Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 6, 10 February 1866 — Page 2

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Ku‘uipo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

nei. hooniapopo iho laua i ke ano o ua laua nei. he 12 kapuai ke anapuni o kona kumu, he 18 kapuai ke kiekie. he puha ma ka aoao maluna. ua helelei ka ili in a ka aoao e ike ia aku ana e ka poe makaikai, i kapaia hoi ke hauula keokeo, eleele, omaomao, olenalena. ua maloo ke kumu a me na lala, a he limu hoi ka mea e ulu ana iluna o ua iaau nei; a maluna ponoi ane he lehua e ulu ana ua kolo ke aa. ia manawa koke no, o ke oki iho la no ia o ua mau keiki Pelekane nei i ua kumu laau moo nei wahi a Kauaana hoopooIpuni, a hina iho la, alaila lawe mai la laua ekolu apana o ua laau la, a eia no ua mau apana nei ke malamaia nei. Ma ka hoao ana iho nae e honi, he mea opilopilo, no ka wai paha o loko o ka laau. Eia no hoi ia'u kekahi apana i mea hoikeike i ka lehulehu, a me ka poe i puni i ka poe o Kahuailanawai. mamuli o ke alakai hewa ana a Kunana, a ua nui ka poe malihini i hei i hana upana ma-kolu. Nolaila, ke kau leo Niihau, mai noho a puni i ka poe o Kahuailanawai. Me ka mahalo nui.

R.P Kanealii.

Heeia, Koolaupoko, Ian. 31, 1866

 

No ka "Ahahui Kalepa."

Ua nui a ua lehulehu loa nu Ahahui o keia ano o kukulu ia mai nei ma-o a maanei o ko kakou aupuni. Aka, in a he hana hou ia, aole anei he pono ke noonoo nui ia ua hana la mamua ae o ke kukulu ana i ka Ahahui, a i na Ahahui paha o ia ano. Ina aole e hana ia ua hana la me ka noonoo o ka mea, a o na mea paha e komo ana iloko o na Ahahui o ia ano; alaila, e like ana ka huina loaa me ke kanaka i kukulu  hale, o ke kukulu e i ka hale kana mea i makemake nui ai; Aole hoi o ka noonoo pono i na lako e paa ai ka hale, a i ke kukulu ana, aole e nele kona hakahaka; a paa ole iho la ua hale la, a kuhikuaka; a paa ole iho la no ke kamana ka hewa i ke oki wale i ka papa, a pela aku.

            E na makamaka a me na hoaloha i komo iloko o na Ahahui Kalepa; a e komo aku ana paha ana keia hope aku; e maliu a nana mai. i kaualo aku a'u a ko oukou hoa aloha nei. E olelo ana ae ia oukou e like me ka mea hiki ia'u no nei hana he Ahahui imi waiwai. Owau no q. ka @ nona ka inoa malalo e kamilio nei kekahi i komo iloko o kekahi mau Ahahui i manao ia e na lala o ia mau aha, e waiwai ana makou. I ka A. D. 1801, komo au i ka Ahahui wili ko ma lahaina, i kapaia, "Lahaina Sugar Compny;" he kanaono kala ko'u kuleana iloko o ia aha, oia hoi Ekolu kea, he iwakalua dala o ke kea hookahi, e like me ke Kumu Kanawai o na aha la.

            A mahope mai, ua lohe koke ia ke olelo a ma Luna o ia aha; e olelo ana, " e poho ana ka poe hui, " no ia lohe ana i ke poho, nolaila, ua huni aku au i ko'u mau kea, no na dala he kanakolu, ua poho aku he kanakolu dala o ke kumupaa, a ua kuni no kekahi mau hoa e ae i ko lakou mau kea me ia ano poho like. A o kekahi mau hoa e ae o ua aha la i kuni ole i ko lakou mau kea a hiki i keia la, aole kekahi keneta hookahi i loaa ia lakou.

            I ka A. D. 1861. Ua hoohui hou makou ia makou iho iloko o kekahi Ahahui kalepa; i kapaia, "Lahainaluna Company." He kanalima a keu ae ka nui o na lala o ia ahu, mea iloko o ka waihona e like hoi me kona Kumu Kanawai, aka, mai kela makahiki 1861 mai, a hiki i keia la a'u e kamailio nei no nei mea he Ahahui Kalepa, heaha ka pomaikai o na hoa o ia aha,? ke hai oiaio aku nei au ia oukou, aole kekahi keneta hookahi i hookomo i ma ka nakeke o na hou o ia aha.

