Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 13, 31 March 1866 — HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

(£7* l'n lohe mni mukou, ua ku nku ma Knwaihae ohiku enau moku Okohola i kekahi mnu h\ o koia mnu pule nku nei. (17* Alu ke ku nnu mai nei o Haleakala i ka Poakolu iho nei, un lohe mai makou, ua ku aku ma ke awa o Lahaina, Maui, he 3 mau moku okohoia. \0" Ua lohe lauahea mai inakou, e hoonaui hou ia ana n nani loa ka Hale Alii o ko ilnwnii nei pao aina. {£?* l;a kalewa aku n>a ke awn o Koloo, Kauai, i keia mau la uku nei.elua inau nioku okoholn. Kk mau ski KA WKLA.—He mau ku wela 0 ka la nu ke kaona nei, o ka hookokoke'ku paha koia i na la wela o ke Kau. O" Ua loaa mai ia makou he palapala, a maloko o Uija i ike iho ai, iuv pakelo ke poo o kokahi kanaka ma Hilo, mai p^u 1 ka mano, ka ia nahu o ke kai. O* Mn ke ahiahi 6 ka Pōaaha iho neī, he 'wāhi paina kai'haa\< i ia maluna o ka mokuahi Ekake. Ua kono ia mai ko kakou mau haoio liiimanma, o hele aku i ua wahi paina*!a. HAALELK M.U LA l KA »ALU ULU 0 LELB. —Ma ka la 21 o Maraki iho nei, ma Lahaina. Maui, make aku la o loha Malekahaoa, a haalele n.ai ia i kona mau kini inakamaka e uoho aku iloko o ka u a me ko kaumaha nona. He hoahanau oia no ka ekalesia o Lahaina. a inalalo o ku malu o ua ekalesia la oia i noho āi a Inki i kona wa i hele loa afcu la tna ke ak hoi ole raai. - Pomaikai ka poe make, ke hiake ilokō o ka Haki^ Kk mooiliu xi;r.—Eia ma ka kakou *»ei iniu uapo, *kolu moku kakpa e howika ia noi i i\n okana Hawaii nei, oia hoi U ko peia. maiakeke, a me kekahi' mau \taiwtri e ae o Haw*aii nei» a e Inweia oku ana i Kalepooi» Oko lakou mau inoa, o Wmmina MiUnaie*. E haalele ana ka n)oktt niuhu Ekak* ia Honolulu nei; ma ka Poakoiu e hiki ra*i ana. Wneia hoomakaukaa iimu na makninaka oke Kuokoa o makemak» nim e holo i Kaiepoiii.

C.i ike pono iho nei niakou ika poa i ka humahumuia oka B*jke a RoUita Davis i h«*»ponopono ;ho nei. hookahi kaa i piiia i na buk<? i paa i ka hi.muhuinu i lawe ia mai, mai ka hale humuhumu huke mai. Make i alohau. —Ua make o Kapai ma Kealakekua, Makawao, Maui, ma ka la 25 a Maraki nei. He 56 ka nui o kona mau makahiki, a hele kohana aku la ma ka aoao inau o keia ola ana. Al«»ha ino. Hale hana wati hou. — Eia ma ka aoao makai o ke alanui Kalepa. ina kahi o Ake, he wahi haole hana wati. 0 Fred Hau<4?r kona inoa. Ina ona wati ua inoino, a mokumoku paha ka lauoho, ua hiki loa iaia ke hana me ka mikioi e kupono ai. Ka moku kalepa Whistlkk. — Ua lioopauia ae nei ka hoio ana o Whhtler ma ka laina e holo a«a Honolulu aku nei a i Kaleponi. Ke hooilia nei oia ika aiia kohola, a e holo ana i \u Uapaki, Maketu?eka. Ka Puli p' lu Si Ailana.— Ua .hiki mai ma Honolulu nei, he mau paona lehulehu wale o ke Si Ailana i kanuia e kekahi kanaka Hawaii ma Kauai. Ika ike aku, iie mau pnlupulu nani a maikai loa, a me he mea la e olioli ana na naau o ka poe raakemake puhipulu. Hb Halepule hou.