Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 20, 19 May 1866 — Page 2

Page PDF (1.53 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

            Kukui Awa o Lahaina, $500. Ua hooholoia.
         
Nonoi mai a Hon. L. Kaapa, e hookomoia i $250 no ke Awa o Kawaihae. Ua waihoia keia noi a kamailio pu me ke Kuhina Kalaiaina.
            Aie Aupuni $48,000. Hooholoia.

         
Ka ukupanee maluna o na Aie Aupuni, he 24,460. Ua hooholoia.
         
Uku hoopanee no na Dala Kula, he $5,185. Ua hooholoia.
         
Uku hoopanee no na dala hoonoho haumana, $1,500. Ua hooholoia.
            No ka waapa o ka Hale Dute $700. Ua hooholoia.

         
I ka pau ana o ka Bila Haawina, hoopauia ke Komite. Komite ka hale no ka noonoo ana i ka Bila e pili ana no na keiki kamehai.
         
Hooholoia ka Bila ma ka heluhelu alua ana, a kauohaia e kakau poepoe, a waiho mai no ka heluhelu akolu ana.
         
Hoopanee ka Hale a ka la apopo, ma ka hora 11.

POALUA, Mei 8.
         
Halawai ka Hale ma ka hora mau. Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa ma ka noho.
         
Mahope iho o ka pau ana o ka pule, ua hoopanee ka Hale a ka hora 1, no ka hele ana o na Komite e haawi aku i ka lakou olelo pane i ka Moi, no kona haiolelo, a o na Kuhina pu no hoi kekahi ma ka Hale Alii.
         
A i ka ho ra 1 halawai ka Hale, M. Kekuanaoa ma ka noho. Heluhelu ia ka moolelo a aponoia.
         
Waiho mai o Bo yd i kekahi palapala noi mai ka Oihana Kinaiahi mai o Honolulu, e noi ana e hoololi i ka Pauku 332 o ke Kanawai Kivila. Waiho ia i na Komite no ke Kanawai.
         
Hoike mai o Keawehunahala i ka hoike a ke Komi te, e pili ana i ka uku ia o na'lii o ka Ahaolelo i $2. no ka la, a e hoapono ana no hoi ua Komite la i ka pono oia mea.
         
O Aholo, Kaapa, a me Kakani, ka poe i kokua i ka hoike a ke Komite, a o ke Kuhina Waiwai kai kue i ka uku ana i na'lii, ko lakou noho ana iloko o ka Ahaolelo.
         
Olelo mai ka Mea Kiekie, ka Peresidena, aole ia i komo pu ma ka uku ana i na'lii, oiai ma kona manao, aohe i kupono ia mea no ko lakou kulana, aka, i na e manao ana na Lunamakaainana e hookomo mai i Bila, a hooholo ia e ka Hale, alaila, he mea ano okoa ia.
            Noi ia mai e noonoo ka Hale i na hana o ka la. Ua hooholoia, a Komite ka Hale i ka noonoo ana i ke kanawai e pili ana i ka uku o ke Kokua Alua o ka Lunakanawai Kiekie, i mea e hoomahuahua ae ai i kona uku i $4000 no ka makahiki, aohe hoi e like me ka hooholo a ka Ahaolelo o ka M. H. 1864. O Mr. Kahaulelio ma ka noho.

         
Noi mai ke Kuhina Waiwai, e hoololi ia ia hoomahuahua ana i $3,500.
         
Kokua o Keawehunahala i ka hoomahuahua ana i kona uku, a ua manaoia e hoopii ae i ka uku o ke Kokua Lunakanawai Alua, oiai, ua like no ka hana a ke Kokua Mua me kona. Me he mea la i kona manao, ua haawi ia kona uku $3000, a aole $4000, no ka mea, he pili ulaula kahi iloko ona, aole ia he haole. Ua manao ia he mea kupono ole i ka mahalo i kona lahui, i ka hoole ana i ka Bila.
         
Kokua o Aholo i ka hoololi ana, a pela no hoi o Kamalo, no ka mea, ua kahea mai ka leo o na kanaka, e hooemi i ka uku o na Luna Aupuni. Ina lakou e hoomahuahua ae i ko lakou uku, alaila, he mea ia e hoonui ai i ka aie o ke Aupuni, a hookau ia mai he mau auhau hou.
         
