Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 19, 12 May 1866 — HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE]

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

| E NA.NA JHUA J€A KEIA MCA. No ka piha i loa o ka pule i hala, n-:-iaiU. ua ko« iho na I hunahuna mea hou 0 Hawaii a ke hooi komo nei makou iloko o keia jxpa. ina ua , hemahema iki kekahi mau hunahuna ma ke i kamaiuo ana, e kaia mai. i Ko Waialua hea hoi*. —Kula Sabati u Waialua o ka ia 29 o Apenia, 260 a keu na haumana ke hui pu me r.a kumu. Ma ka ia 6 0 Mei, ane like no peia ka nui. la ia ka iokemaikai ana no ko na Aina e 831.30. j Pono ia. | Ke kuna Kalama.—Ma ka hoio ana aku nei 0 ke kuoa i oleloia maluna, 1 ka Poaiua iho nei, ua ike aku makou ma kona onelii, ua hele a piha u i ka ukana e waiho kikoola ana, no ka loaa oie 0 kahi e waiho ni ma kona opu. Make Emoole.—Ma ke kakahiaka o ka Poakahi iho nei, ua make emoole 0 Kaka maloko oka hale 0 Paukuwahie. He kahu hanai oia no na Kamalei Haku o kakou, oia 0 Liria Kamakaeha Dominis, a me Likelike. He inai kuhewa kona mai i make ai. Aloha ino oia. EhIKO POE I HOEHAIA E KA UILA. —Ua PO- - loai īa mai makou e Kapae, o Kahului, Koj na Aknu, Hawaii ia makou ma knna palnpa- | ia, e hai mai ana, ua hoehaia ehiku kanaka 1 ma kahi i haiia'e la maluna e ka uila. | Toma Kakina opto.—Ua kahea ia mai o Rev. Toma Kakina opio, na ekalesia 0 Lahaina, a me Woiiuku, a ua ae oia e he'.e ma ke kahea aka ekalesia 0 Wailuku. Ua minamina no i ko Lahaina poe i ko lukou hooJ nele ia nku, he nui no ka poe i koe. Aia : 1 ka Poakahi ae nei o holoai. I ku. Okiia ka lima. —iMa ka Poaknhi iho nei 0 keiapule, ua okiia ka manamanalim.i o kekahi wahine e ke Kauka ma ka Halemai 0 ka Moi Wahine. No ka ehn mau paha oia wahi manamanalnna, nolaila, oleloai ka mea nona ia manainanalima, e "hemo ma ke kai." A ua hoohemo koke ia no. O* Ma ka la 30 0 Mamki i hala aku nei, ua hooahu iho na hoahanau 0 Honuapo, ma Knu, Hawaii, he puu dala, he kanahiku ka nui. A e hooKloia ana īa mau dala, i mau dala e hooponopono ai no na lako a me na I hemahema 0 ka Hulepule inalaila. A ke laj na nei no hoi ko makou manao, e holo pono | ana no ka lakou liana. | Ua hiki mai nei ka palapala a Rev. L. ] Kamika ma ka In S iho nei 0 Mei. Ua hai J inai oia, ua loaa ka Melodiana 0 ka Luakini o Kaun)akapili no na dala he haneri knnaI walu kumamalima (5155.00). Ua haaiele I aku oia ia īNu loka ma ka la 11 0 Aperi!a j aku nei, a e hiki mai ana p-iha 1 anei ma na la mua 0 lune. oka ka moku npa mai koe. Hookupu Maiiina Hoi;.—Ma ka hookupu mnhina hou nna 0 ka ckalesia 0 Kau, Hawaii, ma ka la 1 iho nei 0 Aperila, ua hiki nku ka huina o na dala i ke kanakolu kumamaliina me akolu hnpawalu. Ke hoomaka mai nei 0 Kau e pii ne, nolaila, ke lana | nei ko mnkou mnnno. e mau ana rto ka la- | kou mau haua maikai. ! • I Kane pepehi wahine. —Ma ka Hninpo, 0 | Kona, Hawaii ia makou, i ka pepehi ana 0 i keknhi kane malaila i kana wahine ponoi, me ka olelo iho 0 ua kane nei, "eia wau iluna 0 kuu wahine a make au." Auwe oe e ke knnaka pepehi wahine ! Aole anei e pau kou huhu i ka leo ? Mai hana ino i kou iwiaoao, ua ike 110 oe aohe ana make, heaha la hoi kou mea i hnna ai me ka mnnao naaupo? Kuna Emalaina.