—£ kukuluia ana he luakini hou ma Kaala, Hamakua, Hawaii. Ua hooahu iho nei ko laiki poe, a ua loaa na dala 250. lna e pna ua halepule lu, e kapaia kona inoa o ' Hokuao." Oke kumu o ko lnkou kapa ana ia _inoa, no ko lakou kaa ana ma ka hikina o Hamakua. O Kalama ke kamana nana e hana. He alna kani' ko nou.—Ua hoomaka iho nei kekahi haole o Wilsona kona inoa, e palau i ka aina ma Maunahoano, Hamakua, Hawaii. a e kanuia ana ike ko. Oka mua keia o ka eku ana o ka ihu o ka palau ma ka'aina o Hamakua nei. Aohe nae o makou kanalua i ka akaapuia mai o ka papaa e-ka inanieuie oia wahi. [£7* Ua loaa ma ka po Himeni ma Kawaiahao, ia 10 o Maraki, na elala aoie i oi aku mamua oka alima haneii. E hooiiioia ana ia mau dala no ke kuai ana i pila nui a kpni hoi. He Okann kona inoa. O" He nui loa ka inu nna o na kanaka o Waimea, Hawaii, no ka rama a lakou i hana īho ai i na hebedoma mamua aku nei. Ua loaa ia lakou kekahi mea e ona ai mai loko vhu Kihuu mauiea. ua neie aku lakou e kuai ko-pan ma ka hale puhf ko ma Kohala, a hoi mai, hana iho la mamuli o ko lakou akamai, a hoawaawa, a lilo i mea awaawa loa, a i mea no hoi e hoopupule ai i ko lakou noonoo kupono ana. Hanau eepa.—Ua hiki mai ma Honoiulu nei i ka Poakolu iho nei, he wahi keiki ua hanati muumuuia mai, mai loko mai. oka opu o kona mikuahine. Ua hanauia oia ma Molokai, a i ka la i haiia maluna, ua hii heleia ae .no e kona makuahme ma na alanui o ko kakou kaona lai nei. "51?* Ke lohe hou nei no makou, e kukulu ia ana he halekuai loie no na kanaka Hawaii ma Makaha. Waianae. Ao ka poe ona nona ua hale kuai la, he mau kanaka Hawaii maoli no, i hoohui ia iakou iho ma ka inoa 0 ka poe hui elike me na huiekuai e ae o na kanaka Hawaii e ku mai nei. Mokaiho ia Hio e.—Ma ke kahana la o i kowelo ae r\ei, ua hookuP ka o kahi. moku kiakahi Waiiele, me ke Qkohola, a o ka hakipu ae la no ia mawaena kewiu o ka laauihu o kahi kiukahi. I lokahi koi manao ma na mea a pau. 1 aha ai la hoi ? Eia, i pono ai hoi ka noho ana, ka hele ana, ka hana ana a me ia mea aku. Aole ka hana*uko ole, e like me ka hana a kekahi niau io pono. i kekahi la o c,a e anehe nei e lele i ke W»ehu pau i.na wshi opala a ka makamaka. 1 ' i Ma ka Poaha iho nei, he anaina l«halehu k*i akoakoa ae ma ka Halepule Kalolika Roma, ma Honolulu nei, a ī ke ahiahi 'fcna ihd, ua hoiu ke Kahuna Pope Nui i na Wapuai wawaeo na elemakuie, \ hele wale a uakakaka. Heaha iho la la ka waiwai o keia hann ana pela ? He palapala.—l keia pule aku nei, ua loaa mai ia makou kekahi ieta ioihi mai a Kanuikmo, o Mana, Kauai mai, ke poo t "Olelo pane ia J. W. G. Kailiwela" no ka haunaele kuloko ma ka Ekalesia o Waimea, Kauai. Auo ko makou manaka i kau pakuikui au§ mai a loihi loa, nolaiia, ua knpie loa ia ae ma kuono. Aihi-ewkuwku olk.—Da polaai maio . P. Kukahiko o Lahaina ma kana palapala īa makou, ma ka k 5 o Maraki, ua komo ia ka hale kuai o Akaihuna pake ma Lahaioa, e kekahi kanaka kolohe lua ole, a ua lawe aku hookahi apa papamu me ka ike olemai oka pake. Aka. ua ike koke ia e kekahi wahine, a ua hopu ia, a ua hookolokoloia iiuua o ka Lunakanawai Apana, a ua paa ia ke kepau maluna ona, ewaiu ma.ama Imiia a me iwakaiua kumamalima aala koina. Ua helo makou uun nakni nihue e noho ia ne». .

