Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 16, 21 April 1866 — HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

i He lohe i.al-.\hea.~l kekahi ]a o' 1 keia ! pule e nnehe nei, ua lohe Inunhen wale mni | makou, ua kanwe kekahi haole iluna o ka • laau a ua mnke mn Makawao; Maui. o Hanare Mnnuahi ka inoa. Ka LA E WEHE ai ka Ahaolei.o.— E like ine ka olelo kahea a ka Olelo Kuahaua a ka Moi, e weheiu ana ka Ahnolelo o keia makahiki ma ka Haie Hookoiokolo ma Honolulu | ke hiki nku i ka la 125 o Aperila. Kahukula Nui.—Ma ka Poakahi iho nei, ; ua hoi mai ke Kahukula Nui mai na palena ; mai o ka mokupuni o Oahu nei, mai kana ; huakai hele hoike i na kula Aupuni ma keia ; mokupuni o Oahu nei. I Kao no ika lewa. —Ua wehe aenei o sa- \ muela Alekanedero i hale hooluolu no kona | makuahine a me kona kokooiua o keia mau ! la, maluna o ke kuahiwi o Waihee, Maui, | ma kahi i kapaia o Opoloke. Ua laweia ua laau o ua hale la maluna oua kuahiwi la,. i mnluni o na ai o na paahaoa. He nu hou ; no ia ron Waihee, ke ku ana oia hale malu--1 na o kela kuahiwi kalali aio i ka īno. Mahhini na maka. —Ua loaa mai ia ma- ■ kou kekahi palapala mai ka malu Ulu mai • o Lele, na ka mea nona ka inoa G. W. P. ; Plehu Kakahi. A maloko oia palapahi maj kou i ike iho ai, i ka haiolelo ana o Rer. C. I B. Aneru ma ka Luakini o Wainee ma ka | la Sabati, AperilaS. Ua hai mai ua mea , kakau maoao la, o ka mua i* o ko laila poe | lohe ana i kona leo, mai kona wa i haaiele j mai ai ia Lahainaluoa, a hoi wale aku e noJ ho i ka ua ukiukiu o Makawao. Malihini na maka i ko Lahaina poe ke nana aku. oiai i akahi no a lohe hou ia kona leo ma ua LuaI kini hanohano la o kn malu Ulu o Lele.

Hile sri{ b;p: hou. —Ma ka Peaono o keia pu;e aku ner. ia makou i naue aku ai makai o Clakoheo, ua ike aku mnkou. he vrahi hale kuai bipi hou eku raai aoa. i ninau aku ka hana i kanakn, nowai ia ia ha!e kuai bipi ? Hai ia niai anA no 0 ko makou okalakala ae la no la, a oleio ae !a f u! o hele e Hawaii imua. H.*le Loio hoc.—Ma ka Poaono o ke!a pule i hala'ku nei, ua ike iho makou i ka D?e ana aku o Aiabati, keiki a Kauku a ma ka ; ha!e ponoi o Kauka, kona makuakane. A o ka hale ana i noho mua iho nei, ua liio ae Ia i hale oihana Loio no W. C. Jones, kela , Loio a makou i hai 3ku nei i kela pule i ha- j la'ku nei. Na hoa Ha.noha.vo o ka Ahaolelo: —Ua ! hiki mai kekahi poe Hanohano o ka Ahaole- i io ma ko kakou nei kulanakauhaie, aka, : aoie nae i pau loa mai. Eia paha kekahi > poe o lakou ma ka moana e holo mai nei, a , 0 kekahi poe paha ke maka-pa niai la i ka : moku ole. Mai hai aku paha makou ina [ inoa o na hoa Hanohano ina ua kipa mai ; lakou ma ko makou keena nei. ! ĪO* Ua hiki mai ī o makou nei kekahi makamaka aloha o makou o ka ua kanile- - hua, a ma ona la makou i lohe mai ai, he ■ nui wale na kanāka i holo mai maluna o na j moku okohola me ka man-io e ku ana maa- ; nei. Ua malamaia ua poe lu eke Kapena ; me ka Hanohano nui. He Kapena ka hoa ! olelo wahi a ka mea i hai mai. Hookohuia.— Ua ike iho makou ma ka ! nupepa haole a Hanale M. Wini, ua liio ae nei o Rupe Laimana i Kakauolelo na ke j Kiaaina alii o Hawaii, a i Luna nui hoi no j na aina Moi. Ma ka la 31 iho nei o Mara- | ki, ua haalele iho oia ia Honolulu nei, a ua | kau aku oia maluna o ke kialua Nuhienac?ia ! me kona iwi-noao palupalu. A aia paha | laua ke hoopulu la ala e na paka-ua o ka ua j Kanilehua. I i Kapena Hanami t .