke 1 a hiki i 64 na hua helu e kau ai, aole oi aku, aole hoi e emi mai.

         Mai Maikonisia mai.

Rev. L H Kelika:- Aloha oe, a me na hoa hanau a pau ma na Ekalesia Hoole Katolika a pau ma ko Hawaii Pae Aina.

    Ke makemake hou nei au e kamailio pa kakou e o'u mau hoa'loha  i loko o Iesu, no ke ano o na hoahanau a me ka lakou hana, a me hooikaika.  Nolaila, ekolu o kakou mau kumu kamakamailio ma keia mau kolamu iho.

    1. Na hoahanau.  He 45 ka nui o na hoahanau ma keia wahi ekalesia, mai ke komo mua ana iloko o ka malama o Ianuari 4, 1864, a biki i ke komo eha ana iloko o ka la 3 o ka malama o lalai oia makahiki no.  Aka ea, e ua hoa, he elua ano nui iwaena o ua hoahanau o Ehona nei; he poe kupaa kekahi, a he poe kupaa ole kekeahi.  O ka nui o na hoahanau ma ko Iesu aoao o kupaa nei, he 36, a 7 i kapae ia, 2 hoi i make.

    2. Ke na hoahanau hana.  Ikaika na hoahanau i ke ao aku i nalii o lakou ma ka Iesu olelo maikai; aole o lakou maka'u iki ia lakou.  A pela no hoi ka lakou hana i ko lakou mau makamaka ponoi, a me poe e ae. Akamai lakou i ka hoakaka aku imua o na enemi pono Kristiano. ma ka elelo a ke Akua ; a ua huli mai no kekahi poe paakiki ma ka hewa iloko o na wa loihi a Keliiokamalupo i noho hoomalu ai ma na aina o Ralika nei. a eia lakou ke noho nei iloko o na kukuna malamalama o Kristo Iesu. O na luna a`u i koho aku ai e malama i na aha halawai o na aina ekolu i kaawale mai ko`u ahi nei ; he poe koa maikai lakou no ko Gen. Iesu Kristo mau pauli koa kaulana i ke kaua pegana. He mau hoalawehana olu olu loa lakou no`u iloko o na malama o ko`u hooneleia ana mai i ka  hoa misionari ole maanei.

           

            3. Na hooikaika. Mahuahua ua hooikaika  i huli mai ma keia mai malama ae, a he poe  kupono loa kekahi poe o lakou. Ua kokoke  mai ko ka Haku wa e ho-a mai ai ma kona  pa hipa. He mau luahine kekahi poe o na imi, a he mau mea opipio kekahi poe. O  ka Haku wale no kai maopopo ia loko o ko lakou mau naau.

            Mahinahou. He 70 galani aila niu o ka mahinahou, mai ka malama o Novemaba 1864, ahiki i Otakoba 1865 nei. A he mau wahi apana dala kekahi, a me ka moa, pa- hi-aku, moena jaki. Oia na mea a na hau- mana e lawe mai ai e hookupu no ko Iehova Aupuni. Ke hoounaia`ku nei he 644 galani  nila niu, a e loaa aku paha ia ia oe.

           

            No ke kula Sabati. Ke oia mau nei ko makou mau kula Sabaati, ma kela a me keia  Sabati. He nani na hana ka mahalo i hanaia, a i ike ia ma keia aina po- uli. O ka maou hana : He himeni mamua, alaila pule, a pau ka pule ana, hoomaka kaheluhelu buke o na papa akamai ; he uma mau pauku hoopaanaau, a me ehiku pauku Ai-o-ka-la, Ma ka pau ana o ku lakou kula ana, puwalu mai la kela papa akamai, keia papa akamai ia mau pauku a pau loa. O na papa hookuikui a me ka A, he poe hoopaa- naau lakou ma ka pule a ka Haku, a me ke- kahi mau ninau Ui o ke Akua. He mau kane na kumu a na papa kane, a he mau

wahine ka na wahine.

