Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 17, 28 April 1866 — Page 3

Page PDF (1.75 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Ke Ola o ke Alii Nui Moi.

            He oiai mau ko makou hauoli i ka ike mau ana aku i ko kakou Moi Aliiolani Kapuaiwa Kamehameha, e noho ana me ke ola kupono o kona kino. A no kona ano maikai loa no i ka makou ike aku, nolaila, aole a makou mea e kamailio hou ai no kona ola kino, aka, no kona wehe ana ae nei i ka Hale Ahaolelo ka makou mea e kamailio hou aku ai.
         
Mahope iho o ka ho ra 12 o ke awakea o ka Poakolu iho nei, ua kani mai na pu nui o Puowaina, a ua puka mai ka Moi mai loko mai o ka Hale Alii. Ua hoohanohano loa ia kona Makuakane Alii ia la, oiai oia maluna o ke kaa o ka Moi. Mamua loa o ka huakai, he mahele koa kaua lio, a mahope iho ke kaa Moi, me ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, a mahope iho ka Moi me kona mau kahiko Moi no a pau, a me na kahili ma kela aoao keia aoao, e paaia ana e J. Kahai, J. Komoikehuehu, Kaaiai a me Kimo, a me he mea la o kekahi keia o na la hanohano loa o keia Aupuni i oi ae mamua o na la i hala. Mahope iho na ukali o ka Moi, a mahope loa he mahele koa kaua lio. Ma ka hiki ana ae hoi i kai o ka Hale Hookolokolo o ka huakai Alii, ua hookani mai ka poe puhi ohe i ka leo mele, "E OLA KE ALII I KE AKUA." A i ka hiki ana ae iloko o ka rumi, kahi a ka Moi e hai mai ai i kana Haiolelo, ua ku like na mea a pau iluna. Pela no i ku mau ai ka Aha a pau wale ka Haiolelo a ka Moi. I ka hoi ana aku o ka Moi, a, ua hoonoho ia no e like me ka hele ana mai, aka, ua noho iho nae ka Makua Alii i ka Ahaolelo.

Ke Alo Alii.

            Ke mau nei no ka pili kaumaha maluna o makou, no ka nawaliwali mau maluna o ko kakou Kamalei, Alii Wahine, a eia no kona luana a mai ana maloko o ka malu olu kohai o Haimoeipo.
         
He oia mau no ka oluolu o ke ola kino ana o ke Aliiwahine kanemake, Hakaleleponi, a eia no oia ma kona home mau maloko o Haimoeipo.
         
O ke ola o ka Makua Alii, he oia mau no kona oluolu maikai, a eia no hoi kona luana mau ana ma Papakanene. A i keia mau la, ke noho mau mai nei oia ma ke ano noho Peresidena no ka Ahaolelo.
         
O ke Keiki Alii W. C. Lunalilo, he oia mau no kona oluolu, a ma ka la i weheia ai ka Ahaolelo, oia no kekahi mawaena o ka poe ukali o ka Moi. A o kona luana mau ana, aia no malalo iho o na malu lau niu o Waikiki-kai.

         
KE KII O KAMEHAMEHA V. - Ua ike iho makou ma kekahi nupepa o Ladana i ke Kii o ko kakou Moi KAMEHAMEHA V, e ku kilakila ana me kona hanohano nui, a me kona kulana no hoi e hai mai ana he Alii ai Aupuni maoli no. I ko makou ike aku, aohe a makou mea e kapae ae i ka mahalo ana i ke akamai maoli o ke kaha ia ana maluna o ka laau, a pai ia iho maloko o ka nupepa. I na paha he mau haole akamai kekahi o kakou i ke kaha kii, ina, ua paa la ma ko kakou nei mau nupepa, aole no ka nele loa maoli no hoi, nolaila, ua hoi no ke akamai a i na haole.

         
KA LA I WEHEIA AI KA AHAOLELO O KEIA MAKAHIKI. - E like me ka hoolaha a ka olelo kahea a ka Moi, e weheia ana ka Ahaolelo ma ka la 25 o Aperila, o keia makahiki, pela no i hookoia ai. Mamua ae o ka hora 12 o ke awakea, o ka la 25 iho nei, oia ka Poakolu, ua akoakoa ae na puali koa o Halealii, Raipala, a me ka Puali Pukaa, mawaho iho o ka Halehookolokolo. Ua nui wale na poe hanohano o ka aina nei, i hele ae e hoohanohano i ke keena kahi a ka Moi e hai mai ai i kana Haiolelo. Ua noho no hoi na Lunamakaainana ma na noho i hookaawaleia no lakou. O na hoa Hanohano hoi o ka Aha Kukamalu, ua noho iho no lakou ma na noho hanohano i hookaawaleia no lakou. He 10 paha minute mahope iho o ka hora 12 o ke awakea, kani mai ana na pu kuniahi o Puowaina. A i ka pau ana no o ke kani ana o na pu, komo mai la ka Moi me kona hanohano nui, i ukaliia e kekahi poe hanohano o ke Alo Alii, a me na kahili e kawelu ana ma na aoao o ua Lani la. I ka hiki ana ae o ka Moi ma kahi kiekie i hookaawaleia nona, o ka heluhelu mai la no ia o ka Bihopa o Peleula i kekahi buke. Ma ko makou lohe mai, he buke pule ka ia no ka aoao hoomana i hooponopono hou ia ma Peleula. A pau kana heluhelu ana i ua buke la, hai mai la ka Moi i kana haiolelo.

