Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 20, 19 May 1866 — Page 4

Page PDF (1.66 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.

(Gol den Chain.)
Beauti ful Zion.

1. Nani Ziona oluna'e,
Nani ka puu e ku mau ai,
Nani kauhale o ke 'Lii,
Nani kolaila poe pokii.


CHO RUS: - Nani kauhale o ke Lii,
Nani kolaila poe pokii.


2. Nani ka pa a kamahao.
Nani na pani omaomao,
Nani na ala
gula ao,
Nani na lama aa mau.


CHORUS: - Nani na ala gula ao, &c.

3. Nani kolaila muliwai,
Nani na mala aala'e,
Nani na leo oia ao,
Nani na li
ra kani mau.

CHORUS: - Nani na leo oia ao, &c.

4. Nani na lei a paa mau no,
Nani na lole o lakou,
Nani ke ano hoahanau,
Nani ka launa oia mau.


CHO RUS: - Nani ke ano hoahanau, &c.

5. Nani Ie su kolaila Alii
Nani ko ia la poe maikai;
Nani ka maha, pau ka uwe,
Nani ka malu, a mau ae.


CHORU S: - Nani ka maha, pau ka uwe,
Nani ka malu, a mau ae.

HAWAII.


Papa Hoike o ke Kulanui o Lahaina Luna i ka la 8 o Mei, 1866, a me ka la 9.

POALUA, Mei 8.
         
Papa 4. Hoikehonua, Tatina. Papa 3. Moolelo Amerika, Bihopa. Papa 4. Olelo Beritania, Anaru. Papa 2. Hulikanaka, Bihopa. Papa 1. Anahuinakolu & Analoa, Tatina. Papa 3. Malama Buke & Kumukanawai, Bihopa. Hoomaha hora 12.
         
Papa 3. Hoailonahelu, Tatina. Papa 1 & 2. Olelo Beritania, Anaru. Papa 1. Akeakamai, Bihopa. Papa 4. Moolelo Hawaii, Anaru. Papa 2. Hoikeakua & Hoike Baibala, Bihopa.

POAKOLU, Mei 9.
         
Papa 4. Aokiko, Tatina. Papa 4. Moolelo Kahiko, Anaru. Papa 2. Kalaiaina, Bihopa. Papa 2. Moleanahonua, Tatina. Papa 3. Olelo Beritania, Anaru. Papa 3. Moolelo, Bihopa. Hoomaha hora 12.
         
Papa 4. Huinahelu, Ta tina. Papa 1 & 2. Olelo Beritania, Anaru. Papa 1. Aohoku, Bihopa. Papa 4. Moo Baibala & Hoikehonua, Anaru. Papa 1. Anaaina & Holomoku, Tatina. Papa 2. Moolelo Ekalesia, Bihopa.

OIHANA HAIOLELO O KE KULANUI O LAHAINALUNA, MA WAINEE, POAHA, MEI 10, 1866.
         
Himeni. - "The Lord is in His Holy temple."
         
HAIOLELO. O ka naauao ka mea e lanakila ai maluna o na mea a pau.
ANAPU. Waiehu, Maui.
         
HAIOLELO. Ke akamai o ka mea nona ka hana ana i na mea kino.
APOLO, Wailuku, Maui.
         
HAIOLELO. O ka nani a kekahi poe i imi ai, o ia ka kekahi poe i manao ai e hookahuli ae."
KALALI, Oloalu, Maui.

         
HAIOLELO. Ma kahi i hoolahaia'i o ka Hoomana Kristiano malaila e mahuahua nui ai ka pomaikai o na kanaka.
M. KANE, Kona, Hawaii.
         
Himeni. - "O Harmony my heart's delight."
         
HAIOLELO. Na keia Lahui Hawaii e hoemi nei iaia iho.
J. MALUAE, Koolauloa, Oahu.
         
HAIOLELO. He akamai anei ko Hawaii i ka wa kahiko ma kekahi mau hana pili kino?
J. OPUNUI, LIHUE, KAUAI.

         
HAIOLELO. Ke noho la anei na mea ike ma na Hokuhele?
SEPENA, Honolulu, Oahu.
         
