Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 12, 24 March 1866 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Moolelo o Europa. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Moolelo o Europa.

Ka ff.pehi powa ia ana o Iruu' Kaisara. I ke kakahiaka ana o ia h inai- hele aku I la 0 Kaiī»ara i waho mai kona hale nku. Aia hoi, paapu mai la kanaka maliipali, a me na inakamaka hookamani i ona la. I i kona īho ana mai ma ke nlapii, hele rr«ai ana ! kekahi akeakamai poohina, mai loko mai o | ka pilikia 1 na kanaka kona hou ana mai, a ' waiho ana he palapala ma ka lima o Kaisa« ra, a maloko o ia palapala, ua hoike ia ka manao kipi ona kanaka ia Kaisara. Ina e e heluhelu o Kaisara i ua palapala la, ina ua pakele kona ola, a 'make la hoi ka poe kipi. Aole hoi i heluheiu, haawi ia i ke kakauole» lo ana, a hele aku la no oia. I ko Kaisara hele ana ma na alanui o Roma, nana ae la oia i ka paapu mai o ka poe senate, a hoolono aku la oia i ka hooho mai oka aha kanaka. A ike īho la oia; oia wale no ke kanakai hookiekie ia ma koke ao nei a pau. Aka nae, aole i oluolu kona naau; no ka ike no ua hookaumaha wale oia i kona aina. A kai mai la ka poe naau huwahuwa ma ke alapii o ku hale o ka poe senate, a komo | iloko. Aia ma na paia oua hale nei, he mau kii o ka poe kauLina o Homa, a me ke kn o Poinepe, ka mea nona ke poo i oki ia | ai, a luwe ia ni imua o Kaisara, e like me I ka mea i olelo ia ma kela helu i hala ae nei. j la Kaisaru i hiki pono ai ma ke alo o ke kii I 0 Poinepe, kukuli mai la kekahi kanaka o ka poe kipi, a lalau mai la i kona aahu, O keia lalau ana, he hoailona ia no ka wa e pepehi ia ai o Kaisara e na kanaka, Aia hoi kekahi kanaka e ku ana mahope 0 Kaisara, unuhi ae ia oia i kana pahi, a pahu iho la ma na kihi poohiwi o Kaisara. A uwe ae la o Kaisnra me ka i ana, 41 E ka mea lokoino! heaha kau ?" a kaili ae la oia 1 ka pahi. A holo kiki mai la kekahi kanaka i ona la, a pale aku la oia ia mau kipi me j ka wiwo ole, e like me kona kaua ana iloko i o na kuua ana he hauori. | Ala ia wn, ua ku mai o Beruta, a unuhi i j kana pihi a hahau mai la ia Kaisara. A I īke iho la oia, ua kue mai kona makamaka j iuia, pau ae lu kona pale ana aku i ka poe • lokoino, oiai oia hookahi wale no ma koni aoao, a penei kana i pane aku ai ia Beruta. uO oe pu no kekahi! i keia inanao kipi." A uhi ae la oia i kona mau maka me kona kapn, i ike ole mai ai na kipi i ke ano nmke ma kona mau inaka, a haule iho la oia ilalo ma ke kumu o ke kii o Pomepe. Hoopulu ihola na kipi i ka lakou mnu mea kaua i ke koko o Kaisara e au ana ma ka pap hele. Oaela o Beruta i kana pahi iluna, n kahea nku la la ia Kikero, ka h.iiolelo, a koa kaulana hoi. " E hauoli eka makun o ko kakou aina !" A kuhikuhi aku la oia ia Kaisara i ka waiho make mni me ka i nna, «ua holo lea o Roma. M Aka ea, pehoa na uknne oka poe kipi, ua pau ika hoolulii ia, auwe. N.\ MkA NUI yo KA MAKE ANA O KaISARA. Me 13 mnkahiki mamua aku o ka era Kristiano ka make nna o Kaisara, t Ma ia wa, ua nui ka haunaele ina Koma. Aole no he kue ia o na maknmaka o Kaisora ma ko lakou hoohuli nna i ka manao o na kanaka, i ka pono ole o ka pepehi ia ana o Kaisara. O Beruta, o Kasiu, a me kekahi poe kipi e ae, ua pau lakou i ke kipaku ia nmi ke kulanakauhnle aku. A lawe ae ia kekahi mau kanaka ekolu i ke Aupuni, o Mareko, Anetonu, o Lepilu, ame Okariu. O Okaviu he keiki hanni oia na Kaisara. Hoohoio ihola ua poe nei; e pepehiia ka poe a pau e kue ana ia lakou. A hana iho la lakou i papa inoa he 300 poe senate, a he tausani a keu aku ka poe kaukau 'lii, me ko | iakou haawi ana i makana no ka pepehi ana S i keia poe. Noi ko laleou hauoli. ikawa i - pau ai na enemi o lakou i ka haule ilalo ma ; ko iakou mau wawae. O kekahi o keīa poe ekolu, ua lokeino ioa, | ma kona haawi ana i ke poo o kona hoahai nau ponoi i kona mau hoa elua. O kekahi | oke poo o kona makuakane hanauna. Ao* j ie makamaka. aoie he mau hoa, aoie hoi he ; koa e hiki e pakeie ke kue iua poe nei ekolu. j Ma keia wa, aia o Beruta, ame Kasiu, ; ma Helene, me. ko laua ohi ana i mau koa ! no iaua, he hanen tausani ka nui. A kai ; aku ia ilaiia o Mareko Anetonu. a me Oka- . viu e kaua aku ia iaua; aua hoouka ia no ! ke kaua ma Pilipi. A hee o Beruta ma, a j na iaua no iaua i pepehi a make. j Ma ia wa, pau ion ka mana ma ko lakou | mau iima. Aole no hoi i iiuliu iho. oka I hakaka no ia oua poe nei a iekolu. O Le- | pidu, kipaku ia oi» tuai ka oihana ae. A o ; Maieko Anekonu hoi iaua o Okaviu, x kaua ! < f | iaua kekahi i kekahi, e iike me ka hana a \

