Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 14, 7 April 1866 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Kaniao
This work is dedicated to:  Michael L. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE V. HELU 14. HONOLULU, APERILA 7, 1866. NA HELU A PAU 227.

 

"KA NUPEPA KUOKOA,"

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00

No na mahina he UMIKUMAMALUA!

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

----------

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.

KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.

AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.

L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

 

KA "NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.

L.H. GULICK.

For the Publisher.

Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.

 

UA HIKI MAI!

HE KAUKA LAAU LAPAAU MAI O KA MAKA @ o

DR. G. BECHTINGER

@

 

HALE PAI KII.

AIA KO'U HALE PAI KII MA

Monikahaae,

Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA @ ma ke Alanui Papu.  He emi loa ke kumukuai na Kii.

H.L. KEIKI (CHASE)

Mea Pai Kii

 

W. KEAWEHUNAHALA.

Loio! Loio!

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOKUA @, a pale ana ma ke Kanawai imua o ka Aha Hookolokolo @ o keia Aupuni, e kii koke ika mea nona ka inoa @; a e loaa no oia ma kona Hale noho i

               Kikihale,

@ KAHAI Esq. a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.

Honolulu, @ 219 1y

 

OLELO HOOLAHA!

            I NA KANAKA HAWAII: Aloha oukou-No keia makemake e kela mea keia kanaka Hawaii i keia e hiki ai ka hoowai ia ia iho, no laila, ua pai au a ke hoouna'ku nei i keia @ i na kela eha e keia mau Mokupuni, ma ka loa hoi i ka laula o ka @ i a ke honoi aku nei au ia oukou, e @ olelo i hoike ia mahope nei.

           Ke @ @ nei au ia oukou a pau loa, na makaukau au e @ i a  @ ke kuai ana, a me ka hana ana no hoi, @ ka ai, ka makepono ai no hoi oukou ka poe e lawe mai a i ka lede.           Ka hana mua o ka Loli:-Aole e hoopakula ka @ i ka LOIO o ke one ka mea hoolei aku, aole e kahala ka @, aka, e k@h@ i o ma ma ke kua, i akahi iniha ke kaawale mai @ alaila hoomaka aku a koe hookahi iniha, alaila, e @ ke o ka ipuhao i ke kai maoli o ka moana, a e hoo@alopa i elua pa@la ana o ka wai, a pau ia, kaulai a maloo @.  A paa pela e hanala'i, alaila, e kuai koke no au ia.

            Ke Kuai ana:-Aole e kuaiia ka Loli i emi malalo iho @ o ka 23 iniha ka loihi---mai ka eha iniha a pii ae iluna ka @ ka Lo@ i makemakeia, a o ke kumukuai penei noia:  Ina @ INIHA, he EONO KENETA ka uku o ka paona; a ina @ o inihi, he @ KENETA ka uku o ka paona, a ina EHIKU KENETA ka uku o ka paona: a ma EHIKU @, he EWALU KENETA no ka paona, a pela no hoi e pii @ ai ka uku, e like me ka pii aoa'e o ka nui o ka Loli.

            No ka Pepeiao Luau:-Ua makemake no au i ka @ laau, a e uku no au i ke kumukuai makepono ke lawe mai i o'u nei, no ka paona hookahi.

            Lala Mano:-E kuai no au i ka Lala Mano o ka poe a @ e lawe mai ai io'u nei, i IWAKALUA KENATA o ka paona.  @ ia kela a Halekuu ma ke Alanui Nuuanu, ma ka aoao makai  @ Haleku@ o Ake (A.S. Cleghorn) ma ka aoao hikina Alanui Nuuanu.  Me ka mahalo.

            KIULANA, Pake Kalepa, 201-6m    Honolulu, Oct. 25, 1865.