MELE BE RITANIA. LUKA, Hanapepe K.,
         
Himeni. - "The Contented man."
         
HAIOLELO. O ke aupuni Ahaolelo Kaukanawai ole, he mea ia e nawaliwali ai o ka Lahui.
T. KALAEONE, Anahola, Kauai.
         
OLELO PAIO. Heaha ka mea i oi aku ka hanohano, o ka Loio anei? O ka mahiai paha?
J. KAHULUKAEI, NALAAU. Honolulu.
         
KANIKAU. No ka haalele ana ia Lahainaluna.
MIKA SOBE, Honolulu, Oahu.
            Himeni. - "Uwe aloha i ka hoi ana."

T. K.

LAHAINA LUNA, Apr. 30, 1866.
         
Auhea oukou na haumana makemake e komo hou ma Lahainaluna i keia makahiki? Ke makemake nei na Kumu i papa haumana hou i mahuahua ka makaukau. Eia wale no ke ano pono kupono i na haumana ke hele mai.
         
1. Na keiki miki a hikiwawe hoi ke loaa ma na mea helu. Ina ua hakalia kekahi iloko o ka Huinahelu, ua ane makehewa oia ke hele mai ia nei.
         
2. Na keiki hiki ke hoomanawanui e imi mau i ka naauao. Ua manaka makou ke ao aku i na keiki pihoihoi i kinohi, a mahope, nanea wale.
         
3. Na keiki miki, a ikaika hoi i ka hana lima. He poho ke dala o keia aupuni e lilo maluna o na palaualelo.
         
4. Na keiki hiki ke noho malie me ka apiki ole, a me ke kolohe ole. O ka nui o ka poe i hemo e mai Lahainaluna aku, ua hookuke ia'ku no ke kolohe.
         
Eia kekahi. Ua makemake makou i na haumana hoihoi, i makaukau loa lakou i ka puka ana'ku. Ua hoonohoia makou i mau Kumu ma keia Kulanui, i mea e hoolako ai i keia aupuni i na kanaka naauao io, na Luna aupuni kekahi, na Lunakanawai, na Kumukula na Kahunapule. Ke nana mai nei ke Alii a kakou i keia Kulanui, me ka imi o kona naau, e loaa iaia maanei na Luna kupono ke lawelawe iloko o kona aupuni Hawaii. Ke nana nei na Kahu Ekalesia i keia Kulanui me ka manaolana, noloko ae o nei e loaa ia lakou kahi mau panihakahaka no ko lakou elemakule ana.
         
E olioli ana hoi na haole mahi-ko, me na haole waiwai e ae o keia pae aina, ke loaa ia lakou na Luna hana me ka apiki ole i awili pu me ka naauao. He hapa wale no na kanaka o ia ano ma Hawaii nei. O ka nele ka nui. No ko makou hooikaika ana i lako ai keia nele, nolaila keia hea ana ia oukou wale no, na keiki hoihoi, e kupono i neia mau oihana nui. He make hewa ka make i ka aweoweo, oiai he nui ka lehua, a me ka makohi e ulu ana.
         
Eia nae kekahi. Ina ua makaukau kekahi haumana e komo ma ka papa akolu o Lahainaluna, nei, a ma ka papa alua paha, no kona kula ana a naauao loa ma na kula e, e hookomo no makou ia haumana ma ka papa iluna ae, kupono i kona naauao.
S. E. BIHOPA, C. B. ANARU. Na Kumu.

He Moolelo no ka poe i pepehiia no ke Kupaa i ka Manaoio.
HELU 3.
[Koena o kela pule.]

