Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 9, 3 March 1866 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
No na Makuahine mea keiki.—Helu 2.
HE PONO 1 NA MAKUAHINE, KE HANAI PONO IHO I KA OUKOU MAU KEIKI AI-WAIU ME KO OUKOU WAIU IHO.
Ua hoolakoia mai kela makuahine keia makuahine me ka waiu e pono ai ke hanai i na keiki liilii loa. A oia waiu i haawiia mai i kela makuahine keia makuahine i hanau keiki, ka waiu kupono no kana keiki ponoi iho, aole o ko hai waiu.
1. Ina e hanai ponoi ka makuahine i kana keiki me kona waiu ponoi iho, alaila e oi aku no kona aloha mamua o kona aloha ina na hai e hanai. O kekahi kumu keia o na makua o Hawaii nei, e aloha ole nei i ka lakou mau keiki, no ka lilo o na keiki na hai e hanai. Nolaila, he pono loa i na makuahine a pau ke hanai pono iho i ka oukou mau keiki omowaiu ponoi me ko oukou waiu iho.
2. Ma ka hanai ponoi ana a na makuahine e loaa'i ke aloha, a e ike ai hoi na keiki i ko lakou mau makuahine ponoi, mamua o ka ai wale ana i ka waiu o na wahine e he nui. O ka ai wale ana o na keiki i ko hai waiu, oia kahi kumu e hiki ole nei i na makua o Hawaii nei ke hoomalu pono i na keiki. O na keiki i hanaiia'i me ka waiu o na makua e ae he nui, aole e ikaika ke aloha o ua makua ponoi i na keiki, a pela hoi na keiki i ko lakou mau makua ponoi.
3. Ina e haawiia na hai e hanai na keiki i ka hanau ana mai, alaila e loohia koke ana ka makuahine i ka mai. He mea no e oia oluolu ai ke kino o ka makuahine ke hanai pono iho no i ke keiki. A pakele no hoi i ka loaa ana i ka mai. He nui no na wahine i loohia i ka mai, a i ka wa e hoomaka iho ai i ka hanai ponoi i na keiki, loaa mai ke ola oluolu o ko kino. Nolaila, ma e makemake ana oukou e na makuahine hanau keiki, e ola oluolu ke kino, alaila mai haawi i na keiki na hai e hanai.
4. O ka waiu ponoi o ka makuahine ka mea oi loa aku o ka waiu maikai i ke keiki. O ka ai ana o na keiki i ko hai waiu, he mea ia e mai ai na keiki. Malia paha he kahiko loa ka waiu o ka wahine i manaoia nana e hanai, aole pono ia waiu no ke keiki hou loa. Eia wale no ka waiu kupono i na keiki, o ka waiu e like ana me ko ka makuahine ponoi, aole waiu e ae e pono ai. He nui wale na keiki hanau hou i pau i ka make, no ka hanai ana i ka waiu o kekahi poe wahine i hanau keiki a hala ka malama mai ka hanau ana mai; a o kekahi mau keiki i hanaiia'i ia ano waiu ua maimai. O na makua o na aina naauao, ua malama loa lakou i keia mea ; a ke lana nei ko makou manao e naauao ana no na makua mea keiki o Hawaii nei, a pela e pakele ai na keiki e holo nei i ka make.
Nolaila la ea, e hanai no kela makuahine keia makuahink i kana keiki ponoi iho. O ke keiki i puka mai mailoko mai o kahi wahine, he pono no ia keiki ke loaa ka waiu mai iaia mai. No ka mea, aole ke Akua i haawi mai i ka waiu i mea hoomaunauna wale, a i mea hanai wale aku i ka hai keiki. Mamua aku o ka hanau ana o ke keiki, aole kau o ka waiu, aia a hanau mai, alaila kau ka waiu ; ma ia mea ua maopopo ko ke Akua manao,o ke keiki i hanau mai mailoko mai o kahi wahine, a o kona waiu ka waiu a ke keiki e ai ai. Nolaila, mai pale i keia kanawai a ke Akua i kau ai ma ko oukou umauma.
Mai nana i ka hai Nupepa !
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE: E lawe aku oe i keia wahi puolo ma kou lima, a nau ia e hoouna aku ma oa maanei o keia mau mokupuni. Eia no ua wahi ukana la : Ua ike au i kekahi poe e lawe ana i ko hai nupepa a nana, me ka makemake ole o ka mea nana ka nupepa. Eia ka'u ia oe e ka mea aua i ke dala, mai kii oe i ko hai pepa a lawe mal, ua like no ia me kou lawe wale i ko hai waiwai, a ia oe ka hookohu.