NA BUKE HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII

 

Baibala Hemolele Nui ili eula nani me na kuhikuhi ma na a ao.....$12 00 "            " Nui ili eleele kaekae wai gula.....5 00 "            " uuku iki ihi " ".....8 00 "            " Pananaiki iho ili eleele.....4.00 Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi.....3.00 "             " eleele kaekae wai gula.....1.00 "             "  " ......75 Kauoha Hou Hapa Haole.....75 Lira Hawaii 1848 me ke kanawai......25 "       " 1855.....25 Moolelo Ekalesia.....50 Haiao ili lahiahi.....10 Hele Malihini ana.....25 No ko ke Akua ano......25 Lira Kamalii......25 Hoike Palapala Hemolele.....25 Moolelo o Heneri Opukahaia.....25 Hoike Akua.....25 Weheweheia.....25 Ninau Hoike ili manoanoa.....25 "         "          " lahilahi....10 Kumumua Kula Sabati.....10 Buke Lawe Lima.....10 He Buke no ka Pope.....10 Ui Kula Sabati Helu 3.....25 "    "       "         "      4......25 "    "       "         "      5......25 Buke Euanelio a Ioane.....10 Himeni            .....1.00 Himeni Ili nani.....1.75 Na Kauoha Hou Pakeke Ili Gula nani.....1.50 Ili eleele kaekae nani......50 Ili eleele......35 Kauoha Hou Pakeke me na Halelu Ili Gula nani.....1.75 Ili eleele kaekae wai gula.....50 Ili eleele......50 Na Halelu Pakeke Ili Gula nani.....50 Ili eleele kaekae wai gula......30 Ili eleele.....20 Ka Hae Hoonani (Buke Mele)......25 Buke Wehewehe Huaolelo Baibala.....2.00         "              "    "  Ili nani.....3.00 Eia na buke haawi wale Palapala Liilii--             Helu 4--Makemake anei oe i ke ola Helu 6--E hele i o Kristo la.             Helu 7--Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha      Helu 11--No ka hoohiki wahahee i ke Akua            Helu 16--Ka Kehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a ma ka Bapetiso ana.   Helu 17--Mai hana ino i na holoholona        Helu 18--No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa. Ka Davida Malo Kumumanao. Ka Moolelo o Batimea Puaaiki. L.H. Kulika.

Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Ka Moolelo o Europa

Ka Nawaliwali ana o Roma

Ma ke Keneturin 10, kii ae la ke Alii o Geremania ia Italia e lilo ia i ha a no kona mau Aupuni. Kue nae kekahi inau kulanakauliale he lehulehu i kona mana. A i ka wa i lohe ai o ke Alii Oto ia mea , kaua aku la oia ia Italia a komo loa aku la oia i Roma.

            A lilo ae la ka Halealii iaia, a hooniakaukau iho la oia i ahaaina nui. A kono ae la oia i na kanaka koikoi a pau o Roma, e hele mai i ka ahaaina, a noho iho la ua 'lii nei ma ke poo o ka papakaukau, maluna o kona noho Kalaunu nani. A noho pua no hoi na hoa ai, ma ka papaaina, me ka manao e ahaaina olioli ana.

            Aka, i ka ai ana, hoike ae la o Oto i kekahi hoailona, o ka wa no ia i piha ai oloko o ka hale ahaaaina i na koa me na lako kaua. A kauoha ae la ke Alii i na hoa ai, mai kamailio, aole hoi e oui i ka wa e hana ia mai ai kekahi mea. Haulehia mai la ke kaumaha maluna o ka poe hoaai, me ka manao ana e holo i pakele i ka make.

            A ku ae la kekahi luna o ke Alii me ka heluhelu leo nui ana i na inoa o ka poe i kue i ka mana o ke Alii. A kena ia ne la ua poe nei e hele ae a iwaenakona o ka hale, a malaila e pephi ia ai a make. O ka poe koa ho, ua makaukau wale me na mea kaua. I ke oki ia ana o poe nei, i oki pakahi ia , a olokaa ia na poo maluna  o ka papahele o ua hale nei. Mai i no hoi kau la e aloha aku, he oleloa no.