            Mamua ae o ke kau ia ana ma ke kea, hoaahu aku la ka poe Iu daio ia Kristo me ka aahu nani, a kau aku la i lei kakalaioa ma kona poo, ma ke ano hoohenehene iaia, a he ohe hoi ma kona lima, i mea hoailona alii; alaila henehene aku la lakou iaia, kuhakuha aku la i kona maka, papai aku la i kona mau papalina, alaila kailiia mai la ka ohe mai kona lima mai, a hiliia aku la me ia mea ma kona poo. Ua olelo o Pilato e hookuuia oia, aka uwa mai la na mea a pau, "E kau ia oia ma ke kea ! e kau ia oia ma ke kea !" a no ia mea, kahea aku la ke kiaaina e lawe mai i ke pa wai holoi, a holoi iho la oia i kona lima, me ka olelo iho: "Aohe o'u wahi hewa iki i ke koko o Iesu," ka mea ana i manao ai he kanaka pono. Olelo mai la na Iudaio: "Maluna iho o ko makou, mau keiki a me makou iho kona koko."
         
Ia lakou e kai ana ia Iesu i kahi i kau ia ai, hoounauna aku la lakou iaia e lawe i ke kea, a no ka hiki ole iaia ke auamo, hoounauna aku la lakou ia Simona, he kamaaina no Kerenia (C yrenia,) a nana i auamo aku i ke kea a hiki aku i kahi i manaoia. O ka Mauna o Kalavari (Mount Calvary) ua wahi la, a i ko lakou hiki ana ilaila, haawi aku la na koa iaia he wahi vinega i awili pu ia me ke au i mea nana e inu ai, aka aole oia i ae aku. Alaila wewehe ae la lakou i kona aahu, a kakia iho la lakou iaia a paa maluna o ke kea, me ko lakou mau lima menemene ole, a kau aku la iaia mawaena o na powa elua. Mahope iho o kona kakia ia ana a pua ma ke kea, pule aku la oia me kekahi pule no kona mau enemi, penei: "E ka Makua, e kala mai oe ia lakou nei, no ka mea aole lakou i ike i ka lakou mea e hana nei."
            Eha ka nui o na koa nana oia i kau ma ke kea, a okioki iho la lakou i kona wahi kihei iwaena o lakou, a o kona wahi kuka (coat) hoi, hoailona iho la lakou ia. Ia Iesu e hoomanawanui ana i ka pilihua o ka make, hoomaewaewa aku la ka poe Iudaio iaia, me ka olelo aku : " Ina o oe ke Keiki a ke Akua, e iho mai oe mai luna mai o ke kea." Nuku pu aku la no hoi ka poe kahuna nui a me ka poe kakau olelo iaia, me ka olelo aku : " O hai ka kau e hoola ai, a aohe ka hoi e hiki ia oe ke hoola ia oe iho." Olelo aku la ke kau wahi powa i kau pu ia ai me ia, "Ina o oe ka Mesia, e hoola ia oe iho a me maua pu ;" aka olelo mai la kekahi powa, me kona hilinai nui ana maluna o Iesu, penei: " E hoomanao mai ia'u ke komo oe i kou aupuni." Alaila olelo mai la o Iesu : " I keia la o oe pu me a'u ma ko'u Paredaiso."

         
Ia Iesu e kau ana iluna o ke kea, pouli iho la ka honua a ike ia'ku la na hoku i ke awakea, a weliweli loa iho la ka poe Iudaio. A ia Iesu e kau ana me ka hoomanawanui i ka eha, kahea'ku la oia me ka leo nahenahe: " E ko'u Akua, e ko'u Akua, no ke aha la oe i haalele mai ai ia'u," alaila nonoi mai la oia i mea e inu ai, haawi aku la kekahi huahuakai i ho-u ia i ka vinega, aka aole o Iesu i lalau mai. A i ka hora ekolu o ka auwina la, lele loa'e la kona aho, a ia wa no, lohe ia'ku la kekahi olai nui weliweli, a nahaha ae'la na pohaku, opaipai ka mauna, a kulanalana ka honua, a o na hoailona kapanaha ia i loheia a i ikeia i ko Iesu make ana, a o ka hope ia o ka make ana o ko kakou Hoola.

NA HOOMAAU MUA I KA WA IA NERO.

