Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 8, 24 February 1866 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
Rest for the weary.
Gol den Chain.
1. Aia ma kuu home nani,
Kahi maha maikai no,
Hele e Iesu ilaila,
E hooko i kuu manao,
Cho. He maha no na luhi,
He maha no na luhi,
He maha no na luhi ;
He maha no nou ;
Ma o ae o Io redane,
Ma Edena aala,
Ma ka mala pua nani,
He maha no nou.
2. Ua hoolako maikai ia
Kuu hale la maluna'e,
Kahi noho e mau ana
Ma ia aina pomaikai.
Cho. He maha no na luhi, (A pela'ku.)
3. Pau ka mai, a pau ka eha,
Pau no hoi ke kanikau,
Ma kuu wahi ma ka lani,
Kau ka lei mae ole o'u,
Cho. He maha no na luhi, (A pela'ku.)
4. Pau no hoi ka make ana,
Pau no kona lua po,
E oli ae e na haumana,
Puka mai ko oukou ao.
Cho. He maha no na luhi, (A pela'ku.)
5. Mele, e na hooilina,
Mele lanakila no,
E wehea ka puka lani,
Komo nani ae oukou,
Cho. He maha no na luhi,|
He maha no na luhi,
He maha no na luhi;
He maha no nou ;
Ma o ae o Io redane,
Ma E dena aala,
Ma ka malu pua nani,
He maha no nou. HAWAII.
Puamana no !
Tune " When Johnny comes marching home."
I Kahiki au i ka imi dala,
Dala poho ;
A holo au ma ke o kohola,
Kohola lalau ;
Ua pau kuu moku i kahi Kenedoa,
Ua pau kuu moku i kahi Kene doa,
Hoi mai au, he puamana no,
Hoi mai au, he puamana no.
I ke kaha wau i ka maauauwa,
I ka maauauwa ;
Puehu ka lepo, wewela ka la,
Wewela ka la ;
Ua pau kuu pono i ka luna auhau,
Ua pau kuu pono i ka luna auhau,
A hoi mai au, he puamana no,
A hoi mai au, he puamana no.
Nonoke au i ka mahi ko,
I ka mahi ko;
A eha ke kua, kakahe ka hou,
Poho, poho ;
A aie au i ka hale kuai,
A aie au i ka hale kuai,
A noho hoi, he puamana no,
A noho hoi, he puamana no.
E haalele au i ka imi dala,
Dala poho ;
E noho no a hana ma ka la,
Ka ai o ka la,
Ia hai ka waiwai e luhi ai,
Ia hai ka waiwai e luhi ai,
E noho au, he puamana no,
E noho au, he puamana no.
PUAMANA.
Kanikau no Iulia Ka'u Kamanawa (w.) i make aku nei.
1. Oia aloha i ka ula, ua hala,
Ua hele kuu wahine, peepee-ua ;
Ua kukalahale anuanu e,
Ua anu au, ua hele oe e, auwe !
Ua hele ka paku, ke alai,
O ka luhi e mamao aku ai,
Aia i hiikua, i Hiialo, - e
Ma ka pea i kaulu makani,
I kahi a ka la e hiki mai ai a
Auwe !
2. Auwe ! kuu hoa he wahine,
Mai ke alo o na haku o ke kino,
A kaua e nono-noho ai, - a
E ae aku ai o ka leo o na'Lii,
I ka pane mai e, auhea oe ?
"Eia au," e ka Liko o ka maile,
E ka pua hala ala o Maihala,
I punia wale i ke onaona e
Auwe !
3. Ke uwe nei no au ia oe, e
E kuu hoa o ka makani ka ihu anu,
Kai kua-loloa o Koolau.
O kela aina alo-alo i ka la,
O Nuuanu mauna kaha,
I ka makani ua haao e,
Mai Leleanae, a Lanihuli, - a,
E huli mai, eia au ko aloha e
Auwe !
4. E kuu mea aloha he wahine,
Ua haalele mai nei ia'u, - a
E noho iho au me ka waimaka ;
Me ka ukana nui he aloha,
E halia aloha wale mai ana no,
Ia'u ka uka anu o Kokoloea,
Oia wahi aku, a Malamanui. - e,
A nui mai no ko aloha, uwe no au,
Auwe !