            I ka pau ana o keia hana weliweli, oluolu iho la ka manao o ua 'lii nei, a i ae la oia i ke koena iho o na hoaai, e ai me ka hoohauoli ana ia oukou iho, aka nae, o na hoa, aole o lakou ono ai i koe, ua kumakena me ka pakui i ka ike maka aku i ka poe i pepehi ia, a me ka au mai o ke koko iluna o ka papahele. Nani no hoi ka nui o ka hupo a me ka lokoi no o kanaka o ka wa kahiko.

            A iloko o kekahi mau makahiki, ua mahele ia o Italia i mau moku kaawale. Eia na moku i hookaawale ia, o Napele, Tusekane. Parama Lomebake, Genoa, a me Venike. O Roma a me kekahi mau aina e ae, kai haawi ia i ka Pope.

            Ma keia wahi, ke ike nei kakou i ke kahuli ana o Roma mai kona ano ae o ke au ia Auguseto. Aole no hoi o ke aupouni wale kai auhulihia, aka, o ke kulanakauhale hookiekie no hoi kekahi o Roma, ua nalo ka nani mua.

            Nui ke emi o na kanaka, o na mea nani i kukuluia e like la me na luakini a me ia mea aku, ua pau i ka hiolo.

            O ka olelo kekahi mea i kahuli loa, o ka olelo i olelo ia e ka poe kahiko o Roma, oia ka olelo Latina, a ma ia wa mai, ua awiliia me ka olelo o ka poe o ka auau akau lanakila maluna o Roma. O na mea kupaianaha loa keia o ka loli ana o ka olelo o Roma, a me Italia holookoa. O ke ano o ka poe kahiko o Roma.

            Ua mahele mua ia na kanaka o Roma i elua papa, na'lii, a me na makaainana. A ua paonioni ke kulana mau o keia mau papa, no ke ake nui e loaa ka ikaika e hiki ai ke noho lanakila. A mahope mai ua loaa mai he papa hou, oia ka poe i hoohanohano ia, a o ka poe hoi i pio a lilo i kauwa kuapae, oia kekahi papa.

            No na kahuna hoomana.

            O keia mea o na kahuna ma Roma, aole e koho ia iwaena o ka poe haahaa, aia wale no iwaena o ka poe koikoi o ka aina. O ka hana a keia poe kauluna, o ka mohai ana i na holoholona i na akua, a me kekahi mau hana e ae e pili ana i ka lakou hoomana. A ua hoa'la ia ae he hale no no ke kilokilo ana i na mea e hiki mai ana.

            O kahi e lona ai o ke kilokilo ana ia lakou, ma ka nana ana i na aouli o ka lani, a me ka nana ana i ka naau o na manu, a me na holoholona.

            No ka Hoomana.

            No Helene mai ke ano o ka hoomana ana o Roma, oia hoi ka hoomana ana ia Iupita, a me na akua e ae he nui. Mohai aku na kanaka i na liipa, bipi, a me na holoholona e aku.

            No ka mare.

            Ua manao nui ia ka mare ma ke Kanawai o Roma, a he pili kaumaha loa ka poe i mare ole ia. I kekahi wa ua koiia ka poe i mare ole, e hoohiki e mare lakou i kekahi wa pono. A ua hoomahuahuaia ke Kanawai maluna o ka poe e noho mare ole ana, a ua haawi hoi i makana i na makua e hanau nui ana i na keiki.

            He hoopalau e no na mea mare no kekahi mau manawa, mamua aku o ka mare ana. He mea hoohanohano loa ia keia, i kokua pu ia e na kahuna nui. I ke ku ana e mare, me na hoike e pono ai, a e hoopaa ia ke mare ana imua o na hoike me ka moku ana i ka pua mauu mawaena o na mea i mare ia.

            E haawi no hoi ke kane mare i komo mare i ka wahine, a i ka makuakane hoi o ka wahine ka hoomakaukau ana i ka ahaaina mare. O ka lima e kau ai o ke komo mare, ma ka manamana lima ekolu o ka lima hema, o ka mea i kau ia ai malaila, no ke kupono ana o ke aa o ia manamana i ka puuwai.

