Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 9, 3 March 1866 — HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

No H. Aea.—Ua hoopukaia ena keiki o ka Ahahui Misionari, nialoko o ko lakou pepa puka hapaha makahiki ko Aea palnpala, a ua kope ia mai ia manao a iloko o ka nupepa Friend. Hf. mai' PAKE Hou. —Ma- keia pule iku nei, ua ku moi kekahi moku mai ka aoao akau mai o Kina me 40 Pake, a ua laweia aku nei ī Koloa, Kauai no ka mahiko a Dr. Wood. Ke humuhumu IA nei.—Ua paiia iho nei na olelo hooholo o ka Aha KieUie ma Ua olelo haole, ake humuhumu ia nei. oka lua keia o na buke ī paiia ; he wahi buke nui no. Piu kino.—E haalele ana o Miller i kona maiama ana i ka Hale Luina nei, a e hoi ana oia i Knleponi, a e lilo ana' ka malama ana o ka Haie Luina ia Papai (Crabb) a me kona makuahine. Mika Holo.—O Mika Holo, kekahi o na Kahunnpule i haiolelo mu Waiahao, mamua aku nei, ua holo akuoia inaluna o Hokuao a Tarawa, a malaila aku a A mai Kikane aku, ua holo oia i Nu Zilani, a ke hoomaka nei i ko ke Akua han:i inalaila.

Aiiahui Misionari.—E halawni an.i ka Ahuhui iMisionari o Kaumakapili ma ka Luakini ma Kaumakapiii, ke hilcr aku i ka la 8 o Maroki, ma ka hora 10 o kakahiaka. Ua siareia.—Ua hiki mai io makou nei, he palapala mai a lsaia Kaehu mai, e hai mai ana, ua mareia ma ka Home o loane Kauai Esqr„ o P. R. Holi me Miss Kahanapanole. Na Kauka J, W. Komika laua i hoohui ma ka berila mare. He Hotele iiou.— Ua lohe mai makou e wehe ia ana i hale hotele, ma ka pa o ke Kanikela Beritani i holo aku nei i Beritania. Ke keu keia oka hotele nani tna Hawaii nei. E Hoi mai ana o Kamik'a jia.—i ka loaa ana mai o ka palnpala a Kamika i ka malaina o Januari, ua ike makou, e hoi inai ana lakou iloko ae nei o Aperila. Ka Davida Malo mea i hama'i,—• Ua ike iho makou maloko o kahi pepa haoleo kakou nei i ke paiia ana o kekahi mau pauku o ka Mokuna 13 o ka Moolelo Hawaii a Davidap Malo i kakau ponoi ai ine kona pulima. E KAAPUNI HELE ANA HE MaNUWA.—Ua Johe niai inakou, e holo mai ana he moku manuwa mai Amerika mai a i na mokupuni a pau e makatkwPhele ai, a e ana ai hoi.

f\AN'AKA BfAKE I KANA PU ĪHO.—AiE Hia Kiholo, Kona Akau, Hawaii, ua hele kekahi kanaka i ke ki bipi, a ma ia heie ana, ua kani hewa kana pu, a ku iho la no ia, a make loa. O Kaukali kona inoa. Aloha ino. Aihi k weuweu olk.—Ma kekahi mau po o keia mau pule i hola iho nei, ua aihue ia aku ka pahu hao da!a a Mika Hao kuai papa ma Ainahou eka mea kalohe. Lawe ia ua pahuhao nei a kanuia iloko o ka puu nanahu. Nana aku ne hoi, aole he lua o ua mea he weliweli ole. Make emoole.—Ma ka Poalima i hala aku nei, oi& boi ka ia 23 o Feberuari i ua make emoole loa o Kiioo, Kapeoa iho nei o kahi kiakahi o Pooonahoahoa ; me ia maikai no ia o ke kino, a o ka make no ia. Aloha maoli kona mau maka i ka nalo ana.

INA xakauaka oke Keb.xa Kcokoa. Ca miuamina makou i la holo ana «kii nei o kekahi moku i na Pae Aina o Nuubira me ka lohe mua o!e ia, a malia paha e ake nui ana ko kakou mau makamaka malaila e ike i ka kakou mau paiapala, nka, ua hikiwawe k* oka nioku, aua nele kakou i k«hi kanaenie aloha ole e haawi «ku ai ia lakou. Nolaila ke noi aku nei inakou ina makamaka o ka poe c noho mai la i Nuuhira t e waiho mua mai i ka lakou mau palapah m a ke Keena o ke Kuokoa, a na makou e raala. ma a lo«a hou ka moku e holo ai ilaila.