            Pela hoi: ua hoomanao au i na olelo a C.C. Haraki iloko o ka hale o ka poe i kohoia; ma ka Ahaolelo o ka A. D 1862. Oia hoi ka Lunamakaainana o Hamakua iloko o ia kau. I ka manawa a ka Hale i noonoo ai no ka pono i ke Aupuni ke malama ia Kilauea. A oiai, ua ike ka hale ia manawa, i ka nui loa o ka lilo o ke Aupuni ma kona hapa iloko o ke Kilauea. Ku mai o C.C Haraki o hoike mai no ka nui loa e ka lilo a me ka poho o ke Aupuni no ia moku mahu. A olelo iho la oia penei; " Owan no kekahi i koino iloko o ka hui ia Kilauea e ($3,000!) a;u i komo iloko o ia moku, aka, aohe wahi keneta hookahi i hookomoia kamaka, e lawe oukou i

            No keia mea, ua kaohi mai ka Nupepa "Kuokoa" ia kakou e akahele. ke komo iloko o na Ahahui Kalepa i kukulu ia mao a maanei. He pono loa keia keakea ana a papa. No ka mea, he poe malihini kakou i keia hana; a he poe kamaaina lkou la. --Peahea ka makapo ke alakai i ka makapo. aole anei haule i ka lua hookahi ! Nolaila, o na mauao pepa a ke "kuokoa" i kamailio ai ao keia mea mamua aku nei, i pane mai ai o G. W. J. Kuaana ma ka nupepa "Ke Au Okoa," o ka la 8 o Ianuari; ua ku i ka oiaio kua ao ana, pela hoi na olelo a Punihana i ike ia ma ka Helu 3 Bake V, o ke Kuokoa, he mau olelo oiaio kela, he pono ka malama noi ia.

            Nolaila, eia ka pono ia oukou e na ma kamaka, e lawe oukou i ko hai ike a me ka ha akamai; i kumu ao ia oukou iho, ma ka hele ana i keia alanui naele, a kua hewahe wa hoi, i paapu i na lua meki, a piha hoi ka uluhe. Ua pau ka olelo wehewehe a he akaka a Kiilau. O ka oukou wale no koe. Me ke aloha no nae.

M.K

 

Ka Napepa Kuokoa.

Honolulu, Feberuari 10, 1866.

            Ua lohe wale mai makou i ka haawi ia o na pule i pai ia i na kumukula o keia apana i rula no ka pule ana iloko o na kula. O na pule paha ia i hoomakaukau ia e ka Bihopa Enelani, aole nae makou i ike, oiai aole makou i halawai me kekahi kope o ia palapala pule. Ke manao nei makou he hana kuhihewa keia a ka Papa Hoonaauau, aole hoi ia he mea e mahaloia mai ai ka Papa. I ka nana ku, he ano hoopilimeaai mamuli o kekahi aoao hoomana.

            Ina o makou kekahi o na kumu o keia apana, oiai alole makou e hoole a hoino i ka palapala pule a ka Papa Hoonaauao, aole no hoi makou e ae i ka lawe ana ia pule i rula paa no ka pule ana. He hiki no i na kuinu a me na mea a pau e pule i ke Akua e like me ko lakou makemake. Aole no hoi he pono i ka Papa Hoonaauao, nole hoi i kekahi Papa e ae, ke hoolilo ia lakou iho i kumu ao no nei mea he pule.

            Ma keia mea, ua keakea ka Papa Hoonaauao i ka pono hoomana o na kanaka, ke ole makou i lohe hewa. Aole he wahi lihi kuleana iki ko ka Papa i ka hooponopono ana i na oihana hoomana ma ke kau ana i na rula no ka pule, a ma ka olelo ana i na kumu penei oukou e pule ai, a penei. He lana ko makou manao e ike ana ko kakou Papa Hoonaauao i ka oiaio o keia a makou e olelo nei.

 

Hunahuna Mea Hou O Hawaii Nei.

            He ma Wili Ko Hou.--Ua lono lauahea wale mai makou, e kukuloia ana he mau wili ko hou ma Oahu nei, hookahi ma Waianae, a hookahi ma Waialua.

 

Kaikoo Ma Waianae Oahu.--"Ua nui loa ka nalu i keia mau la, a ua hoopau ia na wahi paa mamua, aka, i keia manawa ua ano malie iki hui." A. Kaoliko.