Ku mai o Ukeke a olelo mai, i ka wa hoi i hoopaapaa ia ai ka uku o ka Luna Dute Nui, aohe i kue ua mau Luna la, (Aholo a me Kamalo,) e kue, aka, i ka hiki ana mai i ka uku o Robaka Davis, ua wikiwiki laua i ke kue ana, a nolaila, ua kokua oia e pono e hoomahuahua ka uku o ka mea pili i ka ili ulaula i $4000.
         
Noi mai ke Kuhina Waiwai, e pono e ninau ia. Kue o J. W. Keawehunahala.
         
Olelo mai ke Kuhina o ko na Aaina e, ina aole e kahea ia ana na inoa o ka poe e ae ana a me ka poe hoole, alaila, e mau no kona uku makahiki $3,000, no ka mea, aohe e hoololiia ke Kanawai.
         
Mahope iho o ka hoopaapaa hahana ana, ua helu mai ke Kakauolelo i ka poe hoole a me ka poe ae, penei: He 23 ma ka hoole ana i ka hooholo i ka Bila me ka hoololi, a he 17 ma ka ae.
         
Hoopauia ka hoike a ke Komi te, a ma ke noi a Mr. Harris, e hoopaneeia ka hana a ka la apopo, hora 11.

POAKOLU, Mei 9.
         
Halawai ka Hale i ka hora mau, e like me ka mea i hoopaneeia. O M. Kekuanaoa ma ka noho. Mahope iho o ka pule ana, ua heluheluia ka moolelo o ka Hale a aponoia.
         
Heluhelu mai o Boyd i ka palapala hoike a ke Komite, e hai ana i ka palapala hoopii mai Koolauloa mai, e pili ana no na mouo, ka uku o na Luna Aupuni, a pela aku, e hoomoeia ma ka papa. Ua hooholoia.
         
Heluhelu mai o Keawehunahala i ka olelo hoike a ke Komite, e apono ana i ke noi a ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu, a olelo mai ia, e laweia mai ana he Bila no ia mea. Hooholoia.
         
Heluhelu mai o Smith i ka olelo hoike a ke Komite Wae, no ka pane uku i ka Haiolelo Moi.
         
Hoolaha mai o Keawehunahala i kona manao, e hookomo mai ana ia i Bila e hoololi ai i ka Pauku 92, 91 a me ka 512 o ke Kanawai Kivila. Heluhelu akahi mai oia i ka Bila e hoololi ana i ke Kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana i ka awa.
         
Noi mai ke Kuhina Waiwai, e nana na hoa i ka Pauku 914 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka hoopau ana i ke koho a me ka hoopau ana i na Lunakanawai Apana. Hai mai oia, e lawe mai ana ke Aupuni i kekahi Bila e hoololi ai i ka Pauku 913 a me 914 o ke Kanawai Kivila, a me kekahi Bila e pili ana i na nota o ka Waihona Dala Aupuni.
         
Noi mai o Keawehunahala, e kena ia ka Makai o ka Hale, e imi i wahi e kau ai ke kii o Kamehameha IV.
         
Ninau mai ke Kuhina o ko na aina e, nawai mai la ia kii?
         
Olelo mai o Keawehunahala, nana ke kii, a e haawi manawalea ana ia i ka Hale.
         
Ma ke noi a ke Kuhina Waiwai, e haawiia ka hoomaikai ana aku i ka Luna o Waialua, no kona haawi ana mai i ke kii, ua hooholoia. Kena ia ka Makai, e imi i wahi e kau ai ke kii.
         
Noi mai o Ukeke, e pono e haawiia i $600, na ka Makai e hele mau nei e nana i na ohua pae mai.
         
Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ke uku ia nei no oia, maloko mai o ka haawina dala no na Makai.
         
Heluhelu akahi mai o Kepoikai i kana Bila e hoololi ana i ka Pauku 780 o ke Kanawai Ki vila, i mea e hoomahuahua i na Lunamakaainana no ka Mokupuni o Maui.
         
Hoopuka mai o Keohokaua i kekahi olelo hooholo e kauoha ia na Komi te o na Buke Helu, e lawe i puu dala e hoomaemae hou ae ai i ka rumi Ahaolelo.
         