            I ke kau ia Nero ke alii (Nero Domitius). A eono o Roma ua hoomaau ia na ekalesia ia wa, oia ka makahiki o ka Haku 67. Ua noho alii keia alii no na makahiki elima, me ka paulele ana ia ia iho, aka, hana aku la oia i kekahi manao e hoomaunauna wale aku i ka waiwai me kekahi mau hana lokoino hewa loa. Ma kekahi mau hana uko ole ana, ua olelo oia e puhiia i ke ahi ke kulanakauhale o Roma, alaila hele aku la kona poe koa, na kiai, a me na kauwa e kuni i ua kulanakauhale'la i ke ahi. I ka wa e lapalapa ana ke ahi i ke kulanakauhale, pii aku l a oia a maluna o kekahi hale kiekie o Maekena (Maecenas,) a maluna olaila oia i hookanakani ai me kana ukeke, a himeni aku la i ka himeni o ka pau ana o Taroe (Troy) i ke ahi, a hoakaka aku la oia, " Ua makemake oia e ike i ka hoohioloia ana o na mea a pau loa mamua o kona make ana." Ma waena o na hale hanohano a pau i a ia e ke ahi, he mau hale keaka lio kekahi i pau pu i ka a ia. He hapa mile ka loa o ua hale la, me na papa noho, malalo iho kekahi, a maluna ae hoi kekahi, a pela aku. A o ka nui o na kanaka e pau iloko o ua hale la me ka hookeke ole, he 100,000. He nui na hale alii a me kekahi mau hale e ae i pau i ka a ia, a he mau tausani kanaka i pilikia i ka ula o ke ahi, a ua uhiia lakou e na hale i hiolo maluna o lakou. Ua mau ka a ana o keia ahi nui weliweli a hala na la eiwa; i ko Nero ike ana ua hewa loa kana hana ana, a ua hoowahawaha loa ia oia, paa iho la kona manao e hoahewa wale, a e hooili ia hewa maluna o ka poe Kristiano, a e hookuu ia ia iho me ka manao e hana hou no i mau hana lokoino hou. I ka wa o ka hoomaau mua ana, ua hana lokoino loa ia ka poe Kristiano, a na ia mea i hookomo mai i ka manao aloha i ka poe Roma no lakou iho. Imi iho la o Nero i na ano hoopai a pau no ka poe Kristiano. O kekahi o kana mau hoopai i hana ai, oia no ka humuhumu ana i kekahi o ka poe Kristiano iloko o ka ili o na holoholona hihiu, a na na ilio e alako i o a ianei a hiki i ka make ana. O kekahi poe hoi hookomo ia i na palule i hana ia a wikani, hele kela a uanii i ka lepo nalomeli (wax,) alaila, hoopaa ia iho la ma ka iho o ka huila o ke kaa, a puhi ia aku la i ke ahi ma kona mau mala. Ua holo aku keia hana hoomaau a puni ka aina o Roma, aka, iloko o keia hoomaau ana aole i emi mai ka Hoomana Kristiano. Aole o Paulo a me Petero ma wale no, aka, he nui ka poe e ae, aole i haiia ko lakou mau inoa i pepehiia, a penei iho ke ano a me ka make ana o ka poe kaulana o lakou.
         
NO ERASETO (ERASTUS). O keia ke kanaka a Paulo i hoohuli ai ma Korineto, a o ko laila puuku no hoi ia, a i paa no hoi ka manao e hahai i ka Paulo mau hana. A no ia mea, haalele aku la ia i kana oihana, a hoolaukanaka aku la ia Paulo ma kana mau holo ana ma ka moana, a me kana mau kaahele ana ma ka aina. A mahope iho, hoonoho aku la o Paulo ia ia ma Makedonia, a malaila oia i kohoia'i e ko laila poe Kristiano i kahu ekalesia no lakou, a mahope iho, pepehi ia iho la ia e ka poe pegana o Pilipi.
         
