Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 15, 14 April 1866 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

He A».\ I. \ NA >IE \ E WEA£E.\ ASA t KO KA POE OPIOPIO IMI ANA 1 KA PO.NO E OLA AI KA PONO O K<> LAKOI* MAI" I'HANK O ke ola ka mea a na ki'n-ika a p.'iu i manao nui ai. a i ai hoi. xAka, elua wale no mau mahele nui o ke ola o na kanaka a pau ma na wahi a pnu. Om hoi o ke ola kmo a n:e ke ola uhane. Nolaila o ke ola kino, oia no ke ola i manao nuiia e ka lehulehu o na kanaka ma keia honua: a hekakaikahi waleihonoka poe i manao nui i ke ola o ka uhane, a oia hoi ka mea i ninau ia ma keia Kumumanao. Ina pela. e alakai mua ia ko kakou noonoo ana 110 keia kumumanao, ma ke ano o ka noho ohana ana o na kanaka i keia wa. 0 ka hoowalea ole iu o na keiki i ke ano haipule io i ka wa uuku. a me ka malama pono ole ia hoi o ka ohann. 1 ka lialo ana aku, a kiei ana aku hoi i ke ano nui o ka noho ana o na kanaka rnai-o a-o o kein wa, he k&kaikahi loa ka poe hiki e hoomalu i ko lakou ohana, n eao ana hoi i na keiki ma ke ano haipule io. Aka, oka nui a me ka lehulehu o na kanaka mai-o-a-o, aole i malama pono ia ka ohana, a.aole hui i hoomaluiu, he auwana wale iho no, a he lalau i-o a ia nei a po ka la. e hooinaunauna wale na manawa maikai i haawiia mni no lukou e imi i ka pono e ola ai na uhane.

A no keia mea, o ka malama pono ole ia, a rne ka hoomulu pono ole ia o ka ohann; nolaila', un liik i ole e hoowalea i na keiki ao akū ia' hikoū ma ke ano hnipule io. E nana aku ina kuinukula iko lako'u ao ana i na haumana i haawiiu na lakou e ao. pehua la e malu ai ke kula ke ole e hooinulu ke kumu i na haumana, oiai lakou e hoo.haunaele ana ? Aole loa e malu ua kula la ke hoomalu ole ia e ke kumu. Ina pela, pehea la e hiki ai i kela kumu ke ao i kana poe haumana, ke ole oia e hoomalu ia lakou. Aule no e hiki iaia ke ao aku, ina paha oia e ao aku, aluila, he mea makehewa wale no ia ao ana ke ole lakou e hoolohe mai iaia. Pela no hoi ka ohana i malama pono ole ia, a i hoomahi ole ia, me ka haunaele, a me ka hoolohe ole nna o na haumana i ka lakou kumu, no kona hoomaluole ana ia lakou, pela no hoi ka ohana i hoomalu pono ole ia, a me ka makeheua ana o ko ke kumu aoana ina haumana i hoo'lohe ole i ke kuinu no kona hoomalu ole ann ia lnkou, pela no hoi ka naaupo 0 ka oh.ina i hoomalu o!e ia, a haunaeie wale, a<jle i hoowalea ia i ke ano haipule io. Hele wale iho no na keiki kane, a me na kaikamahine, mamuli o ko lakou manao, aole hoolohe i na makua, a i ka wa e hoowalewnh; ia mai ai, o ka ae aku la no ia, aole e hiki ke hoopuka aku i wahi olelo pokole i oi aku kona koikoi, a penei no ia; i; Aole," aole e aha ? aole e ae aku i ka hoowalewale ia mai, no ke aha lioi ? No ka meu, aole i hoomauia 1 ke ano hnipile mai ka wa uuku mai. Aka, ina paha ua hoowalea ia, a hoomaa ia hoi na keiki i ke ano haipule i«», mai ka wa uuku mai, |)ehea la ua mau keiki la ke hoowalewale ia mai, inn lakou e noho kaawale mai na makua aku, hiki ole anei ia lakou ke oielo i kela hunolelo pokole inaluna ae nei 2 I ko'u manao e hiki ana ia lakou ke olelo me ke koena ole, oia hoi me ke knulua ole.