—Ke lohe ia nei ma ka I ; waha o ka lehulehu, ua innke ka wahine a ! i Kapena Hanamu, ke kuene a me ka ilio j i inawaena o Tahiki ame Valaparaiso. Ua ! lohe wale ia he nawaliwali ko ka wahine, • ! aka, ke ninau nei makou. \o ke aha la ka I | mea i make ai o ke kuene ? Aohe hoi i hiki ! j i ke one hanau, haulehia e ia hoi e ka pili- | i kia. | * Menemene ole. —Ma ke awakea o ka | Poaha iho nei, ua oki menemene ole iho i kekahi Pukiki i kona pulima hema, a ua j kaawale loa. Ua hoihoi ia ua Pukiki la j iiuna o ke okohola, me ka manao e holo i ke ! okoholo, aka, ua makemake ole paha kela ia i manao, aua oki iho i kona lima. Ua make- ; hewa ke oki ana i kona lima, oiai, ua kep ! ia e holo i na kai nnu me ka I;«we aku i ke j J ilala a ka haole. Maluna no o ka moku ■ okohola kahi ana i .hoo.naunauna ai i kona I ola. He keu keia aka wa nno e loa. Wahine pupi le a nalowale. — Ua loaa : mai ma ko makou nei Keena kekahi pala- j | pala a S. W. Olehulehua, a maloko olaila | j makou i ike iho ai i ka loohia ia ana o keka- ■ | hi wahine e ka mai pupule i ka malama o I 1 Feberuari ma Kainpana, Puna, Hawaii. Mai j ia maiama mai a hiki i keia la, aole i ike j hou ia kona mau maka. Ua haalele mai ! oia i kona hale paha i ka wa e kau ana keia * | mai iaia, a na īa mai i koi mai īaia e hele ■ i • . auwana. Aiohamo ia. « i\o ka mokHaleakala i—Ua holo aku • o Haleakala i ka auina la o ka Poalua; a ia j ahiahi no, o ka hoomakaukau mai la no la o j ke Kuke e oki i ke Kapena i ke koi; a no ia j pilikia, ua hoi hou mai ka moku Haleakaie; j ; a ua hoopaaia ke Kuke a me kekahi kanaka I ! e ae i kokua ia hewa. | Pakele mai poino.— Ua hai mai o Daniela ; j Kauwe ia makou ma kana palapala, e oielo : ana, pakeie kona ola mai ku i na hao wini- j wini o ka bipi hihiu o ka mauna o Haleakaia. j 1 Ma ka la ewalu o keia maiama, ua hoio aku j ; oia a me kona mau hoahele eha maluna o j j na lio ma ka maunao Haieakaia, aka, ia la- ; j kou e ho-a heie ana i na bipi >4| holo mai la j i kekahi bipi a hou mai la i kona iio, a no ka j j hiki oie i kona iio ke holo, noiaiia, ua ku malie iho oia. Aka, ma ke ahonui o kekahi I hoa ona, ua hoohei mai oia i ua bipi hihiu i nei, aua paa iaia. Ekolu paha hoao ana o ! oa bipi nei e hou iaia, ua heie nae a kau ka j | weli iiuna ona. E oie waie no e paa i kona ; | kookoolua pakele ai kona ola. I lio nunuha ; aha no la ia o ka hele ana i ka mauna. ! . ! & KA lIIHIA MAWAENA 0 LoWELA AME KIA- I hi maū hoahanau. —Ma ka la Sabati iho j nei, ua hiki mai ma Honoluiu nei o Lowela o Kauai, a me kekahi mau hoahanau ma Waimea. Oke kumu i hoio mai nei o la- j | koa, ua hoopii o Lowela imua o ka Aha ( Kiekie raa ke Keena no keia Haiepule ma ; j Waimea, Kauai. No ka mana hiki ke iawe j no Lowela, a no ka hiki paha ia J. Kauai | n me na hoahanau ke lawe no lakou iho. j Ua hookoiokoloia no ke\a hihia imua ona \ Aha Hookolokolo malalo iho a ua hoohoka | pinepine ia no. A no ka pau oie o kona | maoao e hoopii, noiaila, oa unnhi toa ae ia ;i ka Aha Kiekie ma ke Keena. Ua lawe ; mai na aoao a eiua ina hoike. 0 Kamika- | na a uie SunJey na Loio o Loweia, a o Ala- ! bati a me Jones na loio o kekahi aoao. i