5. Kuu wahine mai ka ua Kanilehua,
Mai ka ua awe lehua i ka laau, - a,
Ke hanini la iluna o Makakalo,
Loku iho la i ke alo o Kulukulua,
Elua maua me kuu wahine,
I ka nahele haiamu a ka manu,
E wa ana i ka uka o Laa, - e,
Laahia iho nei au i ko aloha a
Auwe !
6. Kuu wahine mai ka ua lena o Lilikoi,
Mai ka ua kilihuna i ka laau,
Hoolaau mai ana ke aloha ia'u,
Ano wale mai no ia nahele, - a
Maua e alo ai i ka ua o Hamakua,
E komo aku ai i ka laau loloa,
Ma uka o Kokomo ke ala a,
Hiki aku i Ulumalu e aloha,
Ia wahi a maua e hele ai a
Auwe !
7. Kuu mea aloha he wahine,
He hoa kuka o ka po lailai,
O ka malu kukui o Holani,
Noho a walea ka uhane e,
I ka ua Kuahine o Manoa.
Manomano ke aloha e noho nei,
E lia wale nei no me he lehua la,
E haoeoe ana i kuu maka a
Auwe kaua !
JAMES R. KAMANAWA.
Holani, Honolulu, Feb. 19, 1866.
Ke Ola Kino.
KE OLA ANA A HALA KA HANE RI MAKAHIKI.
Aia kekahi kanaka waiwai no I talia, o Lui Konaro (Lewis Cornaro) kona inoa, no kona pakela ai, a pakela inu hoi, ua lilo ia i mea e poino ai oia i kona wa he 40 makahiki. A o kona poe kahuna lapaau, hai mai la iaia, he mea hiki ole ka hoola hou ana a hala hou aku he makahiki. No keia mea, manao iho la oia e hoohoka i na kahuna, a me kona mau hooilina, ma kona hoano e hou ana i kana hana, oia hoi, ka ai a me ka wai wale no. A i kona hoomaka ana i ka ai uuku, a me ka inu ana, ua maikai mai kona ola kino. I kahi wa, ai oia a mahuahua iki, pela kona hana ana a maopopo ka nui kupono o ka ai, e ai oia. Ma ia hana ana pela, ua pau aku na nawaliwali o kona kino, a loaa mai ke ola maikai o ke kino. A pane mai la oia i kona mau makamaka, ua ola loa wau i keia wa, a pela i mau ai ka maikai o kona ola kino a hala hou iaia kekahi mau makahiki, a loaa hou no iaia kona hanohano, a manao nui loa oia e malama i kona ola kino, i loihi aku ai kona hoohauoli ana'ku ia hai. A pela oia i alakai ai i kona poe makamaka, a me ka hoomahuahua ana i kana ai, a i iho la oia penei :
" Ua hoomau wau ma keia ano iloko o na la he umi, i ko'u wa i hoomaka'i ma keia hana luhi, lilo iho la ia mea i ukana kaumaha na'u a me hai aku. I ka 12 o na la, loaa iho la wau i ka mai piwa a haia na la he 35, pau ka manaolana no ke ola. Aka, ma ka lokomaikai o ke Akua, a me ka ai pakiko ana, ua loaa ia'u ke ola ; a o ke 83 keia o ko'u mau makahiki, a ke hauoli nei au no ka pomaikai o ke kino, a me ka manao. Ke hiki nei ia'u ke pii iluna o ka lio me ke kokua ole ia mai. Ke pii nei wau maluna o na puu paliku. I ko'u hoi ana i ka hale ponoi, ua loaa ia'u he 11 moopuna, o ka lakou hana akamai o ka lealea, a me ke oli ana, a he mau mea olioli ia no kuu mau la elemakule. A mele pinepine no wau me lakou, no ka mea, o kuu leo, ua like me ka leo o kuu wa opiopio, ke kani a me ka ikaika, a he mea haohao ia i na elemakule." Ma ka makahiki hope loa o kona ola ana, ua hoopuka ae oia he Olelo Hoolana, a i iho la oia penei. " Mai ka loihi mai o na la e hoopuni ana me na pomaikai, a me ke aloha ; a ke i nei wau, owau kekahi ma ia ano, aole o'u mea e ae e hoike aku ai, eia wale no o ka malama pono i na rula o ke ola kino ma ka pakiko ana. A nolaila aole e hiki ia'u ke hooki i ko'u kahea ana me ko'u leo, e kahea ia oukou e na makamaka, i loihi ko oukou mau la e pono ai, " I lilo oukou i poe kauwa maikai no ka mea Mana Loa."