Aole no anei oe i lohe, ua kahea leo nui mai ka Luna Hooponopono o ka Nupepa Kuokoa ia oe, mai Hawaii o Keawe, a Kauai o Mano, e imi i ke dala i mea nupepa ; a o na luna no hoi malalo iho, e hele ana ma kela hale keia hale, e olelo ana, e haawi mai i dala pakahi no na malama eono, a i na dala hoi elua no ka makahiki okoa ? I hea la ka oe i lohe ole ai ? I uka nae paha oe o Ahuaumi i ke alualu kao ea? I Kona Hema anei oe ? I Keei la, o hea aku la hoi kou wahi ? Iluna loa mai anei? Aole paha ? I Kahauloa anei oe i kahi o ke kaikamahine a Kanihomauole ? Owai la hoi kona inoa ? O Kanele, ke ole nae au e kuhihewa. E noonoo e na makamaka i keia.
G. H. KEALOHA.
Kona Akau, Hawaii, Ian. 24, 1866.
NAMU KAW ALAWALA.—Ua loaa mai ia makou he palapala na K. L, Pohinauakea, e hai mai ana i kona hookipa oluolu ana i kekahi mau malihini, aka, aole nae i like ka lakou olelo, ua namu mai na malihini, a ua hoaa na kamaaina i ka lohe ole i ka olelo haole, a no ia ie ole o ua kanaka nei i ka olelo haole, oa namu aku oia ma ka namu kawalawala, "hikapalale hinolua waiki." Hu no ka aka i ka namu a ke kanaka Hawaii.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU. MA RAKI 3, 1866.
No ke Kuokoa.
E olioli auanei na makamaka o ke Kuokoa, ke lohe mai i ka pii ana ae o ka poe lawe i ke "Kilohana Pookela" o keia makahiki, mamua o ka makahiki i hala ae nei. O ke kumu o keia, no ka hooikaika pu ana o na makamaka me makou.
Ma Hamakua, Hilo, a me Puna, Hawaii, ua emi iki ka nui o na nupepa o keia makahiki. Ma Kau, a me na Kona, ua mahuahua iki; a ma Kohala nae, ua oi pakela loa aku.
Ma na wahi a pau o Maui, ua oi ae na nupepa o keia makahiki, koe wale no o Kaupo. O na Waieha nae, a me Hamakua, i na apana i oi loa. Ma ia mea, ua ike ia ko lakou naauao, a me ka ikaika maoli o na Luna. Ia lakou ko makou mahalo.
Hookahi wale no pepa i hoounaia i kahi Lanai. Ua loheia ke ala ana o ko laila, ma ka ikaika o ko lakou Kahu hou. O ka Nupepa maikai kekahi mea e holo ai ia hana maikai. Ke pii ae nei no hoi o Molokai.
Ma o Oahu nei; o Ewa, Waianae, Waialua, a me Waimanalo, na apana kahi i ikaika loa ai na luna, a i holo lea ai ka hana.
Ma Koloa, a me Waimea o Kauai, a me Niihau, ua emi na nupepa. Ma Hanapepe nae a me Koolau, ua mahuahua iki ae.
O keia hana o ka hoopuka nupepa ana, aole no ia he mea e waiwai ai. He nui ka lilo, a ina e lawa na loaa no na lilo, alaila, pomaikai ka Luna Hoopuka. Ke hoopuka nei makou i keia Nupepa, aole nae no ko makou pomaikai iho, aka, i mea e pomaikai ai ka lahui. He hana Misionari keia, a o ko makou uku i manao ai, oia no ka pomaikai o ka lahui Hawaii.
He poe makee alii makou. Aia no makou ma na mea a makou i iko ai he pono io no na alii ponoi o kakou, a he malama makaainana no hoi, me ka hio ole i o a ia nei. E ku mau ana makou no ka pomaikai o ka lahui holookoa, me ka wiwo ole, me ka hoomalimali ole. A ina makou e ike he pilikia imua, aole no makou e hamau, e kau leo ana no; ina mai na aina e mai ka pilikia, a ina hoi he pilikia kuloko ; inu mai a hai mai, ina no loko ae o ke kuhihewa o ka lehulehu. A o, ko makou mea e hooikaika loa ai, oia ka pono o ka Ekalesia Hawaii, oia hoi ka Pono o ka Haku. No ko makou hoomaopopo, aole he kahua e ae i paa ai o Hawaii nei, nolaila, ke ku nei makou malaila. O ka Pono Euanelio, ka pono o ka Baibala, oia ka makou e kokua nui loa ai.