         
MAI PAU I KE AHI. - Ma ke kakahiaka nui o ka Poalima o ka pule i kunewa hope aku nei, ua lohe ia'ku na pele e kani ke mai ana, a i ka hoomaopopo ana i kahi nona mai ka huaolelo ahi, aia hoi, ua hoomaka ae ke ahi e a ma kau wahi o Ulakoheo. Ua kinai koke ia no nae ua ahi la, mamua o ka laulaha loa ana ae e a aku ma o a maanei. Ua mikiala mai no na keiki o ke ahi, aka, ua maha nae lakou i ka pio e ana. Ua mahalo ia no lakou i ko lakou eleu ma ka lakou hana.

         
I kekahi mau makahiki ekolu i kaahope ae nei, ekolu wale no mau halepule o ka aoao hoole pope ma ka mokupuni o Makedaseka. I keia wa nae hoi, ehiku mau halepule nui o ka aoao hoole pope, ma ke kulanakauhalealii oia mokupuni, me na haumana pu he 13,000.

Engli sh Column.
Tele graphic.

            The fune ral of Senator Foot. of Vermont, was held in the Senate Chamber, Washington, March 20th.
         
Twel ve thousand acres of land have been taken up at Roseburg, Oregon, during the month of January, by actual settlers.
         
Since the mail service was resumed in the Southern States, the receipts of the Department have been far behind the expenses.
         
The Ma y interest on the 5-20 bonds will be paid early in April, amounting to $22,000,000 in gold.
         
The Canadians have reduced their army to 10,000 men.
         
The pape rs East are divided in their sentiment concerning the veto of the Civil Rights Bill, about as they were on that of the Freedman's Bureau.
         
The third of April is to be celebrated by the colored folks of Richmond, and they have appealed to the military to preserve order.
         
The Supreme Court of Wi sconsin have unanimously voted that the colored population of that State have a right to vote.
         
The St. Louis Democrat of the 27th says, within the next two weeks, 2,000 passengers, chiefly, miners, and 3,000 tons of freight will leave that point on steamers for Montana and Idaho.
         
Accordin g to a Cork paper, 4,000 persons left Ireland for the United States during the month of March, German emigrants have also increased to a great degree.
         
The following statement exhibits the amount of vacant public lands in five of the late insurrectionary States: Alabama, 6,732,053 acres; Louisiana, 6,228,102 acres; Florida, 1,932,786 acres; Mississippi, 4,760,736 acres; Arkansas, 9,298,013 acres.
         
Vessels of war, mounting in the aggregate to 86 guns, are to be sent for a cruise on the British North American coast.
         
The President is said to have laid up the cases of five hundred of the chief conspirators against the Government for prosecution, which he holds for purposes of justice.
         
Jame s Brooks of New York, who got into Congress by fraudulent votes, has been obliged to yield his seat to a better man; one well known in the religious world - Wm. E. Dodge.
         
The President' s "Proclamation of Peace," which appears to have been issued on the 3d of April, is telegraphed in full.
         
The tone of the Canadian press unmistably indicates the warfare which is to result from the foolishness of the course pursued by Congress and the Canada Commissioners recently. The Governor-General of Canada has come out with a proclamation warning our fishermen, that after the expiration of the present treaty, on the 17th inst., the provision of the laws in existence previous to 1854, will again be in force, which excluded them from fishing in British waters; though as our fishermen do not consider that question from a British standpoint, but maintain that they have a right to fish in the disputed waters, a general warfare may be expected before they will concede the point. The 17th of March is therefore awaited with no little anxiety.
         
The Florida Times published in Jacksonville, says that it is in constant receipt of letters from gentlemen at the North who desire to settle in the State, asking if it will be safe for them to bring their families. The editor replies that in no portion of the State is there any danger, either from the spirit of the citizens, or the disorganization of society; and, as a general thing, good citizens from any quarter of the country will be welcomed and find advantageous locations.
         
The European arri vals at New York in 1865, numbered 200,031, no less than 195,000 being aliens, of whom 107,286 sailed from Liverpool. In January, 1866, the number of emigrants arriving, was 11,175, more than twice as many as in 1865.
         
Three years ago, in Madagascar, there were only three Christian congregations. Now there are seven large churches at the Capital, with a total membership of some 13,000.
         
CHICAGO, April 6. - A special despatch to the Tribune just received, says the Civil Rights bill passed the Senate at 6:30 o'clock, by 33 ayes to 15 noes. Mr Dixon absent. Messrs Morgan and Willey voted aye; Mr. Wright voted no. Mr. Morgan's vote was received with cheers, and the tinal announcement with wild enthusiasm, the chamber being densely crowded. - Pacific.

NU HOU O NA AINA E MAI.
Ke kaua Hawaii.

            O na Ilikini i maa i ka haowale e noho ana ma Ioredane, Aina o Idaho, ua hoala ae i ka inaina e kue ai i na kamaaina o kahi i kapaia o "Hawaii," a ua holo aku no ua poe la mahope o ko lakou lahui Inikini. Ma ka halawai o na kamaaina o na kulanakauhale o Kala (Silver) a me Rube, (Ruby) ua hooholo iho lakou he mau olelo hooholo e like me keia malalo nei.
         
