Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 21, 26 May 1866 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
Holo a Mau.
Fo rward. Golden Shower.
1 Holo a mau, ka pono,
Kakou ka poe heihei,
Aole kuonoono -
A noho paa maanei,
Holo a mau, ka pono,
Ke kena nei Ie su;
Nui a laua ole
Ka hana a kakou,
Nui a laua ole,
Ka hana a kakou.
2 Holo a mau, ka pono,
Ke holo nei ka wa,
Holo a mau, na ho ra,
He mahu ke nana.
Holo a mau, ka pono,
E i'ae na enemi,
Holo a pale aku,
I huli a auhee,
Holo a pale aku,
I huli a auhee.
3 Holo a mau, ka pono,
Hoolike me Ie su,
Me ka manao ikaika,
E hana no a mau.
Holo a mau, ka pono,
Ia Iesu e hahai,
U'oki ke kanalua,
Ka nana hope ae,
U'oki ke kanalua,
Ka nana hope ae.
4 Holo a mau, ka pono,
He kaua nui nei,
Me ka Alihikaua,
E kaua aku ai.
Holo a mau, ka pono,
Hoouka no a mau,
Nana kakou e kokua,
A lanakila no,
Nana kakou e kokua,
A lanakila no.
5 Holo a mau, ka pono,
Ke hele nei Iesu,
Ala a hele aku,
E hui oli pu.
Holo a mau, ka pono,
A hiki iluna'e ,
Nana e kau ke kalaunu,
A hooalii pu ae.
Nana e kau ke kalaunu,
A hooalii pu ae.
HAWAII.
Ka Halawai ana o ka Ahahui Lunakahiko o na mokupuni o Maui,.
LAHAINALUNA, MAUI, Mei 8, 1866.
Halawai ka Ahahui Lunakahiko o na mokupuni o Maui, ma Lahainaluna, ma ka la 8 o Mei, hora o ke ahiahi, A. D. 1866. E like me ka hoopanee ana o kela halawai. Kohoia o Rev. C. B. Anaru i Lunahoomalu; pule o Mr. Anaru. Eia na Kahu a me na Lunakahiko i hiki mai.
S. E. Bihopa, Kahu o ka Ekalesia ma Lahainaluna, Kakina Lunakahiko. W. P. Alekanedero, Kahu o ka Ekalesia ma Wailuku. W. P. Kahale Lunakahiko. J. H. Moku, Kahu o ka Ekalesia ma Kaanapali, K. Kaukau Lunakahiko. A. O. Polepe, Kahu o ka Ekalesia ma Kaluaaha, Kikoopao Lunakahiko. S. W. Nueku, Kahu o ka Ekalesia ma Halawa, Kawainui Lunakahiko. N. Pali, Kahu o ka Ekalesia ma Lanai, Kaunele Lunakahiko. H. Manase, Kahu o ka Ekalesia ma Honuaula, Laeloa Lunakahiko. Noeau, Luna kahiko no Kaupo. S. Kamakahiki, Kahu Ekalesia ma Koolau, Kanehailua Lunakahiko.
No Lahainaluna, o Re v. C. B. Anaru. Eia na keiki o ka Aha, o P. W. Kaawa, a me Daniela Puhi.
Hooholoia. E lilo o Mr. G. Haina he mi sionari mai Maikonisia mai i hoa kuka pu me keia aha. Hooholoia. E heluhelu ke kakauolelo i ka moolelo o kela halawai. Heluhelu ke kakauolelo i ka moolelo, a hoapono ia.
Hooholoia. E hoolohe ka aha i na buke ekalesia i koe, aole i hoikeia imua o ka aha. Hoike mai o H. Manase i ka buke ekalesia o Honuaula, manao ka aha; na ka Lunahoomalu e koho i komite no keia buke. Ua hooholoia. Kohoia A. O. Polepe a me J. H. Moku i komite.
Hooholoia. E hoolohe ka aha i na kumumanao. Heluhelu mai o D. Puhi i kona kumumanao penei : " O ka bapetizo ana, he mea anei ia e ola ai ka uhane o ka mea i bapetizo ia ? " Hooponoponoia e ka aha.