           

            No ke kula. He 310 ka nui o na haumana ma na halekula elima o Ebona nei. He 110 põe hoholo ma ka heluhelu, he 99 poe ano hakuikui ma na hua palua, pa-kolu, pa-ha apela aku. He 54 hoi poe ma ka A. Na palapala kula : Euanelio, Helukakau, Helunaau, Helukaulima, Nihau Baibala, Pa, ko, li a me na ninau pela waha wale aku no. E na hoa e, aole no i makaukau loa ka nui o lakou ma kekahi mau buke, aka, ua aneane iki nae. O kekahi poe nae, imablo no ka ike ma kekahi buke. O ka kakaulima nae ka mea i aneane pau loa na haumana a pau i ka makaukau, a me na kua hoonui no hoi kekahi. O na wa nae e kula ai, mai ka Poakahi a hiki i ka Poalima. Ponei hoi ka mahele ana, no ka mea, elima hoi ka nui o na halekula, e like me ia i hoikeia maluna,ua mahele iz keia mau a kula e like me keia, Poakahi, ma Ebona nei, elua mau halekula e pau ma ia la, oia hoi o Rube a me Jitaken ; Poalua, ma Enekoieon a me Toka; Poakolu, ma Ebona nei ; Poaha, ma Toka, a me Enilok ; Poalima, ma Ebona. Pela  mau ma na hebedoma apau. E holo mau ana au ma na aina i kuawale aku mai ianei aku, ma kela wa kula keia wa kula o ia mau aina, a pela no hoi ma ka la Sabati.

           

            He mau kokua no`u. Ua koho aku no au i kekahi mu haumana mua a`u i mu hope kumu no`u, ekolu ko lake nui, oia no o Enoka Lanalen, Geoki Leboa, a me Solomona Lanuta. He poe makaukau no Jeia ma na mea i ao ia aku ia lakou, a ua kupono hoi ma ke ao ana aku i na haumana, Oluolu wau i kekahi wa no ko lakou kokua maikai ana mai ia`u ma ka hana hoonaauao a he mau kokua pu no hoi no ka hana a ko kakou Haku.

           

            Hoouna aku. Ua hoounaia aku kekahi hoahanau a me kana wahine ma Mile, ma ka malama o Iulai ae nei, me na buke A he iwakalua. Nolaila no nae keia keiki. a ua holo mai nae oia a noho maanei iloko o ka wa kaua o ko lakou aina. (Mile) a oia ke kumu o kona noho ana ma Ebona nei i ka Ekalesia ; o Davida Lanjimwe kona inoa, he kanaka kupono loa ia, aole i lohe ia kona lalau. A oiai, ua makemake oia e hoi aku i kona aina hanau, nolaila, kauoha aku la au iaia, e lilo oia i mea ao aku i na pegana o kona aina hanau, nolaila, aia oia ke ao la i kona aina i keia wa, a keia hoi ana mai nei a Hokuao kona palapala ana ia`u ,me ka i ana mai, "Malu ka la Sabati maanei, uni no ohi na kamalii makemake i ke kula, &e." A ma keia la 27 o Otakoba nei, ke houna nei maua o Mr. Snow ia Mataio Lebron, a me kana wahine ma Namrik, e kokua ia Mr. J. A. Kaelemakule, no ka mea. e holo aku ana o Rev. D. Lapali ma i Jeluij A no ia mea, e na hoa, e oki ko kakou kamailio ana no na mea e pili i ka hana a ka Haku.

Na nea pili laula.

No ko`u ohana. Oluolu no au a me ka`u wahine a me ka maua mau keiki ponoi eha, a me ko maua mau ohua pu. Ma ka po nei ka hanau ana o ka ha o ka maua keiki o Ebona nei, o Davida Mana kona inoa, nolaila, o ka nui o makou a pau ehiku, elua maua na makua, a elima keiki.

 

            Na Alii. Eia aku nei na’lii oonei. ma na aina o lakou ma ka aoao akau aku nei. Ma ka malama o Iune ka make ana o kekahi alli ano kue ia makou a me na haumana.

           

            Kou Kanawai. Ua kau iho nei kakhai keiki Alii i mau Kanawai hoomalu no keia Aupuni. a ua kue ia nae e na haole aia. O Kaibuke II. kona inoa. He alii oluolu keia ia makou na kumu, a me na haole.