I kona make ana, make maikai, me he mea la i hiamoe maoli iho no. Mamua o kona make ana, he mau olelo kana penei : " Piha i ka hauoli, me ka manaolana, ke haawi aku nei wau ia'u iho nou e ke Akua oi o ke aloha !" Haalele oia i keia ao i ke 99 o kona mau makahiki, oia ka makahiki 1565.
Aia no hoi kekahi kanaka o Toma Pa (Thomas Parr) kona inoa ma Enelani, i kona wa i hiki ai i ka 120 makahiki, mare oia wahine hou nana, o ka lua ia o kana wahine, a noho pu laua iloko o na makahiki he 12, ma ia noho ana aole nawaliwali mai no ke ano elemakule, ikaika no. A lohe ke 'lii o Enelani i keia kanaka, kauohaia mai la oia e hele aku i Ladana, o ka 152 ia o kona mau makahiki. I kona hiki ana malaila, ua hoohiwahiwa loa ia keia, no ia mea make koke iho la oia i ka makahiki 1635, a o ka huina o kona mau makahiki he 152 a me na malama 9. Kahaia kona kino e Kauka Hareve (Dr. Harvey,) a ua ike ia he maikai wale no o loko. O ke kumu wale no i make ai o ka piha loa i ke koko, no ka hanai loa ia ana, me ka hana ole.
No ka mea o keia kanaka, he mahiai kana hana, ua maa oia i ka hana i kela la keia la me ka ai pakiko ana, Nolaila, e na makamaka e heluhelu ana i keia wahi manao, e malama i na rula o ka opu ai ai.
PAPA HOIKE O NA DALA MAHINAHOU MA KAUMAKAPILI O FEBERUARI NEI.
Kaumakapili $ 8 75
Puiwa 25
Maemae 1 37 ½
Pauoa 2 25
Kapalama 62 ½
Kalihi-waena me Kalihi-uka 2 56 ¼
Halemai Lepera Ianuari 13 00 Feberuali 7 75
Moanalua 2 25
Kula Sa bati 3 18 ¼
Ka hua mua o ka Aha Hui Kalepa o Maemae 1 25
Huiia $42 92
No ka Mahiai.
Auhea oukou e na hoa mahiai ? Ua kuka pu kakou mamua aku nei no ke kipulu ana ; ua pau paha ko oukou mea kipulu i ka hao wale ia, a hapuku ia hoi, no na makalua e ulu ana me na mea kanu a oukou ? Ke nana nei paha oukou i o a ia nei, e loaa'i ia oukou ke kipulu hou a nui loa, i mea e lawa'i ka oukou kanu laula ana.
He pilikia maoli no keia, no ka mea, ma kahi a kanaka e mahi a kanu laula, ua pau e kolaila mea e kipulu ai, a o ka waiho mahakea no o ka aina ka mea e pono ai. Ma kahi i mahuahua na kanaka a ua uuku ka aina mahi, ua ane hiki ole ke waiho i ka aina a mahakea. Aka ina i kanu mau a mahi mau ke kauwahi aina, ulu-pipi wale no ia lau kanu, mimino, a hinawenawe no ka ulu ana malaila, aole uliuli ke nana'ku, a no ka hua uuku hoi, poho ka luhi. Ma Beritania, ke hanai holoholona nei na kanaka mahiai, a like a like ka aina e ola ai ka holoholona, me ka aina i mahi ia ; a o ka lepo o na holoholona, o ia ko lakou mea e kipulu ai i ka aina i mahiia, kekahi kumu no ia e waiwai loa ai o Beritania i keia manawa. Aole o kana mai ka nui o na puaa, na hipa, na bipi, na lio iloko o ia aupuni.
Makepono hoi ko laila poe mahiai i ka nui o na holoholona. Aole wale no ma ke kuai aku i ke kino o na holoholona lakou e waiwai nei ; he mea nui loa ia lakou ka lepo o na holoholona e lawa'i ka aina i ke kipuluia, me ke kipulu lepo holoholona ka lakou kanu palaoa, oka, uala liilii, bale, akaakai, ia mea aku, ia mea aku i mahiia ma Beritania.