            I ka hele ana o ka wahine mare, i ka po e mare ai i kahi o ke kane mare, he ekolu keiki kane na lakou e alakai ka wahine, o na keiki kane nae e ola ana na makua.

            Elima kukui lama mamua o ka wahine; a hiki aku ma ka puka o ka hale o ke kane mare, alaila, o ka wahine wale aku no a hiki aku he mau pou me na lei hulu hipa, i hamo ia i ke konahua bipi, i mea e pale aku ai i ka hoopiopio ia mai.

            I ke komo ana iloko o ka hale, aole e pono ke hoopa i ka paepae puka, he hapai wale ia ae no ka paepae puka iluna e kahi mea e ae. A ike mai ke kane, alaila, haawi mai i ka wahine he mau ki, a he mau ipu elua, he ahi me ka wai ko loko.

            Hana no hoi ua kane mare nei i ahaaina nui no na makamaka, i hoohauoli ia me na mea kani, a me ka hula ana, a me ke mele ana i na mele no ka hoohui ana i ke kane a me ka wahine.

 

            Ka Aina o Palesetina.

            Helu 2.

            Na Kula a me na Awawa

            O na kula nui o Palestina, oia na kula o Lepanona, o Ioredane, o Ieriko, o Esedarelone, a me ko Kahakai.

            1. O ke kula o Lepanona (Lebanon,) he awawa ia, no kona moe ana mawaena o na lalani mauna kaulike o LIpano (Libanus) a me Ane-Lipano (Anti-Libanus.) O ka hapa nui o keia kula, ua komo iloko o ke anapuni o Solomona, a he wahie hapa uuku wale iho no ko Palestina Ponoi, (Palestive Proper.) aka. ma kona moolelo maoli, a me ka moolelo honua, ua pili me Palestina. O keia kula i hoopuniia, oia ke Kale-Suria o ka poe kahiko, (Caele-Suria) o ka inoa e kapaia nei i keia wa, o ela-Peka (el-Bekka) he awawa ke ano o keia inoa. Aneane paha e 90 mile ka loa mai ka akau a hiki i ka hema, a o ka laula he 11 mile, aneane no e like loa ka laula mai ka akau a hiki i ka hema, koe aku nae ka welau akau loa, he palahalaha loa ia, a o ka welau hema hoi, he ololi. A o keia kula no paha ke kula oi o waiwai, a me ka aoao nani o Suria. He momona ka lepo, he nui ka wai mai na mauna wai puna mai, e kahe ana ma kela aoao keia aoao; he oi nae ka wela o na la o ke kau, no ke kupono loa o na kukuna o ka la ma ia wahi. O na punawai iho la keia, o ua aina uliuli la i na @ea ulu, i aulana ai i na wa apau; a i keia wa, he wahi uuku wale no ka i mahiia. a o ka nui aku ua waiho wale ia i kula holoholona, no ka poe Arabia.

            2. Ke Kula o 'Ioredane (Jordan.) Pili keia inoa i na lihi wai o na moana wai a me ka muliwai o Ioredane. Ma keia kula, ua mahuahua ae ka wela, i ko ke awawa o Lepanona, a ua ulu pono ka laau pama, a me kekahi mau hua ai o ka Hema. Aia wale no nae ma na lihi wai o ka muliwai, a o ka moanawai o Genesareta (Gennesareth,) a me na kahawai liilii; he panoa wale no ka hapa nui o ke kula; o ka wela loa ma na wahi wai, he kumu ia e ulu nui ai na mea kupu, a ma kahi wai ole, he panoa wale no.

