Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 11, 17 March 1866 — He wahi Moolelo uuku no ka Lio. [ARTICLE]

He wahi Moolelo uuku no ka Lio.

M?i ka hoohaiike ana a ke kanakn 1 kO lio, me he mea b,' ua like oia me ka ilio a me ka eiepani. O ka lio, he hikiwawe loa koua hoomaopopo ana i ka leo o kona kaha hoopono. a he lohe hoi i kana kahea ana e hi'le mai. E hauoii ana oia imaa o kona aīo iho, a me he mea la, aole oia e hoomaha a oluolo hoi, lre nalowale kena kahu imua ona. E pili po ana oia i kekahi vra me ko- ! na kahu roe ka olioli nai, a he huhu hoi, a | hana ino i na malihini i maa ole iaia, a he | kakaikahi kooa hoohuhu ī ka poe i laana | me ia, aia no nae a maiama maikai ole ia. I Hoko o ke kaua ma ka anemoku o SepaI nia, ua loaa i ka meti puhi ohe o ka puali kaua lio Faratii, be iio «naikai ioa, a he iio hoi nana i makemake nui ai. Ia \va, ua lunke ka Jjo i kona atoba nui i kona kahu

hou. Ike leani ana oWa ohe a koea kaha, a i ka panio hoi o kona aahu koa. aia hot, ua hoopihaia fca \io e ka haaiulu a me ka pihoihoi, a aohe mea e oluolu ai. aia wale no a kau aku ke kaha i ka noho lio maluna 0 kona kua. He mea kamahao !o« i ua Tto nei kona hoolohe o!e ana aku i na mea e, no kn mea, 1 kekahi \va, ua hooliio ia ua lio nei ma kahi e o ka puali k&ua, a ua waiho ia aku malalo 0 ka hooponopono ana a kekahi wahi alii opio. Ca hoole loa ua lio nei ika lawe «na 1 kona kahu hou maluna iho ona, a ua holo aku ma kahi kulana o ka poe puhi-ohe. Malaīla oia i ku ai. a ua loaa iho la ka manao noonoo pono, e hoihoi hou i ka lio ma kahi kulana raua ona i ku ai, oia hoi, kahi o ka poe puhi ohe, a lawe hou ae la kona kahu inua i ua lio ponoi la nona.

C7a lawe h'ele keia lio i kona kahu maluna o kona kua ma ke kaua o Anemoku a kokoke e pau ekolu makahiki, a ua hoihoi ola mai i keia kahu mailoko mai o na hoouka kaua ana ame na pilikia e ae. Mahope iho oke pio ana o ka puali kaua nolaila ke kahu, auhee aku la, a iloko o ka manawa e huikau ana, aia hoi, ku mai la kona kahu ika pu a make iho la. Haule iho Ia ke kino oke kahu ma k* lepo ; mahope iho o kekahi mau la, loaa iho la ke kino Kupapau o ua kahu nei o ua lio la ma ka lepo. me ua lio la no e ku ana ma ka aoao 0 kona kahu kino-wailua. Iloko o keia manawa loihi, me he mea Ia aole i haalele ka liai ke kino kupapau o kona kahu make, aka, ua ku loihi oia malaila, me ka hoemu aku i na manu e lele tnai ana e kiko i ke kino'make ; a ua ku wale ua lio la tne ka ai ole i ka ai a me ka inu ole i ka wai iloko oia mau la. Ikawa i loaa aku ai ua lio la, ua nawaliwali loa kona kino, no ke kahe mau mai o ke koko mai kona wahi 1 ku ai i ka poka, a no ka nele loa no hoi kekahi i kahi weuweu ole e hookomo niai ai i kona waha, a no kona noho kaumaha paha kekahi i ka laweia ana aku o kona kahu. He hoolohe loa ka lio a he oluolu no hoi, aka, ua lohe ia nae, he nni wole na mea i hoeha ia e lakou. O kekahi kanaka ma ka inokuaina o Maketuseka, e kokoke ana kona wahi ma Bosetona ; o ka mea mau i ua kanaka nei, ina makemake ia e kii i kona lio e hele ana ma ke kula, o ka lawe aku i bakeke kulina ma ke ano pakali me he ano inaunu !a. I ka wa no a ua kanaka la e kahea aku ai i ka lio, o ka hele mai la no ia e ai i ke kulina, a hookomo aku la no hoi ke kahu i ke kaula waha.