Noi mai o Keawehunahala, e hoopanee ia ka noonoo ana i ka Bila Haawina a ka Poakahi, no kona makemake e noonoo hou i ka Bila.
         
Kue mai ke Kuhina Waiwai i keia noi a Keawehunahala e hoopanee i ka noonoo ana i ka Bila Haawina. Kue mai no hoi o Keawehunahala.
         
Noi mai ke Kuhina o ko na Aina e, e hapai ia ka hana o ka la, a Komite ka Hale, o Kahulu ma ka noho.
         
Olelo mai ka Hope Peresi dena, o ka mea imua o ka Hale, o ka Bila e hoolilo ana i ke Kanawai e hooponopono ana i ka uku o ke Kokua Alua o ka Aha Kiekie. Ua nui no ka hoopaapaa ana no keia mea.
         
Noi mai ke Kuhina Waiwai e hooholo ia ka Pauku mua ma ka hoololi, oia hoi $3,500, he 21 i ae, a he 14 i hoole.
         
Ua hooholo pu ia ka Pauku alua, a me ke poo o ua kanawai la, a kauoha ia e kakau poepoe. Holo iho la 3,500 no ka makahiki.
         
Komi te ka Hale, no ka noonoo ana i ke Kanawai e hoololi ana i ke kanawai e pili ana i ka moekalohe a me ka hookamakama.
         
Noi mai o Kepoikai e hoomoe loa ia ma ka papa. Kue ia e ke Kuhina Waiwai, me ka wehewehe mai i kekahi mau kumu ma kona aoao, a noi mai ia e hooholo ia ka Pauku akahi o ka Bila.
         
Kue o Aholo, oiai, aole o ka poe ilihune ke loaa ana i ka poino ua hooholoia ia kanawai, a e lanakila mau no ka poe waiwai. Kokua oia i ka hoomoe loa ia o ka Bila ma ka papa.
         
Ku mai o Kahulu a olelo mai, ua kokua ia i ke kapae ia o ka uku, a he hoopaahao wale no, aka, noi mai ia e pai ia ka Bila.
            Noi ia mai e hoopau ia ke Komite, hooholoia.

         
Noonoo ia ka Bila no ka hoololi ana i ka Pauku 1168 a me 1169 o ke Kanawai Kivila.
         
Noi mai o Keawehunahala, e hookomoia i hoololi, e kapae ai i ka hookohu ana i Loio Kuhina, i ike ole i na olelo elua, oiai, ua lohe ia he mea ike ole i ka olelo Hawaii ke hookohu ia ana ma ia wahi. He wahi hoopaapaa iki mawaena o Keawehunahala a me ke Kuhina Waiwai.
         
Noi mai o Kaapa, e hooholoia ka Pauku akahi o ka Bila, a me ka hoololi ole ia.
         
Olelo mai o Keawehunahala, o ke Kanawai e hookohu ana i ka Loio Kuhina, he mana kona e koho ai i mau hope.
         
Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, aole oia ka mea imua o ka Hale, a kuhikuhi aku ma rula 30. Aole o na oihana e ae a me na hana a ka Loio Kuhina, aka, o ka wa e hookolokoloia ai ka mea hewa, ka mea ia imua o ka Hale.
         
Noi mai o Keawehunahala e hooholo i ka hoololi. Haule he 22, 14. Ua hooholo loa ia ia Bila.
         
Komi te ka Hale no ka ae ana i ka poe i okiia e mare.
         
Kue o Ukeke, Kapena Loke, Kaapa a me ke Kiaaina o Kauai i ka Bila, no ka mea, he kumu paha ia o na kanaka e manao ole ai i ke Kanawai mare.
         
Kokua o Smi th, Pinehasa a me Kahaulelio i ka Bila, a noi mai o Wana e hookomo i hoololi e pale ai i ka poe i oki papalua ia e mare hou.
         
Ma ke noi a ke Kuhina Kalaiaina, ua hoopauia ke Komite; hoopanee ka Hale i ka la apopo hora 11.

POAHA, Mei 10.
         
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora mau. Heluhelu mai o Hon. N. Kepoikai ka Luna Hoomalu, o ke Komi te wae no ka palapala hoopii e pili ana i ke kohoia ana o ka Luna Makaainana o Waianae a me Ewa. Ua hoomoe loa ia ka palapala hoopii ma ka papa.
         