—Ma ke ku nna mai nei ] 0 ke kuna Emalaina i ke ahiahi 0 ka PoaI koiu iho nei, ua lawe mai oia i kana ukona | »\au o ka alani, pulu, a me kekahi mau ukana e īho. Aua kau pu mai no hoi maluna ona kekahi Hoa Hanollano 0 ka Ahnolelo Aiii, oia hoi o Knulia, o ka Apann o Kau, Hawaii. — Hoike kulama Kalepolepo.— Ua hai mai 0 D. W. Lonoopio, 0 Kalepolepo, Kula, Maui, i ka hoike ana 0 na kula oia apana, ma ka malama o Marnki aku nei. Ua hai mai oia, ua hiehie na keikikane a me na kaikamahine oia mau kula iua ia ia. Ua kai huakai na kula me ko lakou mau kahiko, e like nohoi me ke ano mau okuaaina. aia no u a hao au la a paihiihi." Ua makaukau no oa keiki ma na mea hoonaauao wahi a ua 0 ia nei. (£7* Ua paa loa iho nei ka Luakini o Helani nei, aua nani maoli ke nana'ku. Ake hoomanao nei au 0 keia paha ka oi 0 keia mau la 0 na Halepule o Hawaii nei. A ke liuliu nei makou no ka hoolilo ana aku ika Hale no ka Haku. Ma ka la 6 0 Mei, oia ka la e hooiilo ai, na ko makou misionari makua ka hana o ia la. J. W. Kupakee. Na Hu\ Ohia 0 ka Nahele.—Ma keia mau la iho nei, ua hoea mai kekahi mau kanaka me na poi ohia liilii, ma ka hapawalu ke kumu-kuai oke poi. Ika helu ana ina hua ohia, he elima kauna a me kahi keu. Kahaha iho Ui kahi maoao a pale aku la no i ka oaa 0 ka ohia e hele aku ma kahi e.

NO KIHOLO. - Ua ae ia ka kekahi kanaka : heopaiia. no La hewra t e haioUlo maloko o ka ! i.ikini tna Kiholo, e ko laiia mau Uma okalwi i. w-ihi a D. Pamnoaikahala, o Kawaiha?. fiawa!i. i ka ike aku no ka i ka ho wa, a o k \ ae aku ii no ka ia e hti mai i ka ; oleio ake Aku.i. Ahu no hoi kupanaha ! E HIKI HOU MAI ANA HE MAU BUKE HOU. - t*a pai houia he mau Lira Kamalii hou, a he nnu Kumu .Mua Hou, a he nmu Kauoha Hou. hajxi haoie a hapa Hawaii hoi, ma Nu loka. inamuli o ke kauoha a ka Papa . Hawaii. O ke pai alua ana keia o keia mau ! buke i haiia ae ia. a e hiki mai ana ia mau buke iloko o keia wa aku. HALAULA MA KOHALA. - Ua poloaiia mai makou e D. H. Kamaile, Kohala, i ke ano hou ana o Halaulama na hana, me ka hoohiki ana o ka luna nui o ko laila Mahi ko, "O ke Akua mua, a mahope na hana e ae." Ua malamaia kela Poaha keia Poaha, i halawai no ua Aha Hui Mahi ko la o Halaula. O makou kekahi i mahalo no keia mau hana, no ka mea, aole he hana ana, ke ae mai ke Akua. WI O WAIMEA. - Ua hai mai o S. H. M. Kauaapuupuu, o Waimea, Hawaii, i ka make i ka ai ole o Waimea, i ka lawe ole mai ko Waipio i ke pai ai e kalepa ai me ko Waimea poe. A ua kahea pu mai oia i ko na wahi e ae, e manao ana e kalepa aku i ko lakou mau pai ai, me ka poe e makemake mai ana. Aloha ino lakou. HE OIAIO PAHA AOLE PAHA? - Ua loaa mai : ia makou ka Samueia Kamakalua, 0 Weha, 1 Hamakua, Hawaii palapala, e hai mai ana i ka hana pono ole a kekahi luna wehe leta, i , ka hoo ole ia o ke kanikau ana i manao ai e hookomo ma ke Kuokoa, me ke dalu no ka i ka hookomo ana. Ke i nei makou, ina he i oiaio leeia, aohe waiwai 0 ka manao ana e | hoolaha, o ke