NO ARISETA REKO (ARISTARCHUS). No Makedonia oia, ua hanauia ma Tesalonike, a i kona hoohuliia ana e Paulo, lilo ae la oia i hoa pili mau no Paulo. O laua pu no a i elua ma Epeso, i ka wa e piolokeia'na ke kulanakauhale e Demeterio (Demetrius) ke kahuna hana dala. He nui ko laua hoinoia ana e na kanaka, a hoomanawanui like iho la laua ia mea me ka poe Kristiano, a hana maikai aku la lakou i ka poe hana ino mai. A hoolaukanaka aku la o Arisesareko ia ia a hiki wale laua i Helene mai Epeso aku. A ia laua malaila, ua lanakila laua ma ka hoolaha ana i ka Euanelio, a he nui ka laua poe i hoolilo i poe Kristiano. I ko laua haalele ana ia Helene, hele aku la laua i o a ia nei a puni o Asia Uuku, a noho liuliu iho la laua ma Iudea, a ua holopono no ka laua hana malaila i ka hoohuli ana. Mahope iho o laila, hele pu aku la o Arisetareko me Paulo a hiki i Roma, a malaila laua i make pu ai, a no ka mea hoi, he Kristiano oia, ua kauoha o Nero e okiia kona poo, a o kona make iho la no ia.
         
KO TE ROPIMA (TROPHIMUS). He Epeso oia ma ka hanau ana, a he kanaka ike ole i ke Akua ma ka hoomana ana, a na Paulo oia i hoohuli ma ka manaoio Kristiano, a oia no hoi kekahi o ko Paulo mau hoa hele ma kana kaahele ana. No kana olelo ana, hoohaunaele iho la ka poe Iudaio ma ka luakini o Ierusalema, a o ka hope ia o ka Paulo hele ana ma ia kulanakauhale. Manao iho la no hoi lakou e pepehi ia Paulo, no kona hookomo ana i kela kanaka; iloko o ka luakini, oiai he Helene oia. Uwao ae la o Lisia (Lysias), ke kapena o ka papa koa kiai ia Ierusalema, a hookuu aku la ia Paulo mai ko lakou mau lima aku. I ka haalele ana o Paulo ia Ierusalema, ukali pu aku la hoi o Teropima ia ia a hiki mua i Roma, a mai laila aku a i Sepania. Ia laua i hiki ai ma Gaulo, hoolilo iho la o Paulo ia Teropima i kahu ekalesia no ke kulanakauhale o Arela (Arles), a i ka 12 o ka malama mahope iho, hele aku la ia e ike ia Paulo ma Asia, a hele pu aku la me Paulo, no ka wa hope loa i Roma, a hopu ia iho ia oia no kona manaoio, a kauoha aka la o Nero e okiia kona poo, a o kona hiamoe aku la no ia.
Aole i pau.

Ke ola ana o Hawaii nei.

            Ma ka Helu 13 o keia nupepa, o ka la 31 o Ma raki, ua waiho aku no au i ko'u kamailio akea ana imua o ka lehulehu holookoa o keia pae aina; aka, i keia mau la, ke ike nei au ma ke Au Okoa o ka la 16 o Aperila ae nei, ke pane ia mai nei na mea elua ma ua nupepa la, aka hoi, ua noonoo nui iho au i ka pono a me ka hewa o ka'u mea i olelo ai. A ma kuu hoomaopopo ana i ka mea nana i kakau ke poo ma ke Au Okoa, oia no hoi keia maluna ae, a'u no hoi i hai mua'ku ai i ka malama i hala, e like me ka mea i hoike mua ia ae la maluna.
         
Aka hoi, aole au e hahai nui ana ma na olelo a ua mea kakau manao la o ke Au Okoa, i olelo iho ai, "AOLE I PAU." Aka, ma waena o kona mau manao i kahakaha kuhihewa ai me ka peni hao o kona manao lalau, i huhewa ai hoi kona kukulu manao ana, e like me ka hele ana o ka makapo. No ia hoi, aole no wau e kanalua iki ana i ke ano o kana mau olelo io ole, me he kanaka la i loaa i ka mai hano kana mau olelo, ka hoho o kona puu, a no ka paupauaho paha kona mea i noonoo ole ai mamua o kona kakau ana i kona manao e pane mai i ke ola ana o Hawaii nei. Aka, e wehe wale no au i ke ano nui oia mea, e like me oe e keia mea kakau manao e pane mai nei ma ka nupepa a ke Aupuni i kukulu ai.
         