Xo k'A Hals rcprLE.—Ke pokeia nei ka laau o ka hale pupule. ma ke alo #e ob hale hookolokoio o Honolulu. Hale nui no i ka nana aku i ka hooialaia ani.

E kuu'xa e ka hale. — Ua lohe mai makou, ua lilo ia Kewiki kuene, o ka hale mai Amenka. kahi manae iho o ka pa o ka haie inai o ka Moiwahine. Ke hoopihapihaia nei na aiualua o ia wahi, i kupono kahi e kukuiu iho ai o ka haie. Mahalo i n*a moku lawe papa.—Ma keia puie e pau ana i keia la, ua ike iho makou i ka nui o na laau hale a me ia mea aku, e hooieie ia mai ana ma Ainahou, mai luna mai o elua moku. Pomaikai kakou o Hawaii nei i ka nui mai o na laau hale t a me ia mea aku. He hoohalahala.—Ua loaa mai ia makou he paiapaia mai a K. K. Puowaina. o Kuiaha, Haiku, Maui, e hoohalahala ana ī na oieio hooiaha a ka poe mea Helekuai lole e oleio ana, " Eia ka Haiekuai makepono," aoie nae he hai mai i ke kumukuai o kela a me keia mea, nolaiia, hoohalahala. A ua mahalo nui ia H. M. Wiai, i ka hoikeia kumukuai o kana mea i makemakeai. No KA LA MAKAHIKI HOU 0 NA PaKE.— Uft loaa mai ia inakou he paiapala mai ia J. S. Kahaule mai o Hulipaulani. Waihee, Maui, e hai inai ana i ka hoonianao o na Pake oia wahi, i ko iakou la in.ikaīiiki hou, ma ka la 15 o keia maiama i naqe ae nei. Maikai no ka hana i hanaia ia ia ma Waihee. No ke kumukula. —Ua hoohalahala o J. Oiepau, o Heeia, Kooiaupoko, o Oahu, i ka hana pono ole o kekahi kumu kula o ko lakou wahi, i ka lilo i ka alalau wale iho no, a haawi na hai e kula na haumana. Ina peia io ka hana a na kumu kula, aole e ike ana na hauinana. Hoopau dala o ke Aupuni. Uanaaupo ka kk Kuokoa.—Ua loaa mai ia makou he palapala mai ia D. E. o Maemae e i mai ana, he naaupo ka ir.ea e oielo ana, 14 he poho ka hui hale kuai ana." 0 ke Kuokoa noia. Alia kaua la, he nui no na la i koe e ikeia'i kepoho. Aka hoi, ina aole e poho, alaila, he olioli nui ko ke Kuokoa ia hana, i ke ko ole o ka mea i oleioia e poho ana. ■ He wahi Paina Awakea :—Ma ka auina la o ka Poaono aku nei i hala, ua haawi ae ka Aleleia W. L. Moehonua, he wahi paina awakea maloko o kona Home, Halaaniani, a ua kau leo ia aku no hoi ka poe Keonimana « kumu pu iiihi e paina meia. Pakele ka Alabam.—Ua ku mai ma ke awa o Honolulu nei ke kuna Alaba7ii a inakou i hooiaha aku nei i kela pule, ua ili ma Waimea, Kauai. Ua hemo kona kila olalo, a ua nui no hoi ka liu i komo inai, aka, ua pakele nae keia moku, Ei ae o Tatina or>o:—Ua hiki mai ka lono io makou nei, ua hiki ae o Tatina opio ma Kapalakiko. (Ja loaa oia i ka mai piva ma ia wahi, a ua oluolu koke no nae, a e hiki mai ana oia i Honoiulu nei maluna o ka inokuahi mua e hiki mai ana īa nei. Nalowale ! Nalowale !!—Ua nalowale he Buke Hoomanao na L. H. Kulika i keia mau la iho nei, Ina o ka enea e loaa'i, e hoihoi mai ma ke keena o ke Kuokoa, a e uku ia no ka mea hoinoi inai me ke alo'na ia'ku. He mau hila'kekahi maloko, a he mau poo leta no tyi. $ na makamaka ina e loaa ia oukou mai noho a awahua iho me ka manao e nalo. O Waialua heihei lio, ua wi.—Ua hiki mai ia inukou nei ka iono no ka uwe ana o na kanaka o Waialua i ka wi. O kahi aina nui mau no ka hoi o ka ai, eia ka ! e wi aW, a ke holo aku nei sa kanaka i Kooiau a i Ewa, a i Honoiulu nei e imi i wahi ai. O ka hope no keia o ka heihei lio, a mp na hana uhauha e ae i hana ia ma Waiaiua i ka makahiki i haia ae nei. Hoike kula haole.—Ma ka lokomaikai 0 kekahi makainaka o makou, ua hai mai oia, e hoike ana ke kula hnole o Waianae i ka Poakoiu i hala iho nei. A ua lana no k° makou manao, e holo ana no ka hana a ia keiki kannka e alakai nei i kona hanauna opiopioo i ka ike hihiu o ka olelo haole. O J. W. Kauhane ke kumu alakai ma ke ao ana i ka olelo haole ma ua kula la i hoike ia maluna. p Hana maikai o Hilo.—Ua ike iho neimakou ma kekahi nupepa mai Bosetona mai, 1 hooiilo ia ana o Linekona, a me kana wahinea me Keoela Garani, a rae Akiraarala Par?guta i mau iala no ka Ahahui Misionari o Bosetona, ma ka haawi ana DO ia Ahahui he haneri dala pakahi oo iakou e ka ekalesia o Hilo Hawaii. Ka Moi Wabi*e Vitoru.—Ua ike iho makou maloko o kahi nopepa ke ao mau nei ka Moi Wahine Vitoria i kela Salati keia Sabati, he ptpa kula RV,bala. Ke mahalo nei makou i keia Moi Wahine o ke ao nei, i m a pau o ka honua nei, alaila] e pomaikai nui ana ko lakou aupuni ma ka hoomalu ana. A me he mea la, e iilo ana keia hana a ua Moi W.hine nei, i kia hooinanao no kona mau la e hele nei a hiki aku i ka laa o.lt* Uwe oU ; a i M haiwun* aku ona mahope. ,