Noi mai o Mr. Harris, e hoihoi hou ia ka palapala hoopii i ke Komite mau, no ke kii ole ia o ka hoike.
         
Noi mai o Hon. L. Aholo, e haawiia i ke Komi te hou. Ua hoihoi hou ke Kuhina i kana olelo, a ua ae ia ka Hon. L. Aholo noi.
         
Noi hou mai o Harris, e haawiia ka mana i ke Komite, e kauoha aku i na hoike a me na moolelo.
         
Ua heluhelu ia ka palapala hoopii no ka weheia ana o Kahului i awa ku moku, a ua hooholoia ma ka heluhelu mua ana, o ka unuhiia koe ma ka olelo haole.
         
Ku mai ke Kuhina Kalaiaina, a kono mai i na Komite o ka Papa Ola, e hele e nana i ka Halemai Pupule, Lepera, a me ka Hale Moi Wahine.
         
Heluhelu muaia keia mau Bila malalo nei.
         
He Bila e hoololi ana i ka pauku 48 o ke Kanawai Kivila. Hooleia. He Bila e hoololi ai i ka pauku 92 a me ke 94 o ke Kanawai Kivila, ua hooholoia ma ka heluhelu mua ana. A ua lilo ia i hana no ka la.
         
Heluheluia he Bila e hoololi ana i ke Kanawai e pili ana i ka hoonohonoho ana i na keiki ma ke kula Hana Lima, a me ke kula Hoopololei. Ua hooholoia ma kona heluhelu mua ana. He Bila hou e hoololi ana i ka Pauku 43, o ka Mokuna 1, o ke Kanawai Kivila.
         
Olelo hooholo, e kauoha ana ia Gov. Domnis, e lawe aku i ke Komite o ka Oihana Kaua, e makaikai i na hale koa. Hooholoia.
         
Olelo hooholo e kauoha ana i ke Komi te Buke Helu e ohi mai i dala no ka hoomaemae ana i ka Hale Ahaolelo. Hooholoia.
         
Heluhelu mai o Hon. Pinehasa, he olelo hooholo, e kauoha ana i ka Makai o ka Hale, e hoihoi aku i ka mea nana i makana wale mai i ke kii o Kamehameha IV., no ka mea, he inoino. Haule ka olelo hooholo.
         
Ua hoolaha e ia mai he olelo e hoololi ana i ka Pauku 332, a me 509 o ke Kanawai Ki vila.
         
He Bila kekahi e ae ana i ka ma re o na mea elua mahope iho o ko laua okiia ana. O Hon. W. P. Kamakau ma ka noho Lunahoomalu.
         
Nonoi mai o Mr. Ha rris, e heluheluia ka Pauku 1 o ka Bila, a pela no hoi ka Hon. J. W. Keawehunahala noi e hooholo.
         
Ku ae ke Kuhina o ko na Aina e ma ka hoole i ka Bila, a wehewehe mai i kona manao i ke Komite, ua hoole oia, no ka mea, ke ku nei ke Kanawai oki mare ma ka Buke Kanawai.
         
Ua noi mai o Hon. J. H. Kamalo, Hon. G. J. Hoapili a me Hon. L. Aholo, e hookuu aku ia lakou mai ka balota ana.
         
Ma ke noi a Hon. G. B. Ukeke, ua ku mai ke Komi te a hai mai i ka hooholo loa ia o ka pauku 1 o ka bila, e ae mai ana i ka mare hou ana.
         
Hoopaneeia ka hana.

POALIMA, Mei 11.
         
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora mau. Ua waiho ia mai he palapala hoopii no ka apana o Ewa, a me Waianae, e noi ana ia Hon. S. W. Mahelona e hoomau i kona noho iloko o ka Ahaolelo. Ma ke noi ia ana mai, ua haawiia i ke komite wae, na lakou e noonoo i kona koho ia ana.
            Ua heluhelu ia na bila malalo nei. He bila e hoopau ai i ke kanawai e pili ana i na kolea. Ua hooholoia ma ka heluhelu mua ana. He bila hou e hoololi ai i ka pauku 332 o ke Kanawai Kivila. Ua hooholoia ma ka heluhelu mua ana. He bila e hoololi ai i ka puku 892 o ke Kanawai Kivila. Ua hooholoia ma ka heluhelu mua ana. He bila e auhau ana i na kamaa i hanaia. He bila e hoopuka ana i dala pepa. Ua hooholoia ma ka heluhelu mua ana, a ua kauoha ia e pai.

