Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 5, 3 February 1866 — He Moolelo no Europa. [ARTICLE]

He Moolelo no Europa.

No KK KAI'A AX\ O HKURNK MK PeRKSIA. Eiima paha keneturia mainua aku o cra Kn.Minno. kaua aku U o Dariu ke Aliio Prresia ia Helene. A pio iho la o i na moku manuwa eono hanen o Peiwia, me m koa 500,000. Ua hoopuehu aku la* kou i keia puaii koa, i km puali ktv», e kur mni ana ia Inkou, koe na« ka poe Atcnai hr 10,000. A i k& Innakila ana o Dariu maluna o Helene, hoouna pu aku la oia m« kona poe ko* i oa |H?haku mahala he nui. Me kona i ana e kahiia i mau kia hoomanao no ka lanakila. A kauoha ae la no hoi oia i kona mau luna koa, e lawe me ka hoopaahau ana i ka poe Atenai i Percsia. 0 Militiade oia ka luna koa o ka poe Atenai. Alakni oia i kona mau wahi koa uuku e kue aku i ka puali ko;i ikaika o Peresia, a kaua aku la oia i ko Peresia ma Marato> na, he wahi kulanakauhale uuku keia ma kahakai, he 15 mile ma ka hikina aku o Atenai. 1 ka wa i kaua ni na kanaka o ka aina, aia hoi na eiemakule, na wahine a me na ka» malii e no! v j»«»vme ka weliwoli ma Atcnai, No ka mea, ina e p'io o Miiitiade, he oiaio r.o e alualu ana ko Perem i kona mau koa iloko o ke kulanakouhale, a e puhi aku ia lakou a lilo i lehu. ma kahi kuai mea ai o ke kulanakauhale, ua hele a oki loa i ke koko, no ka mea, ua hefe oia a paapu i ua eha o ke kuua ana, i holomulu hoi oia e hai i ka lono o ke kaua ana. I ka ike ana aku o ko ke kuinnakauhale i ua koa !a, makau iho la lukou no ka lanakila o ko Peresia mnluna o lakou. Poai ia ae la ua koa nei n puoi e na naka, me ka ninau ikaika ana inin no Militiade, a me kona poe koa. Kalele iho la ua koa nei maluna o kana iAe, me ka manao • hai mai i na mea o ke kaua. aole nae • hiki koke ke hai aku ua'hele a nawaliwali. A hooiknika ae la oia e hai aku me kona ikaika a pan; penei. " E hauoli e na kupa o ka aina ! No ko kakou aoao ka lanakila!** A pau no ia mau huaolelo, o ka haule iho la no ia ilalo a make loa. | Hoowahawaha nae ka poe Atenai ia Mi* litiade. O na kauoha a Mi|itiade,J man makana no kona hoopakele ana i ka noho kauwa ana malalo o Perecia, oia hoi na lei | lau oliwa, (he hoailona hoohanonano ia i ko j Helene,) aole nae i ae na kanaka e haawi i hooknhi lei, a mnhope mai hoahewa ta oia no kekahi wahi mea uuku wale no, • uku i 50 talena da!a, a no ka waiwai ole ana e uku ai, nolaila ua hoopaahao kino ia oia ilo* ko o ka halepaahao. A niahope mai o ke | kaoa o Maratona, kipakuia ko Pere»ia mai ! Helene aku, a make nohoi o Dario, ieia e | hoomakaukaa hou ana ia Helene. O Kere* | ke hoi ke keiki a Dario, nana i hooulu hoo ī ke kaua, e like me ka mea i oleloia maloko 0 ka moolelo o Peresta, i hoopio ia ai e He- ( lene. e na kanaka elua miiiona, a me ka po« ■ ino ana o Keleke malaila. j No ATI!tAt. j Mahope iho o ke leaoa o Pereaia, aia hoi | o Kimona, Antide, Penkela, ho