Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 5, 3 February 1866 — E nana i keia. [ARTICLE]

E nana i keia.

4t Ke mau eiei no ke kaua lahui ma Nu Zt!ani, ke kaua nei ka ih-ke<.keo me ka lii-ulaula. Aoie i eini ka ikaika o keia kaua ana, e iike me ke ano inau ma na wafit a pau t hookui ai ka iii-keokeo me ka iii-ufauia, {>tia ma ia aina i keia vva. He |)oc ikuika ko Nu Ziiani. he |»oe uaauao, a akamai no iioi i ke kaua : no lakou no ka aina, aka, aoie o iakou p<»e makamaka iwaena o na lehuiehu haoie e noho l(i ma ko lakou ama. Aia ma £neiani kekalii Aha i kapaiu ka " Ahahui kokua ina Lahui kaiiinaina. ' Ua paiapiia aku na iuna nui o ua Aiiaiiui iu i na kamaaina o Nu Ziinni, me ke ao alvu ia iakou, noiie make kuai i na aina<a iiio i na haoie. Ua iiuhu ioa ka nuj epa Loneion Times i keia paiapaia ana o ua poe iuua nei i Nu Ztlaiu, a ke nleio uei ia, aoiie iie kuleaua o ii i kamaaina a na ituoie e nana'ku ai. Ke i nei ia pepa, he pono no ka iiao \vaJe ana o na iii-keokeo i na pono o ku ;\u Z:lani poe kanaka maoii, i mea e pono ai ka lakou kalepa ana me na iiami nnauao a iakou. Oka manao nui no la iioko o Eneiani, u ke manao nti nuikou e hoopio ia ana keia laiiuikanaka maikai o ka Poikipika

Ua iuwe ia im uiauao maluna no ioko ae o keknhi nupepu Enelani. Alolm ino na kumaaina o .\u Z'Juni! Ma na hana kino, ma ke ano o kn noho ana, n ma ku oieio, u.i uiio like ka iaiini o Nu Ziiani me kona iioiiianau ka Inhui Hawaii. He keiki ia iahui no ka oliana hookaiii me ka poe Samoa, Bolapoiu, Nuuliiwa a me nu Muwuii. He mea' ku nuo ika mahaluia ke ano koa a me ka ikaika o ko i\u Ziiani i ke kuua auu mu na koa o Pelekane. Ke i nei o i\u Zilani lua au e muke, alaila, e make uu me knu ulo imua o ka enemi a me na iuko kaua ma ko'u Imia," 1 ka nauu'ku, e pio ana ia iahui i na koa oke Aupum Peiekane. Aia no nae ma Euelani kek'aln pue \ kue ikuika i keia liana u ko laila Aupuni.

Ke noi nei nmkou i ko mnkou poē makamnka lioluhelu pepn e noouoo pono i ke iino o ka noho nna o na lahui o Poliinesiu i keia \va, na lahui o i\u Zilnn», Piki, Samoa, Toneg.i, Bolapol;i, a me ka lahui Ilawaii. A e hoomaopopo iho i keia, n»a nu wahi a pau o Polunesia, he mea ole kn pono o na ulii o ka niua, koe walenoke Aupuui Huwaii. Mnv-uei ua wehe ae ka ilikeokeo i kona papale imua'o ke alo ona alii. Aole pela nia na lahui e o PolūnesiH, mn ia mnu lahui, ua keehi ia na u)ii, a ua anai ia'ku na maknainaua me he opala lu. Ma keia aina. kahi i komo ai na kumii Amenko mai|iua o na misionnri o na aina e, kahi i noho nui ai na haole knlepU'Amerikn me ka poe mahiai no Amerika, naannei kahi i hoopaa loa'i na pono o im kamaaina, maanei kahi i mahalo ia,a hoohanoiiauo ia na alii kupa o ka aina u ka poe ili-kookeo ; e hke mu ka imikou i hai iho nei, mn Hawaii, ua wehe ae ka ili keokeoi kona papale imua oke ulo ona alii oka aiua. Aka, maloko o n;\ lahui e. ae o Polunesia, kahi i komoia e ua misionari o Europa me nr. huole Europa e ne, ma ia mnu aina ua lilo ka pono o na kamaaina i mea ole, ua hoowahawnha ia na alii, a e hke hoi me ka ka London Tinus e olelo nei, - Aohe 0 lakou pouo a ka ili-keokeo e uana aku ai. M Un hnlawai no o Hawaii me na pilikia nui iloko o un wa i hala, a ua aneane ili a naha ko kakou moku Aupuni; pela i ka makahiki 1839, n pela no hoi i ka makahiki .1843. Aka, ina ka lokoniaikai o ka Makun, uu hmipakele in ke Aupum a Inki i keia la t ke kupaa nei oia ma kona ano llawaii. Eia puha kekahi muu mea 1 kokua t ke kuookou au» o ko kakou Aupuni: I. Ua hoopaa ia ke Aupuni mn ka lima o na kamaaiun, na lakou e hoopono* pono. A ijca hookoino ana oiai o nn I»aole e lawel«we ma na mea o ke Aupuui, ua hōohiki ia lakou i poe Hawaii. Eia kekahi,» ka wa i hoihoi m'i na auia mai ke ano o ku noho anaiiahiko a i k« auo hou, ua hoawi m \ kela a i keia o na makaaioana a pau kona aina, aua)ilo kela kanaka keia kanaka i ona no kona \vahi iho, A ua haawi ia noi kela a ine keia he wahi kuleana iki iloko o ke kau ana i na Kanawai. 3. A eta hou no, ua ae oluolu ia na maUhini e noho maanei e kalepa » e mahiai © like me na kaitttama. Oke kukulu nui ia ana o na kuW, a me ka hoolaha nui ia o ka ike imam o ka lehulehu kekahi mea i paa ai ka pono o iw kaMka Hawiii. .