ANOAI KA MANAO: - I ko makou hele ana ma ke alanui Beritania. ike ibo U makou i ka hoopihaia ana oia alanui i ka lepo. a ane ohu ae. He mea nani ia ika nana ana. KE KOMITE ANA IA UKEKE ME KUAEA: —1 ka pau ana ae o ka halawai ana o ka Aha Euanelio o Ewa, i haia ae net; u& kohoia kekahi o ua aha ia i kotnite nana e na* na ka be\va, a me ka pono o Kev. M. Kuaea, ma ka Ukeke olelo. Aka, ma ka noonoo ana. aole i loaa i ke komite ka hewa o Kuaen, nolaila, ua hooiauleaia o Ukeke laua o Kuaea. UA MAKE AKU: - Ua hiki maima ko makou nei mau pepeiao ka lohe, ua make o Hanalei. He haiolelo oia no ka apana o Puna, a ua manao ia e hookahuna iaia a lilo i kahuna, aka, ua make e kela i ka !a 20 iho nei o Feberuari. Ua kii niai no ka mea nana ia i hana?a ua lawe aku, aka, e hoo* maikai ia no ia. MAI KA HAKU MAI O NIIHAU: - Ua loaa mai ia makou, he palapala na ka Haku o Niihau, oia o Francis Sinclair, a maloko o laila makou i ike iho ai, ke hoomaka nei oia a me D. S. Kupahu, i Kula Sabati malaila. Ua haawi wale mai oia ia Kupahu he hale, a he wahi e ku ai ka hale, a me kahi aina kupono nona iho, me ka uku ole. E WI ANA KO WAIALUA: - No ka lilo nui o na kanaka o Waiaiua i ka heihei iio mamua iho nei, noiaila, ua haaleie lakou i ka oihana mahiai. A i ka pau ana oku iakou hana hope oie, ua hoi aku iakou a kauhaie, eia nae, aole i hoopiha mua ī na ioi kaio i ke kalo, a nolaila, 44 E mimihi ana e ka Ulu> iki ma." HE PUAA EKOLU WAWAE: - Ma Ewa, ua hanau he puaa ekoiu waie no wawae, mamua iho nei, a eia oia ke oia nei e iike me ke oia ana o na puaa ī hanau poioiei ia inai mai ka opu,inai. O ka iohe hope ioa mai nei, ke hanai ia nei e kekahi mea. E hoounaia paha auanei i Parisa i ka hoike makahiki. LA HANAU: - I ka Poaha o ka pule i hala ua kahikoia na pahu hae o na puuwai Ame* rika aloha aina o ke kaona nei, i na hae Ainerika, a ua huki ae no hoi kekahi poe i na hae o ko hikou aupuni iho, no ka hooma» nao ana i ka la i hanau ia mai ai o Geoki Wasinetona, ka Peresidena mua o Amerika Huipuia. Ao ka inoa kapakapa oua Wasinetona la, 41 Ka Makua o kona Aina." HE HALE HOU E KUKULU IA NEI: - Eia ke kapili ia nei kekalii hale laau hou ma Koiuiu, Honoiulu, Oahu, a ke ike pinepine ia aku nei ke Alii, ka Mea Kiekie Mataio Kekuanaoa e holo pinepine ana ilaila. O ko makou lohe wale, no ua Alii la no ua hale la. Ke mahalo nei no makou ike ku ana-o keia iiaie maiuna o ke kahua maikai. E ALOHA MAI ANA I NA MAKAMAKA: - Ua ioaa mai ia makou na Daniei Mason o Landearia, Henley Siskiyou Co M Kaleponi, he palapala, a maloko olaila makou i īke iho ai, e haawi mai ana oia i kona aloha ia Knhula, a me Mose Kahula opio, o Lnhaina, Maui. E hai mai ana no hoi, ua make o Mose Kaikioiani. , HE WAHI AHAAINA MAWAENA O NA ULULAAU: - Ma ka auina la o ka Poalima o ka pule i hala, ua haawiia he wahi paina mawaena o na uiulaau uliuli o ke awaawa o Manoa, e ka Peresidena o ke Kula Nui o Punahou. A mawaena oia mau laau uiiuii na keiki a me na kumu i hoonanea ihoai no kekahi mau hora, a i ke ahiahi ana iho, ua hoi mai la iou me na lei maile ike poo. Ua heio wale a ohuohu. MAI NIIHAU MAI. - "He wi o Niihau, i keia mau malama i hala aku nei, a pela no iloko o keia mau la, mai Kauai mai kahi ola o kekahi poe e loaa ai kahi pai kalo. Nui no ka ua malaila i na la i naue ae nei. Iloko o keia mau malama i hala ae nei, ua pau na makuakane me na keiki i ke kanu mahiki me ka haole o Niihau nei, ma-o a maanei. Ke hoomaka nei kekahi poe o Niihau nei i ke kanu pulupulu." Mr. Kupahu. HAKAKA KE KAIKUAANA ME KE KAIKAINA: - Ma ke kakahiaka o ka la Sabati iho nei, ua hakaka kekahi kaikuaana me kona kaikaina ma kekahi \vahi o ke kaona nei. a ua hoehaia ke kaikaina e ke kaikuaana. Me he mea ia, aoie paha keia mau keiki i nana i ka Baibala. Ina paha laua i heluhelu 1 ua buke nui la, ina, ua ike i ka hoahewaia ana o Kaina, no kona pepehi ana ia Abeia kona kaikaina. Mau wahi Kaina a Abeia hou keia o kakou. HE WAHI KEIKI OPIOPIO NAAUAO. - Ua haiia mai makou ma ka palapala e kekahi makamaka o makou o kaua kuahine o Manoa, oia oJ. D. Wind, i kona lohe ana i kn pule a kelahi wahi keiki opīopio ouliu i ke AL-u* ma kor.a Home aoho ponoi. A penei no ko. na puleana, "E aloha mai oe ia makou, E haaw. mai oe i ke ola i ko'a makuakane, no lea mea, ua mihi o» i kona hewa. A e kala mai oe iaia. Amene." I U c ' ka m ,. kuakaneooawahi keiki nei e mai «na ka w» . pule ai oia i keia m.a hua pule maluna ae nei, oiai | a Uu e hoomakaukau ana e hoopiii iho i ko lakou mau maka i ka i>o E nake.k' kumu alakai ponoU t ci , wahi keiki pule no oukon.