Heluhelu mai o P. W. Kaawa i kona kumumanao penei : " Heaha la ke ano o ka huaolelo hoaponoia ma ka Baibala ? " Hooponopono ia e ka aha. Heluhelu mai o N. Pali i kona kumumanao penei: "O na ahaaina make ma Hawaii nei, ua kupono anei ia hana i na hoahanau ekalesia?" Hooponoponoia e ka aha.
Heluhelu mai o J. H. Moku i kona kumumanao penei: "He mea pono anei ke hoihoi ia na misionari makua i Amerika ; a e lilo na kahu Hawaii i poe nana e pani ko lakou mau hakahaka ?" Hooponoponoia e ka aha.
Heluhelu mai o S. W. Nueku i kona kumumanao penei: "Ua mau anei ka pule ohana iwaena o na hoahanau o kakou; ua emi paha i keia wa?" Hooponoponoia e ka aha. No keia kumumanao, ua hoakaka mai na Kahu a me na Lunakahiko i ke emi o ka pule ohana iwaena o kekahi mau hoahanau, a me ke ano palaka maoli o ka noho ana o na ekalesia. Manao o W. P. Alekanedero, he mea pono i ka aha e noonoo a hookaawale i kekahi manawa, i manawa hookeai no na ekalesia, e noi aku i ka Haku nona ke kihapai, i ninini mai ai oia i kona Uhane Hemolele maluna o na ekalesia. Ua hooholoia.
Manao ka aha, na ka Lunahoomalu e koho i komi te nana e noonoo, a hookaawale i manawa hookeai no na ekalesia. Ua hooholoia. Kohoia W. P. A!ekanedero, H. Manase, a me K. Kaukau i komite.
Hooholoia. E kohoia o S. E. Bihopa, a me H. Manase i komi te haawi kumumanao na na hoa o ka aha, no ka halawai hou ana. Hooholoia; e hoopanee i ka halawai a halawai hou ma ka hora 4, P. M. o ka la apopo. Pule o K. Kaukau.
LA 9, HO RA 4 P. M.
Halawai hou ka aha. Pule o Noa Pali. Hooholoia. E heluhelu ke kakauolelo i ka moolelo o na hana o ka la inehinei. Heluhelu ke kakauolelo i ka moolelo a hoaponoia.
Hoike mai o W. P. Alekanedero ka Lunahoomalu o ke komite i kohoia, no ka hookaawale ana i kekahi manawa, i manawa hookeai no na ekalesia. Manao ke komite na kela kahu keia kahu, a me ka poe e minamina ana a makee i ka pono, na lakou e hookaawale i manawa hookeai no lakou iho. Manao ka aha, e lawe a hoapono i ka hoike a ke komite. Ua hooholoia.
Hoike mai o A. O. Polepe ka Lunahoomalu o ke komi te i kohoia, e huli a nana i ka buke ekalesia o Honuaula. Manao ke komite, he buke maikai ka buke ekalesia o Honuaula. Manao o Alekanedero, e lawe ka hale a hoapono i ka hoike a ke komite. Ua hooholoia.
Ma keia halawai, ua noho pu mai o S. Kamakahiki, a me Kanehailua, o Koolau Maui Hikina, a ua manao ka aha, e hookomo i ko laua mau inoa iloko o ka Papa Inoa o na Kahu, a me na Lunakahiko. Ua hooholoia.
Hooholoia. E hoolohe ka aha i ke koena o na kumumanao. Heluhelu mai o S. Kamakahiki i kona kumumanao penei: "O ka halawai anaina ana, heaha ka haawina o ka haiolelo malaila, heaha hoi ko ke anaina ?" Hooponoponoia e ka aha.
Heluhelu mai o A. O. Polepe i kona kumumanao penei : " O ka oihana Lunakahiko ma ka Bai bala, heaha kona ano ?" Manao ka aha, na ke kakauolelo e hoouna aku i kekahi kope o keia palapala i ka nupepa Kuokoa e pai ia'i. Ua hooholoia.
Hoike mai ka Lunahoomalu he palapala noi na na hoahanau o Nahiku, Koolau Maui Hikina, e noi mai ana e hui pu lakou me ka ekalesia o Keanae ; a i kapaia " O ka ekalesia o Koolau." Heluhelu ke kakauolelo ia palapala. Manao o Alekanedero, e ae aku a e hoapono ka aha i ke noi a na hoahanau o Nahiku. Ua hooholoia.