"Hookoloia. - E waeia i ekolu mau kanaka, a na lakou e koho aku i iwakalua kumamalima poe e hele e huli Ilikini, a o ka poe a pau o ia poe i kupono no lakou iho ka holo ana aku e huli Ilikini, e uku ia lakou he uku nui, no na ili-poo Ilikini a pau a lakou e hoihoi mai ai. O ka poe a pau o keia poe i kupono ole no ka hele ana e imi Ilikini, na keia poe Komite no e hana aku i mea e kupono ai lakou.
         
2. E ukuia no na ilipoo Ilikini kane pakahi ke laweia mai, he $100.00; a no na ili-poo wahine pakahi, he $50.00; a nona ilipoo keiki pakahi, malalo iho o ka umi makahiki, he $25.00.
         
3. E koho aku na Komi te ekolu, i iwakalua kumamalima kanaka e hele i ke ki Ilikini. Ua kohoia na Komi te o Mase, Baraunu a me Mila.
         
4. O kela ili-poo keia ili-poo i loaa, e lawe puia mai me na lauoho owiliwili o lakou, a e hoohiki mai kela kanaka keia kanaka, e kuai mai i na ili-poo Ilikini pakahi ke hoihoiia mai." O ka hoomainoino ana i na Ilikini, aole makou i mahalo iki ia mea.

He wahine waiwai nui.

            O kekahi o na wahine waiwai loa paha ma ka honua nei, o Miss Couta o Ladana, (Burdett Coutts), oia ka mea i lilo i hooilina no Couta wahine ka mea i make. Ua heluia kona waiwai, a ua hiki aku i ka umikumamakolu tona gula. Ua hooiliia mai keia waiwai mai kekahi hanauna mai a i kekahi hanauna, a hiki loa mai i ua wahine laki nei, me ka pii mau ana o ka nui. O ka mea i hooili mua ia ai keia waiwai nui, o Miss Melona, (Mellon) he Duke wahine no Sana Alebani. O ke Duke nui o Sana Alabani, he alii ilihune, a no kona nele loa, nolaila, ua noi aku oia i ua puu gula nui la e haawi mai ma kona lima, aka, no ka hooilina ole, ua ae ia kana noi. Manao iho la ua Duke nei, ua kaa iho la ka malama ana ia puu waiwai nui ma kona malu, me ke kali ole aku a make ua Duke wahine nei. Aka, i ka make ana o ua wahine nei, ike iho la ua Duke nei, aole i hooiliia iho iaia ua puu waiwai nui nei ana e hiipoi nei, aka, ua hooiliia iho no nae i ua Duke nei he mau tausani dala, a o ua puu gula nui nei he 13 tona, ua heo aku la i ka ohana o ka wahine. Ua oleloia ua Duke wahine la o Sana Alabani, "he hiehie o na Moi Wahine." O kona noho ana a me kona kulana ma ke alo Alii, "ua hele wale a mahie na pua luna." A o ka hooilina o ua waiwai nei, e ola nei, he Lede, a ua mahaloia no kona akahai. Ua hoolimalima aku ua Miss Couta nei, he mau Kakauolelo nana e heluhelu i kana mau palapala a pau mai kinohi mai, a he poe hoi nana e lawelawe ma ka paahana ana i kona waiwai nui. A eia hoi ua Lede nei ke hilinai nei oia iluna o konaa moe koki hooholuholu. Ke haawi nei oia i kana dala no ka poe e inu wai ana mai loko mai o na punawai, a i na halepule ma kekahi mau wahi, aole hoi nolaila wale no, aka, ke malama nei no oia no no hana maikai a pau i pili i ke aloha he nui wale. Ma ka hoohalike ana, ke haawi mau nei ka Moi Wahine, he ekolu guine na kela makuahine keia makuahine i hanau mai a nui na bebe (keiki.) Pehea aku la la hoi ka ua Lede la e akena ia nei? Ua oi ae paha mamua o ka ka Moi Wahine haawi ana?

Poino no ka ai ana i ka io-puaa kolekole.

            Aia ma kekahi kulanakauhale o Geremania, kekahi mai luku nui maluna o na kanaka no ka ai ana i ka io-puaa kolekole. O ka poe i maamaa loa i ka ike ana i na mai o ke kino, ua hai ae lakou, ke ai ia nei ko lakou mau io e na koe i komo aku iloko o ko lakou mau kino; a o ka nui oia koe, aole i oi ae mamua o ka lauoho kanaka. Ua komo loa aku keia mau koe liilii iloko o na aa o ke kanaka me ke kino ola, a ua hoeha loa ia ka poe i ai i keia mea. Ma keia mau malama mamua aku nei, ua hiki ka nui o ka poe e kali ana i ka make i ka ekolu haneri. Mai ke kanahiku a ke kanawalu poe i holo aku ma na wahi e, no ka makau i keia mai, me ko lakou manao he korela, aka, ua haule iho lakou ma na alanui, a ua make me ka mainoino; o na kino kupapau wale no o lakou kai loaa aku e waiho mokaki mai ana. O ke kumu o ke komo ana o keia poe koe iloko o ke kanaka, ua okioki liilii ia ka iopuaa, a ua hookomo ia iloko o na naau-kake, a mailoko mai o keia mau naau a lakou i ai ai, ua komo pu keia mea kolo ma o a maanei o ke kino, a na ia koe liilii i ai i ke kino maloko mai. Aohe mea i loaa pono ka laau e hoola ai i keia mai.
         