He Oiaio Anei?
Ma ke ku hope ana mai nei o ka moku mai Kapalakiko mai, ua loaa mai io makou he mau nupepa mai Nu Ioka mai, a malaila kekahi mau manao o ka Bihopa Se tele (Staley)—Ka mea e kapa ana iaia iho, ka Bihopa o Honolulu.
Ua olelo iho oia, o ka paumi o ka hewa o Hawaii i keia wa, i ko ka wa kahiko, aole ka ia i pili i ka lahui holookoa, aka, no na kaikamahine wale no. Eia kekahi pauku o kana palapala iloko o kekahi oia mau nupepa malalo nei:—" E ninau i na kumu hoomana Euanelio, a me na kumu o ke Katolika Roma o Hawaii. A e hoike mai no auanei lakou i ka aneane e nalowale loa ka pomaikai o na wahine opiopio ma ka hoomalu ana ; ua like pu na 'hoahanau' me na hoomalau, i ka haawi ana i na kaikamahine i ka hookamakama, i loaa ke dala. No keia mea i kauia ai ke Kanawai i keia makahiki i hala ae nei, e papa ana i ka holo ana o na wahine opiopio mai kahi wahi o na mokupuni e ae o Hawaii nei a i Honolulu. Ke hoole loa nei au, aole i moe wale ia na wahine opiopio i ka wa kapu o na kii, e like me ko lakou moe waleia ana i keia manawa."
Maanei, ua hooponopono hou iho ka Bihopa i kana olelo. Ua akaka loa kana mea i kamailio ai. O na kaikamahine opiopio o Hawaii nei, ua paumi ka hewa imua o ka wa pegana o Hawaii wahi ana. He oiaio anei keia ? Pehea oukou e na poohina, haumakaiole, i ike ia manawa i hala? Ua paumi io anei ka poino o na kaikamahine o Hawaii nei i keia wa, no ka hiki ana mai o ka malamalama mai ke Akua inai ? O kela hoomalu ana i na kaikamahine i ka wa kahiko, a me ka hoomomoa ana i na kaikamahine na na konohiki, ua oi ae anei ka maikai oia mamua o keia wa? Ahu no hoi kupanaha i kahi Bihopa hookohukohu.
He oiaio anei, ua like na hoahanau me na hoahanau ole ma ka hookamakama ana i ka lakou mau kaikamahiue ? E na makamaka Hawaii, e noonoo pono iho oukou. Ina he oiaio keia, Auwe ka poino ! A ina he oiaio ole, he pono anei i ka Bihopa Enelani ke hoolaha ma ke akea ?
Eia kana, o ke kumu o keia poino ana o na kaikamahine, oia hoi ka hoomalu ole ia ana o ko lakou mau kino, no ka hawawa no a me ke kupono ole o ke ao ana o na misionari Puritana, oia hoi, na kumu Euanelio mai Ame rika mai. O ka poino iho la ka keia o ka loaa ana o ka lama-ku o ke ola i na kanaka Hawaii. Aia ka, a huli na kanaka ma kona hoomana Katolika Hooponopono Hou ia ma na kii, a me na kukui loloa, e lealea'i na maka, alaila, pau ka poino o na kaikamahine o Hawaii !
HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.
NO H. AEA.—Ua hoopukaia e na keiki o ka Ahahui Misionari, maloko o ko lakou pepa puka hapaha makahiki ko Aea palapala, a ua kope ia mai ia manao a iloko o ka nupepa Friend.
HE MAU PAKE HOU.—Ma keia pule aku nei, ua ku mai kekahi moku mai ka aoao akau mai o Kina me 40 Pake, a ua laweia aku nei i Koloa, Kauai no ka mahiko a Dr. W ood.
KE HUMUHUMU IA NEI.—Ua paiia iho nei na olelo hooholo o ka Aha Kiekie ma ka olelo haole, a ke humuhumu ia nei. O ka lua keia o na buke i paiia ; he wahi buke nui no.
PILI KINO.—E haalele ana o Miller i kona malama ana i ka Hale Luina nei, a e hoi ana oia i Kaleponi, a e lilo ana ka malama ana o ka Hale Luina ia Papai (Crabb) a me kona makuahine.