            3. O ke Kula o Ieriko (Jericho,) he wahi hamama wale iho no ia iloko o ke kula o Ioredane ma ke Kai Make (Dead Sea.) O ka laula mai kahi aoao a i kahi aoao. a i kahi aoao mai, he 10 a i ka 12 mile. Aole wahi laula loa e ae o ke kula o Ioredane. O ke kula nui o Ieriko, he hapa i ka waoakua, aka, no ka nui launa ole o ka wai a me ka wela, ua ulu nui no na mea o keia kula. ua kaulana ia i kela kau kela kau keia kau. Ua hoikeia e kekahi kanaka o Iosepa (Josephus) kona inoa, o ka oi keia o ke kula uliuli ma Iudea, a ua kapaia ia "o ka aina akua." Ua i ia no hoi kona mau mahinaai, he nani, a me kona ulu laau pama; ua ikeia kona ano maloko o ka Palapala Hemolele, i kakauia'i o Ieriko, "Ke Kulanakauhale Laau pama," (Kanw. 34:3 ; Lunk. 1:16.) He aina meli no hoi keia a me na hua ai e ae o ka honua nei, a me ia mau laau aku he nui wale, (aole i ikeia na inoa o ia mau laau e ko Hawaii nei,) aka, o ka laau Sukamorea, ua ikeia ma ka Baibala (Luka 19:4) O na mea kupu i kaulana ai o Ieriko, a i olioli ai hoi ka hapa nui me ko Aigupita, ua kaikahi loa i keia wa. Hookahi wale no laau pama i koa iho ma ke kula; o na sukamorea, ua nalowale loa a me ia mau laau aku.

            4. O ke Kula o Esedarelona (Esdraelon.) Ua pinepine ka ikeia ana  keia ma ka moolelo Hemolele, (Lunk. 4:13-16; 5:19; 2 Na'lii 23, 29; Zek. 12:11;) he kahua kaua nui hoi ia no ka poe Iudaio, a me na lahui e aku, malalo iho o ka inoa ke awawa o Megido (Megiddo) a me ke awawa oIezereela (Jezereel) a ma ko Iosepa kapa ana o ke Kula Nui. O ke ano nui o na mea i hanaia malaila i ikeia iloko o ka moolelo kahiko a hiki mai i keia mau la, oia no ke kaua mau ana ma ia wahi i ka wa kahiko, a ua hele paha a ma'u ia kula i ke koko o na kanaka kaua o kela lahui keia lahui, malalo iho o ka lani. Ekolu manamana o keia kula, e moe ana kahi i ka hikina i ke awawa o Ioredance, ua ane like ke ano me ka huinakolu oi, a he 13 a 14 paha mile ma ka akau, a he 18 mile ma kahikina, a he 20 a oi aku mile ma ke komohana o keia kula, ua iliwai loa i ka nana aku, me ka aui ana o ka aina a hiki aku,i ke kaiwaenahonua, a ma ka hikina he anuunuu mai ke kumu mai o na mauna; mai ka aoao hikina mai, i hamama mai ai ekolu awawa nui a hui me ke awawa o Ioredane. Ua kaawale keia awawa i na lalani, oia ke awawa ponoi o Iezereela, o kahi inoa hoi keia, o ke kula of Esedarelona i kekahi wa i kapaia aku ai e na kanaka. O ke awawa o Iezereela, he kula poopoo ilalo, he 3 paha mile mai kahi a kahi aoao a kahi aoao. O ka nanaina o ke Kula Nui i ka wa uliuli i na mea ulu, a nani hoi, he mea hauoli loa ia. I ka malama  o Iune e lena'i ka huita, a me na mea like. Aneane no e olohelohe loa keia kula i kauhale ole, he kakaikahi wale no na hale ma ka aoao o ka mauna Karemela.

            5. O ke Kula o Kahakai, oia no kahi palahalaha o ka aina e pili ana i kapakai, mawaena o ke kai a me na mauna. Ma kekahi wahi, i na e loaa ka mauna iloko o ke kai, alaila, ua kapaia he lae-loa, aka, ma ke kahakai holookoa o Palesetina, he mau kula wale no. Ma kekahi wahi, he palahalaha a he ololi hoi ma kekahi wahi. He mau kipuka one ma kekahi wahi; aka, ma ka hapa nui o kekula, he momona loa ka lepo e ulu nui ai na mea kanu. He pumehana ka noho ana ma na wahi a pau, aole nae he like me ka noho ana o na aina uka ka oluolu loa. Aole loa i ike ia keia inoa iloko o ka Palapala Hemolele. O ka aoao e huli ana i Saunaria, a mawaena hoi o ka mauna Karemela (Mount Carmel) a me Iapa (Jaffa) e kokoke ana i ke kula lepo momona, ua kapaia o ke Awawa o Sarona (Valley of Sharon;) a o ka aoao hoi ma ka hema, mawaena o Iapa a me Gaza, ua kapaia o ke Kula, i akaka'i mai ka aina puu ae o Iuda.