I kekahi mau manawa mahape mai, ua kukulu ae na haole lole bipi o Balina, a ua kono ia aku na kumuao akamai e komo pu mai ma ia halawai, no ka noonoo ana i keia kumumanao pilikia, oia hoi ka ai ana i ka mea a kakou e kamailio nei. Ua hai mai kekahi poe i ka lakou mea i ike ai, aka ua ua kuhihewa nae. A ia manawa, ku mai la o Kauka Wa-ko, a wehewehe mai la i ke kumu e laha ole ai keia mai ino, aka, aole nae i pau kona wehewehe ana, ku mai la kekahi Kauka, o Ubana kona inoa, a hooho nui ae la i kona leo imua o ke anaina, me ka hoole i kona manaoio ole, i ka loaa ana o keia poe i ka mai noloko mai o ka ai ana i ka iopuaa kolekole i okiokiia a hooia iloko o ka naau kake.
         
Ia manawa, ku koke mai la o Dr. Wa-ko, a unuhi ae la i ka naau-kake mai loko ae o kona pakeke, a oki iho la me ka pahi, a haawi aku la i ua Kauka manaoio ole nei, aka, ua hoole ua Upana nei, onou ia aku no iaia, a nahu uuku iho la ia, oiai e henehene ana ka halawai iaia, ina oia e haalele mai. A ma keia mea hoi, ua haalele koke iho la oia i ka rumi halawai, a holo aku la i kona hoa'loha, me ka luai mai i ua wahi apana naaukake la ana i nahu ai, aka, ua lilo nae ia i kumuao nona iho, no kona hoowahawaha'na i ka olelo ao a kona hoa'loha Kauka.

Ka hohonu o ke kai.

            Ua olelo mai kekahi nupepa o Fa rani, o ke ana ia ana o ka hohonu o ke kai, he mea kupono ia no ka hoomoe ana o ka waea olelo hou, i like ai ka hohonu, aka, aole nae he like iki. Ua nui wale ka oleloia ana, ma na wahi e pili koke mau ana i na Ainapuniole, aole no he hohonu loa. E like me ke kai mawaena o Suekena a me Geremania, o ka hohonu, he 120 wale no kapuai, a o ke kai hoi o Akeriatica, he 130 kapuai wale no. O kahi hohonu loa o ke kai, mawaena o Farani a me Enelani, aole no i oi aku mamua o ka 300 kapuai. Ma ke komohana hema aku hoi o Irelani, ma kahi akea, a e palahalaha ana hoi o ke kai, ua oi aka ia mamua o ka 2000 kapuai ka hohonu. O na kai hoi ma ka hema o Europa, ua oi aku ko lakou hohonu mamua o na kai mawaena. O kahi ololi loa o ke kowa Giparaleka, he 1000 wale no kapuai ka hohonu, a ma o iki aku hoi ma ka hikina, he 3000 kapuai ka hohonu. Ma na kapakahakai hoi o Sepania, ua kokoke 6000 kapuai ka hohonu. Ma kahi hoi he 250 mile mai ka hema aku o ke kaikuono o Natukaketa, aole i ikeia ka papa olalo a hiki wale aku i ka 7000 kapuai. O na wahi hohonu loa o ke kai, aia no ia ma ka Moana Anu Hema, ma ka hema aku o ka Lae Kuke Hope, ua ana ia, a ua loaa he 16000 kapuai ka hohonu; a ma ke komohana aku hoi o Sana Helena, he 27000 kapuai ka hohonu. O ka averika o ka hohonu o ka Moana Atelanika, wahi a Kauka Opio (Young), he 25000 kapuai ka hohonu; a o ko ka Moana Pakipika hohonu hoi, he 25000 kapuai. Akahi no kakou a ike i ka hohonu o ka Moana a kakou e ike nei. Eia ka hoi ke ana ia mai nei no e ka haole, o ka kakou no ka okuu wale iho. E ole nae keia wahi pepa o ka auwana hele ana mai, lohe ana kakou i keia mau mea hou.

Ka Poe Ai Lepo.

            Aia kekahi hanauna ma ka waha o ka muliwai o Amezona. O ko lakou noho ana a me ko lakou moolelo, ua haiia mai no ia makou, ke ai nei ka lakou i kekahi lepo momona. Ke ai nei lakou, hookahi paona a me ka hapa lepo momona i ka la hookahi. Aole o keia poe wale no ka poe e ai nei i keia lepo. Aia ma Boli via, ua laweia keia ano lepo ma kahi makeke e kuai aku ai i ka lehulehu; a ua nana ia keia lepo, a ua ikeia penei ke ano, Ua komoia keia lepo e ka wai maoli, a ua komo pu kekahi mau puupuu liilii loa, i hiki ole ke ikeia me na maka kanaka, aka, me ka ohe hoonui ike e nana iho ai, alaila, e ike ia no. Ua manaoia no hoi, o kela puupuu liilii loa iloko o ua lepo la, ka mea ia i lilo ai i lepo momona. Aole ma ka Hema wale no keia lepo i lilo ai i mea ai, aka, aia no ma Lapalana, ke hoolilo nei na kanaka i keia lepo keokeo i ai na lakou, a hoohala aku hoi i ka ai ana i ka lakou ai mau. Ua komo pu he 19 mau ano puupuu liilii loa iloko o keia lepo. I ka ai ana i keia lepo ma Suekena, Finelana a me Lapalana, ua ike ia, ua komo nui ka mea pili holoholona. Aole ma na aina haole wale no ka ai ia o ka lepo, aka, eia no ma Hawaii nei. I ka wa mamua aku nei, ua loaa kekahi lepo maloko o ka loko o Kaelepulu, a he palolo paha ua lepo la ia kakou, aka, ua ai ia no e kanaka.
         