MIKA HOLO.—O Mika Holo, kekahi o na Kahunapule i haiolelo ma Waiahao, mamua aku nei, ua holo aku oia maluna o Hokuao a Tarawa, a malaila aku a Kikane, A mai Kikane aku, ua holo oia i Nu Zilani,a ke hoomaka nei i ka ke Akua hana malaila.
AHAHUI MISIONA RI.—E halawai ana ka Ahahui Misionari o Kaumakapili ma ka Luakini ma Kaumakapili, ke hiki aku i ka la 8 o Maraki, ma ka hora 10 o kakahiaka.
UA MA REIA.—Ua hiki mai io makou nei, he palapala mai a Isaia Kaehu mai, e hai mai ana, ua mareia ma ka Home o Ioane Kauai Esqr., o P. R. Holi me Miss Kahanapauole. Na Kauka J. W. Kamika laua i hoohui ma ka berita mare.
HE HOTELE HOU.— Ua lohe mai makou e wehe ia ana i hale ho tele, ma ka pa o ke Kanikela Beritani i holo aku nei i Beritania. Ke keu keia o ka hotele nani ma Hawaii nei.
E HOI MAI ANA O KAMIKA MA.—I ka loaa ana mai o ka palapala a Kamika i ka malama o Ianuari, ua ike makou, e hoi mai ana lakou iloko ae nei o Ape rila.
KA DAVIDA MALO MEA I HANA'I.—Ua ike iho makou maloko o kahi pepa haole o kakou nei i ke pana ana o kekahi mau pauku o ka Mokuna 13 o ka Moolelo Hawaii a Davida Malo i kakau ponoi ai me kona pulima.
E KAAPUNI HELE ANA HE MANUWA.—Ua lohe mai makou, e holo mai ana he moku manuwa mai Ame rika mai a i na mokupuni a pau e makaikai hele ai, a e ana ai hoi.
KANAKA MAKE I KANA PU IHO.— Aia ma Kiholo, Kona Akau, Hawaii, ua hele kekahi kanaka i ke ki bipi, a ma ia hele ana, ua kani hewa kana pu, a ku iho la no ia, a make loa. O Kaukali kona inoa. Aloha ino.
AIHUE WELIWELI OLE.—Ma kekahi mau po o keia mau pule i hala iho nei, ua aihue ia aku ka pahu hao dala a Mika Hao kuai papa ma Ainahou e ka mea kalohe. Lawe ia ua pahuhao nei a kanuia iloko o ka puu nanahu. Nana aku no hoi, aole he lua o ua mea he weliweli ole.
MAKE EMOOLE.—Ma ka Poalima i hala aku nei, oia hoi ka la 23 o Feberuari; ua make emoole loa o Kimo, Kapena iho nei o kahi kiakahi o Pooonahoahoa ; me ia maikai no ia o ke kino, a o ka make no ia. Aloha maoli kona mau maka i ka nalo ana.
I NA MAKAMAKA O KE KEENA KUOKOA.— Ua minamina makou i ka holo ana aku nei o kekahi moku i na Pae Aina o Nuuhi va me ka lohe mua ole ia, a malia paha e ake nui ana ko kakou mau makamaka malaila e ike i ka kakou mau palapala, aka, ua hikiwawe ka holo o ka moku, a ua nele kakou i kahi kanaenae aloha ole e haawi aku ai ia lakou. Nolaila ke noi aku nei makou i na makamaka o ka poe e noho mai la i Nuuhiva, e waiho mua mai i ka lakou mau palapala ma ke Keena o ke Kuokoa, a na makou e malama a loaa hou ka moku e holo ai ilaila.
NO KA HALE PUPULE.—Ke pokeia nei ka laau o ka hale pupule, ma ke alo ae o ka hale hookolokolo o Honolulu. Hale nui no i ka nana aku i ka hoolalaia ana.
E KUIA'NA E KA HALE.—Ua lohe mai makou, ua lilo ia Kewiki kuene, o ka hale mai Ame rika, kahi manae iho o ka pa o ka hale mai o ka Moiwahine. Ke hoopihapihaia nei na alualua o ia wahi, i kupono kahi e kukulu iho ai o ka hale.
MAHALO I NA MOKU LAWE PAPA.—Ma keia pule e pau ana i keia la, ua ike iho makou i ka nui o na laau hale a me ia mea aku, e hoolele ia mai ana ma Ainahou, mai luna mai o elua moku. Pomaikai kakou o Hawaii nei i ka nui mai o na laau hale, a me ia mea aku.