poe pookek | no ka aina. A iilo ia Penkela ka hoopono* | pono ana i ke aupuni, a oiai i kona wa, aole 1 loohia hoa ia o Ateoai e ka piliLia. Hoonaniia ke kulanakauhale me na hana maikai he nui, oia hoi ka naauao, ka haku mele, a me na hana kinohinohi, e like la me na luakini, oa kii i kalai ia. a rae oa kii peoa. Aka nae hoi, aole oluolu pono ko Alenai poe ia Penkela. No KA IUI iHCUC. Ma I» hapa hope o kona wa i noho hoo* ponopono ai i ke aopeioi, puka ae la he mai ahulau weliweh lot ina Alenai. A nui M» la ka poe i baulebia iloko o ka nawaliwali a oie ka make, ku ka puo o kf poe make, kau iho kahi maiana o kahi, % peia aku. A o Peflfela hoi kahi i loohia i keia mai ahulao. laia e moe ana ma ke kae o ka make, hoooani aku ia kona mau makamaka iv ia, oo kan* mao hana maikt»i i ha*« a i A eia kana i paoe ae; - O ko'u nani nui f o |* lilo ole o ka'o mau hana i roea e kanikaa k ai kelnhi kaoiaaina o Ateoai." Kaua Hou. Eloa makahiki mainua aku o ka inake

o Pcrikf»}a. a3u hou k* kaua mnwaena o Aienai, a me Seps»rrt«. O oa okma n;riß rui kria o a ua rrokn«h«na !a r -s ly-'>;rihi i kekahi no ko iaui nui iho. A uhi .v h* kaua ma Peiopon*so, a o b* loihi oīS ►tj.i 29 makahiiii. ia w», ike ia > o ii o Aleicibiade iwaena o ka poe At*Dt», knnki ino ikaika o ka man«o uiamua o k'-k-uhi poe eae o Atenai. Ca nai ka maUrr,ak>? o n* kanaka iaia i leihi a kn» :«ja ln rrj?in!i :jur hiki ofe ke befu ia. He {-nnako puni hanohano me k«»ia. i\ «n kumu o ka haonaele ana ma i*ora w:«hi pono», a m*\ oa wahi eae o He- !» n?. fHwa i p'J ai oka makemake nui 0 kai'.nka iaia, hoi ob a noho nia kekahi wahi kuh;iakauhaie uuku ma Penigb, ma (* )ku, kekahi wahin , - > o Timancder:i Ur-,:; Inon. A o k?k*hi o kona poe enemi, iioouna n<J lakoa i k«.'kahi poe e pcf>ehi iaia. Ao ua p<v» nri i hoounn ii e pep<'hi ia Aiekihiail?, a puhi l ikou i k:i haie i noho ai o Aiekibia« • j>'ika akii ia o Akksbi'xie iwaho ine ?- \ uia kona iima, e hakaka pu me ka p«x ilī ia mai e jvfK.hi iaia. Aka k') nv:;:no aku ia ua poe powa la. a pahu jiiai ia iai<r.n i na ihe a iakou ia AU>kibiade, a i ii'a 'nuki» ann, haaieie iho ia lakou i kona kii;o n:.»ke. a pau nui aku la i:\kou i ka hoio, a o ka tm :i nana ī kanu i kona kino mnke o T:t! ■•nn< k df ra. iinohaulohin ia iho ia na poino he nui Ki iiumi o ko Atenai a pau, e ke kaua o Pe<,p<M .so. Lanakiia oe ia ko Separeta n»aiuua o Aieiiai, a pnu i ke puhi ia ke kuiana* kauiiai»' i ke ahi, a oiai e hoomau in nnn kela iuiun ino, kauoha ne la ka poe i Innakila, •' iholm »a knhi uiau ieo meie maikai. A liio iho ia ka poe o Aienai maiaio o ke 'iUpiiui o na iunnkoa iie kanakolu o Separel'a kapaia keia poe o ka poe koa he Innakoiu o At**nai; a ua noho aupuni iukou 1 iu» inakahiki ekoiu. A pau lakou, lilo iho !a o T.