 

Na Mea Makaloia:-- Ua kipa mai nei ma ko makou keena hana o L. Kaapa, ka Lunamakaainana o ka ua kanilehua, a me H. J. Wuna, ka Lunamakaainana o ka ua hlinoe.

 

Weliweli Maoli Ka Hoi Ka Uwila !-- Elua mau bipi i make i ka uwila mauka o Makiki, ma ka Poakahi i hala ae nei. I ka wa no ka i pa ai o ua mau bipi nei i ka uwila, o ka wa no ia i make loa ai.

 

Ka Aha Euanelio o Maui.-- Ua halawai keia Aha ma ka la 27 o ianuari i hala ae nei. A he wahi hoohalahala ko makou no ia Aha, i ka hooana ole ana mai i ka moolelo o ia halawai. He poina paha?

 

Pakele Maoli.-- Ma ke kakahiaka o ka Poakahi i hala ae nei, ua halawai o Hon. C. R. Bihopa me kahi lio e holo ikaika mai ana ma ka puka pa o ka Haleleta mai loko aku o ka pa ka holo ana, a pa lihi mai la kona aoao i ka aoao o ka lio, a hina iho la oia ilalo, aole nae i eha.

 

He Pupule.-- I ka Poaone o kela pule aku nei, ua holo hele aku kekahi pupule ma ke alanui me ka ulala, a komo aku la iloko o kekahi kauhale me ka hanaino pu aku i ka poe o loko, aka hoi, ua hopu koke ia e ka poe okoa, a laweia aku la i ku Halewai.

 

He Lahainaluna.-- I ke Okohola aku nei kekahi haumana o Lahanaluna elua paha makahiki a hoi mai nei, a ua komo hou aku nei no i Lahanaluna i ka imi naauao. O ko na haole ano mai la ia, o ka hele e imi i wahi dala a loaa, hele hou no i ke kula.

 

Ua Maoli Ka Hoi! -- Kai noa no Hilo wale laua me Hanalei, ka la ua a po, eia no ka hoi ma Honolulu nei kekahi la ua a po, ke hele la a hakukele na alanui, a pii hoi ka hea i na pali, no ia mea, na hoopaneeia ka halawai mahinahou o Kawaiahao a me Kaukeano, a hiki i keia Poakahi aku ke malie. Aka nae hoi, e uliuli ana ua kula ia a na holoholona. i ka ma-u iho o ka honua i ka ua, a ulu mai ka manu, a nani uo hoi ke nana aku. "Ke ua i haole mai."

 

Ka Moi:-- Ma ka po iho nei o ka Poaono, ua komo ae ka Moi maloko o ka Hale Hookolokolo, e nana i na mele ana o ka puukani kaulana, Madame Ana Bihopa, a me ka hookani piano ana a ka mea kokua i ua wahine la. ua ukali ia ka moi e ke Col. Pepikalaka, Ka Mea Hanohano Lidia Dominis, Ke Kuhina Kalaiaina, a me ka Kiaaina o Oahu nei. I ke komo ana ae o ke Moi, ua mele mai oia imua o ke Alii i ka leo mele "E ola ka Moi i ke Akua."

 

            Mamuli o ka olelo a kekahi poe i hoi mai nei maluna o ka Emalaino, ua lohe mai makou, ke mau la no ka a ana o ka pele maluna o ka Mauna Loa. O ka po ka wa maikai no ka nana ana i ka pele, aku, ma ke ao, aole no e ike pono ia aku no ka pohina i ka uwahi.

 

Beke Hou:-- Eia ke pai ia nei ma Honolulu nei ka Euanelio o Luka, I anahina e Rev. Kureke ma ka Olelo Bonepe. O ka nui o ia mau buke he 1,070. Ma keia mea e ike ai kakou i ka holo o ka hana a na kumu a kakou e noho hoomanawanui mai la i ke ao i kela poe pegana.

 

Ua Wili Ke Ko.--O ka mahi ko ma kaneohe, i ka malama i kau ae nei ke keha ka hoomake ana. O ka luna nana e hooponopono ka hana, oia no hoi o Joe, ua manao oia e haalele ia noho ana, aka, ma ke kaohi ikaika ana a Hailaki, ua noho hou oia ma ia mahi ko ma ke ano luna no.

 

Keiki a Damn.-- Ma ka holo ana aku nei o ka mokuahi manawa Lancaster, i ka Poaono i hala aku nei, ua holo aku o Samu. C. Damon, kekahi hoi ia o na keiki a na misionari i hanau i Hawaii nei, a loaa wale ke kino ana  i hele aku la maluna o ka manuwa a hiki loa paha i Kapalakiko.