i n-:-hir.ei. ho mau nnaiiia haiaw-.ii kai kukuluia n»a na Halepule Pope a e»ua. -\"o k'\ h X)!Jinnn.> ana ka no ka b i inake ai ka Mpsia. u*ani a lakou. Aua kapa iakou ia Li. k.i -Po.iiīiiia .Maikai." £ia hoi ka makou. Auhea hoi ka Poaiima maikai ioa ? Kav\ aihae-uk.\. —Aneane 1000 a oi aku na hareia uala kahiki i kuai lilo ia aku iioko o ka makahiki i kulana ae nei. ina ka 85 50 no ka pahu hookahi. Heaha la la. he : pokeokeo p\ha i So ke aha la ia la ? No ka nohowale paha ea ? Pela ka noho wale. No ka hana mni ka pokeokeo. B HEMO 10 ANA NO O KILAI'EA. E kaiae 1 liou ana no ke Kiiiuea n a na kai hnnupanupi\ oka moana hpoiipo. 1 ioa no ka henio i ka lako pono o'e i na lona. maluna aku nei o Ale&ani i laweia aku nei kahi iuau ' mea e pono ai no ka hana ana. Pawko lua ka Hoi na maka. —ia uiakou i wehe ae ai i ka makou nuftepa " Au Okoa," I o keia Poakahi iho nei. ua hookuemiia niai I ko makou mau kiionohi maka, i ka iIA ana iho, ua hoihoiia ka mana o ka hookohu ana ; i na Luna mare, i ke keena o ka Papa Ola. | He oiaio paha, aole pnha ? L T a hiki mai i o makou nei he pala- ; pala no Hauula, Koolauloa, na ka mea nona ka inoa P. H. Makeeikapono. Ao ke poo 0 kona kukulu mnnao, ik No ua hana oka la ' koho halota ma Hauula, Kaolauioa.'' He | mau olelo kupono no i ke paiia, aUa, no ko- ; na kakau oie nmi i kona inoa ponoi, nolaiia, | ua pekuia aku e kahi keiki hana. a ua pili | aku ina ka paia o ka hale. j Mknemenk olk no hoi.—Ma ka hoi ana • nini nei a ko makou kapena mai Kohala j mai, na lawe pu mai oia i ka lono no ka mai ke ana o kekahi haole ma Kohnla i kana pu : iho. O ka inoa o keia haolo, o Kannka. He ! haole hana oia no Frank Spencer ma Wai- | mea. j Aom; \ i:.mo iho, loaa ana.—O na waiwai 1 aihueia'i mailoko mai o ka hale o Puluka ■ a makon i hoopuka īnua aku nei i keia mau , pule koke aku nei no la, ua loaa iho nei maloko o ka waihona o ka pake. A eia ua t pake nei ke paa la ma ka hale paa loa. I I ka mākemake no paha ia Kawa ke kumu o ; ka hoonaikola ana i ko hai waiwai, mana no : i kona kino e noho i ka hale hooluhi a ke | Kanawai o ka aina kanu a Awakea. ! r _ | No ke Kuokoa.—Ma ke Kulanui o Laha- | inaluna, kahi i ao nuiia ai na moa hohonu o | ka naauao, he 12 walo no nae mau hauma- | na i iawe ika nupepa. Ma ke Kuiahanai o j Hilo, 3 wale no mau wahi nupepa. Ma ke J kula a Rev. E. B<»na o Kohala, he 14 ka nui J o kana mau haumana, ;jka, hc 13 nae poe i j lawe i ka nupepa, a hookahi wale no o lakou i koe, me ko lakou hookaa no i ka uku pepa. He Kula Hi.meni.—Ke hooinaka hou ia j nei lie ku/a hiineni ma Waikiki-kai. ua ha- | pai hou ia keia kula malaila, inamuli o ke ; aiakai a me ka hooikaika ana a Mrs. L. K. i Dominis, me he mea lu, ua hapai oia ia hai na malaila, i loaa ka poe kupono nana e hoolea ka inoa hemoleie o ke Akua.