A maanei la, ke hai aku nei au ia oe, " I kinohi ka Logou, me ke Akua no ka Logou, a me ke Akua no oia i kinohi." Oiai, ina kaua e kiei aku, a halo ma na buke moolelo hohonu o ke ao nei, e ike auanei ko maka heluhelu nupepa, ua noho pu o Iesu me kona makua, mamua aku o ka wa aohe lani, aohe honua. Pela no hoi i noho mua mai ai ka malamalama ma keia pae aina mai Amerika mai A. D. 1820, i ka wa aohe he hoomana Katolika Roma maanei, i ka pouli hoi, aohe hoomana Moremona, a Enelani la hoi ma keia aina, he ole loa no i ike oe, a i maopopo ia, oe ka oi, a me ka hemolele o kau kamailio ana.
         
A o na inoa hoi o ka poe au e helu pakahi mai nei, a'u no hoi i hai ai mamua, he kumu maopopo ia no ka poe Keonimana, he poe ike hohonu no hoi mai loko mai o ke aa-koko o ka puuwai aloha o Amerika i lawe mai ai i Hawaii nei; a ola ai keia lahui, pau ai ke kipi o na'lii, hiolo na kapu o lakou, a maluhia ka aina a pau i ke ola o ko lakou mau uhane, ua ike maopopo loa ia ko ke Akua kokua loa ana i ka aoao Amerika, ia lakou ma ka moana e holo mai ana, iwaena hoi o na kai lipolipo, a na ale e pehi ana i ka ihu o na moku ; aia hoi na maka o ke Akua maluna o lakou, ia wa, ua hoopau mai ke Akua i ka ai-kapu i ke au o Kamehameha II, pau hoi na kii i kui paluia, pau ke kapu o na'lii, a hiolo iho la. A oia no hoi ka hala i make ai o Kekuokalani a me Manono kana wahine, ma Kuamoo i Kona, Hawaii, ma ka malama o Nov. 5, 1819.
         
A no ia hoi, o keia poe keiki au i helu mai la, ke noho nei kekahi o lakou ma na oihana Aupuni, a ke lilo nei i mea hooponopono i keia nupepa kekahi oia poe, aia no hoi ma o mai kekahi, he Luna Hooponopono no ke Au Okoa, a o kekahi mau mea o lakou, ua hala e aku la, a ke olelo mai nei hoi oe, "Aole oe i ike iki i na haole minamina ia A. Kahai." Ke hai aku nei au ia oe, o na Luna hoopuka o keia nupepa, ua minamina no ia A. Kahai, a me kana kumu, a me kekahi mau haole e ae i lilo i mau hoa aloha no ua A. Kahai la i make; aka, aole nae e hiki ia'u e hai pakahi aku i ko lakou mau inoa, oiai, he poe ia i ke kulana kiekie, a'u nei no i lohe ai i kekahi o lakou. Aole nae o keia poe haole wale no kai minamina ia ia A. Kahai, a o ke Aupuni holookoa no kekahi i minamina nui iaia, a ia oe ae nei hoi, ke i mai nei hoi oe, "aole i ike iki." A me he mea la, o oe no ka mea i ole a i nele hoi i ka minamina no ia pua opiopio i hala aku la.
         
A ke i hou mai nei oe, "aia no imua ou kekahi poe haole no na aupuni e mai, aole nae oe i lohe i ko lakou minamina, a kanikau." A ke olelo nei hoi au ia oe e ka mea kakau manao hupo loa o ke Au Okoa. He oiaio no ko lakou aloha a me ko lakou minamina, ina ua kuluma ko lakou noho pu ana, a me ka launa mau ana, a me ka ike ana i kana mau nana maikai, alaila, aohe no he puuwai o ua poe la e pepe ole ana i ke aloha, a me ka minamina e like me na haole i kupa ia ia.
         
Ke manao iho nei nae au, me he mea la no o oe maoli no kai nele wahi waihona manao ole i ka minamina, wahi a kau olelo akaka loa, me he po mahina pihapono kalae la. No ia hoi, o ka malamalama a me ke ola ana o Hawaii nei, mai hea mai la ia ? Oia ka'u manao ninau ia oe, he pono oe e hoike mai, i pono ai oe a hala ole kau kamailio ana ma ke akea.
         