He mac Bcke Hawaii e booui«au a»a —E hoouoa ana makou » na koke i p« l 3 humuhumuia, » i hoonaniia ma Ha\van :>• i fca Hoike Makahiki Nui o P«risa. \ri nalupun» naauao ia e nana iho i na met a Le Aupuni Hawaii i hana ai iloko o na r , 3 . kahiki he kanaha a keu iki le. He mea h noia no keia keneturia nei, o ka lawe > t ft . aku o keia roau mea a ke aupuni opio i h > . puiapula ae ai. Halk pac aki.—Ua lawe lima ia mai hpa)apala na Mose Manu, o K*va a hiki ko makou nei keena. Maloko o laiiia rnn - , i ike iho ai, ua pau i ke ahi ka hak» noh. * S. Kaanaana ma Ewa, Oahu, Ua hai, ; . no hoi, ua lawe aku ke ahi i na mea a pa , , ku hale, a me na lako kinoo na mea n ka hale» Aohe maopopo oka mea inn i, puhi ka haie i ke ahi, aka, ua manao **.» - ' ia no ka hemahema no oka malamn ia n i o ke ahi-koe, a ua loaa paha i kahi kc:k : uuku, a nana i ho-a aku me ka naaupo. ' E ALA ! E ALA !!—Ua loaa mai in makou 1 he palapala na ko makou makamaka oiaio o Hamakua, Hawaii, oia oS. Kamelamela \ 1 maloko o'laila makou i ike iho ai e paipi, ! ana oia i na kanaka o kona Apana e U* ' nui i ke Kilohana Pookela, ke KuoUa. 1 M Maloko o ke Kuokoa," wahi a ua S, k\. ' nei, » e ikeia'i na mea hou o Hawau nei 'a me na ai-ia nnauao oke ao nei." Ke ifce ae , la no kakou i ke kaa ana o ka mahalo i ko , na kuaaina, a pehea oukou na ka nn k a 0i« 1 kaona nui a me na aina e ae o Hawaii im * ) Oiai, he Aupuni palap.iia ko kakou wahi a i na makua alii i hala ku la i ka make. i