 

Ua Hoi Mai.-- Ma ke ku ana mai o Emalaina i ka auina la o ka Poakolu iho nei, ua hoi mai ka hamaku Nui W. C. Parke mai kana huakai mai no ka hooponopono ana no ka waiwai o ka mea i make P. Kapena. A ua hoi pu mai no hoi ko makou hoaloha J. D. Halai, ka mea kokua i ka Hamuku ma kana mau hana. Ua hele wale a ea-ea-kai.

 

No Ke Kapena O HaleAkala.-- Ua nui ka mahalo o kekahi poe ohua i ee mai maluna o ka moku kana, nona kela inoa e kau ne la maluna no na hana maikai a ke Kapena, oia hoi ka hoihoi ana i na ohua ilalo i ka wa i ua ai ka ua, me ka haawi pu aku no ka i kahi kiaha kofe e pumehana ai ke kakahiaka nui. Nolaila , o makou kekahi i mahalo i ka hana loko maikai a keia Kapena.

 

E Loaa Ana Ko Heeia Wili Ko.-- Ua hiki mai i o makou nei kekahi mea, a ua hai mai oia, e loaa ana ko heeia wili ko i keia pule ae e hiki mai ana. O ka haole nona keia wili ko, o John McKeque. Ma Nuuanu no ia i noho iho nei me kona wili ko, a no kona kuai ana i nu ko a na kanaka o Heeia ma Oahu nei, nolaila, e hoi ana oia malaila e kukula ai i kona wili ko. E pomaikai nui ana ko Heeia poe.

 

Ke Nome Nei Ka Huila. Ua haiia mai ia makou, ke nome nei ka huila wili ko o Kailua i kana hana o ka hoopepe i na ko ko ho o ia aku ma kona mau niho. Ua hai pu ia mai no hoi, he maikai no ko laila ko e like me kekahi mau mahi ko e ae. O ka haole nona keia wili ko, o Mr. Cotton. E pomaikai ana no hoi ko laila poe ke kana nui lakou i ke ko. He aha la ia ?

 

Ua Holo Aku Nei O Foster:-- Ma ka holo ana aku nei o ke kuna Onward i Kawaihae, ua kau pu aku me Foster maluna on a. I holo aku nei oia e nana ia Kilauea, i ka hiki ke hana hou, a i ka hiki ole paha. Ina e hiki io ana ke hoolanakila ia ko kakou Kilauea, alaila, e ike hou no kakou iaia, aka, i ole, o ka pau ae la no ia o kona mana.

 

he Mau Malihini.-- Ma ka Poakolu i hala ae nei, ua ku mai ka moku kuna Emalaina ma Honolulu nei, a maluna mai on a ka mea Mahaloia Toma (Thomas Martin) o kau, a me ka mea kaulana Kuaimoku, o Kona Hawaii. He 30 eka ko a Thomas Martin i makaukau no ka wili i keia makahiki, aka, i hakalia nae no ka wili ole. O ka ua a me ka makani ka mea hou malaila.

 

He Wahi Keiki Uuku naauao.-- Ma ka Poaono i hala aku nei, ua halwai pu mai me makou he wahi keiki uuku, a hoonauna ia aku la e makou e opiopi i umi Kuokoa, a hana no kela a pau, alaila, ninau mai la ua wahi keiki nei, "i aha iho la ko'u uku no ka hana ana ?" Pane aku la no hoi makou i hapawalu, a o ka hapawalu ole, haawi aku la makou he hapaha, me ka i aku iaia e hele e kuai i kana hapawali ka mea ono, alaila, i mai la kela, "Ka, he mea Mahinahou ka'u," o i mea wale aku hoi makou i mea ono--a, aohe no a ne iki. No keia mea, ke mahalo nei makou i keia keiki uuku no kana hana maalea.

 

E Mele Ana ! E Mele Ana !-- ua oliolo no makou i ka hai aku imua o ka lehulehu, e mele ana na keiki o ka Papa Himene o Kawaiahao imua o ka lehulehu maloko o ka luakini ma Kawaiahao, i kekahi la o keia mau pule aku e hiki mai ana. A o ka poe e makemake ana e komo e hoolohe ua weheia ka puka no lakou, me ka hoomanao iho hoi i wahi makana kupono. Ilaila kakou e ike ai a e lohe ai hoi i ka puukani o kekahi mau keiki o ko kakou nei kulanakaahala alii. Aohe no he kanalua, e lohe ole ana kakou i kekahi mau leo mele kanaka a haole, no ka mea, he poe no kekahi i ao ia ma ia ano. Mai poina kakou i keia hana hanohano a na keiki a kakou. E hele ae kakou e ike maka i ka lakou mau hana. O ke alakai o keia poe mele, o ka Lede Hanohano Lidia Kamakaeha Domminis.