           

            Pakele wau. M aka 10 o Maraki ko`u anane ana e pilikia. Ua helo aku no wau ma kuu wahi waa ma ka aina ma ka aoao akuaku o Toka, ka aina a Rev. D. Kapali ma i noho mua ai. Ua pae pono au malaila, a i ka hora 9, ua hoomaka ka`u ao ana malaila ma ia wa koke no, a ua hoopauia ke kula ma ka pau ana paha o ka hora okoa. A ia wa no, holo aku la au i Toka, aoie nae au i ko koke aku malaila, loohia iho la makou e ka ua ikaika loa, a me ka makani nui ikaika aole o kanamai. Ia wa, ua lawe ia aku makou i ka moana lipolipo, a po ia la; a kokoke paha i ka hora 3 o ua po la, pau`e la ka ua a me ka makani, a hoi mai la ma kou ma ka aina nei. He aneane paha he 10 mile ka loa mai ka aina aku nei a hiki i kahi a makou i hoi mai ai. Ekolu ko makou nei nui, ua pololi loa makou, aka, aole nae i poho ko makou mau manaolana ma o Kristo Iesu la, a nana no i hoopakele ma ia makou.

 

                                                                                    No Mr. G. Haina.       

            Elua malama okoa o kona noho pu ana me makou ma Ebna nei. Ua kokua nui loa mai oia ia`u ma ka kula ana, a eia mai oia ke hoi aku la i o oukou la no kona ano maimai. Oluolu loa nae oia maanei. Nolaila hoi, me ia no ko makou aloha nui.

           

            Nolaila,"Eia ke oki, e na hoahanau, aloha oukou; i hemolele oukou, i oluolu hoi, i hookahi ko oukou manao, i noho oukou me ke kuikahi; a o ke Akua nona ke aloha a me ke kuikahi, e noho pu me oukou." A pela iho la auanei e pau ai ko kakou kamakamailio pu ana no na mea o onei. Nolaila, e aloha nui auanei oukou a pau loa. Owau no me ke aloha,

                                                                                                                                                H. AEA.

            Rube,Ebona, Oct. 27 1865                                     

HUNAHUNA HUIKAU.

           

            O ka nui o na auhau o ka mokuaina hookahi o Masekuseku i hookaa ai iloko o ka waihona waiwai o ke Aupuni Amerika, ua like me $28,75,835 i ka makahiki.

           

            Ua haiia mai ke ano helehelena o Sema, oia ke Kapena iho nei o ka moku powa Senadoa, he kanaka poupou, puipui ano makole : me he la i ka nana aku, he 55 makahiki, o kona ihu, he ulaula loa, me he wain ula la.

 

            Ua make nei kekahi wahine kahiko ma Kalaponi, o ka nui o kona mau makahiki, he 107. Nui maoli no hoi.

 

            He 8000 nika ma Wasinetona i kakau inoa ma kwkahi palapala hoopii, e noi ana i ke Aupuni, e haawi mai ia lakou i na pono no ke koho balota ana.

 

            O ka nuepepa kahiko loa ma Amerika, oia kekahi pepa i paiia ma Nuhamesire, he 109 on a mau makahilo, a ke ola nei no.

 

            He 10,00 nika i ao ia i ka heluhelu a me ke kakaulima, mahope o ka pau ana mai nei o ke kaua koloko ma Amerika Hui.

 

            Ua oleloia, aia ma kekahi kulanakauhale o Maine kahi i hanauia he lio keiki ekolu wale no wawae. Ke haliia nei ia nu hou maloko o ke kaa e hoikeikeai`i.

            Aia ma Basetona kekahi luahine he 70 kona mau makahiki, he hiki nae ia ia ke hai paanaau i na Halelu a pau, a me na Olelo Akamai a Solomona.

`           Ma kekahii kulanakauhale o Masekuseka, i ka weheia ana o kekahi pena pulupulu, aia hoi iloko o laila kekahi mau poka pahu kahi i waiho ia ai.