Eia hou, e lohe no oe ; O na ike a pau, a me ka malamalama a pau, a me ka oiaio a pau a Ame rika i lawe mai ai i Hawaii nei, ua lilo ia i aha no na Aupuni e ? He pono oe e hoike mai no keia mau ninau, i maopopo ai ia'u, he kanaka opiopio akamai oe i ke kukulu manao ma ka nupepa ; nolaila, ke olelo nei au, ina he manao oiaio kau e kuu hoa'loha, e kukulu manao ma na nupepa, alaila, he makemake loa wau ia mea, e kamailio oluolu pu kaua ma na mea kupono i ke ola ana o Hawaii nei.
         
Eia hoi, ina ua hoohalahala oe a me P. K. Kalanilehua, o Wailuku, kela wahi keiki uuku Katolika e pane mai nei ma keia kumu manao hookahi. A ina hoi he oluolu mau aku ka manao o ka Luna Hoopuka o keia nupepa, alaila, e kamailio hou no kaua mahope. Ua pau au, e hoi ko Honolulu boy.
            Na ko oukou makamaka. B.


No Kalani "Kauikeaouli Kamehameha III."

A o ka o a ka po, a kohi ka puu one he moku,
Hoewaa ia'ku ka manawa ia Kukehu,
Okia ka opu o ke kuahiwi,
Kahaia mai ana ua moku,
O hulihia ke alo ia luna,
Iluna ke alo o ka aina,
O ke au ke na i hana e,
O ka moku ia Hanuhanu,
O Kauai, o Kauai paha ?
O Ualoku ia luna o Kawakapu o Lauheala,
Koolua laua o Kauai ke kolu,
Pili lakou, aole wale,
Aole paha e pili aku o Kauai,
He onananana ia ilalo,
Aia o Ualoku iluna,
O Kawakapu o Lauheala,
He mau alii, he noho e laua,
He oi Kalani, akahi no a puni a puni,
Ahia alii i puni ai mai Hawaii a Kauai la,
Akahi no ia Kalani Kauikeaouli,
Wale ae nei no la -puni,
Nowai ia puni la ? No ia nei.
Me he pua Iwaiwa la keoho o ke ki,
Ka la-u, ka lau ki hulu o ia e ka makani,
Hele a liko ula kalama i ka pali,
Pali kuanalua aia i o Hai, aue-e,
O ko haina mai nei no ia'u,
I aha hoi oe i hoole iho ai,
Ei ae hoi ke haina mai la-umi-e,
Aia i Poakahi ka liko wahi,
Ua lanipo i ka ua a Kamanaino ka-noe,
Ka nonoe ua noenoe i ka laau,
Ka noe uwahi o luna o Pokahi,
Aloha wale ia manu hei i ka uahi, au-e,
He wahi ola na he uahi ai pu,
Nawai e ola ka ai na ia ole,
E ai aku ana auhea e hiki aku,-umi-e.
A noho ka Waa a pale ke kahuna,
A ku i ka pule o Hauhau hanuu,
O Maanuulani ke kahuna,
E pale ka honua e nuu e lena,
O ka poino ua hala wale,
O ka pule uli a ke kahuna,
Palea ia Halaaniani,
Hala ia hala ma Hiikua,
E maieli kalani e kupu,
E kupu Kalani e maieli,
E ku i ka lolo o ka moku Oahu,
Aole na la he moku, he aina na ua lilo,
Ua hohia ke one iluna,
Ua lele ka lehu i ka moana,
Aole e kala i lilo ai,
Ia Kalanimohalakalau lanakila,
Oahu papa ? O ka uila ia luna,
O Kahekili o Hawewelani koolua laua,
Oahu ke kolu, pili lakou, aole wale,
Aole paha e pili aku Oahu,
He onahanaha ia ilalo,
Aia Kauila ia luna,
O Kahekili o Hawewelani,
He mau alii he noho e laua,
He oi Kalani akahi no,
A puni a puni, ahia alii i puni ai ?
Mai Hawaii, a Oahu la ? Akahi no,
Ia Kalani Kauikeaouli,
Wale ae noi no la puni.
Nowai ia puni la ? No ia nei.
(Aole i pau.)