HE HOOHALAHALA.—Ua loaa mai ia makou he palapala mai a R. K. Puowaina, o Kuiaha, Haiku, Maui, e hoohalahala ana i na olelo hoolaha a ka poe mea Helekuai lole e olelo ana, " Eia ka Halekuai makepono," aole nae he hai mai i ke kumukuai o kela a me keia mea, nolaila, hoohalahala. A ua mahalo nui ia H. M. Wini, i ka hoikeia o ke kumukuai o kana mea i makemake ai.
NO KA LA MAKAHIKI HOU O NA PAKE.— Ua loaa mai ia makou he palapala mai ia J. S. Kahaule mai o Hulipaulani, Waihee, Maui, e hai mai ana i ka hoomanao o na Pake oia wahi, i ko lakou la makahiki hou, ma ka la 15 o keia malama i naue ae nei. Maikai no ka hana i hanaia ia la ma Waihee.
NO KE KUMUKULA.—Ua hoohalahala o J. Olepau, o Heeia, Koolaupoko, o Oahu, i ka hana pono ole o kekahi kumu kula o ko lakou wahi, i ka lilo i ka alalau wale iho no, a haawi na hai e kula na haumana. Ina pela io ka hana a na kumu kula, aole e ike ana na haumana. Hoopau dala o ke Aupuni.
UA NAAUPO KA KE KUOKOA.—Ua loaa mai ia makou he palapala mai ia D. E. o Maemae e i mai ana, he naaupo ka mea e olelo ana, " he poho ka hui hale kuai ana." O ke Kuokoa noia. Alia kaua la, he nui no na la i koe e ikeia'i ke poho. Aka hoi, ina aole e poho, alaiia, he olioli nui ko ke Kuokoa ia hana, i ke ko ole o ka mea i oleloia e poho ana.
HE WAHI PAINA AWAKEA :—Ma ka auina la o ka Poaono aku nei i hala, ua haawi ae ka Mekia W. L. Moehonua, he wahi paina awakea maloko o kona Home, Halaaniani, a ua kau leo ia aku no hoi ka poe Keonimana e komo pu mai e paina meia.
PAKELE KA ALA BANI.—Ua ku mai ma ke awa o Honolulu nei ke kuna Alabani a makou i hoolaha aku nei i kela pule, ua ili ma Waimea, Kauai. Ua hemo kona kila olalo, a ua nui no hoi ka liu i komo mai, aka, ua pakele nae keia moku.
EI AE O TATINA OPIO :—Ua hiki mai ka lono io makou nei, ua hiki ae o Tatina opio ma Kapalakiko. Ua loaa oia i ka mai piva ma ia wahi, a ua oluolu koke no nae, a e hiki inai ana oia i Honolulu nei maluna o ka mokuahi mua e hiki mai ana ia nei.
NALOWALE! NALOWALE!!—Ua nalowale he Buke Hoomanao na L. H. Kulika i keia mau la iho nei. Ina o ka mea e loaa'i, e hoihoi mai ma ke keena o ke Kuokoa, a e uku ia no ka mea hoihoi mai me ke aloha ia'ku. He mau bila kekahi maloko, a he mau poo leta no hoi. E na makamaka ina e loaa ia oukou mai noho a awahua iho me ka manao e nalo.
O WAIALUA HEIHEI LIO, UA WI.—Ua hiki mai ia makou nei ka lono no ka uwe ana o na kanaka o Waialua i ka wi. O kahi aina nui mau no ka hoi o ka ai, eia ka ! e wi ana, a ke holo aku nei na kanaka i Koolau a i Ewa, a i Honolulu nei e imi i wahi ai. O ka hope no keia o ka heihei lio, a me na i hana uhauha e ae i hana ia ma Waialua i ka makahiki i hala ae nei.
HOIKE KULA HAOLE.—Ma ka lokomaikai o kekahi makamaka o makou, ua hai mai oia, e hoike ana ke kula haole o Waianae i ka Poakolu i hala iho nei. A ua lana no ko makou manao, e holo ana no ka hana a ia keiki kanaka e alakai nei i kona hanauna opiopioo i ka ike hihiu o ka olelo haole. O J. W. Kauhane ke kumu alakai ma ke ao ana i ka olelo haole ma ua kula la i hoike ia maluna.
HANA MAIKAI O HILO.—Ua ike iho nei makou ma kekahi nupepa mai Bosetona mai, i ka hoolilo ia ana o Linekona, a me kana wahine a me Kenela Garani, a me Akimarala Paraguta i mau lala no ka Ahahui Misionari o Bosetona, ma ka haawi ana no ia Ahahui he haneri dala pakahi no lakou e ka ekalesia o Hilo Hawaii.