I ka hooilo, ua malamaia na holoholona iloko o na hale no ke anuanu, a o ka lepo haule malaila, ua pau i ke kauo ia me na kaa, a haliia ma kahi aina e palau ia ana. Ma ke kau, ke hanai nei lakou i na holoholona ma kahi e mahakea ana ; a momona hou ia wahi i ka mahakea, a me ka lepo holoholona, hoololi hou lakou i na holoholona ma ka aina i palau ia mamua, a kupono i ka mahakea hou, ma ia mea, ua momona loa ka aina o Beri tania mai o a o, a ua piha waiwai hoi. LUHUA.
Halawai o ka Ahahui Euanelio o Oahu.
Halawai ka Ahahui Euanelio o Oahu nei ma ka la 13 o Feb. ma ka ho ra 1 1/2 o ka auina la o ka Poaono. Kohoia o Rev. J. Bikanele i Luna Hoomalu, a o Rev. Z. Poli i Kakauolelo no ka Aha.
No ka pilikia o ka Luna Hoomalu o ka halawai ma Waianae i ka pulu i ka ua, a nolaila hoi, ua hoopanee ia ka Haiao a ma ka la apopo ae, Feb. 14.
Noi mai o Re v. L. H. Gulika, e heluhelu ia ke Kumukanawai o ka Ahahui. Hooholoia.
NA KAHUNAPULE A ME NA LALA O KA AHAHUI I HIKI MAI.
Ekalesia o Kawaiahao, Rev. H. H. Pareka ke Kahu, o Manuela ka Luna.
Ekalesia o Kaumakapili, P. Kapohaku ka Lunahaiolelo, Kapohaku ka Luna. Honolulu, (Rev. L. H. Gulick.)
Ekalesia o Ewa, Rev. J. Bikanele ke Kahu, Kamai ka Luna.
Ekalesia o Waianae, aohe i hiki mai ke Kahu, Halualani ka Luna.
Waialua, Rev. J. S. Emesona a me O. H. Gulick.
Ekalesia o Waialua, Rev. M. Kuaea ke Kahu, Lono ka Luna.
Ekalesia o Hauula, aohe Kahu, Kapua ka Luna.
Ekalesia o Waikane, Re v. Z. Poli ke Kahu, Paikuli ka Luna.
Ekalesia o Kaneohe, Rev. B. W. Pa reka ke Kahu, aohe Luna.
Ekalesia o Waimanalo, Rev. S. Waiwaiole ke Kahu, Kane ka Luna.
Ekale sia o Wailupe, aohe Kahu, Kalua ka Luna.
Hooholoia. E heluheluia na Rula Hooponopono o keia Aha.
Noi mai o Rev. L. H. Kulika, e kohoia i mau Komi te imi hana. Hooholoia ; o Rev. L. H. Kulika, Rev. Emesona, a me Rev. O. H. Kulika. Komite imi Kumumanao Rev. H. H. Pareka, Rev. S. W. Waiwaiole, Rev. Z. Poli.
Hooholoia ka hoike a ke komi te imi hana. E hoike mai ke Kahu i ke ano o ka noho ana o ko lakou mau kihapai.
Hoike mai o Rev. H. H. Pa reka, no ke Kihapai o Kawaiahao.
Hoike mai o Rev. L. H. Kulika, a me P. Kapohaku no ka Ekalesia o Kaumakapili.
Hoike mai o Rev. J. Pikanele no Ewa.
Hiki ole mai na Kahu Ekalesia o Waianae, a me Waialua.
Hoike mai o Re v. O. H. Kulika no ke Kulakaikamahine ma Waialua.
Hoike mai o Kapua no Hauula, o Poli no Waikane, o S. Waiwaiole no Waiwaiole, o Kalua no Wailupe.
Kohoia o Hon. J. Ii a me E. Kekoa i mau hoa kuka no keia Aha.
Heluheluia na haawina. Hoike mai na Komi te no kela halawai, i kohoia e kuka me ko Wailupe, a e hoonoho ia Waiwaiole, a me Poli.
Hooholoia ; O ka apo koke ana'ku o kekahi Ekale sia i na hoahanau hihia o kekahi ekalesia, e noho kokoke mai ana, ma ka hookomo ana mai ia lakou i ka ekalesia, he hana no ia e hoohiolo ai i na pa o Ziona, a he mea ku ole no ia i ka noho maemae ana, a me ka noho kuikahi ana o na ekalesia.