Heluhelu mai o S. E. Bihopa i kona kumu manao penei: "Ua papa mai anei ke Akua i ke kau ana i na kii ma na Luakini ?" Manao ka aha, na ke kakauolelo e hoouna aku i kekahi kope o keia palapala i ka nupepa Kuokoa e pai ia'i. Ua hooholoia.
Kukakuka ka aha no ka pono ke ae a hookohu ia Daniela Puhi i Kahu Ekalesia no Hana. Manao o W. P. Alekanedero, na ka aha e koho i komite nana e hele e nana i ka pono, a me ka pono ole o ka hookohu ana ia D. Puhi i Kahu Ekalesia no Hana. Ua hooholoia.
Kohoia o W. P. Alekanedero, S. E. Bihopa, H. Manase i komite.
Hoakaka mai o A. O. Polepe, no ka noho ana o na Mai-pake ma na apana o Waikolu, Kalawao, Kalaupapa, Molokai; wahi ana ua nui kona aloha ia lakou, iaia i halawai pu ai me lakou. Manao o S. E. Bihopa, he mea pono i keia aha ke koho a hoomaopopo i kekahi mea kupono iwaena o lakou iho, i mea nana e paipai a hooikaika i ka pono iwaena o lakou ; no ka mea, oiai o kela poe Mai-pake, eia lakou maloko o na palena o keia aha. Aole hoi he kuleana o na ekalesia e ae e koho a hoonoho mai i mea nana e paipai ia lakou nei ma na mea o ka pono. Hoolohe ka aha i ke koho ana i mau Luna Elele o keia aha, e holo aku i Honolulu i ka halawai o ka "Ahahui Euanelio Hawaii" ma Iune e hiki mai ana. Kohoia o W. P. Kahale Esq. no Wailuku, o Paulo no ka Ekalesia o Halawa, Molokai, o K. Kauka no Kaanapali. Ua hooholoia.
Hooholoia. E kohoia o S. E. Bihopa i komi te, nana e hoomakaukau i ka hoike o keia aha, imua o ka "Ahahui Euanelio Hawaii;" ma ka halawai makahiki o ia aha ma Honolulu, i ka malama o Iune e hiki mai ana.
Hooholoia. Na ke kakauolelo e hoouna aku i ke kope o ka moolelo o ka aha i ka nupepa Kuokoa e pai ia'i. Kukakuka ka aha i kahi e halawai hou ai keia aha. Hooholoia, ma Wailuku e halawai hou ai ka aha, ma ka la 16 o Okatoba, A. D. 1866.
Hoolohe ka aha i na hoike hapaha a na keiki o ka aha. Heluhelu mai o P. W. Kaawa i ka moolelo o kana mau hana ma Kaupo. Hoolohe hou ka aha i na manao paipai a Mr. G. Haina, misionari mai Maikonisia mai.
Hooholoia. E hoopanee i ka halawai a halawai hou ma Wailuku, ma ka la 16 o Okato ba e hiki mai ana. Kohoia o A. O. Polepe, me J. H. Moku, i komite nana e hooponopono i ka moolelo o ka aha. Ua hooholoia. Pule o Rev. W. P. Alekanedero.
J. H. MOKU. Kakauolelo.
Kahana, Kaanapali, Maui, Mei 14, 1866.
NU HOU MI SIONARI.
MAI A REV. S. KAUWEALOHA O UAPOU, DEKEMABA 20, 1865.
Ke lana nei ko'u manao i ka huli mai o kekahi poe pope a me kekahi poe e ae ma ko'u mau apana elua ma Hooumi a ma Hakahekau nei. Ke lana mai nei kekahi poe me na hoahanau o kakou ma ke kihapai o Hooumi. Aole loa o'u manao e hiolo ana ka hana a ke Akua ma keia pae aina no ka lalau ana o Pauana a me Kaihukai. I na ua lalau laua, no laua iho no ia mea, a maluna o laua ko laua hilahila. Aole e hiki ke hoomaewaewa ia ke Akua a me kana hana.