            Hookahi miliona a me ka hapa ka nui o ka poe Irelani e noho ana ma Enelani a me Sekotia; hookahi hapaha o na kanaka a pau o Livapula,  he poe Irelani.

            Ua hoike ae kekahi kanaka kaulana o Amerika i kona hopohopo o hiki aku ka mai ahulau holoholona ma ia aina; a ua ao aku oia i ke Aupuni e hoomakaukau i na mea e pale aku ai i ka mai ahulau.

            Ma na hale puhi aniani ma Sirakusa, he 100 paahana i hoolimalima mau ia, a he 5,000 tona lanahu i hoopau ia ma ka lakou hana i kela makahiki keia makahiki.

            I ka hakaka ana o kekahi mau keiki elua iloko o ke kula kamalii me Kairo, hou aku la kekahi i kona hoa i ka pahi a ma ke loa. He 10 wale no makahiki o keia pepehi kanaka opio!

            O ka nui o ka poe i mai a i eha hoi iloko o na hale mai o ke Aupuni Amerika, ua emi iho malalo o 5,000. Ewalu mahina mamua ae nei, a he 100,000 a keu o lakou.

            O ka Luna Leta iloko o ka Haleleta ma Kolumebia, Misouri, he wahine. He iwakalua kumamahiku makahiki o kona noho ana ma ia oihana. He keu hoi ha keia wahine.

            Ma Perusia, ke hana ia nei ka pauda no loko mai o ka laau.

            O Jenny Lina kela puukani kaulana no kona leo lea i ke mele, ua hele ae oia i Farani e hoolana mai ai.

Ua oleloia  he 25,000 koa e noho ola nei i eha iloko o ka puali koa o ka Potomaka, a hiki ole ia lakou ke imi i ko lakou ola. Na ke Aupuni e malama ia lakou ola. Na ke Aupuni e malama ia lakou i na la i koe o keia noho ana.

Ua make iho nei ma Kanada kekahi keiki liilii. O ke kumu o kona make ana, oia hoi ka moe ana o ka popoki maluna pono o kona waha a paa ka hanu. Aloha ino!

            Ke hooponopono hou ia nei ke kula holo maku manuwa ma Anapoli e Adimarala Pota. He 125 poe pikimana iloko o ka papa komo hou oia kula.

            O ka nui o na alahao e holo ai na kaa mahu ma Iniana, he 2,195 mile; he 71,298,000 dala ka lilo i ka hana ana ia mau alaniu.

            Ua puunaue iho nei kekahi ahahui hoopuka nupepa ma Nu loaka, he 50,000 no ka poe hui.

Ma Irelaui, ua pepehi iho nei kekahi kanaka ui i kona makuakane, ma ka hou ana ia ia me kekahi o mauu.

            Ma ke kulanakauhale o Bosetona, he 1922 hale kuai rama.

            Ua hoike mai o Berikama lana, ke Poo o ka poe Moremona, he kanalima ana keiki e noho ola nei, elua keiki kane a ewalu kaikamahine i make. O ka huina nui o na keiki ponoi a keia kanaka hookahi, he kauaono.

            Ua hoopaiia kekahi kanaka ilikeokeo ma Nasevila, he 300 dala no kona ki-pu ana i ka onohimaka o kekahi nika.

            Ua ae ka Moi Wahine o Enelani, i ka mare ana o ka Haku Alii Wahine Helena, me ka Haku Alii Christian o Holstein.

            Aia ma Ohia, he mau kaikamahine nui elua He 11 makahiki o kekahi, a he 215 paona kona kaumaha! He 10 makahiki o kekahi, a he 200 paona kona kaumaha. Auhea ka like?

            Ua kohoia iho nei o A. H. Francis i lala no ka Aha Kuka Kulanakauhale o Vikoria ma Vanekoua. He kanaka ilieleele oia, a in a oia ma na mokuaina Hema o Amerika Hui iloko o na makahiki elima i hala ae nei, ua kupono kona kumukuai i ka 2,500 dala ma ke kudala ana.

 

Kokua mahinahou o kawaiahao no ka malama o Ianuali 1866.