Kanawai no ka mea e pono ai I a e hoohewaia ai. HE KAU AHAOLELO PUKUNIAHI KEIA. - Ke | hnawi aku nei ka Nupepa 0 ke Kuokoa i ko lakou mahalo nui loa ia J. W. Keawehunai hala me S. W. Mahelona, G. B. Uke- : ke. & C. K. Kakani. oia na pukuniahi 0 keia Kau Ahaolelo e noho nei i keia mau la ; | ina no na kupa o ke one hanau e naue iloko | 0 ko lakou Keena, e halawai pu ia mai ana ; no me ka hnuoli a ine ke kani pu iho no hoi ! oka a-kn, ahe koa maoli no hoi; me he ! pahi oilua la ma ko iakou mau aoao. DALA MAHINAHOU MA KAUMAKAPILI I KA MALAMA O APERILA, M. H. 1866. Ma Maemae .... 0 I " Pauoa .... o 50** 44 Kaumakapili 13 62.1 | '• Kapalamo - - - 62.^ " Kalihi ... 4 37^ " Halemai Lepem, 8 12| " Moanalua ... J Kula Sab.iti .... 3 ]o£ Huiia 83i 37J MALAMA MAHINA POEPOE OLE. - O ka malama 0 Feherun!i i hala nku nei 0 keia makahiki, he malama m i ike ia tna ka Papa Kuhikuhi, aoiie e poepoe ka mahina a pau wale 110 na la oia malama. Elua mahina poepne o Maraki. elua 110 hoi olnnuari, aka 0 Feberuali, noie e poepoe ana ka mahina. ; Ike uuku ia paha, he mau wahi hora kakai- ; kahi ka poepoe ana o ka muhina mamua o ka helu ana o ka 'malama, a mahope īho 0 ka 0 ka malama, he mea kupanaha ia i keia manawa. Aole i ike ia mamua, a aole 110 hoi i ike iki ia i ka wa e ola ana o kekahi poe 1 hala e nku ; aole no hoi i ike ia keia mea kupanaha i ke kau 0 Knmehameha a 0 Wasinetona paha, aole no hoi i ike ia, ; mai ka wa i ike ia ni 0 Amerika e Kolona. j Aole no hoi i ike ia i ka wa 0 Adamu. a nole | no hoi i ike ia, mai ka wa i hanaiu'i ka ho- ; nua nei a hiki i keia \va A noie 110 hoi e . ike hou ia ana keia hana kupanahn a ka ma- , hina iloko o elua iniliona mak;>hiki a me ka hapa e hiki mai ana, wahi a ke koho ana a ; ka poo anahoku. HANA IO KA ONA A KA AWA. - Ma ka mai lama 0 Maraki i hala aku nei o keia mnkn- ; hiki, laaa-hia iho la ko'll hoa'loha opiopio, ! oia o Neti, oia kona inoa ma Moanalua nei. i I na wai-hoopoluea a ka ona awa, ma ke I ahiahi noenoe o keknhi la, inu iho la ua Neti Likelike nei i ka awa, a iho n.ai Ia ko luna poe i ua Neti nei, hue ku ae la oia e hele : iua po nei. A 1 kona naku hele ana malu- | na 0 na kuauna loi haule aku la oia iwaena | konu o kekahi loi poho ioa. A nawaliwali ? loa oia i ka ai nui loa i na lepo hehee 0 loko ir ka ioi. Kuhi no paha keia he apu awa, ! a noke no i ka inu a piha lepo ka opu, e ole , e ioaa i kekahi poe i piha i ke aioha, i na !a j ua haalele mai ika la. Ma ke kakahiaka e 1 halawai oia me i'u, a ike aku la au i koI na mau maka, pepeiao, iauoho. Ua pena I holookoa ia eka lepo. Aia ka hewa 0 ka | awa la. He noi aku no ka poe a'u i ike ai, ' malami knhi hapaha, hapnlua dala, i wahi i mea kuni awa aku ma Hooolu!u # i ka hiki ; ana mai piha o kahi keiki hana paakai o ; Alia ma o aku. | Me ka lan i o ko'u manao, i keia mau ha--1 f«ha. a hapaiua hoi, a keia poe aloha oie i •; ko lakou Makua ma ka lani. ; A iilo nui iho ia ka awa i akua no na kaj nnka ina keia wahi, e haomainoino ana i kahi eke i kela ahiahi keia ahiahi. Oia iho la kahi manao a kou wahi makamaka opiopio nei. J. W. Petbe.