KA MOI WAHINE VITORIA.—Ua ike iho makou maloko o kahi nupepa ke ao mau nei ka Moi Wahine Vitoria i kela Sa bati keia Sabati, he papa kula Bibala. Ke mahalo nei makou i keia Moi Wahine o ke ao nei, i na pela na'lii a pau o ka honua nei, alaila, e pomaikai noi ana ko lakou aupuni ma ka hoomala ana. A me he mea la, e lilo ana keia hana a ua Moi Wahine nei, i kia hoomanao no kona mau la e hele nei a hiki aku i ka lua oka lawe ola ; a i na hanauna aku ona mahope.
ANOI KA MANAO:— I ko makou hele ana ma ke alanui Beritania ike iho la makou i ka hoopihaia ana oia alanui i ka lepo, a ane ohu ae. He mea nani ia i ka nana ana.
KE KOMITE ANA IA UKEKE ME KUAEA :—I ka pau ana ae o ka halawai ana o ka Aha Euanelio o Ewa, i hala ae nei; ua kohoia kekahi o ua aha la i komite nana e nana ka hewa, a me ka pono o Rev. M. Kuaea, ma ka Ukeke olelo. Aka, ma ka noonoo ana, aole i loaa i ke komite ka hewa o Kuaea, nolaila, ua hoolauleaia o Ukeke laua o Kuaea.
UA MAKE AKU :—Ua hiki mai ma ko makou nei mau pepeiao ka lohe, ua make o Hanalei. He haiolelo oia no ka apana o Puna, a ua manao ia e hookahuna iaia a lilo i kahuna, aka, ua make e kela i ka la 20 iho nei o Feberuari. Ua kii mai no ka mea nana ia i hana, a ua lawe aku, aka, e hoomaikai ia no ia.
MAI KA HAKU MAI O NIIHAU :—Ua loaa mai ia makou, he palapala na ka Haku o Niihau, oia o Francis Sinclair, a maloko o laila makou i ike iho ai, ke hoomaka nei oia a me D. S. Kupahu i Kula Sabati malaila. Ua haawi wale mai oia ia Kupahu he hale, a he wahi e ku ai ka hale, a me kahi aina kupono nona iho, me ka uku ole.
E WI ANA KO WAIALUA :—No ka lilo nui o na kanaka o Waialua i ka heihei lio mamua iho nei, nolaila, ua haalele lakou i ka oihana mahiai. A i ka pau ana o ka lakou hana hope ole, ua hoi aku lakou a kauhale, eia nae, aole i hoopiha mua i na loi kalo i ke kalo, a nolaila, " E mimihi ana e ka Uluiki ma."
HE PUAA EKOLU WAWAE:—Ma Ewa, ua hanau he puaa ekolu wale no wawae, mamua iho nei, a eia oia ke ola nei e like me ke ola ana o na puaa i hanau pololei ia mai mai ka opu mai. O ka lohe hope loa mai nei, ke hanai ia nei e kekahi mea. E hoounaia paha auanei i Parisa i ka hoike makahiki.
LA HANAU :— I ka Poaha o ka pule i hala ua kahikoia na pahu hae o na puuwai Amerika aloha aina o ke kaona nei, i na hae Amerika, a ua huki ae no hoi kekahi poe i na hae o ko lakou aupuni iho, no ka hoomanao ana i ka la i hanau ia mai ai o Geoki Wasinetona, ka Peresidena mua o Amerika Huipuia. A o ka inoa kapakapa o ua Wasinetona la, " Ka Makua o kona Aina."
HE HALE HOU E KUKULU IA NEI: — Eia ke kapili ia nei kekahi hale laau hou ma Koiuiu, Honolulu, Oahu, a ke ike pinepine ia aku nei ke Alii, ka Mea Kiekie Ma taio Kekuanaoa e holo pinepine ana ilaila. O ko makou lohe wale, no ua Alii la no ua hale la. Ke mahalo nei no makou i ke ku ana o kela hale maluna o ke kahua maikai.
E ALOHA MAI ANA I NA MAKAMAKA.—Ua loaa mai ia makou na Daniel Mason o Landearia, Henley Siskiyou Co., Kaleponi, he palapala, a maloko olaila makou i ike iho ai, e haawi mai ana oia i kona aloha ia Kahula, a me Mose Kahula opio, o Lahaina, Maui. E hai mai ana no hoi, ua make o Mose Kaikiolani.