He pa!apala ka i hiki mai i o makou nei, | e hai mai ana iku pilikia o na kumukula oka ; apana o Hana, no ka hele i na pah koolau e ' ao ai i oa kula, a e koike ai paha. Mr. G. Haina :—Ua hai ia mai oiakou I ua Sabati o Haiua ma Weiaiua i ka la 15 o ; keia inalama, a i ka Poakahi ae, haalele oia ' ia Waiaiua, a he}e nc i Waianae, e halawai \ puai oia me na hoahanau o ia wahi. J Lai ka o W.aiohinu.—Ua hai mai o D. j Alawa o Waiohinu, Kau, ia makoa, i ka lai | ka o keia v\*ahi i haiia ae la, "ma ka noho ! ana, a hana ana hoi ; aka hoi o ka nele i ka ! ni ka hewa, aia ka i ka ihu o ka lio ke ola ! wahi ana." _ Aloha ixo :—Ma ke kakahiaka nm o ka 5 Poaiua i haia ae nei; ua hou iho no o Lobe I iaia iho ika pahi, ai ke ahiahi no o ia la j make ioa. Aioha no paha ! hoi ka lepo ika | ,e p% i He mac olelo henehexe. — Ua hai pu mai o J. YY. B. Makuakane o Lanai, i kona manao e pahenehene ana i ka hoomana Kaiavna, a o ka 44 hoomana Maniona no ka oiaio," wahi aua Lanai nei. Pela ka oiaio, kai noa ain ma ka hana e ike ia'i ka oiaio. Aihue hou h*o* —Ma ka Poalima o kela ! puie i hala aku nei, ua laweia ne kekahi kanaka koa i ka ha»e hookoiokolo, i ka ninau ana aku i ke kumu o kona iaweia ana, hai ia mai ana, ua loaa keia kanaka, ua aihue I i kekahi mau mea aole nona iho. Ua hoo-. koiokoioia ua koa ia imua o ka Lunakanawai Hoomaiu. a ua hoopaiia no ka hnna | oolea ma l:a haie paahao ma Kawa, kahi i j hookaawaieia no ia poe. oko makou mea j hiiahiia ion, ka ike ana i kekahi poe e laweiawe ana i k.-i oihana aupuni e hookolokoio iaana no ka hiliia ino loa, he aihue. O ke 14 Au Okoa" o ke Aupim, mahea oe ?—Aia ma ka nupepa Au Okoa o kela pule kn olelo aia nupe|>a, e olelo ana " ke nune nei wa!e no iioko o'u, mahea la i olelo ai ke Kuokoa, he buke waiwai ia ia kaua Loio Hawaiu ka hukea Robaka Davis i hooponopouo ilio nei, oia hoi ka oielo hooholo a ka-Aha Kiekie." Auwe! kupanaha ka nu* pepa Aupuni i ke kue iaia iho. Ke kuhi nei mokou o na Loio kanaka, he poe ike iki ina na olelo e, eia ka aole, wnhi o ka nupepa Aupuni. Auhea ke kanaka e noho nei ika oihana aupuni e iike me keia, ka hupo ? Ua ahona L'« o Hika inamua o na Loio Hawaii, i na e like me ka ka nupepa Au Okoae olelo nei. PILIKIA >1A KaIWIKI, HII.O, HaWAII. Uō lona mai ia makou kekahi paiapaia i kakau inoa ia eka mea nona ka inoa Keoki. A ma ia paiapaia makou i ike iho ai, ke noho la na kumakahiki o Kaiwiki me ka ui-ha, oiai, ua pau ka wa i olelo oe like ia ma ka j palapala. Ke ninau nei makou i ka mea i nana i kakau mai, he oiaio anei ka keia paI lapala e olelo nei f Ina aohe oiaio a keia mea, aiaila, ke i aku nei makou iaia, mai ; paiapaia mai īa makou. Ina he oiaio, alaiia ke hai aku nei makou, aohe o makou mana : e hoohemo ai ia oukou, o ka Lukanawai ka | mea mana malaila. j Aloha walf na kaikamahine o ::a ua Ka- ; nilehua. Ua poloai mai oA.W. P. Mohoe : o Punahoa, Hilo, Hawaii, ia makou ma kana palapala, e oielo ana i kona nloha i kekaj hi mau kaikamahine o ka ua Kaniiehua o [ .Makaulele, no kona ike ana i kekahi mau kaiknmahine e auwani heie ana me na luina i ona moku okohola iku aku inalaila. Ina ] he oiaio ka Mahoe e olelo nei, alaila, o ma« | kou pu no hoi kekahi i komohia mai e ka | manao aloha ia lakou. Oiai o ka hnna no ! hoi ia a na kupuna o iakou i haia'ku nei, eia ! nae, aohe wahi waiwai iki i loaa ia iakou. : O na mai ino a me ka hoemi mai i ka Lahui ; ka mea i ike ia ia lakou. | Ua hala aku la ka mea aloha.