Ina paha he pono in'u ke knupau hou ae maanei i ka moolelo o losepa i oieloia ma ka Baibala, alaila, e maopopo loa keia, aka, hoopiha wale ia i kn nupepa, uq. ka niea, ua ike no ka lehuiehu mai-o a-o i ua moolelo la iloko o ka 'Palapala Ilemolele, a ua hoopukn ia iho nei no hoi ma ka nupepa iho nei, nofaila, ke haupu ae nei au e waiho ae maanei i wahi ninau. a penei noia; Heaha la ka mea i hiki ai ia losepa kela huaolelo pokole i hai inua ia ne liei «naluua. a hiki ole hoi i ka poe opiopio i keia wa ? Ke ole wau e manao kolio wale i ke kaha wale ana. JEia no ia, o kona inaa loama ke ano haipule io mai ka wa uuku mai, a oiai oia e noho kaawaie ana ma kn a»na e, a hoowalewakia: o kona hi»<»!e nko la noia. Ina paha uā man o Ir,scpa'i ka hana mania mai k»*na wa unku mai, pehea ? pakde anei oia i ka wa i hoowalewale ia mai ai oia e ka Lede a kona haku * Aole loa, aka, no liona walea ana i ke ano haipule io uyimua, nulaila, puehu wale no ia hoowalewale me he opala la i ke kikiao makani haukawewe he apaapaa. Eia hoi kekahi, o ke aoo liemahema o kekahi poe i ka malauia ana i ka pule ohana. aole i mahele poim ia ka manawa,

a kaawale ka \va e ai ai. a kaawaJc hoi ka \ra e pule cifmna ai, a fK?Ia hoi ka wa e hana iima ai. n pelu aku. Aole nae i hoohuikau wafe ia na manawa a pau aka. o ka ana i ka hana kujx>no e h.nna ia ai i kekahi manawa, a liuikau me na hana kupono e hana ia ai i keknhi manawa okoa aku, nolaila, ua heniahema iki malaila, no kamea, penei ka hana hemaf»ema ana a kekahi poe. I ka wn e pau ai ka paina ahiahi ana, alaila. o ka lilo aku la no ia i na mea e wale no e kamnkannilio ai, a hala ka wa kupono e pule ai i ka pule ohana, a pau e aku )a kekahi mau keiki i ka hiamoe, a kau ka uluna o welehu ka malama, he hiolani ka hana. A pau ae la hoi ke kamailio aga a na makua, no ka mea e ae, a kaumaha mai ia na maka i ka makehiam§c, wehe ae la i ka puke a heluhelu iho la i kekahi nmn pauku, a mokuna paha, a pau ka heluhelu ana, a no ka mukehiamoe loa, aole e hiki ke noonoo i ke ano o ka mea i heluheluia, a o ka pule aku la no ia a pau hiamoe. A1 ke uia ana mai hoi oke kakahiaka, hele eno na keiki i ka wa e pau ai ka lakou paina una, uole i kali a pau ka pule ohana. alaila la hoi hele i kahi e hele ai. Aolo no hoi he ao aku o na makua, nlaila, v hele a pau ka pule ohana, aka, ike aku In no e hele ana, o ka nana wale aku la no nohe ka«>lii aku; aia a lohe mai la ua hopu ia mai la o men no ka inu ki ana mai nei, a inu uala pahn, alaila, hoinoino iho la ka makua, a haliau ino uku la i ke keiki me ka huhu ino aolie hoopai kupono. A no ia mea, o ka hookuakaeo iho la no hoi ia o ke keiki, a hele aku la i kahi e e noho ai, n i ole ia puhalahiu loa pnha i Honolulu; a malaila e kuu iala loa ia ai i ka ulaia, a me ke kupalu i kona kino no ka la e haalele mni ai, i Puna na hoa aloha a hoi i ka aoao mau o ka honua, i ka hale piha unu a ka hope poino a kn auwana waie ilio no i-o-ia nei; nio ka mauao ole i ka mea nana i hana. oiai na iu opiopi<», oi hiki ole inai hoi na la ino au e linohau nei, i ka la\ve a paikini, hele kela aku ka liki o Nuuanu ika maikai. Heai\a la ia hakaii an i ka wa e kaomi ino inai ai na liina menemene ole o ka aihue ike ole ia, a noho ana oe ia kainmke ka hulanna, ke oio mai nei ka pihe uwe.a me ke knniknu ana. Aole i pau.