He hana maikai ka hana a ke Akua ma ka Pae aina o Nuuhi va, oia no hoi ka'u e ninau nei, no ka apiki a me ke kalohe o ka poe nana e hooiaio ko ke Akua aloha a me kona lokomaikai imua o ka poe pegana. Aka, e kupaa no kakou i ka kakou hana i kukulu ai ma keia Pae aina. Mai haawi kakou i keia Lahui naaupo no ke diapolo. E pule nui kakou i ke Akua e nini mai kona uhane maloko o ka naau o keia poe, i hoohuli ia lakou i ka pono o Kristo. Aia no i ka uhane ia hana, a ia kakou ka lawelawe ma ka honua.
Eia no o Re v. J. W. Kaiwi ke noho la ma Oomoa. Oluolu no laua, a maikai ka hana a ke Akua malaila. Ua kokoke loa o A. Natua e hele aku i ka make. Ua halawai hopo iho nei maua me ia, a ua nui loa kona eha, a ua pau paha kana hana. O Hapuku ma e noho ana laua ma Atuona, e hana ana i ka hana a ka Haku. He kaua no malaila i na malama i hala ae nei. Aia no o Laioha ma e noho ana i Hanahi, a o J. Kekela ma i Puamau. Oluolu no lakou a pau me na keiki a me na haumana.
Pau makemake i ka Nupepa "Au Okoa."
Aia ma kela mau hua maluna, ke kahua kahi o ko'u mau manao e kukulu nei. Eia ka manao mua.
1. Aole he hiki mai o ka pepa i ka wa pono.
2. Aole he pau pono mai o na pepa i ka loaa.
3. O ka pono ole o ka hana a ka luna.
E kamailio iki aku au no ka manao mua. Ua lohi loa ka hiki ana mai o ka makou pepa, no ka loaa ole o ka luna kupono iwaena o ka apana, i hiki ai ia ia ke wehe ae a haawi i kela mea keia mea, o ka poe lawe pepa. O ko makou luna, aia no i Kalua-o-Pele, i ka apana o Kau, kahi i hiolani ai me ka wahine o ka lua.
No ka manao elua. Aole he pau pono loa mai o na pepa i ka loaa. Nowai la hoi keia hemahema ? Mai ka poe pai mai paha ? Mai ka poe mai anei nana e wehe ke ope ? A i ole, mai ka mea anei nana i hoouna mai i na ope pepa ? Ua ninau iho makou no keia mau ninau, aohe nae he mea nana e hai mai i ka haina. I ka manawa i hiki mai ai na pepa, aole no he lawa pono, ia mea ae la no, a ia mea ma iho la no, a o ka pau ae la no ia o na pepa, a o ka nele iho la no ia o kekahi poe. A i kekahi manawa hoi, ua pau pono mai.
No ka manao ekolu. Pono ole ka hana a ka luna o ke Au Okoa. Penei ka hana ana o ua luna nei : I na la mua o ka hebedoma hope o Maraki, ia manawa, hoouna maila ko makou luna i ka Makai, e kii mai e ohi i ke dala o ka pepa, oia hoi $2. O Hoopiiino ka inoa o ka Makai i hoounaia mai ai. A i ka hiki ana mai o ua wahi makai nei, aohe ike wale iho, i ka manawa e loaa aku ai ka mea i aie i ka pepa. Ninau aku la keia me ke okalakala, Auhea kou mau dala elua o ke Au Okoa ? Hoole mai la ka mea i aie. Pane hou aku la ka makai. O ka manawa iho la no keia la, aole e panee hou aku, aka, ina e panee hou aku, alaila, e ohiia ke dala me ke koina a ka makai. Oia hoi, pakeu aku la mamua o na dala elua. Olelo mai la hoi na kumu-kula, Aole no hoi e pono e kakali iki iho a kikoo ae na wahi dala i ka Poaono hope ae nei no hoi o Maraki la, alaila no hoi haawi aku ? Hoole mai la kela me ka i mai, Aole pela kuu mua i olelo mai ai ia'u, o ka haawi koke mai no. Pane aku hoi ka mea i aie, I ku no hoi paha ka haawi aku i ka waiho i ka pakeke. O ka hopu iho la no ia o ka mea i aie i ke ahuawa.