HE WAHI AHAAINA MAWAENA O NA ULULAAU :—Ma ka auina la o ka Poalima o ka pule i hala, ua haawiia he wahi paina mawaena o na ululaau uliuli o ke awaawa o Manoa, e ka Peresidena o ke Kula Nui o Punahou. A mawaena oia mau laau uliuli na keiki a me na kumu i hoonanea iho ai no kekahi mau ho ra, a i ke ahiahi ana iho, ua hoi mai lakou me na lei maile i ke poo. Ua hele wale a ohuohu.
MAI NIIHAU MAI.—"He wi o Niihau, i keia mau malama i hala aku nei, a pela no iloko o keia mau la, mai Kauai mai kahi ola o kekahi poe e loaa ai kahi pai kalo. Nui no ka ua malaila i na la i naue ae nei. Iloko o keia mau malama i haia ae nei, ua pau na makuakane me na keikikane i ke kanu mahiki me ka haole o Niihau nei, ma-o a maanei. Ke hoomaka nei kekahi poe o Niihau nei i ke kanu pulupulu." Mr. KUPAHU.
HAKAKA KE KAIKUAANA ME KE KAIKAINA:—Ma ke kakahiaka o ka la Sabati iho nei, ua hakaka kekahi kaikuaana me kona kaikaina ma kekahi wahi o ke kaona nei, a ua hoehaia ke kaikaina e ke kaikuaana. Me he mea la, aole paha keia mau keiki i nana i ka Baibala. Ina paha laua i heluhelu i ua buke nui la, ina, ua ike i ka hoahewaia ana o Kaina, no kona pepehi ana ia Abela kona kaikaina. Mau wahi Kaina a Abela hou keia o kakou.
HE WAHI KEIKI OPIOPIO NAAUAO.—Ua haiia mai makou ma ka palapala e kekahi makamaka o makou o kaua kuahine o Manoa, oia o J. D. Wind, i kona lohe ana i ka pule a kekahi wahi keiki opiopio uuku i ke Akua ma kona Home noho ponoi. A penei no kona pule ana, "E aloha mai oe ia makou, E haawi mai oe i ke ola i ko'u makuakane, no ka mea, ua mihi oia i kona hewa. A e kala mai oe iaia. Amene." Ika wa o ka makuakane o ua wahi keiki nei e mai ana ka wa i pule ai oia i keia mau hua pule maluna ae nei, oiai lakou e hoomakaukau ana e hoopili iho i ko lakou mau maka i ka po. E na keiki, opiopio, he kumu alakai pono ka keia wahi keiki pule no oukou.
HE MAU BUKE HAWAII E HOOUNAIA ANA —E hoouna ana makou i na buke i paiia humuhumuia, a i hoonaniia ma Hawaii nei i ka Hoike Makahiki Nui o Parisa. A na na aupuni naauao ia e nana iho i na mea a ke Aupuni Hawaii i hana ai iloko o na makahiki he kanaha a keu iki ae. He mea hou noia no keia keneturia nei, o ka lawe ia ana aku o keia mau mea a ke aupuni opio i hoopulapula ae ai.
HALE PAU AHI.—Ua lawe lima ia mai he palapala na Mose Manu, o Ewa a hiki ma ko makou nei keena. Maloko o lailia makou i ike iho ai, ua pau i ke ahi ka hale noho no o S. Kaanaana ma Ewa, Oahu. Ua hai mai no hoi, ua lawe aku ke ahi i na mea a pau o ka hale, a me na lako kino o na mea nona ka hale. Aohe maopopo o ka mea nanai i puhi ka hale i ke ahi, aka, ua manao wale ia no ka hemahema no o ka malama ia ana o ke ahi-koe, a ua loaa paha i kahi keiki uuku, a nana i ho-a aku me ka naaupo.
E ALA ! E ALA !!—Ua loaa mai ia makou he palapala na ko makou makamaka oiaio o Hamakua, Hawaii, oia o S. Kamelamela. A maloko o laila makou i ike iho ai e paipai ana oia i na kanaka o kona Apana e lawe nui i ke Kilohana Pookela, ke Kuokoa. " Maloko o ke Kuokoa," wahi a ua S. K., nei, " e ikeia'i na mea hou o Hawaii nei, a me na aina naauao o ke ao nei." Ke ike ae la no kakou i ke kaa ana o ka mahalo i ko na kuaaina, a pehea oukou na kanaka o na kaona nui a me na aina e ae o Hawaii nei ? Oiai, he Aupuni palapala ko kakou wahi a na makua alii i hala'ku la i ka make.