Honolulu                     - - - - $52 87

Puiwa                          - - - -     1 00

Maemae                       - - - -     2 37

Kunawai                      - - - -     1 50

Kalihi                          - - - -      0 00

Kapalama                    - - - -      1 37

Pauoa                          - - - -      5 75

Kaakopua                    - - - -         50

Maunakiekie               - - - -      2 75

Makiki                        - - - -      9 25

Manoa                        - - - -    19 37

Kamoiliili                 - - - -    24 00

Waikiki-kai                 - - - -      8 37

Palolo                         - - - -      6 37

Hale Mai                    - - - -      1 62

Kula Sabati o Kawaialiao  -     2 50

Huina

Haina o na ninau hiapo a J. Iseraela.

            Eia ka haina: 235 kapuai, me 5, iniha a oi iki ka loa o ke aho. Hooiaio ana, o ka loa mai a‘u aku a ia oe he 25 kapuai, mai a oe a luna o ka lupe 225 kapuai, ua emi iho ia 200 kapuai mai a oe ae a i ka lupe, ka loa mai a‘u aku a ia oe; he kumu kuea mai a‘u a ia oe 3, a mai a oe a ka lupe he 15, he umi ke kumu kuea ka emi ana o ka aoao o lalo i ka aoao kupono, o ka huina kuea o na aoao pokole he 51,250, ka loa pololei mai au a i ka lupe, he 226,38 kapuai, he 25/26 ia o ke aho, a no ka mea paha, he wahi alu olo ko ke aho, nolaila, e puunaue ka 25 a hoonui ae me 26, loaa ka haina maluna.

 He ku ewaewa no ka ninau i ko‘u manao, aole no i kupono loa, pela a‘u i nahili ai mamua. I ko‘u manao, in a no e hoopuka mai ka mea nana keia ninau i ka haina pono iaia, e puka pu mai no me ka hoopaapaa e hoole ia‘i. No ka mea, elua ano o na ninau helu, he ninau waiwai, a he ninau lalau.

            Ua noi ia mai au no ka hana o ka ninau elua, aka, he makehewa ia‘u ke hookuu aku, aole ia o kona makemake i kinohi, aka hoi, in a ua hoopuka ia i kela ninau me ka loaa mua ole iaia o ka hana, e pono no e hoakaka mai. Me ka mahalo.

J. H. Kaakua.

Kauauia, Waialua, Ianuari 6, 1866.

I Ka mea nana e hoopuka nei ka moolelo o Pikoiakaalala

            Ma na hua e kau ae la maluna, ma ke poo o keia kukulu manao ana, malaila i kono ia mai ai na koii a me na iini holookoa o ko‘u puuwai, e waiho akea ne, i ike iho ia a me lakou nei ae, a me lakou la aku hoi. He makemake ka mea nona ka inoa malalo iho, e hai mai ka mea nana e hoopuka nei ka moolelo o Pikoiakaalala, ka keikiakamai i ka pana iole; e hoopuka ia nei ma ka Nupepa Kuokoa. Owai ka inoa o ka pua a me ke kikoo a Pikoiakaalala? malaila au i hookuku iho ai a hoonana, a hoouiui mao a maanei, a na na ae i ka pua kaulana a ia keiki kaulana o ka wa kahiko, (Pua-ue,) a pela aku, aole oia wale no, o na laau kekahi o ia wa. Nau e kaupaona a ike oe i ka nui e hai ae oe i kona kaumaha, a mama hoi. Ua oki au malaila. Me ka mahalo.

S. Napahukapu.

Kapalama, Ianuari IG, A. D. 1865

 

LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE.
Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO
NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
 A DR. JAYNE.

HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine,a me na mea like.

Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la ahiahi. E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku,ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

Aole a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai

KUNU, NAHU, a me ke ANU,

a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia.

HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne. Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka

Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE
 MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI.
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
MAI KUNA,
MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai

PUHA.
ALAALA,
KAOKAO, PUUPUU, PEHU,
KUNAKUNA, Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana
LAAU HOOMAEMAE KOKO.
88-1y.