O ka nui o na haole malihini o Europa i holo mai i Nu Ioka, iloko o ka makahiki 1865 i kaa hope ae nei, he elua hane ri tausania me kanakolu kumamakahi. Hookahi haneri me kumamahiku tausani, elua haneri kanawalu kumamaono o keia poe, mai Livapula mai. Iloko iho nei o ka malama o Ianuari, ua ku hou ae malaila, he 11,175, i oi aku mamua o ka papalua ana i ko 1865.
         
Ua malamaia ka la 3 o Ape rila nei e na kanaka eleele ma Rikemona, a ua hoopii aku lakou i na puali kaua e hoopakele ia lakou.
         
Ua hooholo ka Aha Kiekie o Wiseconasina me ke kue ole o kekahi, he mana ko na kanaka eleele oia mokuaina e koho balota ai.
         
Ma kekahi nupepa, ua ike iho makou, eha tausani haole i haalele aku ia I relani, a ua holo mai i Amerika Huipuia, ma ka malama o Maraki i hala aku nei. A ke pii ae nei no hoi ka poe holo o Geremania.
         
Aia ma ka mokuaina o Alabama, he 6,732,053 mau eka aina e waiho wale nei me ka mahi ole ia. O Lousiana, he 6,228,102 mau eka e waiho wale nei me ke kanaka ole. O Ferolida, he 1,932,786 mau eka aina e waiho wale nei. Ma Misisipi, he 4,760,736 mau eka aina e waiho wale nei. A ma Akanasa, he 9,293,013 mau eka aina e waiho wale nei.
         
O ka Olelo Kuahaua "No ka Maluhia" a ka Pe residena, ua lohe ia mai, ua puka ma ka la 3 iho nei o Aperila, pela ka hai pau ana a ka waea olelo.
         
Ua hooholoia e ka Ahaolelo Hui o Amerika ka bila no na Pono Kivila, ma ka ae ana mai o ke kanakolu kumamakolu poe, a ua hoole mai he umi kumamalima poe. O kekahi mea, ua noho i ka wa i balotaia'i.

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa. Ua kapu na Aina, O Manana-nui me Palea, e pili ana ma Ewa, Mokupuni o Oahu. Aole e hele wale na mea a pau e ki i na manu o kela ano keia ano e lele mau ana maluna. A o na holoholona a pau, Lio, Bipi, Miula, Kekake, Hipa, Kao, Puaa, Ilio, na ano holoholona no a pau. A me na kai kekahi e pili ana no ia mau aina i haiia maluna. Ua kapa loa. Ua kapu loa ka Mokupuni o ka Mokuumeume, A me na kai e pili ana no ia aina, aole e hele wale kela mea keia mea, a hoopae i na waa a waapa paha me ke kuleana ole, o hopu ia, a hoopaiia e like me ke Kanawai. MAHOE H. JACKSON, J. KEONEKAPU. Na Lunahooponopono. 228-3t

Ko na pali Koolau mau mea Hou.

            Ma ka Poaha iho nei, oia ka la 12 o Ape rila nei, ua naue ae kekahi huakai kanaka nui e makaikai ia Kaliuwaa, kahi a Kamapuaaa ihu houia i ka puluaha &c, i hana ai i kana mau hana hookalakupua, wahi ae a lakou nei. A o ka nui oia huakai ma ka hele ana, he 24, ma na lio wale no. Kai a huakai lua kela i ka uka o Kaliuwaa, kela wahi pali hoi a ke kaulana i noho ai ma keia huli Koolau.
         
Pii maoli no hoi ke kumukuai o ka puaa liilii ma Koolauloa nei. O ka puaa keiki hou loa o ka hanau ana mai, he $1.00 kona kumukuai ke kiiia aku e kuai. Ina hoi e liuliu iki na la mahope iho o ka hanau ana, a ai ua puaa la i ka ai, he $1.50 kona kumukuai ke kiiia aku e kuai; a ina hoi oolea loa ae ua puaa keiki la, elua iho la dala ke kumukuai. E like no me ka pii iki ae o ke kino o ka puaa, pela no i kikoi wale aku ai ka mea nana ka puaa i ke kumukuai kohuole. Pela no hoi anei ma Hawaii, ma Maui a me na wahi e ae?
         
O ka luakini hoi o ke Akua ma Hauula, i Koolauloa nei, he luakini maikai no ia a nani hoi, oia no ka luakini maikai ma keia huli o ka aina, o "Lanakila" kona inoa. A eia nae hoi, aohe piha i kanaka ma ka la Sa bati.
         
Ua lohe iho nei makou i na mea hou o Maikoni sia, mai a Haina mai, hiki mai oia i o makou nei, hai mai la i ka holo o ka hana a na Mikanele Hawaii ma na aina pouli. Lohe no hoi makou i ko laila mau himeni, puukani lua no hoi. E i mai paha auanei ka poe i lohe mua, "ua lohe no makou, ua pau mua ia mea ia makou i ka loheia, ua opala ia maanei." Ke i aku nei hoi makou, "lilo mua nae hoi ia makou ka akena, lohe e aku ka poe aohe i lohe ole e noho mai la i Hawaii, a hala loa ae i Kauai."
         