            Ke lohe wale mai nei makou. ke lilo nui nei ka kekahi poe kamaaina o Kona H., Hawaii i ka inu ana i ka alani i hoawaawa ia iloko o ka umeke. Ina he oiaio keia iohe, eia ka makou ninau, Eia la ka hoi i hea na kanaka o ke Aupuni ma ia wahi?

            Aihue Ia: Ua hiki mai io makou nei ka lohe, ua aihue ia aku mai loko aku o ka pakeke o ka lolewawae o Kanahaha, ma ka Pauhi, he umikumamalima dala iloko o ke dala gula hookahi. I ka po iho nei o ka Poakahi ka lilo ana, iaia e nanea ana i ka hiamoe, aka, komo mai la hoi ke kanaka kalohe a lawe aku la me ka menemene ole, a mea hoi a makau ae i na maka o ka mea maluna iho on a. Eia ka ua nei he hoonaikola maoli no.

            Ua Puu Kani Io No: Ma ka po o ka Poaono iho nei, ua komo aku kekahi o makou e nana, a e hoolohe i ke mele ana a ka Madame Ana Bihopa, ka Puukani. I ka hoolohe ana i kaua mele ana, ua ku io no i ka mahaloia. Aohe mea e kanalua ai i ka haawi ana i ka mahalo i kana mau mele ana, a pau wale no. Aohe oia wale, aka, o ka mea kokua kekahi iaia. O kana hookani ana i ka piano a me kana mele ana ia po, ua akaaka wale ia no a pau. Ua hehihehi na wawae, ua paipai na lima, a pau wale no ia manawa.

            He Ahaaina Hope Loa: Ma ka po o kela Poalima i hala, ua haawi ia ae he ahaaina ma "Haleakala," ka hale noho o ka Mea Hanohano o C.R. Bihopa. Ua kono ia aku no hoalauna a me na kamaaina hanohano o Honolulu nei e na mea nana ua  ahaaina la, e  hele mai. Ua kono pu ia aku no hoi nalii o ka Manuowa Lancaster. O ko lakou launa oluolu ana no ia me na kamaaina, a haalele iho nei i ko kakou kaona Alii. A ua ku no i ka hanohano ko lakou hookipa la ana.

            Aohe No O Kana Mai: -Ua hiki mai nei ma ko makou nei keena hana, he palapala na G. J. Kaehuaea, o Waiohole, Oahu, e kue ana i ko kakou kanaka kakau moolelo o S. M. Kamakau, no ka mookuauhau o Kualii. O ka loihi o ua palapala la, he elua iwilei, i hoohalike iho ka hana me na kolamu o ko kakou Kilohana. O ka makamua keia o na palapala loihi i hiki mai ma ko makou keena.

            Mai Hele Loa E Kiei Iki Iho: - Aia o Makanela ma kw hoekepue mai la iloko o ko laua Halekuai mea ai, ma na huina o na Alanui Alii a me Papu. He hale kuai mea ai kupono loa keia no na kanaka Hawaii. Aia no hoi malaila na anoano me kanu o kela ano o keia ano. Ua kauoha oia i kona poe kanaka noho halekuai, e nana like i ka haole a me na kanaka, i ka kuai ana o ka haole a me ke kanaka, nolaila, mai kanalua i, ko oukou hookipa oluolu ole ia. He oiaio no e hookipa ia ke kanaka ili ulaula. e like me ka hookipa ia ana o na haole o na aina e.

            Hilahila Ole No Hoi:- Iloko iho nei o keia mau la ua nui o kakou, ua ike ia aku kekahi poe kanaka Hawaii, e holo ana maluna o na lio iloko o ka wa ua nui loa. Ia makou e naue ana ma kekahi o na alanui o ke kaona nei, aia hoi, ike aku la makou i kekahi wahi kanaka Hawaii e kau ana maluna o ka lio, aohe palule, aohe wawae, aka he malo ma kona puhaka. I ko makou ike ana i keia, ihola makou iloko o makou iho, "kai noa hoi ua hala ka wa noho hune loa o Hawaii nei, @a no ka ke mau nei no." Ina he nel@ maoli ko ua wahi kanaka la i ka aahu ole, e pono e kala ia oia, aka, ina he wahi aahu no, he hoohilahila maoli ka i kona kino iho.