Ka Loaa 0 kf. Arrrxi.—L"a ike iho makou ma ka Papa Hoike a ke Kuhina Waiwai o n:\ daia hlo o ke Aupuni Hawaii nei no na makahiki elua, he o»a hoi he §291,170 51 110 ka makahiki hookahi. Ma ka ia akahi iho nei o Ap*?rila, e waiho ana maloko o ka waihona o ke aupuni he 5169.059 34. He puu dal\ nui maoli keia e koe la ma ka waihona, a pehea la ka manao o na Lunamakaainana. aole no paha auanei e pau ae kau wahi kaumahaona makaainana ? He wahi Hale Kamana Hou.—la makou e naue hele ana ma kekahi nn aīanui oko kakou nei kulanakauhale hanohnno i keia mau la iho nei, halawai mai la ko makou mau kiionohi maka me ka huila e niniu ana, i ke ku ana iho a nana aku. aia hoi he h.ile hana no na hoonani hale. Oka haole nona keia hale hana. he haole no ua noho a kupa ja Hawaii nei. Ma Maui nae paha kona wnhi i noho mua ai, a hoi mai nei a kukulu 1 hale hana nomi ma ke Alanui Kamika. He mea kupanaha.—L'a hiki mai io makou nei ka lono, ua laweia e na keiki 0 ke kula hanai a Rev. E. Bona. o 14 nupepa Alau/a, a ma ke Kulanui iioi 0 Lahaiualuna, he oia mau ka nele. No keia nele nna 0 keia kula, ua kapa iho makou ia mea, "he mea kupanaha," no ka mea, ma kahi e ao ia ai ka ike a mahuahua, malaila iho la kahi nele loa. a ma kahi hoi e hoomaka ne ai ka pii «na i ka imi naauao, malaila ka mahuahua ana. Ahu no ka hoi kupanaha ia Lahainaluna. Misionaki kula.nakauhale. — Ua hoomaka iho nei ka Ekalesia 0 Kawaiahao, e hoouna i ko lakou Elele, oia hoi 0 Manueln, iloko o ke kulannkauhale o Honoluiu nei, e hana i ka oihana misionari, me ka hoolaha palapala. Ua hoomaka iho nei o Manuela i keia hana nno nui, i mea o pono ai kekahi ano knnal;a i loaa ole aku i ka por.o i na kau i hala ae nei. Ke hahai nei iaia ka mauao maikai oka poe mnikai a pnu. Ho lana ko makou manao, e loaa nna iaia ka hookipa maikaiia e na io ponoi o Hawaii nei. Ku NAE HOI KA NUKU O UA O Au Ok'OA. I ka li!o paha o ua OAu Okoa i ke poluluhi aka wai onii, i p t \a ai oia ika noe, a hoolaha hewa ai ma ke akea, me ke kukala nnn, u ua-lilo i kekahi pake ka hoolimalima ana o k.i loko amnama momona o Moanalua no na maknhiki elima." O ka mnkou keia e haohao loa nei, 0 ka loko hea la 0 Monnalua ? O Alia-pankai pnha ? O Alia-manu anei ? Oka makou loko i ike ai ika lilo i ka pake, oia hoi ka loko 0 Maunalua, nole-e 0 ka loko 0 Moanalua, e like me ka ke Au Okoa e pane hili lainu nei me ka ohikau. Ke 1 mai nei hoi keia mau wahi hua mele : "Hnpuku ohi ka wnhie o Knpnnu." Olu hoi ka 01. —Ma ka auina la oka IV alua iho nei, īa makou e holoholo ana ma kekahi 0 na nlanui 0 ke kaona nei, nia hoi, halawai mai la makou me keknhi m.iu kanaka e kokoke ana e ulele iho i ka ai a Wahie, nka, uwao koke ia e kekahi hoiiauna o laua eku pu ana. Ika ike aku i ko laua mau helehelena, ua uhi ia laua e ke no poluluiii 0 ka wai ona hoomalule kino. Aua ninau makou iloko 0 makou iho, nohea i loaa mai ni keia wai ona i na kanaka Hawaii ? Ia laua nae e wiliwili ana i na puupuu, hau kawewe lua ka namu a kekuhi,a ua lohe ole paha kekahi haole e ku ana i ka laua namu. Kanaka hana lapuw ile.