Piha pu ka hoi Laiewai i na kanaka hahai mamuli o ka aoao Moremona. He kalanaia e ike ia ai ka palaoa a me ka opala, no ka mea, ke hooheiia nei na uhane o kanaka e keia upena; oia hoi, ina e huli aku kekahi kanaka i ka hoomana Moremona, alaila, ua ae ia mai oia e kii wale i na mea ma ke kuahiwi, a me ko loko o ke kai, me ke keakea ole ia; a ua ae ia no hoi ka hele wale ana o na holoholona a ke kanaka maluna o ua aina la, ke huli aku ia i ua hoomana Mo remona la. Auwe! Aloha ino !! E kuai anei oukou i ko oukou uhane no ka waiwai, a me ko oukou mau pono hoi no ka opala o ka honua? O ka poe i hana pela, ke hai oiaio aku nei au, ua kuai iho oukou i ko oukou mau uhane no ka eha pau ole.
         
O na kanaka ma ka apana o Kaaawa, ua kau nihinihi loa, aia i kahakai, ua hooneeia aku la e ka haole aia i kai, aohe uka e manao aku ai, ua lilo holookoa ka aina i ka haole, mai ka uka a ke kai, koe wale aku no na wahi kuleana omilumilu. Hoonohoia ae la ka hapa nui o ka aina no na holoholona, o kekahi hapa ua kanuia i ke kulina, ua hoopale ia aku la e ka pa-pohaku a ka haole; o ke kai mai ma kai, o ka pa-pohaku mai ma uka, ololi wale no kahi pono no ko laila poe. Ko io no paha auanei ka mea a ka haole e olelo nei, "aia kahi e noho ai o na kanaka Hawaii o ke kuahiwi." O na Ilikini paha auanei o Mareka ka hoa e like ai. Aloha ino no nae ke kamaaina o ka aina i ke pakaulei ia, e paialewa ia ai. O ke kumu no nae o ko lakou kaunihinihi ana i kahakai, o ka hoomaloka no, no ka mea, he aina no ka ia e lilo ana ia lakou, ua paipai nui no hoi o Rev. J. S. Emesona ia lakou e kuai i ua aina la, a ua loaa no hoi kekahi mau dala, eia nae, aole no lakou i hooikaika a lawa pono, nolaila, lilo no i ka haole. Pela no e nele ai kakou i na pono uhane ma kela ao ke hoomaloka kakou, a ke hooikaika ole hoi, no ka mea, o ka hooikaika mau no ka pono, aole o ke kanalua. A o ke alakai e pono ai kakou ke imi i ka uhane kuonoono, o ka Baibala no ia, aole ma kahi e, aole ma o Pope la, a pela aku, aka, ma ka Baibala wale iho no. Pela ke nana aku i ka Iesu Euanelio i kakauia e Ioane 5:39. Penei hoi i palapala ia: "E huli oukou i ka Palapala Hemolele, no ka mea, ua manao oukou, he ola mau loa ko oukou malaila, a oia ka mea nana i hoike no'u." He mau wahi mea hou ia no keia mau la. Me ke aloha no.
E. K. WAHINEHUHU.

Olelo Hoolaha!

E IKE AUANEI OUKOU e na kanaka a pau. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hookapu aku nei au i kuu aina hoolimalima LOKO-IA, Ma KALAPA, Ma ka Apana o Halawa ma Ewa, aole mau kanaka a mau haole paha e hele ma kae o ka wai a ike lakou i ka mau e na-na ana maluna o ka ili-wai, aole e hiki i kekahi kanaka a me kekahi haole ke hele e ki i ka manu mawaena-konu o ka ili-wai, a ma kae o ka wai. Ina o ka ema e hookuli, a lohe ole, mawaena o na wahi i hai ia ae la maluna, mai noho a ki wale. O ka mea a mau mea nana e kue i keia mau olelo papa a'u, e hoopii no wau e like me ke Kanawai o ka aina. E lilo keia i Kanawai paa mai ka la e puka'i ma ke KUOKOA a mau loa'ku. WILLIAM KAMAKAHEWAHEWA. Makalana, Halawa, Ewa, Oahu, Apr. 13, 1866. 229-4t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA a pau ke nana mai lakou. Owai o ka mea nona ka inoa malalo. Ke papa a ke hookapu loa aku nei au i kuu aina iwaena-konu o ke Ahupuaa o LEHUA, a me kahi i komo i ka Pa o Lehuula a me Kawanui, Oia na pauku aina i koe i ka hoolimalima ia. Ua kapu ka hele wale ana o na holoholona o kela ano keia ano, a me na kanaka maluna o na aina i haiia maluna. A ina e ikeia kekahi mau holoholona a mau kanaka paha e hele hewa ana a komohewa i na aina i haiia maluna, alaila, e hopu no kuu Luna, oia o S. W. ALAPAI, a e uku ka mea holoholona $1., no ke poo, a pela no me na kanaka, ke komohewa mai ia aina. Ina i loaa ole mai ka uku, alaila, e hoopii ia no e like me ke Kanawai. E hoolohe oukou o pilikia auanei. C. KANAINA. Honolulu, Apr. 17, 1866. 229-3t

MA RE.