He HaWAII VA MAKK I KA AINA K.—Ma k:| jvjlapala a W. K. Kaulohelohe, o Vict«rii\, V. 1. i kekohi o ko makou makamaka ku(H). no o ke kulanoknuhnle alii nei, oia no h«ii o W. J. Noa.ua ike iho mukou, ua haalele mai o Mole Kaulehelehe i keia 010 ann, n u,i waiho iho i kana kane e noho hookaln i Uia ao, me ke kamkau aku hoi ma keia kae o ka lua kupapau. A penei no kekaiu o kana mau olelo, 4 *Ua hiamoo iho nei ko'u kokoo. lua, n hele nku la i ke ala hoj ole mni, i kn hopa oka hora 4 o ka la 20 o Oekomnlw, ISGS, a ke noho nei au me k« knumaha nui nona." Aloha ino ka hoa o najkai anu oka Pakipika. Waiho i Kaea na iwi o kamaholo. No ka Oiiuna Makk :—Ua loaa mni ho palapaia ia makou, a inaloko oia pnlnpala ī ike ai inakou i ka manao o ka mea nana i kakau mai, e olelo nna, e pono i na n><* mare ke hoomakaukau e i ekolu hapnha dala. I hapaha no ka Palapala Ae Mare, a i ha|ialua na ka mea nana e mare mai. "No ka inea," wahi nna, » ua lawe ia elua mau mea mare imua o ka mea mare, aka, i ka ninnu ia ana mai, nuhea ka olua mnu hapaha ? ua hoole laua, a nole i mare in. M Nolaila, ke mahalo nei makou i kana olelo e hoomnkaukau, oiai, he oihana nui ka oihnna n pela no anei e hemahema ni, elike me keia mau inea ? Ka Aiuhui Himeni Hawaii :—Ua haiia mai ka lohe ia makou mni ke kumu nlakai o ka Alwhui Himeni, e mele io nna ia Ahahui Hiineni, c mele ana Inkou imua o ka lehulehu, mn kt la 10 o Malaki e hiki mai nna, maloko oka luakim o Kawniahao. 0 nameanpau e makemake nna e komo <> hoolohe i ke mele nna a na keiki kanaka ili ulaula, ua wehe hnmama m ka puka nui o Kawaiahao e ale nku. Me ka alaila komo. Ao na pomaikai a pau e loaa inai ana ia po, e haawiia no no ke kuai ana i P,la Nui Kani, oia hoi, he Ogana, no ua hale pule nui la o Kawniahao. Ua manno, makou, oole kakou e hookuli nna, a nonohua ' iho, a hele ole eike maka no kakou iho i k« hann a ko kakou mau keiki kupn o ka oint nei a Kakuihewa.