Aka i kekahi manawa, ua hoopunipuni mau ua kahu nei, a ua lawe wale aku i kapakeke me ke kulina ole, a ua maa mau ka iio me ke kuhi he kulina ko lokoo ka pakeke, nolaila, hele mai ka lio me ke ano mau, aka, ua paa nae ike kahu. Ua hana aku a hana aku ua kahu nei me ka hoopunipuni, a nui loa. A i kekahi la, pii mai la ua kahu nei me ke ano mau, a kahea aku la i ua lio nei, a hele mai la ua lio la, a ike iho la i ka pakeke, aohe kulina o loko, noluila kapae ae la ia i kona mau wawae hope, a ktope mai la kona wau wawae mua i kona kphu a make iho la ua kahu hoopunipuni nei. No ke aha ka mea i make ai o keia kahu? No kona hoopanipuni no. No ka mea, oke kahu maikai aole oia e hoopunipuni i kona lio. I kekahi manawa, ua hoike mai ka lio i kona hoopaakiki, a ua ae mai e huipa ia e kona kahu, a poholehole. Aka, he wahi kanaiua iki, he mea inau paha keia ka huipa ana, aole paha. oku mea no e hoopaakik ai o ka lio, o ka malama kupono ole ia i ka wa uuku, no ka mea, o kekahi poe lio, he poekuponoole ka poe nana e hoolakalaka.

| I kekahi wa, ua ike ia kekahi iio e ku ana | ma ke alanui, iaia e kauo nna me ke kaa po- ; haku. Ua manao ia ua eha paha oia i na | ili e lawalawa ana ma kona nui kino, a no , ke kaumaha paha kekahi kumu o kona ku I ana. Ua huipa ia, a ua hahau ia, aka, aole nae oia i ae aku e hele imua. Ua manao : wale ia, me he mea la, ua ae oia iaia iho e ku malie, a okioki liilii ia oia mamua o kona kaikai ana ae i kona kapuai e hele aku imua. Mahope iho, ike iho la ke kahu kaa i ke poho wale o k«na manao, a hoohei aku la i ke kaula hao ma ka ai o ka hoioholona i hoi eha ia, a hikiikii ia aku !a no hoi kekahi piko i keknhi iio e aku. I ke kokoke ana no t o ua lip hoopupu nei ī ka paa ana o ke kaula i kekahi ho, hoeueu koke ae la ia, a huki aku ]a imua. Mai ia la mai, o ke kakani j wale no o ke kaula hao ka mea nana e paii pai ae i kona hoopupu ana. I He holoholona iauna oluolu ka lio, a he • makemake nui i ka hele pu me kekahi poe holohoiona. O kekahi poe lio, aohe make--1 make e ooho iioko o oa haielio, a i oie la ma ; na kula me iakou iho. Aka imua o ke anaina a km ilio, pipi wahine, kao, a me ka hipa iiiiii e olioii mau ana i»kou. O ka noho iauna aoa a keia holohoiooa, he ano kupaoaha loa. i O kekahi kaoaka ma Barisetola, Enelani, oa loaa iaia he ilio-hae, a ua kukolu pu īa i eia iloko o kona hale iio, me kekahi lio maii ikai ooa, nooa na makahiki eiima. O ka ! mea mau i oa kanika nei, o ka hele mao i keb kakahiaka keia kakahiaka i ka halelio, e kii aku i ka iiio hae e holoholo pu meia. A i kekahi kakahiaka hiki aku ia oia ma ka hale iio, i kii ako i ua ilio-hae la e holoholo pu meia, ak«, oaoa mai ia km iiio maluoa o

kona poohivri i ka ilio hae me ka oluolu, a me he mex ia. e olelo nwii ana ua Uo la, " e mai owau pa kekahi e hele pu m< oloa." i