, Mariu ma laua o Sila, a me Pomepe ma laj ua o Kaisara. j No ko Okaviu liki no hoi, ua lilo iaia ka j lanakila, a o Anetonu hoi, make no iaia ihe me kona pahi kaua. Aoie oko Okaviu noho Aupuni ana, lilo pono iaia ke aupuni. A no kona hopohopo i ka hoopau i ka hoailona Moi. ua kapa iho no oia iaia iho, he Emepera, a o Augusato Kaisara. Ua pnkui hou ia aku i inoa hou nona, o ka Makua 0 kona aina, e ka poe senate. O keia inea nae, he ano malimali ma ia wa, he kakaikahi ioa na kanaka pono ma Homa, pela paha i hiki ai ia Okaviu ke hoaiai ae i kona mana, mamua o ko kekahi poe e hana 1 ana. j A maluhia kona noho 'lii ana, a aneane j j no e pau ko ka honua malalo ona, a nolaila, j ] aole ona hoomahuahua hou ana ī kona mau j | aupuni ina ke kaua ana. Oka nani kelaj kela o kona wa, ona hana a ka poe haku j mele, a me kekahi poe hana akamai e ae. j He 41 makahiki kona noho 'lii ana, a ma« j ke oia i ke 76 o kona mau makahiki, o ko- j | na mau makahiki, i ka makahiki 14 maho- ; j pe mai oka hanau ana o Kristo. Iko keia j I Alii noho 'lii ana i ike ia ai o Kristo ma Pai lesetina. ;No KA IKAIKA AME KA NUI O RoMA IKE AU 1A Aucuseto. E like me ka nui o ka hanohano o Roma, pela no hoi na ano o na kanaka o keia kulanakauhale i ka wa kahiko. I ke au o Auguseto, ua aneane e pau loa ka lahuikanaka o Europa, i ke apo ia e Rowa, a Uoe he poe kakaikahi wale no ma ka aoao akau, ka poe e malama ana i ko lakou kuokoa. Oia hoi keia, o Enerani, Farani, Sepnnia, Geremnnia, a o kahi mau aina e ae, oia wale no malalo o Roma. Ma Asia, ua apo ia e ia na aupuni, mai Asia Uuku n.a ke koinohnna a hiki i Inia ma ka hikinn. A pela no hoi o Aperika, mai M.uritania ma ke komohana, a hiki i Aitiopa ma ka hikina. Ona wahi ae la no keia o Aperika i ike ia, a o waena aku, he poe negero aea wale īho no kanaka. He mea kupannha no 'noi keia, i ka nui launa ole o na aupuni malalo o ka aina ho- ' okahi. Ona Kiaaina e hoonoho ia ai ma keia mau aina, no Roma aku, ua hoolakoia kela Kiaaina.keia Kiaainame nakoa Rotna. • Ma ia wa i ulu nui mai ai ke akamai o j na kanaka o Roma i ke kalai kii, pena kii, a Ime na hana akamai eae he nui. Ua laha } like keia mau hana a puni ke aupuni. j A pela no hoi ka nui ona kulanakauhale i ma na wahi a pau o Europa, Aperika, u me I Asin, ua paapu i na luakini nani ioa, a me na hale ? lii i paapu ina kii nani. Aole o keia wale iho no na mea nani a Roma i hana ai».o na alanui keknhi, ua kipapa wale ia me na eke ili, he mau alahaka, he mau auwai e kahe ai ka wai iloko o ke kulanakauhale. Ua koe v «loa mai no kekahi o ia mau mea a hiki i keia wa, ma kekahi 0 keia mau aina o Roma i w-)ho aupuni ai. A o Koma hookahi kn oi o ka nani ma ka homm nei ika w.i kakiko. Ikawa o Auguseto. he kanalima mile ke nnapuni, a 4, 000.000 ka nui o na kanaka. Ma na kulanakauhale a pau o ka wa kahiko, he pa ia a paa i ka pa kiekiea paa hoi, 1 mea e pale nku ai i na enemi, a pela no hoi o Roma, ua paa no i ka pa, he 37 puka koino. Ma ka waenakonu o keia kulanakauhaie, ua hoahuia na mea okeia ano keia nno. O na iunakoa i ianakila ma ke kaua, ua hao mai lakou i na mea nani a ka poe pio. a na, iakou, e iawe mai a hoana ma keia wahi i oleloia ae nei, a lilo i mau mea e nani ai a waiwai hoi. No Heiene mai kekahi mau kii nani, a he mau kia hoomanao, mai Aigupita mai, a o na mea eae he nui mai Asia mai. O ke guia, da!a. a me na pohaku nani e ae, mai ! kela wahi keia wahi mai o ka honua. ; He mau hale hana ieaiea kekahi mau mea ! nani, he wahi auau no ka lehulehu, he mau | pio hoaiionn ianakiia ma ke kaua ana, tne j j na auwai i eliia, ! He wahi wa pokole wale no, oka iilo no j ; ia o Roma i kulanakauhaie waiwai loa. no ' I na waiwai i hao waleia e ko Roma mai ka | { poe pio mai, me ke kupono wale no oia mau i 1 mea v\fce kulanakauhale aiii o ke aupuni nui | . ī ikeia|roa ka honua nei ika wa kahiko. | | j Aolt i pau. |