Mau Rula no na wahine hapai keiki.

            1. O ka wahine hapai keiki a kaumaha, e noho malie no oia ma ka hale. Mai hele ma kahi loihi. Mai hana i ka hana luhi. E holoholo mau, i pololei ke keiki iloko o ka opu ke hanau aku.
         
2. I ka wa hanau, mai lomilomi nui, mai puliki ikaika i ka opu o ka wahine. He hana ino ia. He mea e ino ai ke keiki a make paha.
         
3. A hanau ke keiki, mai lawe ia ia ma kahi e i waiu. E ai i ka waiu o ka makuahine wale no. Ina aole i kau kona waiu, e ai no ke keiki, a oia ka mea e kau koke ai. He wahi laau naha ka waiu mua a awaawa o ka makuahine, i pau ka lepo weka o ke keiki. Na ke Akua no i hana ia mea no ke keiki. Aole pono e hanai i ke keiki hou a maona, no ka mea, he palupalu kona opu ai, me he pepa la.
         
4. Mai waiho wale i ke kino o ke keiki hou. I wahi a ahu, i pumehana.
         
5. Ina he mai ko ke keiki, mai kii aku i laau i ke kahuna Hawaii. Aole i ike lakou i ke ano o ka mai; he koho wale ka lakou. Aole pono ka laau ikaika no na keiki liilii hanau. Kakaikahi ka laau o Hawaii nei i pono no lakou.
         
6. A hiki i ke ono o ka malama, mai ka hanau ana mai, a mailaila aku a hiki i ka umikumamalua o ka malama paha, e loaa pinepine i ke keiki ke kunu, a i ka hi paha, no ka ulu ana o ka niho. Ina pela ka mai o ke keiki, a opuu ka io o ka niho paha, e lawe koke ia ia i ka mea i ike i ke oki i ka niho, i puka iwaho. Aia a okiia ka io, a ai paha i kahi laau iki, i oluolu ia eha. Nui na keiki make ma keia mai.
         
7. Mai hanai i ke keiki i ka ai maoli; mai hanai i ka ia maoli, a me ke ko, a me kekahi mau mea e ae. O ka waiu o ka makuahine ka ai pono. Mai pu-a i ka waha o ke keiki i ka ai, o hui pu ia me ke kuha kanaka makua.
         
8. A puka na niho, o ka ke Akua hoailona ia e pikale aku ai i ka ai. A nui na niho, e hanai nui i ka ai.
         
9. A hiki i ka umikumamalua o ka malama mai ka hanau ana, a i ka umikumamaha paha, a ua pau na niho o ke keiki i ka ulu mai, alaila e ukuhi.
         
10. Mai lawe i ke keiki liilii i ka ua, i ka makani ino, a i ka wela o ka la. Aole pono e hoomoe ia ke keiki mawaho i ka po, o loaa i ke kunu a make.
         
11. Na ka makuahine e malama i kana keiki ponoi, a kiai pono iaia. Mai haawi'ku i ke keiki liilii ia hai.
         
12. O ka molowa a me ke aloha ole o na makuahine, ke kumu o ka make ana o na keiki he nui loa o ko Hawaii nei. E na makuahine, mai hele oukou ma ko oukou makemake iho, a waiho wale aku i na keiki ia hai e uwe wale ana, a e lilo oukou i poe pepehi i na keiki e like me na Hiena.
         
13. E noonoo oukou e na kanaka o Hawaii nei, i ike oukou i kahi hemahema i ka malama keiki, e hai koke mai, i paiia. O ka hemahema i ka malama a me ka lapaau naaupo ana a ino hoi, oia ka mea e make pinepine ai ka oukou mau keiki. Ina pono ka malama keiki, aole paha e make pinepine, e pii hou na kanaka o Hawaii nei.
JOHN IWAIWA.

LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.


HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

         
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
         
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
         
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
         
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
         
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
         
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
         
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
         
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
         
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
         
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
         
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
         
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
         
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o  keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
         
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
         
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
         
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.