—Ua hai | mai o G. P. K. Moowini o Waiahole, Oahu, j ma kana palapala ia inakou i ka make ana j o kekahi kaikamahme opiopio ma ia wahi. i He kaikamahine hoolohe a malama i na kaI nawai o kona mau makua. oka loihi ona | ia o kona oia ana ina keia ao, he 13 makaI biki ame 9 malama. He nui oia, ahe pu- | nahele hoi na kona mau makua a me na | mea pili. Oke kumu o kona make ana, no I ka lilo no i ke kukahekahe a na kahuna ka- | naka. A ma ia kukahekahe wale no na | makua i hoolohe ai, a haaiele wale mai ia | no ke kaikamahine i keia oia ana. Oka j inoa o ua kaikamahine make la. o Miss Ka. makaiwa. Aloha ino ka pua i ako eia mai i Ia e ka make. Ola mahunehune,—Me eko makou kaumaha a me ka weliweli i ka ike ana iho i ka palapaia a J. \\ . Hamakua, o Kohala, e hai ! mai ana i ke ola mahunehune ana o kekahi | keiki, nona ka inoa Kiliona ma ka mahi-ko | o Kohala. Oke kumu oka pakele ana mai | make, »o ka laiau ana i ke ko maialo o ka . papa lawe ko, i lalau aku ka bana, hihia i kahi palule, lilo ilaila kahi i hoka ai o ke ■ poholo aku la no ia paa ka lima » ka papa i lawe ko." Ua hoopaa koke »ka mahu o I , ka k f , k " ansl aku »». «a pilikia loa ke keiki. I kooa kauo lupe ia ana aka j hale. i nana iho ka bana, ua haihai kona lima j hema. O kona makuakane ame kona maj kuahine aia no ma Hamakua, aole nae i ike » ka wa i ioohia ai ka laua keiki i kt pilikia | kaumaha.

Xo KA KU A.XA I KE AWi O HoNOLL ; Ui ike iho makou i ka Olelo H001.»f, 5 % Kuhina Knlaiaioa. e kahea anr> i ka kemake e eli hou ia ke m o Hono.u Oiai.ua ike ia ka pap«u nr*a kau wah: kakou awa. A oo ia papau. ke makemw- , nei e lo»a na kmnaka kupono na lakeu > o a hohonu iho ko kakou awa. i konio , moku nui. PoHolo iloko oIK KAI.~Ma ka hon ; paha oka po oka Foatu.\ i alu aku r.e - inu iho kekahi haole kamaaina o Hon< nei i ka mma, a kau raai ka noe o A huelani ae la oia e holo i kai iluna o k \ , ku ; aka, aole i hiki pono hlo e oia ike ; a kona hoa kuwili o na kau a pau oia i\ Kama. e lele iloko o ke kai, i ka le!<» nae mai make koke no ia wn, aka loa i ? na keiki kupa oka uapo pakele m wa. \ hoihoiia iloko o ka Haukipila Amen'kn, i t make loa. Alua mau uhnne i hanleie , , kino i keia la hookahi. Ka l'lsiHAPA.—Ma kela pule i Imli'ku r ua hoike aku no makou i ke kalut\ia rv s ka uinihapa, a i keia pule hoi; ka moa ua moa no, aole nae i paakiki loa, ane . palu no t ika i mai oka haole nana i v no ka nui ole o ke ahi ke kumu o ka pa.ū M ole. Aua hoano eiane ke kalua nn i ; Poakahi i hala ae nei, hoekahi » ka lanahn, paniia a paa na puka nu: « ; ai, a he puka uuku loa ke hoohan. 'n . komo ka makani. A ina e pono nna ; i alaila pela mau aku e hana'i. n e Uk': ana paha i wili lepo i mea e wili ai i k.i o, a aeae Joa. __ Ua hala akula :—Ma ka la 58 o M;u , i hala aku nei, ua lawe ia aku o los \ Kwaa e ka make. nua wniho iho i kona kv» . : olua iloko oke kumakena oke knnikau i ; O keia loiia Kawaa, he kumukulu < ~i j kekahi mnu maknhiki ma Maui. a lu» Lui.r j kanawai i kekahi wa. Ama ka la i tm ; maluna, ua make oia iloko o ka mni L'}. r>. | a kakou e hookaawale nei. Kia kahi i ,-. i kupanoha, ua kapili e ia kona pahu kupa; | a ua ike no oia i ua pahu In. n he in:n; !