         
Ua hooholo ka Ahaolelo e koho i komite no ka noonoo ana i ka bila e ae ana i na mea oki e mare, a ua hoi o Hon. Ailuene ma ka noho. Ua heluhelu ia ka pauku 2, a ua hooholoia ma ka heluhelu alua ana. Ua heluhelu ia no hoi ka pauku 3, a ua hooholoia ma ka heluhelu alua. A ma ke noi ia ana mai, ua kauoha ia ka bila e kope maikai ia, a e hoolilo ia i hana no ka la ma ka heluhelu mua ana.
         
Ua koho hou ka Ahaolelo i komi te no ka noonoo ana i ka bila e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka moekolohe, a me ka hookamakama. Ua noho o Hon. Pinehasa ma ka noho.
         
Hookomo ia mai he mau olelo hoololi, a ua hooleia ma ka balota ana. Ua hooholoia ka pauku 1 ma ka ae ana o 20 poe a hoole he 18. Ua hookuuia o Kapena Loke mai ka barota ana, aka, mahope iho, ua ae oia, aole ona makemake e pepehiia ka bila, aka he manao kona e hoololiia.
         
Ma ke noi ia ana, ua hoopaneeia ka Ahaolelo.

POAONO, 12.
         
Halawai ka Ahaolelo ma ka ho ra mau.
         
No ke noiia ana, ua heluheluia mai he bila Kanawai no na keiki hanau kamehai, oia hoi na keiki i hanauia mai me ka mare ole ia o ka makuahine me ke kane. Ua heluheluia ma kona poo, a ma ke noiia ana mai, ua hooholo loa ia kona poo maikai.
         
Ua heluheluia mai he Bila e hoololi ana i ka Pauku 1168 a me 1169 o ke Kanawai Kivila ma ke poo. He 28 i ae, he 10 i hoole.
         
Ua hai mua mai ka Peresi dena, i ka hooholo ana i ka bila ma ka heluhelu akolu ana.
         
Ma ke noi ia ana mai, ua kapaeia na rula, a ua ae ia aku ia Hon. G. B. Ukeke, e heluhelu mai i kana olelo hooholo, e kauoha ana i ke Kakauolelo, e unuhiia mai i 850 pakahi na kela hoa keia hoa, mai ka waihona dala mai, a e uku pu ia no hoi na paahana o ka hale. Waihoia ka olelo hooholo ma ka papa.
         
Hoopaneeia ka Ahaolelo.

POAKAHI, Mei 14.
         
Halawai ka Ahaolelo ma ka hora mau. Heluhelu ia mai he palapala hoopii no ka apana mai o Kaanapali, e noi ana, aole e ae ia o Hon. J. N. Nahaku e noho ma ka Ahaolelo. Ua hoomoe ia ma ka papa.
         
He palapala hoopii mai no ka apana o Ewa a me Waianae, e noi ana e hookaawale ia i $400 no ke kuai ana i Mouo a me ka heleuma no Waianae. Ua haawi ia i ke komi te no ko kalepa.
         
He palapala hoopii mai no ka apana o Ewa, a me Waianae, e noi ana e weheia i alanui hou mai Puuloa a hiki i Punokapolei, a e hookaawaleia i puu dala he $1,000 no ka hana ana i ke alanui a me ke kapili ana i ka-o ma kahi o ka muliwai. A e uku ia he hapawalu no kela lio keia lio e kau ana maluna o ua ka-o la, ke holo aku maluna o ka muliwai. Ua haawi ia i ke komite o na hana kuloko.
         
O Hon. J. M. Kamika ka Lunahoomalu o ka oihana Waiwai, ua hoike mai oia ma kona pono iho ma kana ike ana i ka rula 50 o ka hale. Ua heluheluia ka palapala hoike, a ma ke noi ia ana mai, ua waiho ia ma ka papa a hiki i ka wa e unuhiia'i.
         