Mai rn ke kai. —la makon i naun aku ai ma Ke alamii Nnuami, aia hoi malaila he puulu kanaka, nig ke alo ponoi i!io o Ka hale pohaku o Kimo Pakaka, malaila k'ahi i lauwiliia ai mau leanaka e ke poluluhi a na wai o Mareka. E hnnlele i ke kiaha rama ka pono. mni hoomahui hou nku, e like me knhi wahi manao pokole ma ka Helu 11 o ka nupepa Kuokoa nei. Hoololiloi.i.—.\Ja ka Poaiua iho nei, ia makou i hele aku ai e nana i ka holo nna o J\'eki Mela, aia hoi, ua kahaha. a haohao ko makou inonao no ka ike ana aku he Kapena e maluna o-ua ,\eU Mela nei. Ma ko makou ninau pono ana aku hoi i kekahi maka- , makn, ha-hai pono ia mai nna, u« hoio.Kapena Fountain maluna o ke kuna Katc Lee, 4 ao, ke Kapena hope iho nei o Heleoia aku la.ke Kapena o N.-ki Mela. Hoolaa Li akini MA HAKALAU.~Ua ike iho makou ma kekahi pUapala i hiki inai nm ko mukou keena, na hoolaaia ka ka Halepule ma Hakalau i Hilo. ma ka la 1S o Mamki iho nei. He haleluau hou keia, a o na lilo a pau no ua hale nei t ua hiki aku ka huina o na dala i kaakahi tausani, hookahi haneri. .Ma ka la i huolaaia ai un luakini !a, ua hookupu ko laila poe, a ua loaa elua hanen me kanakolu dala. Ao ke koena aie, he kanawalu wale no »bla. Ua mahalo ia no na hoahanau, no ka īkaiki i ku hapii ana ia hana maikai. Pepk «EkAHi KRiw.~Ma ke ahiahi o U Poukolu iho nei, i ka «a a keknhi wahi keiki e hoolewalewa ana i kona mau wawae ma kekahi unpo o ke kulanakauhale nei, pili mai la kekahl moku ma u.i uapo la. a pepe iho la kona mau wawae. Heihoi ia ae ua wahi keiki nei me ka uwe nui. Nohea niai' ka pepe ana ona keiki a kanaka ? No ka malama ole uo n»e ke knpono. Ke ike wale ia nei, he lehulehu wafe na keiki e hele pokeo wale nei »na na napo o kakou, a roatraena oin poe, hepoe kuponoolo nn ka hookuu waleia ma kealanui. Nanea wale kekahi poe ika hookoukuu wale. a iUē iho ik a pilikia, nai ka wmha i ka nw«\

Mok" Papa m\ Hilo.— l a inai makou, u\ ku ae ma Hilo. he moku ppa no vThc ,; . b»peiK"er"! o Kauakani* ieh'.ia o Huo. Aia ka ke hooieiia'la ka papa i uka. Ake iana nei hoi ko makou manao. e liio ana paha ia wahi kaoua i wahi luana nani ioa no ka mokupuni holookoa o Hawaii o Keawu. Hai hili \o hoi pa na vvAO. —O kekahi hoa opiopio huli naauao o makou o ke kula wela 0 Kehehuna, ua kepa iho nei, a e holo ana i na kai anu o Arica. I keia makahiki iho nei. ua komo oia i ke kulanui o Punahou, kahi hiki ole i ka nui o makou ke komo poo aku, aka, i keia mau la koke iho nei. ua ohi 1 ke dala a ka haole, a e h:!o ana i Aukaki» na, me k*a haalele iho i ka nuauao e noho i Muliwaa, ua kuhi inakou o l;a naauao la ka mua e imi at, a mahope la na mea e ae, eia ka aole. Ua pau loi ae la. Oka inoa o keia keikT o Davida Maleka.