            He Mau Bea Hou- Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Ekake, ua ike iho makou he mau bea, ua laweia mai e kekahi haole nona ka inoa Isaaka McGinnis. He eluna ka nui o keia mau @@@. O kahi i loaa mai ai o keia mau mea, aia ma kekahi ahi o Oregona. Ua noho keia haole a me kana mau bea maluna o ka mokuahi no kekahi mau la, aka, ua uku ia aku ka uku moku o keia haole e kekahi kanaka Hawaii nona ke inoa Mose Ulunahele. A. aia ke malamaia la ua, haole nei eia. Aia no maluna o ka mea i hookipa i ka malihini ko makou mahalo.

            Kokua Luakini.- Ua haiia mai maou e D. W. Kamahalo, ma ka hookapu dala ana mai nei a na hoahanau o ka luakini ma Helani, ma Kona Akau, a ua loaa he $764.00, a no ka luakini mai o Kailua, he $118.37@. Nui ko makou mahalo no ka ikaika loa o keia poe i ka imi ana i dala e holo ai ko ke Akua Aupuni. I keia pule ae, e paiia ana kekahi palapala no ia ano mai a Rev. J. W. Kupakee mai. Ua loaa mai no hoi kekahi palapala mai a S. Haluapo mai oia wahi no, e hai mai ana no na Apana i hookupu dala, i like ai ka huina me na dala i hoikena maluna no ka Luakini Helani. Penei ka hookupu ana wahi ana: No ka Apana o Kamauwai, he $85.00; no Kepaa, he $70.00. no Haia, he $53.00; no ka mahinahou, he $3.00. O ka huina o na dala i lona ma Keauhou, he $211.00. No ka Apana o Makolea, he $10.25; no Hapaialii he $160.00; no Kiiau he $52.00; no Waikui $185.00; no Hinamoa he $44.00; huiaia $421.25 oia ko Kahaluu. Ko Kaumalumalu, ma ka Apana makai he $27.50, a no ka apana mauka, he $22.50; huiia he $50.00; no na malihini he $64.00; mahinahou $18.37@. O ka huina a pau loa $764.62@.

            Ua ili o Ane Laurie ma koloa Kaa ai . no ka hoo@@ aue i ka heleuma ma kahi kokoke loa i na pohaku . He haole ke Ka peua

            Ua make i ka uwila elua bipi mauka o Manoa i keia mau la iho nei, a hookahi lio i pau ka lehelehe

            Ua halanaia e ka wai ke alanui ma Kaluahau, @ i keia mau la iho nei, nohe no he ike pono ia iho o ke alanui, a i ka hoi ana aku o kekahi poe i ka po, ua hoaa no ke alanui ole.

            Hoopaneeia- Ua lohe mai makou, ua hoopanee ia ka halawai ana o ka Ahahui Euaneli o Kauai, a ka la 21 o Feberuari e hiki mai ana.

            "Ioana Wiliana." O ka inoa no keia o kekahi moku kiapa Misionari. Ua Kapihia iho nei, a ua paa ma Abadence, Sekotia. A ma ka la elima o Okatoba i hala, ua hoonee ia aku iloko o ke kai, a e lilo ana ia moku i moku lawe i ka ke Akua olelo.

            He Puu Dala Nui. Ua oi aku mamua o kanaono kumamaiwa miliona dala, i hookupu ia e na poe Amerika no na hana ku i ka lokomaikai ma ka hooikaika like ana, iloko o na makahiki eha i kaua kuloko iho nei.

            He Kanaka Oi O Ka Momona. Ua hai mai kekahi mau nupepa o Parisa, MaFarani, ua make o M. Helama (Helm) ke kanaka oi nui loa o ka nui a me ka momona ma keia honua. He kanaka Geremania oia mai ka hanau an@ mai, a o kana hana he mahele olelo. O ka nui o na makahiki o ua kanaka la, he kanaha kumamalua. A i ke kaupaona ana, ua hiki aku kona koikoi i ka elima haneri puona. A i kona mau la hope iho nei, aohe hiki ke puka aku mawaho o na puka kupono o ka hale i hanaia.

            No Kekahi Pili a Emalani.