 

Ke akamai o ke Akua iikeia ma na mea liilii.

            He nui no na mea i waiho ia mai ma ke ia ao, ua ikeia ko ke Akua akamai, ke nana aku kakou i na mea o ke aouli. Aia ka La a me kona mau hoa hele, e haawi ana hoi oia i kona malamala ia lakou. Ke kaa nei hoi ka honua ma kona iho iho; a ke naue nei hoi o Iupita ma kona ala iho; Ke poai nei hoi na Hokuwelowelo ma ka lakou kuamoo a puni ka La; me he mea la ke hoike mai nei ke aouli i kana mau hana io. A pela no hoi, ke haliu ae kakou a makaikai aku i na mea o ka honua. Aia a hele aku kakou ma ka Akau loa, ma na wahi anu, aole nae hel maoli, aka, me kanoonoo no. Aia ma ka akau he aina palahalaha i uhi paa ia e ka hau, me ka makani e u wo ana, aole hoi he kanaka. A me kahi wahi, he mau muliwai, ma kahi wahi, he aina one nui, nele i ka mea alu, he panoa wale no; ma kahi wahi hoi, he mau mauna kiekie loa, ma kahi aoao he awawa poopoo, a ma kahi wahi he loa pele nui, a pela aku. A pela no hoi ma ko kakou mau wahi kino, ke huli aku i ka buke i kapaia ka "Anakomia," malaila i wehewehe nui ia na mea o ke kino. Ua maopopo iho la paha ia kakou ko ke Akua akamai ma keia mau mea nui, alaila, e pono e hoihoi ae i ko kakou noonoo i na mea liilii, e like me ka mea i oleloia ma ke poo o keia kukulu manao ana, no "Ke akamai o ke Akua i ikeia ma na mea liilii." E pono ia kakou e nana aku maloko o ke kai, aia kekahi wahi i'a uuku i kapaia.

He Auwaalalua.

            Ua kapaia oia pela, no ka mea ua like no oia me ka waa e holo ana maluna o ke kai. O keia waa, he iwi lahilahi ia, a ua hamama mawaena e like me ka waa maoli. Ua lahilahi no hoi ia e like me ka pepa, a ua mama no hoi, nolaila, e lana maikai no ia ma ka ili o ke kai, a he holo no me he waa la. He iwi ia no kekahi ia, a maloko no e ola ana ka i'a. ua palupalu a pahee ke hoopa aku me he hee la. A manao keia wahi i'a uuku e holo, o aku oia i kona mau manamana pokole elua iluna me he mau lima la; a mawaena o keia mau manamana e kau ana kahi mea lahilahi me ka punawelewele la o ka lanalana, a oia no ka pea, pa mai no ka makani a holo aku no. Elua mau manamana okoa on a, o aku oia ia mau mea iloko o ke kai ma kahi aoao o ka iwi kahi, a ma kahi aoao o ka iwi kahi, a lilo ia i mau hoe e kokua ana i ka pea. Pela no hoi e hikiwawe ai ke huli i o a ia nei ma kana wahi e makemake ai e holo. Ua ike no oe, in a e piha kou waa i ka liu, e poho no. Pela no ka Auwaalalua, in a e makemake ka i'a maloko e luu iho, penei no e hana ai, E ume iho ilalo ia mau manamana i lilo i mau kia, a komo iloko o ka iwi, a e ume mai hoi i na manamana i lilo i hoe, a komo no iloko o ka iwi, alaila, moni i ke kai ma na wahi a pau o ke kino, a piha, o ka luu iho la no ia e like me ke poholo ana a ka waa. A makemake oia e lana, luai aku oia i ke kai i moniia, a mama ka iwi, o ka lana no ia. I ka wa i maikai ai ka makani, a i malie ai ke kai, ua ike nuiia na Auwaalalua e holoholo ana maluna o ke kai e like na auwaa hookelekele. Ina hoi e pukiki mai ka makani, a inoino ke kai, e luu koke no lakou ilalo. Ua nui no kahi a uuku no kahi, he like ka mea nui me ka aapu lau kalo i hanaia i mea ukuhiwai. Eia ke kii no kekahi Auwaalalua. O kona mau manamana a pau ke kia, ka pea, na hoe, ua umeia a komo iloko o ka iwi. Aole e loaa ke kii o na Auwaalalua i o aku i na kia i kau i na pea a me na hoe, no ka mea, in a e pa uku, o ka ume mai la no ia iloko o ka iwi. Aia no kekahi mea ma na mea kolo liilii a me na mea liilii e lele ana i oi aku ke kupanaha mamua o keia. Aia kekahi mea kolo e like me ka peelua kakala, eha tausani io ma kona kino uuku, a he mea kupanaha no hoi ia.