Feb. 14.
Hapalua ho ra haipule. Ka haiao a Rev. A. Kaoliko, ma Ioane 6: 37. Hoike mai o Rev. J. E. Emesona no kona holo ana i Maikonisia.
Hoike mai o Kuaea no Waialua, a o Kaoliko no Waianae.
Ninaninauia o E. Kekoa, a pau ia, ua hooholoia e haawi aku keia Aha iaia i Palapala ae e Haiolelo no ka makahiki hookahi ; a e apono aku keia aha i kona noho ana ma ka ekalesia o Hauula.
Hooholoia, e haawi hou ia i mau Palapala ae e haiolelo ia P. Naone me P. Pohaku.
Hooholoia, ma Waikane e halawai ai keia aha ma ka malama o Sepatemaba.
Hooholoia, e apono aku i ka aua ana o ka ekalesia o Waialua ia Rev. M. Kuaea e noho i Kahu no lakou.
Hooholoia ; " Ke haawi aku nei keia aha i ka mahalo i ka ekalesia o Wailupe no ko lakou hoomanawanui i ka noho ana me ke Kahu ole ; a ke paipai nei kakou ia ekale sia e kupaa ma ka manaoio o na ekalesia kaikuaana o keia mokupuni, me ka manaolana, e loaa koke ana ko lakou Kahu ekalesia."
NA HAAWINA.
1. Pehea e hiki ai ke hoomau ia ka ulu ana o na kula Sa bati o kakou ?
Ekalesia o Kawaiahao.
2. O ke kukulu nui ia ana o na Ahahui Kalepa ma kela a ma keia mokupuni, he mea anei ia e waiwai nui ai keia lahuikanaka?
Ekalesia o Kaumakapili.
3. Pehea e hiki ai i ka Ekalesia ke hooko aku i ka mea a lakou i ae ai no ke ola o ke Kahu ?
Ekalesia o Ewa.
4. Pehea e pau ai na pilikia o na Kahunapule ma na Ekalesia o Hawaii nei ?
Ekalesia o Waianae.
5. He mea maikai anei i na Kahunapule ke komo nui i ka mahiai a hanai holoholona i ola no lakou iho?
Ekalesia o Waialua.
6. Pehea e kuikahi ai na Kahu na Luna a me na lala e ae o ka ekalesia ?
Ekalesia o Hauula.
7. He pono anei i ke Kahunapule ke haalele i kona ekale sia ke hookaa ole ia mai kona uku makahiki ?
Ekl. o Waikane.
8. He mea pono anei i kekahi ekalesia ke apo aku i na hoahanau hihia i oki ia o kekahi ekale sia e aku me ka ike ole o ka ekalesia nana lakou i oki ?
Ekl. o Waimanalo.
9. Pehea e hiki ai i na Lala ekalesia ke kokua i ko lakou Kahu ma kana oihana ?
Ekalesia o Wailupe.
10. O ke au kahiko a me ke au hou o na ekalesia Hawaii, e wehewehe i ke ano o ka noho ana o na ekalesia iloko o ia mau manawa.
Re v. J. S. Emesona.
11. Wehewehe i ke ano o Hebe ra, Mataio 6 : 17, 18.
Rev. M. Kuaea.
12. Pehea la e hiki ai ia kakou ke hoouna nui aku i na Mi sionari kupono i ko na Aina e ?
Rev. O. H. Kulika.
13. Heaha la ke ano o ka Beri ta i hanaia mawaena o Adamu a me ke Akua ?
Re v. A. Kaoliko.
14. Iwi Haiao o Iane 3 : 14, 15.
E. Kekoa.
Kohoia o P. Naone, P. Kapohaku, N. Paikule, a me Nakaniela, na Luna e hele i ka Ahahui Euanelio Hawaii ma Honolulu i ka malama o Iune.
Kohoia o B. W. Pareka, A. Kaoliko, me L. H. Kulika, i Komi te Hooponopono mawaena o G. B. Ukeke a me M. Kuaea.
Mea Hou ma Waimea, Kauai.