            KIKAU - LAANUI. Ma Honolulu, Apr. 3, mareia e Rev. H. H. Pareka o Kikau k. me Laanui w. No Manoa laua.
         
KALAEONE - KUHELELOA. Ma Honolulu, Apr. 6, mareia e Rev. H. H. Pareka o Kalaeone k. me Kuheleloa w. No Waikiki-kai laua.
         
KEKUAIWAHIA - KAUPENA. Ma Honolulu, Apr. 7, mareia e Rev. H. H. Pareka o Kekuaiwahia k. me Kaupena w. No Honolulu laua.
            KALILI - KAIMI. Ma Honolulu, Apr. 17, mareia e Rev. H. H. Pareka o P. Kalili k. me Kaimi w. No keia kulanakauhale laua.

         
KAUHIAHIWA - KELIIKAAWE. Ma Honolulu, Apr. 20, mareia e Rev. H. H. Pareka o Kauhiahiwa k. no Honolulu, me Keliikaawe w. no Kau, Hawaii.
         
NAHULU - KAOHI. Ma Honolulu, mareia e Rev. H. H. Pareka o Nahulu k. me Kaohi w. No Honolulu laua.
         
HAPAI - MAKALIO. Ma Pulama-uka, Mar. 3, mareia e L. Kaina o Hapai me Makalio. No Puna, Hawaii laua.

HANAU.

            Ian. 22, ma Kulaha, Hamakua, Maui, hanau o Wahineaea w. ma Kamaka, he keiki Kamehai.
         
Feb. 2, ma Kipapa, Kalae, Molokai, hanau o Kulia w. na Mikamala me Kalama.
         
Feb. 4, ma Pulamakai, Puna, Hawaii, hanau o Inoaole k. na Kualiii me Kalaukaa.
         
Feb. 17, ma Kipuka, Kalae, Molokai, hanau o Laea w. na Kamaalewa me Hele.
         
Feb. 21, ma Kapaahu, Puna, hanau o Kapohaku w. na Kauhane, keiki Kamehai.
         
Ma r. 5, ma Kahaualea, Puna, hanau o Kulokuloku k., na Kaneiakama me Paakaula.
koanui.

MAKE.

            Ma r. 6, ma Kulaha, Hamakua, Maui, make o Pupuka w.
         
Ma r. 15, ma Haiku, Hamakua, make o Pupuka w.
         
Ap r. 5, ma Maliko, Hamakua, make o Kalakahi k.
         
Ap r. 11, ma ia wahi no make Keiiaa k.
         
Ian. 25, ma Kuewa, Kahakuloa, make o Kalia w.
         
Ma r. 11, ma Kakapa, Kahakuloa, make o S. Maikaaloa k.
         
Ma r. 30, ma ia wahi no make o Moo k.
         
Ma r. 4, ma Honomuni, Molokai, make o Kuapuu k.
         
Ma r. 12, ma Kaunakahakai, Molokai, make o Kekuawalii w.
         
Ap r. 15, ma Kalae, Molokai, make o Kaahiki k.
         
Ian. 8, ma Kahaualea, Puna, make Keaweheana k.
         
Feb. 5, ma Kahaulea, Puna, make o Kanakaole w.
         
Feb. 5, ma Pulamakai, Puna, make o Inoaole k.
         
Ap r. 2, ma Kahaualea, Puna, make o Kaaha w.
         
Ap r. 26, ma Pauoa uka, make o Kaipokane w.
         
Ap r. 24, ma Hamohamo, make o Opunui w.
         
Ap r. 25, ma ia wahi no make o Kahaaleiemakua k.
         
Ap r. 25, ma Mana, Honolulu, make o Kauwahi w.
         
Ap r. 25, malaila no make o Kalaponi w.

OLELO HOOLAHA.

AIA MA KO'U AINA MA Kuwaokala, Waialua, Oahu, kekahi Lio komohewa e hele nei. A ke kauoha aku nei au i ka mea nona ia Lio e ku mai maloko o na la he 30. A ina aole e kii e like me ke kauoha, alaila e lilo no ia'u. Eia ke ano o ua Lio la. He Lio kane Ioiole lae keokeo, Hao akau J B, a hao ano-e, ma ke hema KL a hao ano-e. Nolaila, ina e kii mai ka mea nona ka Lio, e lawe pu mai la me ka uku o ke kula a me ka uku o ka Hoolaha ana. JOHN BOOTH. Honolulu, Aperila 26, 1866. 230-3t

OLELO HOOLAHA.

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA malalo nei. Ke hookapu aku nei maua i ko maua mau aina e waiho nei MA PAALAA-UKA, Waialua, Oahu. Aole e komo wale na holoholona, Bipi, Lio, Hoki, Kekake, a me ia mea'ku ia mea'ku, maluna o ua mau aina ia, ina e komo, e uku ia no $1., no ke poo. Aole no hoi he kuleana o na mea e ae e kukulu maluna o ua wahi la, e lilo keia i Kanawai paa mai keia la'ku. DANIELA KALUHIA. A. WAHINEAEA. Paalaa-uka, Waialua, Oahu, Apr. 24, 1866. 230-4t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O maua na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea holoholona a pau, mai hookuu wale i ko lakou mau holoholona ma ko maua mau aina kuai Ma Hanawana, Hamakualoa, Maui. O ka mea e kue i keia, e kati ia no ka Lio a me me na holoholona ano like ma ka hookahi dala no ke poo, a o ka puaa a me na mea ano like, e uku no he hapalua pakahi. Ina aole e uku ia mai, e lawe no ma ka Pa Aupuni, e hoomalu ia'i. Na maua no e hooponopono a me ko maua Luna i na mea e pili ana i ua aina nei. MR. LALAHILI. MRS. HOOLAPA. Hanehoi, Hamakualoa, Maui, Apr. 13, 1866. 230-1t

Lio Helehewa !