•■ i waiho ana o ka pahu, a mako loa nk» i I j Ke uwe nei no kona mou kmi n.akaiuwi i iaia. ! E llOOPAi; INA MANAO ANO OLK :—l'.l \iM mai nei īa makou he pnlnpnla mai n L j K. mni o Keanne, Maui, e hai mai aua i i j pakele nnn o kekuhi wahme mai in.iU* i kni, a penei no ia. Ma ka la 1?7 o I-\ ua hele kekahi wahine i ka hooluuiuu » 2 kahi i hai ia maluna. A iain i hooniak* ai e hoonoho i kana hinai, pule nku la 1 > ka HaUu, i ka »kc ana he moe ino Ko Un y>< i ka amama ana ne 0 kana pule, t\u nk» \ oia ma kaua wahi i makemnke ai. u n \\% koke no, loohia mai la oia i ka oin. a j-va • kona ike. A hoihoi ia nku la oia i knp.i k hakai, a inalaila i lomilomi ia ai, a j»< ln; ; hou. Ua ike no he moe ino ko ka |o, iau. | nei e lalau oi. i Oki pau no 1101 OM. Hoakula Ike a: la hoi ? Ika make hoi pahn i ke kaeU 1 kkakau ia nna 0 Davida Mareka mnloko 0 h» i kuokoa, un pono no ke Au Okoa, eia 11ae ; hewn, 0 ka hue ia nna mai o na n\t a un N\- ; la, ua popo, n ua lehu, oini, nole i hoū■: 1 ma ke Kuokoa ia mnu mea. Gke ano v oli o ka mea i kaknu ia ma ke U'ui-kni, !/ n.akee maoli aku i kona hooikaika nna 1 " ? mea he naauao, mni lalo inni, n kau i k« i «-• ! la 'lii, mai laila nku, komo i ka I'm.n!, | llaila hoi oin i hoonuu ihoni i na in a < 0 ka nnauao; aka, nole oia 1 hoonuu, euo ? 1 oia ina rnea oka hooluhi ia mni. Ik \ i.v ■ na oku nole i noonoo pono ka mea n;i!i" ; kakau i keia manao pegana, ma i l«>:n ■ : nno, aole In e honln ia mni na nunuiU 1 ka po. He keu keia a ka wa ano e loa o k * n • : 110 ANA :—Mn ke kulnnakauhnle 'lii o H • • lulu nei, kahi a na nupepa eono e puka r;.a.s • nei, ua nui ka lono ina kela wahi k»-:\ w••• hi, e olelo ana, " he keu kein a ka wi loa o ka noho ana," a ?a makou no o kn;;;iS *tio ana, lohe ia mai ana, ua komohn >• halekuai 0 J. T. Halewni e ka nihuo, I nwakea kukonukonu o ka la Poakahi n 0 e ka mea nona ka inoa Kapohiwa, a uu t we aku he mao iwilei kilika me ka rn.iv' ! e nalo, aka, hai wale ia ae no kahi <» k'\' likia. Ua hookolokoloia imua oka L'J' kanawai Hoomalu 0 Honolulu nri, a 1;: opai ia, e noho ma ka hnle hooluhi 0 k- K • nnwai no na makahiki elun, me ka ui»» 1 ke koinn. . I Na mea non o Waikiki-waena. j Po.MAIKAI. Holo ka pono ina « ; ma ko makou mau apana nei, oia hoi ; npnna 0 \Vfikiki-kai. a mr K;\r | iliili. Ke pa-e mau nei ka leo onabc ■: ra halawai po. a me na kakahiaka. Pio ka Hula. Neoneo inai nei nae I ka leo 0 ka pahu hula a na kaikamahme * j Keinohoomanawanui ma. Ka mea hoi e Uku>paupau kapa ana ua o Kaluahine rra Ahu no hoi ka pala 0 ua hana uko ele. Hoopumpuni. Uō poni makou ia Kekaii* t la kahuoa elemakule hoopunipuni, rm' ki j paha iho e ola ko inakou mai kahiko oia | o John Grahame, aole hoi i hana, 0 ko , holo malu no ia me ke da!a, mn ka wanaa» I 0 ka la Sabati, oia kn la 8 0 keia malama. Ua hoomaha. Ua ike iho makou i j hoomaha ana īho nei 0 na wahine oki a L. McCully, o Wnikiki nei i neia niau pule, e hooluolu nna i ka eha wahi a lakou. O keia poe poahnna, ua haawi lakou i keknhi wahi mea iki o ka hua o ka lakou han* no ka Mahinahou a me ka hanai Kumu. ' G. J. Hiona—