            Ua ike makou i kekahi palapala mai a Limaikaika wahine opio mai (Miss Jennie Armstrong) i kona makuahine. Aia ia ma Kaletona ma Karolina Hema, e ao ana i na keiki a na poe negero , i noho kauwa kuapaa iho nei. Ua hoouna ia iaia mai nei aku ke kii hoolele o Emalani ke aliiwahine. Ua halawai oia me kekahi malihini, he kanaka i hanau ia ma Enelani, aka, ua kamaaina ma Amerika, a he kanaka hoi i aloha nui ia, a i kokua nui i na poe negero iloko o ko lakou mau pilikia mai ke kaua mai. I ke kamailio ana o Limaikaika kaikamahine me ia, hai mai oia, o kekahi o kona mau kupuna ma ka hanauna, oia o "Olohana," o Jphn Young ma ka olelo haole. Ma ia lohe ana hoike koke aku o Limaikaika Opio i ke Kii o Emalani, me ka hai aku i ka lahui Hawaii. A i ka lohe ana o ua haole la, noi ikaika loa mai ia i ua Kii la; a lilo aku nona, o Redfield ka inoa o ua kanaka la.

            He Kamukanawai Hoa no Piki.

            Ma ka halawai ana o na kanaka o Piki ma Ovalau ma ka la 8 a 9 o Mei i hala, ua kohoia ke Kanikele Beritania i Lunahoomalu, a oia no hoi ka mea i hooikaika nui e hoonui ue i ka pomaikai o na kamaaina a me ka poe e noho ana malaila; ua hooikaika iho nalii o Piki e hana i Kumukanawai Hui. A penei no ia: "E koho ia i Peresidena, a oia ke alii maluna o lakou i kela makahiki i keia makahiki e nalii ma ka halawai ana e like me ko lakou noonoo ana, he pomaikai no na kanaka Piki. O ka uku makahiki o ka Peresidena, e uku like ia no e na alii ehiku oia paha he hookahi tona aila. O na mea a pau oloko o ke Aupuni ma kela apana keia apana, e waiho no iloko o na lima o ke alii oia apana, a pela lakou a pau. A na lakou no hoi e hoolilo aku i mau pono i ko lokou mau makaainana iho, a na lakou no ka mana e kau ai i mau auhau ma ko lakou mau palena aina iho. Hookahi kau ana i Kanawai no na mokupuni a pau, a na laku no na hoololi ana ma ka halawai a nalii. O na hoomalu ana a ka Peresidna, e malama pono ia no ia e kela alii keia alii e like me ko lakou ike ana i ka pono o na kanawai. Aole e ae ia na kaua aia wale no me ke kuka pu ana o nalii ma ka halawai. a na nalii no e kau aku i ka hoopai i kekahi i kipi e pale ana i keia Kumu kanawai." Pela iho la ka holo ana o keia palapala. Ua hoohololike lakou i Hae Aupuoi, he hoku keokoe, ewalu manamana maluna o ka lole eleele.

            No Ke Kula Kaikamahine o Makawao.

            Aloha Oe E Ke Kuokoa; I ka la 14 o Ianuari, oia ka la Sa@ati, ikaika ka makani Kona ma Makawao nei, a ua loaa ka pilikia nui ia makou ma ke kula kaikamahine hanai. Ua laweia@ku ka piula o luna o ka hale e ka makani; a hiki mai ka ua o ko makou pilikia loa no ia, a kahe mai ka wai iloko o ko makou mau keena no hoi, aole o kana mai ko makou pilikia.

            Pomaikai makou i  ka paa ana o kahi hale kula hou, malaila na kaikamahine kahi e moe ai.

            I ka Poakolu, oia ka la 17 hoomaka makou e hana hou i ko luna o ka hale. Kokua nui mai ka poe kamana, a i na le elima ua paa o luna o ka hale, a maluhia makou iloko o ko makou home. Ma ka lokomaikai o ke Akua pakele ko makou mau kino i ka eha a me ka mai. Ke holo pono nei ko makou kula, 31 ka nui o na haumana. Me ka mahalo. J.P.G. Makawao, Ianuari 31, 1866

English Column

Foreign News

            It appears from the official @@@@@ that the people of North Carolina @@@@ null and void the ordinance of @@@@@ a vote of 11,977 to 1940; and @@@ were cast to ratify the ordinance to slavery, and 3,696 against it.

            A letter from the city of Mexico says Maximilianʻs Government has @@@@@ new debt of 80,000,000.