No ka Nalo.

            O ka nalo ka mea a kakou e ike ai i kela la keia la, aole oni kona mau maka e like me ko kakou, ua paa no i kona poo. "Eia hoi ka mea e pau ai ia hemahema ona, ua lehulehu na maka liilii iloko o kona maka, a o ke ano o kona maka, ua like ia me ka bapalua o ke kinipopo, a ua hoonohoia me ke akamai, i nana 'ku kahi ma kela aoao, a o kekahi ma keia aoao, e like me kana wahi e makemake ai e nana."

            "Ma na maka elua o ka nalo, ewalu tausani maka liilii, a ma na maka elua hoi o ka malo-paka; he iwakalua kumamalima tausani maka liilii," a o kela maka liilii keia liiliinana no me ka maopopo, he mau io no a me na aa lolo maloko. Nani ka makalii loa o kela mau wahi a pau, nani no hoi ke akamai o ke Akua i ikeia ma na mea liilii. Eia no ke kii no kau wahi o ka maka o ia nalopaka, aole i pau ka maka i ke kahaia. Ma ka Ohe-hoonui i na mea makalii e ikeia'i.

No ka Manu nuke kea.

            Ke nonoi hou aku nei au ia oukou e hoomanawanui hou mai kakou e makaikai i ke ano o ka manu nuku kea. "Ua loihi no ke a luna a me ke a lalo, a ua kekee e like me ka makau lawaia ua oioi a ua hala kekahi ma ka aoao o kekahi e like me ke kea." Aia ma na aina anu a ma na kuahiwi hoi kona wahi noho, a ma na ululaau. O na anoano o ka laau paina kana ai, aia iloko o na ha paakiki e like me na unahi o ka ia ke ano e hiki no i keia manu nuku kea ke holehole i keia mau ha paakiki a loaa no na anoano maloko. I ka wa e kiko aku ai i ka anoano liilii, hoomohala no i ke a lalo a kau like me ke a luna, a pela no e hiki ai ia lakou ke hana. I kahi manawa hiki mai lakou ma na ululaau ohia, a e hiki ia lakou ke mahele i ka ohia haole paakiki a loaa na anoano. Aole mania a elemakula loa, ua lohe wale ia kekahi manu, he 23 kona mau makahiki, he manu laka ao kona kahu, kolia oia i kona mau maiuu a me kona nuku i biki iaia ke ai a inu, a kau aku no hoi iaia maluna o ka laau, ua keokeo loa kona hulu no ka elemakule, aole hoi e hiki ke lele.

No ka Mau kiko Laau.