M uuol» o keia mau mea i h(nWi^. ke i nei makou. he makeiiewa f a i»e naaujx) maoii ka itor>bha ana a Ka B:l.opA o Oxford me ni Bihopa e ae i ke inr> o ka iahui Ha*.vaīi. a i ke poho o ka hana a na kumu Ainenkn ma keia pae aina. Oke kunkoa ana o ke Aupuui Hawaii a hiki i keia la. oia kekahi hua o i«a hana a na kumu inua o keia aina. Pono anei i keia poe Enehni ke olelo pela, oiai ke lukuia nei ko Mu Ziiani poe kamaaina e na koa Eneiani ? Poho ka iiana ona kumu ea ? O ka makepnno anei ia, aia a iike uie ka lahui Xu Ztiani ka anai ia, a oie ioa .* u Paumi kp ino o Piawau i ko ka noho ana peg-'ina," ea ? Oka niaikai unei ia, aia a hao wale ia ka |>ono o na alii. Sa\ve ia ke ea o ka aina, hoopio ia ka iahu», a ki pu ia kamaaina e im koa Enela.ii ? Oia anei kn maikai ? Heie ma kalii e. OQT" Ua hein.ihema loa ka pane ana a ke Au OA'oa i ko niakou mnnao pepa o kela puie. Ke oleio nei īa '* na kupono oie na koho baiota ;ma o ke au i hala no ka papulua ana a papakolu ana o kekahi poe," a pela'ku. .Aole auei i liev*a na I.una nana e nana i ke koho ma in mea ? Ahe pono nnei ke hoopai ia ka iiaia o na Luna nanu haiola mainna o ka poe koho? Ke manao nei makou lie knkaikahi 1 <>a ka poe i iiuna upiki pela ma ke koiio h.iloia nna i nn kau i l:ula.

Ke nmnao nei ke Au Okoa, no ka hemaliema nna o kn ieinilehu ma ke koim balota, noiai'a aole lie pono ke ae in lakou e kniin, o iiana i.emniiema aua*lici ; no ka ike oie o ihi mea a pau i ke ano o ke koiio balota ana, noiaila e pale loa'kn ia pono mai o hikou nku. He naauao anei ia ? Pela anei ko kakou hana ana ma na mea e ae? A ike oe ikn iiemahema o kau keiki ma ka heiuheie nm ke kaknu lima, papa loa anei oe iaia aoie e heiuheiu aoie e kakau ? īna peia, e m;iu ammei kn naaupo oia keikj. Ma i;i inen ua like ke Au Okoa me ke kanaka i hooiiiki no kaiui poe keiki, aoie lakou e knino i ka wa, aia a ike i ke aut O ka lioao pinepine ana k;t mea e ike ai.

Ke i nei ke Au Okoa, '* Ua j)ani ia ka puka i ka ililiune, iopa, paiauaieio \vaie iiio no." E nana iki kakou ika iu»i o ia poe •' iliiiune. iopa, paiaualeio waie iho no," Ma ko knkou nupi*vfr nei iie uniikumamaiiiku tnusani a 'liou na kane i ku i k.i auliau ia ; hsokahi tausani a keu, nole paiia i hiki i tiusani ; o ka poe iae ia e koiio balota, Lawe ue ia tnus.ini hookahi o ka poe i ae ia e koho bn!ota no loknne.o ka iimikumnmaliiV ku tausani o na kane i auiiau ia, a koe mai lie umikumnmiono tausnni kane i hoopaa ia ko iakou wnha ma ke koiui baiota* ana, he p(»e iopa, palaualeio waie iiio no " iakon, wahi n ke Au Okoa. Lmikumamaono tausani 'poe lopa, palaualelo waleiho no" ma ko kakou nei Aupuni, ina he oiaio ka weiieweiie ann n ke Au Okoa! Ke iiooie paa ioa nei nei makou i keia, uoie iou pei:i. A«>le pom» i kela pepu ke iiooiiilaiiila i ka lehuiehu o na kamaainu Hawaii, i kaiana u he umikum.miaouo tausun poe iopa, palauaielo waie ilio no" ma ko kakou nei aina. Aole ia o ka oiaio. Ua hoike maUui i ko makou mnmio no keia mea, n he mea makehewa pnha ke kamaiiio hou nna no keia kuniumanao. noie i like ko kakou noonoo unn no keia mea. Aoie no hoi he *nea hou ka iike ole aim ona manao o kanaka. E ake nui ana mnkou, aoie e hoi iio[>e o Hnwaii. Aole oia e liio ia hai; aka,igpopkumu paa loa i i ke Aupuni a me kn Noho Alii, ka pono o nn aiii a kakou, me r.a makaainana, maluna o ka p ihaku naue ole o ka Oiaio a me ka Pono.