Io'u mau makamaka aloha iloko o ka Haku, mai Hawaii o Keawe, a Kauai nei hoi o Manokalanipo, a pili wale mai hoi o Niihau i ka mole o ka aina. - ALOHA NO.
Ma ka Helu 39 o ko kakou Nupepa Kuokoa, o ka makahiki 1865 i hala, ua ike paha oukou i ka Helu 2 o ko kakou mea hou ma Waimea nei, a, o ka Helu 3 hoi keia.
Maloko o ka Helu 2, ua ike oukou, ua hoopiiia makou no ke komohewa iloko o ka luakini o Waimea nei. Eia hoi na inoa o makou ka poe i hoopiia i komo ia kakahiaka. 1 J. Kauai, 2 Kaehu, 3 D. Kanakahelela, 4 Kaialau, 5 D. B. Mahoe (loio) ; a he mau wahine hoi kekahi i komo pu me makou ia kakahiaka, aole nae hoi i hoopii pu ia me na wahine. No ke aha la hoi ka mea i hoopii pu ole ia ai me na wahine ? Aia no paha i ka manao o ka ona.
Loihi no ka manawa i waiho ai ko makou hoopiiia ana, mai ka malama mai o Augate, a hiki i ka la 14 o Dekema ba, oia hoi ka Poaha. A ma ka hora 10 o ka la i oleloia, ua hookolokoloia makou no ke komohewa i ko kakou luakini, a o ka hihia hookahi no ia ia la. Pupuhi no hoi kukui poele ka hale, a o ka pau no ia o ka hookolokolo ana, aka, koe nae ka olelo hooholo, ua hoopaneeia a i ka la 15 ae o Dekemaba 1865.
Ma ka ho ra 10 nae oia la, ua akoakoa mai na mea a pau o na aoao elua. Ia wa, ua hai mai o D. McBride i kana olelo hooholo, a penei no ia, "Ua hookuuia ka poe i hoopii ia, no ka mea, aole lakou i komohewa." A mamuli o keia olelo hooholo a ka Lunakanawai no ka hookuu ana ia makou, nolaila, ua hoopii hou o G. B. Rowela ma i ka Aha Kiekie.
Ua hai mai no hoi o D. M cBride ia makou, e hookolokoloia ana makou imua o na Lunakanawai Kiekie o ke Aupuni Hawaii. A ma keia mea, ke hooki nei au i ka maka peni, no ka mea, ua hiki aku la i ka anuu iluna loa, a i ka haule ana mai, aohe nao ai i ka papaa.
Nolaila, e o'u hoa haipule iloko o ka Haku, ke ninau aku nei au ia oukou, pehea la oukou, he aloha anei oukou ia makou, he minamina anei ? Ua koe wale no makou, he akahi haneri a keu, nolaila, e oluolu oukou e kokua pu mai me makou i ka noonoo pu ana i mea e nalowale ole ai keia ekalesia i kukuluia ai e Wini ma ka hiu o ka ia, nolaila, ke lana nei no ko makou manao, ina o ke Akua pu kekahi me makou, alaila, aole no e nalowale. Ua nui paha. Owau no me ka mahalo. J. KAUAI.
Waimea, Kauai, Ian. 28, 1866.
Na Mokupuni o Hawaii nei a me ka nui o na kanaka.
Ua akaka no paha i na kanaka a pau o keia mau Mokupuni, he umikumamalua wale iho no mau Moku o keia Pae Aina, aka, he ewalu wale iho i noho ia e na kanaka. O ka helu ana o na kanaka a pau o keia mau moku i ka makahiki 1860, me he mea la, ua kokoke aku i ke 70.000, a penei ka helu ana:
Mile Kuea. Kiekie ma ke Kapuai. Na Haole. Na Kanaka. Ka Huina.
Hawaii...... 4,000 13,953 246 21,136 21,481
Maui......... 600 10,200 400 15,091 16,400
Molokai..... 170 2,800 34 2,830 2,864
Lanai......... 110 1,600 1 645 646
Oahu......... 602 3,800 778 19,497 21,275
Kauai......... 520 4,800 1,148 6,399 6487
Niihau....... 80 800 1 646 647
Kahoolawe. 60 400 0 0 0
O ka ili o ka aina he 6,060 mile Kuea, ua manao ia mailoko mai o keia he 500.000 eka i kupono no ka mahiai ana. A mailoko mai o keia mau eka, he 100.000 i kupono no ka mahiai ana i ke ko, a e hiki aku ana paha ka nui o na paona ko i ka 200.000.000 paona, ke piha pono i ke kanu ia i ke ko.