Hoike mai o Hon. L. Aholo no ka hoopii ana o ko Ewa, me Waianae, e hoopau a e hoomau ia Hon. S. W. Mahelona, ua nui no na inoa ma kela a ma keia palapala hoopii; aka ma kona manao ana e hoomoe ia mau hoopii ma ka papa. Hoaponoia.
         
Ua nonoi ia e hookomo iho ke Kuhina Waiwai ma kona bila i $400.00 no kekahi heleuma, a me ka mouo, no Kahului, Maui. Hoomoe ia ma ka papa.
         
Nonoi ia e pai ia na kii o na lala o keia Ahaolelo, a e waiho ia ma keia keena. Hoomoe ia ma ka papa.
         
Kapae ia na rula o ka Hale, a hoopuka mai o E. H. Bo yd (Ailuene) he olelo hooholo e kauoha ana i ka Makai o ka hale e lawe mai ke kino o L. H. Kulika a imua o keia Hale, no na olelo hoinoino i keia Hale i hoopuka ia ma ka nupepa Kuokoa.
         
Heluheluia mai ka nupepa Kuokoa ka palapala ma ka aoao ekolu nona ke poo, hoomoe ia kekahi pono iki o na Makaainana.
         
Nonoi o Hon. L. Kaapa e hoomoe ia ma ka papa. Aole i ae ia.
         
Ma ke noi a Hon. J. H. Kamalo hooholoia ke noi mua; 17 ae, 11 hoole.
         
Noi mai o Hon. E. H. Bo yd, e noi ka Hale i ka Peresidena e hoopuka i Palapala Hopu i lawe ia mai o L. H. Kulika imua o keia Hale i ka hora 12 o ka la apopo; a ina aole ia, i kekahi manawa, koke no.
         
Kukakuka ka Hale ia nonoi, a noi o Hon. C. C. Harris e hapai ia ka hana o ka Hale. Hooholoia.
         
Heluheluia ke Poo o ka Bila no ka mare hou ana o na poe i oki ia. Ua noi ia e hoopanee loa ia. Aole i holo; 30 ae, 4 hoole. Heluhelu hou ia ka bila, ke kolu keia.
         
Heluhelu ia ka bila no ke ola o ke kokua alua o ka Aha Kiekie, i $3,500 no ka M. H. a me ka hoololi ana o ka puku 846 o ke Kanawai Kivila.
         
Ua heluheluia ka Bila Haawina imua o ka Hale.
         
Ka uku no ka malama ana i na koa, ua heluheluia he $53,026.20. A ma ke noi a S. W. Mahelona e hoopii hou ae i $70,000, a ma ke noi hoi a J. W. Keawehunahala e haawiia i 58,526, e like me ka hoopii ana ae a ka Mea Hanohano ke Kiaaina. Ua noi mai o Hon. Ailuene e hoololi ae i $63,026.20. Ua noi mai no hoi o Hon. Hoika e hoololi i $6,026.20, a waiho ia ia noi ma ka balota, a ua ae he 27 a hoole 7. O ka haawina iho la, he $66,020.20.
         
Ua noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e ae ia e heluhelu alua ia ke kanawai e pili ana no na Komi sina Palena Aina.
         
Ua heluhelu ia ka pauku 1 a ma ke noi ia ana, ua hooholo ia ma kona heluhelu alua ana.
         
Ua heluhelu ia ka pauku 2, a ua hoopanee ia ka Hale.

HE KAAO HOU !

E HOOPUKA IA AKU ANA KEKAHI KAAO HOU ! I kapaia o na WAHI KEIKI LOLE BIPI, - A -_ Lolepuaa, a Loleiole - O - UKUMEAME. HE 17 MOKUNA. E lawe i keia pepa i ike i keia KAAO HOU - A KE - KEIKI HAWAII ! E makaukau ana paha iloko o ka malama o Iulai. E hoopuka Mokuna ana iloko o ke KUOKOA, a mahope paha e pai Buke ia.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, MEI, 1866.