E IKE MAI AUANEI NA KANAKA a pau loa o kela ano keia ano. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei. He Lio helehewa eia ma ko'u lima kahi i paa'i, a no ka loihi loa o ka paa ana, ua hookuu wau iloko o ka Pa a Austin Esq. Nolaila, ke kahea leo nui nei au i ka mea Lio i nalowale, e hele koke mai e nana i ike pono i ke ano o keia Lio. Penei ke ano, he Lio kane keokeo, he haekaeka na wawae a pau, he Lio hou aole i kau ia e ke kanaka. Ina e ike mai ka mea nona keia Lio, e kii mai me na dala he umi ($10.,) no ka ai ana i ke ko a ka mea i mahalo ia a Austin Esqr., a me ko'u lilo no ka Hoolaha ana ma ke Kuokoa, a ina kii ole mai ka mea nona keia Lio a hala na la he kanakolu mai keia la aku, e kuni no wau i ko'u hao. O keia Lio, aole i kuni ia i ka hao. Owau no JAMES CASTTE (KIMO.) Onomea, Hilo, Hawaii, Apr. 15, 1866. 230-1t

OLELO HOOLAHA !

E IKE AUANEI OUKOU A PAU LOA e na kanaka ke nana iho i keia Olelo Hoolaha. Ua haalele mai ka'u kane mare ia'u, O Kuheleaumoku Ka inoa. Ua haalele mai ia'u, a me ka maua keiki, na hai e malama i ke ola o ka maua keiki, a me ko'u kekahi, nolaila, ua hele au e huli i pono no maua, aole pela ka Berita mare i hana ia iwaena o maua. Na ke kane no e malama i ke ola o ka wahine i ke kau ai me ke kau wi &c., nolaila, aole au e hoi hou me ia, ua seku loa'ku au iaia mawaho o ko'u Home. KAHUE. Halehaku, Hamakua, Maui, Apr. 12, 1866. 230-1t

OLELO HOOLAHA !

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa ke nana iho i keia Olelo Hoolaha. Ua haalele kumu ole mai ka'u kane mare ia'u, O HENRY COOPER Ka inoa. Ua haalele mai ia'u a me ka maua mau keiki elua, aole malama mai i ko'u ola a me ke ola o na keiki a maua, ua lilo keia i ke kapae, ka mea a ke kanawai i ae ole ai. Na hai e malama i ko makou ola, nolaila, he mana ko'u e hele e aie maloko o na halekuai mamuli o ka inoa o kuu kane mare. Ina e malama ole mai kuu kane mare i ko makou ola, e hoopii no au imua o ka Lunakanawai. MARAEA KAAHU. Halehaku, Hamakua, Maui, Apr. 24, 1866. 230-1t

OLELO HOOLAHA.

E IKE MAI NA ANO KANAKA A PAU loa, ke nana mai lakou ma keia Olelo Hoolaha. Ke hookapu aku nei makou i ko makou mau aina hoolimalima e waiho ana ma KALIHI-UKA, Mokupuni o Oahu, no laua na inoa i kapaia O KAPO me NAMAHELE, Ua kapu loa na mea ulu a me na mea e waiho ana ilalo, na ka poe i lilo ko lakou umi dala ($10.,) a me ko lakou mau hope. Aole e komo wale kekahi kanaka a mau kanaka paha i na aina i haiia maluna, ua kapu loa na makou. O ka mea e kue i keia mau olelo i hai akea ia maluna, e hoopii ia oia e like me ke Kanawai o ka aina e waiho laula nei. E lilo no keia olelo i Kanawai i kona la e puka'i. Me ke aloha no, NA KA POE HOOLIMALIMA. Oahu, Aperila 14, 1866. 229-2t

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI OUKOU A PAU LOA e na kanaka o kela ano keia ano, mai ka poe waiwai a me ka poe i hoowaiwaiia, ke nana maka nui mai oukou. Owau o HANALEI, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoaie aku oukou IA PUKUI, Ka'u wahine mare, no ka mea, ua haalele mai oia ia'u a me ko maua wahi hiolani o na po loloa o ka Hooilo, i na e hoaie oukou ia PUKUI ka'u wahine, alaila, maluna ona ko oukou poho, aole au e hookaa i kona aie. HANALEI. Moalii, Lahaina, Maui, Apr. 10, 1866. 228-4t

J. W. KEAWEHUNAHALA.
Loio ! Loio !!

O KA POE MAKEMAKE I LOIO E KOKUA ma ka Hoopii ana, a pale ana ma ke Kanawai imua o na Aha Hookolokolo o kela Aupuni, e kii koke i ka mea nona ka inoa e kau ae la maluna ; a e loaa no oia ma kona Hale noho i Kikihale, ma uka o kahi o J. KAHAI Esqr., a i ole ia, e loaa no ma ka Hale Hookolokolo i Honolulu, Oahu. Honolulu, Feb 9, 1866. 219-1y