Eia hoi' no. —Ma keia mau kakahiaka iho nei, ua lohe mai makou mai kekahi mau makamaka mai, ke hoahu nei kekahi poe ma Waialua he puu ilala. A ina e lawa kupono, alaila, e hoala ia no i hale kuai lole, e hke me ko na kanaka ma Honolulu nei. No na kannkn kamaaina o laila keia Ahahui Kalepa. Oka makou no ia i papa mua'ku ai, aka, aohe no he hoolohe ni tnai, nolaila, me oukou aku no ia. NOHEA MAI LA KA MANAO AIIU'E ?—I keia mau la aku nei, ua auwana hele kekahi mau kanaka ma 4<ela kauhale keia kauhale o keia uka aku nei o kakou, a ua lawe aihue mai i kekahi mau mea aohe no laua, A i kela mau la aku nei la, ua ikeia, a ua hopu ia a paa. Ai ko makou ike ana iho, he mau wahi keiki no ua p;»a mua i ka hale paahao mi Kawa no ia hewa hookahi no ; a mahope iho nei, ua hookuu la inai e noho mawaho uei, a no ka nele loa paha i kahi mea paina ole, ua imi i kumu e komo hou ai iua hale paahao la. Ka inoa ua makau ? Mai lei'kka uor.—Ma ka la Poakolu iho ua lohe wale mai makou, eia ma Houolulu nei, he haole ua loaa i lea mai lepera. .Mai Kalepom mai nei oia ī holo mai nei, a i ka hiUi ana mai maanei, puka ae ana ua leptTA la. Oka mai tepera paha keia e like me ko ka makahiki lSr>3. aole paha ? oko makou lohe hope mai nei, ua lawe ia ua haole mai lepera ]a i Kilihi, a ua hoomaluia ke kaa ī lawe ai i ua haole mai la. Kanaka i'au i Kii aiii.—Ala ka lokomaikai 0 kekahi makamaka o makou i holo aku nei 1 Kauai a hoi mai nei, ua hai mai oia, ua pau i ka lapalapaia e ke ahi kekahi kanaka ma Waimea, Kauai, ma ka la 24 o \laraki nei. Oke kumu i pau ai, ua a«a ia kona hale e ke ahi, nka, komo aku no nae oia iloko o ua hale la, me ka inanao e_kii aku ī kona mau wahi pono kino, aka, lawe e ia aku la kona ola e ka ula o ke ahi. a hoomanao'e la makou. "Pau Peapea i ke ahi o !'' Oku inoa oua kauaka la, o Puaiole. Oia no hoi ke kanaka i hoolaha iho nei ia Wini-wahi-ne, ma ka nupepa Au Okoa. No ka Bihopa o Okekoha.—Ua lohe wale ia, ua hooholo ka Ahakukamalu o ka Moi Kamehameha V., e palupalaaku i ka Oihopa o Okeloda. e papa nku iaia, mai hoolaha wale i kana muu oielo hoinoino a kukahekahe e piii ana ia Hawaii nei. E aha ana la hoi o W. Iloapili Kaauwai, ke kanaka Mawaii i hoonaauaoia tna Hawaii nei, a e haiolelo la ma Ennlani, me he mea la aoie oia i hooponopono aku ika ka Bihopa o Okeloila. Ua like paha ko laua manao me ko ka Biiiopa, no ka mea. aole makou i ike i kana pnpa ana aku \ ka ka Bihopa olelo, e kapa ano ja Hawaii nei. "he wahi oupuni ilihune," a pelaaku. A oua Hoapili „ei, ua akaaka loa makou i ka Johe ana mai, ua hoohalahala oia i kona hookipa maikai ole la ma ka Hotele oka Moi Wahine o Enelani. Hu no hoi ka aka i kd hoa o ka Bihopa o Okefo(ia.

Esi'hf. Kilika.—Ke hooinalia hou nei ka malaiii» ana i na enuhe kilika rtia Hawaii nei iMa mau I*. Aia m. Kauai, ke m»!amaia nei e Tiloomb i keia mau men kolo liilii. Iloko ona makahiki he 25 paha a oie, i ha!a aku nei, ua malania ia no ma Hanaii nei. Ma, Kina mai kalii i lawe mua ia mai lane. o keu. mau enuhe. A mai loko mai o >a mau enuhe i loaa ai kekahi mau naau kilika i ko kakou Lunahooponopono, a Inweia aku I Amerika. me kona manao ole he wai. wai. Aka, i kona manawa kimalii nae, ua ilo la inea i mea na kona o.anao puni leaa c makemake ai - A i keia wa, kc mala. nia „u, la ,«i. Ika hanai ana i„ a enullc me ka lau o ke kilika. e waiho iaia maloko o kekahi pahu, .nulaila oia e ai ai a (,ala na la eloa a ekolu paha, alaila, ua wili kaapuni i» koim k.no ,bo eka naau kilika. Ika wa e pun, a, kona kino i ke kilika, alaila, lilo aku la i mea »no e. Ama ia kino uku ona, liloaku la 1 pulelehua. P e | a ke ano oke ola ana oia mea kolo, aka, ma k, manao o J>a poe hana kilika. aole hana ia peln, |ka hookomo ana ..o iloku „ ka a hlm n L-' L L *ke kilil<a ' oka hoomaka koke no «, oka ,nea han» k,ljka ma ka hookomo ana iloko ok& o ina M-i ki^mai.'' Vpela'iho | a n ? a kakou e hoohehelo npi. ' OSI