            UA hoopiiia iho nei ka Lunahooponopono o keia pepa imua o ka Ahaolelo Hanohano o keia Aupuni. Iloko o ka pule i kaahope ae nei, ua hoolahaia kekahi palapala e hoohalahala ana i ka hana a kekahi mau mea o ka poe Lunamakaainana Hanohano no ko lakou "hoopilimeaai," wahi a ka mea nana ka palapala, mamuli o na Kuhina. I ka wa a ko ka Hale Ahaolelo i hoopaapaa nui ai no ka Bila auhau lio, ua kokua kekahi mau mea o ua poe Hanohano nei o na Lunamakaainana mamuli o ka hoomau ana i ka auhau lio i hookahi dala no ke poo; nolaila, ua haule ka Bila Kanawai a Ka Luna Hanohano o Waialua, e hooemi ana i ua auhau la i hapalua dala no ke poo. A no ia haule ana o ia Kanawai, ua uluku ka manao o keia wahi makaainana i hele a kuapapanui na auhau maluna o kona kua, e hoohalahala aku i ka hana a ua poe Lunamakaainana nei, oiai e manao ana oia ua haalele lakou i ka pono o na makaainana, a ua hoopili aku mamuli o ka manao o na Kuhina.
         
Heaha la ka hewa o ia hoohalahala ana? Aole anei e hiki i na makaainana ke nana'ku a kamailio no hoi no na mea i hanaia e ko lakou poe i koho ia? Ua kapu loa anei na hana o ka Ahaolelo? Aole anei e hiki i na makaainana ke mahalo aku i na mea i kupono i ka mahaloia, a e hoahewa aku hoi i na mea i ku ole i ka mahaloia ma ka lakou noonoo ana? Ua makau anei ka Hale Hanohano o ka Ahaolelo ke halalo aku na makaainana i na hana a lakou? Ina pela, he hoikeia no ka hemahema o ka lakou hana ana, a me ke ku ole o ia mau hana i ka pomaikai o ka lehulehu.
         
Ua hai ia mai ia makou o ka huaolelo "hoopilimeaai" i hoopiliia'ku i na Lunamakaainana, oia ka ! ka mea i keeo nui ia e ua Hale Hanohano nei o kakou ! He huaolelo inoino loa ka ia, i "kela loa aku ka inoino mamua o ka nui o na olelo lapuwale a pau iloko o ka olelo Hawaii !" Wahi a wai? Wahi a ke Kuhina Waiwai ! Ua ike anei ia Kuhina Waiwai i ka olelo Hawaii, e hiki ai iaia ke hoike i ke ano o na huaolelo? Aole loa. Ua ike na lala Hawaii a pau o ia Hale Hanohano, he huaolelo kupono no ka "hoopilimeaai." Ua ike lakou he olelo ia i hoopiliia i ka poe ae wale aku i ka hai me ke kumu ole. E hele ana a pili wale aku ka manao o ke kanaka ia hai me ka maopopo ole o ke kumu o ia hoopili ana, he hoopilimeaai ia. Ua kapa aku no hoi na Lunamakaainana ia lakou iho ma ia olelo. Aole anei i ku ka Luna Hanohano o Koolaupoko iloko o ka Hale a kapa aku i kekahi o kona poe hoa he hoopilimeaai? A na na Lala Hanohano wale no anei o ia Hale e olelo i ka hoopilimeaai, aole anei na ka poe haahaa mawaho? Ina he pono ko ia olelo maloko o ka Hale Ahaolelo a mawaena o ka poe Hanohano o ka Aha Kau Kanawai, alaila ua pono no na ka lehulehu e noho nei mawaho o ia Aha Kiekie.
         
Aka, ua ike makou aole na na Lunamakaainana keia keeo nui ana. Aole na lakou ka manao hoohalahala i ka palapala i hoolahaia i ka pule i hala, nona ke poo, "Ua hoomoeia kekahi pono iki o na makaainana." Aole na lakou ka manao e hopu i ke kino o ka Lunahooponopono o keia pepa, a e alakai aku iaia me he lawehala la imua o ka Ahaolelo. Na na Kuhina ia hana, pela i ka nana'ku. Na ke Kuhina Waiwai me kona poe hoa Kuhina. Ua manao ia no na lakou keia; na lakou i kono aku i na Lunamakaainana a paipai no keia hana. Ua ikeia ko lakou maalea; aka, ma keia hana ana, no ka nui maalea, ua puni lakou ia lakou iho. A ina he manao ko lakou e lilo keia hana i mea e pilikia'i ka Lunahooponopono o keia pepa a e pilikia pu ai ka pepa, e ku auanei lakou i ke kuhihewa. Ua wehe akea ia ka puka no keia pepa e hele loa ai i ka lanakila. He oiaio ka mea i hoolahaia iloko o ka Ahaolelo e ka Hon. Mr. Kamalo, "Ua hilinai nui ia ke Kuokoa e na kanaka a pau mai Hawaii a hiki i Kauai." Ina he manao ko na Kuhina haole e uumi i ka leo o na makaainana, a e hoopaa i ka nuku o na nupepa o keia pae aina, e hana auanei lakou i mea e naue ai na kihi o ke Aupuni, a e pio ai ka nani o na oihana Hawaii.
         