            E pono paha ia kakou ke makaikai hou i ke ano o ka aoao o keia manu e kii aku ai i kana ai. E nana i ke kii no ka nuku a me ke alelo no kekahi manu kiko laau, ua kupono loa no i kana hana i loaa ka ai. O kona nuku ua loihi a pololei, oolea a oioi. O kona elelo, ua poepoe a loihi loa, ekolu iniha ka oi mamua o kona nuku; a ua paapu i na manamana liilii oioi e hoi hope ana e like ke me ka hana ana o ka welau o ka pololu. E hiki no i keia nuku ke kiko i ka laau a puka loa iloko; e kiko ikaika no oia a koele ka laau, o ka mu a me na mea e ae kana ai, penei kana kii ana i kana ai: Kiko no oia a biki aku ma kahi o ka mu, o aku oia i kona elelo a paa ua mea la i na manamana hoi hope o ke elelo, a huki mai i kona waha, a maloko no o na puha-laau kana mau hua e waiho ai ma kahi malu. Ke ike nei oe i ka noonoo ana i hoikeia mai ma ka nuku a me ke alelo o keia manu kupanaha. Ua ike maopopo oe na ke AKua i hana ia mau mea i hana hoi me keia manao e like me ko ike ana ua hana ia ke sila i mea oki laau. O ke kanaka he hamare laau kona e kimo aku ai i ke sila, aka, o ke poo o ka manu kiko laau oia no kana hamare laau, a o kona puniu, ua manoanoa loa i ole e eha.

No ka Manu Hopu Bipi.

            E makaikai hou mai no kakou i keia wahi manu i kapaia he "Manu hopu bipi." He okoa loa kona aoao e kii aku ai i kana mea ai. O na bipi a me na i'a e ae iloko na iwi kana ai, nolaila, ua hanaia kona nuku a oioi, i hiki ai iaia ke wehe ae i na i'a iwi. Ua loihi kona nuku a oolea, i hiki ai iaia ke hana iloko o ke one, i hiki ai hoi iaia ke wehe i na i'a iwi, a i na e paa i ka pohaku, hikiwawe low iaia ke wehe me kona nuku. Iloko o keia mau mea liilii i hoikeia, ua hooia mai no ia i ko ke Akua akamai, no kona haawi ana i ka nuku kupono no kela a me keia mea liilii, a me na mea like e ae. He pono ia kakou ke olelo aku, e like me ka Davida ma Halelu. Penei i palapala ia: "Nani ka nui o kau mau hana e Iehova, Me ke akamai i hana mai ai oe ia mau mea a pau,

He maikai no o Iehova i na mea a pau, Aia hoi kona lokomaikai maluna o kana mau hana a pau." (Aole i pau)

J.W.M. Kauhao.

Kamoiliili. Oahu.

 

Haina o na Ninau Baibala a W. U.

            Ninau 1. Owai kai olelo aku e pana aku no au i kuu pua ma o aku?

            Haina. O fonatana. 1 Sam. 20: 36, hapa hope o ka lalani pau.

            Ninau 2. Owai kana i pana aku ai?

            Haina. O Davida; pauku 19 me ka pauku 24.

            Ninau 3. Ehia ana pua i pana aku ai?

            Haina. Ekolu; pauku 20.

            NInau 4. O wai ke keiki nana i hoiliili i ka pua?

            Me kuu makemake, me ka iini holo okoa o kuu puuwai, na lakou la e hai mai, ke kupono nae i kou manao.

            Ninau 5. O ka wai keiki kai hookokoke aku e kui ma ka papalina?

            Haina. Kenaana o Kadakia. 2 Oihanaalii 1S:23

            Ninau 6. Owai kana i kui aku ai?

            Haina. O Mikaia ; ma ka lalani ekolu oia pauku no.

            Ninau 7. O wai kai oleloia he pohaku kepau ma kona lima?

            Haina. O Zerubabela. Zekaria 4:10, hapa waena oia pauku.

            Me ka iana oluolu o kuu puuwa, o na haina iho la ia o na ninau.

            William Uilama.

            Kapalama, Oahu, Feb 14, 1866.