-rokobuio i niea nana e hoihoi hou i ka nuhi» kuikawa ana o'ko Alenai poe* A o ua poe nei iie kanakoiu, kipakuia iakou; a iu» uu'a inau i ko ka poe o ia \va, ka mnk.ina una i na iei lau oliwa i ka inea i inakemaki'ia e na kanaka, lie lioaiiona hoi ia no ka haohnnoimno ia. A pomaiuai hou iho la ko Atenai. n iioi iiou moi la kona aununi inua i ka makohiki 40-*~- t *imiM o ka C i ortv Kristinno. Ka hoomaka ana o ke kai'a o Trbf.sa. Anle no hoi i loihi ka mannwa mahope mni n ka hoi hou ana o ke nunnni mn** n Alonai iaia iho; iilo iho la o Tehesa i kulanakauhale knulnna loa ma Helene. Oia hoi ke kulauukauhaie kau kannwai o ke aupuni o Hioiia. Penei ke kumu o ke knua nna o TelH'sa me ko Separeta, Inwe waie oia ia Kaiiamea, he wahi ia ua iilo ia Tebesa. Nolaiia, nouoi aku ia ka poe Tebesa, me ka i nna e hoihoi mai ia wahi; aka, hooie ka poo $cp»ren, me ko lakou hoonoho ana i ka poe koi kini, mehela no lakou pouoi ia wahi, Aia hoi keknhi knnaka koa o Tebesa, o Pelopieia kona inoa.nana i hooikaika ka hoiin>i hou nna la wnhi i kailiia oko Sebareta. Hoomakaukau iho la oia a me kona mau hoalaun-i t im pale kaua,a haweie ae h no h'oi ī ku lakou mau pnhi knua mn ko iakou mnu pohiikn ; a paa na oahu kaua o lakou, k.uuo 'iiu lakou i ua iole wahine inawaho >bn ona aaiiu kaua o iakou, Ma keia hana ana i ae ia ai ua |K>e keiki opiopio nei e komo iloko o Kiuiamea. No SE KOMO ANA ILOKO 0 KADAMEA. Aia hoi ua*lii,>ia kaukau aiii, a me na iuna nui o ke Aupuni e hoonnnea ana ma ka lakou pipa ahaaina maikai. A o Akia, oia hoi ka alihikuua nui o Separeta, e noho ana no oia ina ke poo o ka papaaina. P«u iakou n pau me kona poe inaka:n,.ka i ka hnuoli i k-a ahaaina a lakou. A kom«» »na ua poe keiki nei he umikumainuiua >!oko o ke keena nhaaina me na ioie w»hine. a me he waliiue 10 ia no ke ano i ka ioko ike aku. A m.i ia wa e hauoii nui aua ko SojKirvta, wehe ae la ua poe keiki ne: i ko inkou mnu uahu wahme, a ku iho la iakou iuo na lako kau.i. Oka maiamaiama o na kukui o ka ahaaina, ua ieie mai u pa i na paiekaua o iakou nei, a nui ae ia ke oiinoiino, ava hoi iakou nei me na pahikiua nuv ko lakou mau iuna. A luku aku ia iakou nei ika poe ahaaina . o 'Sepatvta, Ao ka pihehioi nui oko Separeta ka mea e keakea ana i ko lakou pakeie ana. A nui wnie ku poe i make e mamua o> ka eu aua ae mai ka papaaina ae. Pela i 'wa hou ai i ko Tebcsa ia wahi. iwie uo i emo, o ka hoomakaukau hou no »a o S* i pareta e kaua nte Tebesa. He kmikmi waie ,na okaim e au o Helene i ko* kua ia Sejmreta ma ke kaua aua ia Teb<»sa. I ka m m aku, ua pio no o Tebesa. Aka, ua !oaa hou no i ko Tebesa kekahi alihikaua akamai ma ke kaua ana, o Epaminmia kona iooa. Kaua oia iko §np*reta me «a k<«i eouo tnusuu, « pio na koa !ie iwakaluakumalima t«U5Aui o S<paiett malaio o KeieomoWtora ko lakou aiii. O kahi li«i i kaua ai, sia lio mt Luketera (Leuctra). A iaiuikila ko Tebeso, pepehiia iho U ke alii o Sep»reta. a me na kanaka pu oua he iwakiiuakomamaiima hanen.