            We stated last week that the @@@ of-war Esmeralda captured two @@@@@ sells. We can now give more @@@. The Esmeralda is a steam man-of @@@@@ 900 guns and 123 men. St@@@@@@ Spanish gun boat, Covodonga which @@@@ 3 rifled cannon and 135 men. The @@ rally fired 15 shots, nearly all of which @@@ the Covodonga. The Covodonga fired shots, but so awkwardly that the Esmeralda did not suffer the slightest damage @@@@ other Spanish vessel taken, was a @@@@ launch with 1 cannon and 40 men. @@@ to the frigate Resolute. When @@@@ reached Santiago. Flags were @@@@ the houses, bands of music paraded the @@@@ and crowds of people joined in @@@@ triotic hymns; a solemn "Te @@@@ chanted in the cathedral in which the bishop officiated, and the President and high officials were present.

            The steel-plated steam man-of-war @@@ queare lately launchd at @@@@ plated. It was expected that she @@@ ready for sea in January, and it is @@ to send her to the South Pacific, and @@@ her under the orders of Admiral @@@@

Nu Hou O Na Aina E Mai

No ke koho Balota ma Carolina M@@@

            Ke ike lea iaku nei mai loko @@@ hoike ana a na Luna Aupuni, o na @@@ o Carolina Akau, ua hooholo lakou @@@@ hooki loa i ka noho ana kipi mua @@@ balota ana, he 11,977 i ae, a he @@@@ le, a he 18,520 balota ne e hoopau @@@@ ke kauwa kuapaa ana o na nika. @@@ balota e kue ana.

No Mekiso.

            I kela pepa a makou i hoopuka iho !!!! hemahema iki na mea e pili ana ia @@@. Aole he 15000 mau koa Farani i @@@ ma Vera Keruza ma ka la 9, a ma @@@ Dekemaba, aka, he 1500 ka pono. @@@ hopohopo o Mehia ka Luna ma @@@ ua hele 1200 koa Farani e kokua @@@ he 12,000.

            He leta mai ke kulanakauhale @@ kiso e hai mai ana, ua aie hou ke @@@@ Makimiliana i kanawalu miliona ($80,000,000)

No Kile.

            Ua hai makou i kela @@@@@@@@@ ua lawe pio mai ka manuwa Kile @@ elua mau moku Sepania. A @@@@@@ aku nei makou i kekahi mau mea @@@@@ i ua moku la. O Emeralda, he @@@ manuwa no ia nona na tona 900, @@@@@ i na pu nui he 18 a me na kanaka @@@. Ua lawe pio oia i kekahi moku kaua @@@ nona ka inoa Kowodona, a maluna moku, he 3 pu nui raifala a me na @@@ he 135. Ua ki pu aku ka manuwa @@@ he 15 poka, a ua kokoke pau ia @@@@@ i ke ku i ke Kowodona. Ua @@@@ manuwa Kowodona ia Emeralda @@@ poka, aka, no ka hawawa, aole i @@@@@ mahunehune @@@ ia Emeralda.

            O kekahi moku iho a ka Emeralda pio ai, he wahi mokuahi Sepania @@ ia me ka pu kuniahi hookahi a me@@@@

ke he 40. No ka moku kaua @@@ wahi moku @@@ la. I ka wa @@@ ai ka nu hou i Sana Kiago, aole @@@@  o ka hauoli o na kanaka. H@@@@@ ma ko lakou mau hale noho @@@@ kai na poe puhi ehe ma na @@@@ pu mai la no hoi na kanaka @@@@ ke mele ana i na himeni ku i ke @@@@ aina; a mele ia iho la no hoi ka "@@@@ ma ke ano haipule iloko o ka @@@ kerala, e puana ana ka Aki @@@ hana imua o ka Peresidena a @@@@ Aupuni e noho ana.

            He Mokuhao Farani no ka @@@@

            O ka moku kila manuwa @@@@@ ano o keia. Ikaika i ke kaua) @@@@@ aku i ke kai me Toulona (Toulona @@@@ ia keia moku i ke kila. Ua @@@@ kaukau ana ia moku no ka @@@@ kai i ka malama o Ianuari, a ua @@@@@ hoounaia ana ia moku ma ka Pakipi@@@@ a e hoonoho iaia malalo o ka @@@@ Adimarala Mazieres.

Na moku powa.

            Ua hoomakaukauia he Papa@@@ ka Ahahui a ka poe Kapena moku; @@@@ mai ua Papa-kuhikuhi la i na inoa @@@@ ku powa a me na moku i hoopio @@@ .O ka nui o na moku powa a pau @@@ nei o ka wa kaua he 20, a ua @@@@ kou he 275 mau moku. O ka @@@@ ku a ka Alabama i hoopio ai, he 69.