—lioko o keia inau Ia i hnla hope ae nei, ike iho la nu i kekahi knnaka nona ka hana nna i kekahi mea lapuwale a hilahila no hoi ke nana'ku, ma k-ihi kokoke ikn huina 0 Kolopo. (Hnle hula 0 Keopu) A penei ua hnna lapuwale la aua kanaka hilahila ole- nei: Hele ae la ia ma ka pili-pa o ka hale, a hanawai aku la, a ma ia wa no, hoonou ia iho la ia, a puka mai ln ka leo ma ka ipuka pulumi, i ko'u lohe ana'ku. pupuku e iho la ka ili o ko u lae, pii mai la hoi ka maila iluna o'u r no ka hilnhila i kela mea ino i hanaia imua oke akea. A 0 kekahi poe hoi, hooho ae la lakou me ka 1 nna, 44 kamka lepo nui," a aole nae ona hilahila, he a-ka wale no kana. Oua kanaka la, he kanaka kalewa lio. J mai hana hou i ka inea oki ka hana ino, o iiana ino ia mai ooiU^ — w Aloha IKA aina IIANAU.—Eia ka aina o Waiiuku iloko o kela mau ia, ua wi. Ona kamaaina, ke kuai nei i kahi kamaaina e kamau ana knhi ai, ma kahi p,-\i kalo 10 paena a emi mai 0 Wailuku, oia ka pahe poi o na aina kuia, a me Honuauia, a me Makawao, ame na Kaha. Ua pau ka hele ana o na maauauwa me na pai ai ma na kaa, a me na lio. Oka lua keia oka mahina o ko'u ike ole i na maauauwa, aole hele ina na wahi i haiia ae la inaluna. E Molokai Nuiahina e, e lawe i ai na ko Honuaula, e Kooiau o Maui Hikina, e lawe mai i ai na Hamakua, kula Wailuku, mai kanalua oukdu me ka olelo he ai ko Wailuku, ke hai aku m?i au me kuu ike maka, ua wi 0 Wailuku, wi ike aha ? { ka hele ona kane, a me na wahine i ke kumakahiki, o na la no keia i kamau iki ai kahi ola la ; a mahope ako 0 ke oki iho la no ia, kai noa' a loihi aku ka olelo ao a na makoa hai ola, eia ka e kokoke inai ana. Aloha ino ka a'ina. S. W. Kalaikau.

Nj ke "AunJ"-Ko (um nui i ; ., , j manao i keia mau la. no ko aln r>na tr..v . na hoahanau e hapai \ k;i pono o H:\ku, a 110 la ala ana niii. l;ot\i in.n x , jhi maiihini» oia hoi Ke Al:ula, !oio ; ; ; M l lehu o kapu;,hi i ka lima o na km- , • na wahine, a nelo kekahi poe, no ka > ; keia Apann, he Apana makennke ; «opepa iīoko o na mnkahiki i ha!a a». r .,. he pee makemike ele i ka malamaia:;-..! : , !wa o Hoku I.oa iho nei, he 20 \v»!e • , ; lawe ia wn, aka, i kei», ua pau ke ■'>»', \ . kauoha hou ana au i ke Kapena.i o A' .! . e hooili houmni i ]:?. S. (\ Lt !; v Kohala Komohana.