HE HAWAII UA MAKE I KA AINA E.—Ma ka palapala a W. R. Kaulehelehe, o Victoria, V. l. i kekahi o ko makou makamaka kupono o ke kulanakauhale alii nei, oia no hoi o W. J. Noa, ua ike iho makou, ua haalele mai o Mele Kaulehelehe i keia ola ana, a ua waiho iho i kana kane e noho hookahi i keia ao, me ke kanikau aku hoi ma keia kae o ka lua kupapau. A penei no kekahi o kana mau olelo, "Ua hiamoe iho nei ko'u kokoolua, a hele aku la i ke ala hoi ole mai, i ka hapa o ka hora 4 o ka la 20 o Dekemaba, 1865, a ke noho nei au me ke kaumaha nui nona." Aloha ino ka hoa o na kai anu o ka Pakipika. Waiho i Kaea na iwi o kamahele.
NO KA OIHANA MA RE:—Ua loaa mai he palapala ia makou, a maloko oia palapala i ike ai makou i ka manao o ka mea nana i kakau mai, e olelo ana, e pono i na mea mare ke hoomakaukau e i ekolu hapaha dala. I hapaha no ka Palapala Ae Mare, a i hapalua na ka mea nana e mare mai. " No ka mea," wahi ana, " ua lawe ia elua mau mea mare imua o ka mea mare, aka, i ka ninau ia ana mai, auhea ka olua mau hapaha ? ua hoole laua, a aole i mare ia." Nolaila, ke mahalo nei makou i kana olelo e hoomakaukau, oiai, he oihana nui ka oihana mare, a pela no anei e hemahema ai, elike me keia mau mea ?
KA AHAHUI HIMENI HAWAII :—Ua haiia mai ka lohe ia makou mai ke kumu alakai o ka Ahahui Himeni, e mele io ana ia Ahahui Himeni, e mele ana lakou imua o ka lehulehu, ma ka la 10 o Malaki e hiki mai ana, maloko o ka luakini o Kawaiahao. O na mea a pau e makemake ana e komo e hoolohe i ke mele ana a na keiki kanaka ili ulaula, ua wehe hamama ia ka puka nui o Kawaiahao e ale aku. Me ka palapala, alaila komo. A o na pomaikai a pau e loaa mai ana ia po, e haawiia no no ke kuai ana i Pila Nui Kani, oia hoi, he Ogana, no ua hale pule nui la o Kawaiahao. Ua manao makou, aole kakou e hookuli ana, a nonohua iho, a hele ole e ike maka no kakou iho i ka hana a ko kakou mau keiki kupa o ka aina nei a Kakuihewa.
No ke Olai.
Ma ka la 25 o Ianuari, ua hoohaalulu uuku ia e ke olai ke kulanakauhale o Kapalakiko.
Ma ka la 15 o Dekemaba. ua luku nui loa ia e ke olai ke kulanakauhale o Ka raka (Caraccas) ma Venezuela, Amerika Hema. A ua hoohaalulu nui ke olai ma na kapakai akau o Amerika Hema. O Karaka ke kulanakauhale ia i kokoke aku ka nui o na kanaka i ke 70.000, a he kulanakauhale waiwai nui no hoi. Ke waiho nei keia kulanakauhale he 11 mau mile mai ke kai mai. Ua hoohioloia keia kulanakauhale mamua e ke olai, i ka makahiki 1812, a ua make he 10.000 mau kanaka. Aohe makou i lohe i ka nui o na kanaka i make ma keia olai hope mai nei.
Minamina Luakini.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE —Ua lohe mai nei au i kekahi o ko'u ohana mai Hawaii mai, (Kona Akau,) a ke hoomakaukau nei na hoahanau o Kona Akau mai o a o e wawahi ia o Mokuaikaua, a hoonee ia mai ke kala ma Ewa a hiki i ka puka komo ma ka aoao makai, ma ke kihi ma Ewa nei, oia ka lua o ka puka e huli la i Hulihee.
A ke minamina nei au me ka manao kanalua ole, oiai he pao kela na Kuakini i kukulu. A malia paha aole owau wale kai komo hia mai o ka menemene, o na hoa hanau pu no paha kekahi, a me na kamaaina kahiko o Kailua, a me na wahi e ae. A ke lohe nei au, na ke kamana e koikoi ana e hoonee ae. Owau no kekahi kamaaina o laila, aka, ke minamina nei au. Aloha ino.
BENI--ANA.