No ka Hale Ahaolelo Hanohano o Hawaii, he manao mahalo ko makou me ke ake nui o ka manao e lilo ia i mea hoola i ka aina. No ka poe Hanohano, na Lunamakaainana, hookahi o makou manao, e hookanaka, e hoo-Hawaii, i ole ai e hilahila ka aina nei i kona poe keiki ponoi !
         
I ko makou poe makamaka heluhelu pepa, ke pane nei makou, mai noho a hopohopo oukou no ka Nupepa Kuokoa. Ua kukulu ia keia pepa maluna o ka PONO, KA PONO HAWAII. Aole oia e naue ana mailaila aku, oiai ia makou ka hooponopono ana. O ka pono o na'lii o ka aina, ka pono o na makaainana a pau, oia ka makou e kokua nui ai e like me ko makou hana hou ana, a ina makou e hoino ia no ia hana ua pono no. Makepono ka luhi a me ka hoino ia no ka pono o ko kakou nei Aupuni. Ua ikeia he nui ke ino o keia mau la, aka mai makau kakou i ke ino, he ano kamalii ia. I kanaka makua ka manao e pono ai. A i make kakou, hookahi ka make pu ana; a i ola kakou, hookahi ke ola pu ana. E ola ana ka Pono. E ola na'Lii, ke Aupuni a me na makaainana, e OLA NUI KA AINA I KE AKUA.

Ke Ola o ke Alii Nui Moi.

            He oia mau ka olioli o ke kulanakauhale alii o Honolulu nei, i ka mau o ka oluolu a me ka maikai o ke Ola o ko kakou Moi Kapuaiwa Aliiolani Kamehameha. I ka Poakolu iho nei, ua naue ae oia ma ka Hale Hookolokolo maluna o ke kaa. O kona kaa ana a me kona hiolani ana, aia no malalo iho o kona home ae-kai ma Waikiki.

Ke Alo Alii.

            Ke mau nei no na ao o malumalu o ka mai maluna o ke Kama Alii, ka Hooilina Aupuni, V. Kamamalu, Kaahumanu. Eia oia ke noho nei ma Papakanene. O kona Kauka nana e lapaau nei o Kauka Poka. Ke lohe lauahea mai nei nae makou, e oluolu ana paha. Ina pela, e olioli nui auanei kakou.
         
Ka Moiwahine kanemake Hakaleleponi, ke mau nei no ka oluolu o kona ola, aia no oia ke noho la ma ka malu o kona home ma Haimoeipo.
         
O ke ano oluolu mau no o ke ola o ka Makua Alii, no kona kino puipui no paha, a nolaila mau no ka maikai o kona ola kino ana. Aia no kona hiolani ana ma Papakanene. Ke ike mau ia aku nei ia maloko o ka Hale Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii ma ka noho ana Peresidena no ka Hale.
         
O ke ola hoi o ke keiki alii W. C. Lunalilo, oia mau no, aia no kona luana ana malalo o na lau niu o Waikiki.
         
O na Hoa Hanohano o ka Ahakukamalu e ike pinepine ia nei ma ka Hale Ahaolelo, o D. Kalakaua, C. Kapaakea, C. Kanaina, Ioane Ii, Nahaolelua, P. Kanoa, Heneri Kahanu, a me W. P. Kamakau.

         
E kala mai na makamaka no ke komo ana o ka Palapala Hoike a ka Papa Hoola i kekahi mau pepa o kela hebedoma iho nei, aole nae ma na pepa a pau.