Manao pane ia Puniole.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : -
Aia ma ka Helu 49 o ke Kuokoa kou manao kuninihi kohu ole e Puniole i huna iho ai oe i kou inoa io o Puniole N. K. Pupule, e olelo ana he poe palaualelo ka poe nana i kukulu ka hui halekuai o Maui nei.
Ua hoomaka ia ka hui halekuai lole ma Honuaula nei i ka malama o Okato ba, 1864, e ka poe nona keia mau inoa i hai pakahi ia, Papohakimohewa, Keloha, Kalaikau, Kuewa, he poe kumu lakou o Haili, o Kihuluhulu, o Kaaimoku, he poe kanaka hana keia no na haole, o keia poe ehiku ka poe nana i hoomaka ka hui halekuai ma Honuaula nei, eia ka ninau ia oukou e o'u mau makamaka mai Hawaii a Kauai. Ua kupono anei ka huaolelo palaualelo i keia poe nana i hoomaka ka hui halekuai ? I ko'u manao aole kupono ia olelo no lakou nei, kupono ia no ka poe hiamoe, hanaole, i na oukou e hooia mai, he poe palaualelo keia poe, alaila, he poe opuino oukou, e like me Puniole.
He poe palaualelo anei ka poe hui mahiko ma Haiku, he poe palaualelo anei ka poe hui makah-ko ma Wailuku, a me Waihee, a me ka poe hui ma ka Baneko ma Honolulu, he mau hane ri ka nui o ia Hui. Auwe oe e Puniole, ku ma ko pepeiao i ka panaiole a ke keiki noiau o Honuaula la, kekee ko poo. Me ka mahalo. J. IKEMAKA.
Ina iho na Pono Hou.
1. Loaa ia makou $2.00 ka uku moku, loaa i na Kapena $40.00 pakeu wale.
2. Loaa ia makou 1/10 o na kanaka koho, o 9/10 auhea ia ?
3. Koho na elemakule ke wai iki, ke helu iki, o ikaika, o auhau kaa, o nui ike, mahea oe ?
4. Loaa Pake hupo lakou, piha loa aina, hoa hakaka lakou, o Hawaii hoi, lahui aloha. Ihea ia ?
5. Hapanui moku Kapena kanaka, holo no Waihi, hiki no Akowai, lawe no ohua, ukana pau loa, ano iho, aole ia.
6. Puhi rama no, nui waiwai, $50.00 no, Palapala Ae. Nui paha la ? Aupuni waiwai. LAWELIILII.
HE MEA E PAU AI NA IOLE I KA MAKE. – Ua oleloia, ina e mahelehele ia ke pani huewai a lahilahi, e like me ka wepa kapili le ta, a palai a moa iloko o ke kai o na mea io, me ka hana ole nae a paapaa, alaiia waiho aku ma kahi e ai ia ai e na iole, aole e emo pau ka iole i ka nalowale. O ke kumu o ka make o ka iole i keia mea, o ke komo aku iloko o ka opu, a pehu ae iloko, o ka make no ia.
MAI KA MALU ULU O LELE MAI. - Ua loaa mai ia makou he palapala na ko makou makamaka o ka malu Ulu o Lele, oia hoi o G. W. Kukahi, e hai mai ana i ka olioli o na hoahanau o Lahaina, no ko lakou lohe ana i ka haiao a Rev. J. F. Pogue imua o lakou, ma ke kakahiaka o ka la 11 o Feberuari iho nei. O kana haiolelo hope loa ana no ia a hoi aku la i Kau. Ua mahalo no hoi makou i ka paanaau ana o ka haiao i ka mea nana makou i hai mai. A penei kekahi o kana (G. W. Kukahi) mau olelo : "Aloha nona, (J. F. Pogue) no kona hai ana mai i kona aloha ia makou a pau, a e haalele ana i ka lepo ula o Lahainaluna. Aloha ino ka makua nana e ao na keiki ma Lahinaluna. Aole no paha e pau ko lakou hoomanao ana ae i ka mea nana e ao i na keiki."
LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi.
A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI. NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA. ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 182-1y.