A no keia mau kumu i haiia maluna, nolaila, ke haalele nei makou i ke Au Okoa. Ua haalele ka hapa nui o ka poe i lawe i ua pepa la i keia manawa, aohe he wahi makemake iki i koe, ua oi ae nei ko makou iini nui ana a i ka nupepa Kuokoa. E wiki hoi oe e ke Kuokoa i ka hai aku i ka poe e lawe ana ia oe. Me ka mahalo. KUAANA.
Keaau, Puna, Hawaii, Mei 2, 1866.
KE KAUA NEI NO: - Ua ike iho makou ma kekahi mau pepa, ke mau la no ke kaua mawaena o na puali koa o ke Aupuni nui o Farani, a me na koa malalo o Juareza, ma ka aoao o ka Pakipika, ma Mekiko, ke kakali nei nae na koa malalo o Juareza i ka mokuahi Amerika, no kekahi mau mea kaua mai Kapalakiko mai. Me he mea la ma ka ike iho, ina e oiaio ana keia mau mea i hai ia ae la maluna, alaila, he mea no ia e hoopuipui ae ai i ka hoomau ana aku o ke Aupu o Mekiko i ke kaua.
Hoike a ke Komi te Waiwai.
I Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, Peresidena o ka Ahaolelo:
Ke nonoi aku nei ke Komite Waiwai e hoike aku, e like me ka lakou hana i hoakakaia ma ka rula 50, ua hele pinepine aku lakou i ke poo o na oihana e hiki ai ia lakou ke makaikai a nana i na Buke Helu a ka lehulehu. Ua halawai oluolu mai no me lakou na poo o na oihana, mamuli o ke kokua ana mai o na Kakauolelo, ua waihoia mai na mea a pau e holopono ai ka makou hana.
Ua maopopo i ko makou Komi te o na dala i hooliloia, ua hooliloia no e like me ke Kanawai; a ua kiai kupono ia no hoi na dala o ke Aupuni, e ka poe i waihoia'ku ai na lakou e malama.
Ua hoomaopopo ponoia no hoi ka nana ana ma ka Oihana Kalaiaina, ma ka hoomaopopo ana i na dala i loaa mai mawaho o ka Bila Haawina, oia hoi na loaa no na Makai o Oahu, no ka Palapala Aupuni, a me ka mokumahu "Pele," a ua loaa ia mau mea i ke Komite me ke kupono a me ka maikai, a no ia mea, aohe mea hou a ke Komite e kamailio ai e pili ana ia mea.
O ka papa hoike hoi o na lilo o ka Buro no na Paahana a me na Eemoku, ua hoike mai no, ua hooko pono ia ka manao o ka Hale Ahaolelo i hala iho nei, ma ka lawe ana mai i na limahana makaukau ma ke ano oihana, a hooko pono ia pela, ua laweia mai na limahana, a me na mea e ae e hooko mai ana i ka pomaikai no ka oihana mahiai, oiai o na lilo o ke Aupuni no ia mea, he uuku wale no.
Ua hoikeia mai no hoi ma ka papa helu o na lilo no ke Paipalapala Aupuni, o ka haawina ma ka Bila Haawina o ka M. H. 1864, ua hooliloia kekahi o ia mau dala no ke pai ana i ka Buke 2 o na olelo hooholo o ka Aha Kiekie, a me ke pai ana i kekahi mau palapala e ae i makemakeia e ke Aupuni, he $4,717 53, o keia mau dala ke huiia me ke koena dala o keia haawina $264 15, a o ke koena aie i kekahi poe, aole i hookaaia mai he $3,000, a ua hoikeia mai ma ia mea he $8,508 27, oia na lilo o keia mau makahiki elua i hala iho nei. O ke kepau nae hoi e waiho nei a me ka pepa, ua like no me $3,000, nolaila, o ka lilo maoli i hooliloia no keia haawina he $5,008 27.
Ua hooia ia mai no hoi ko oukou Komi te, o ka nupepa Hawaiian Gazette, ua hiki no ia ia ke hookaa i kona mau lilo iho mamuli o na loaa no ka poe lawe pepa, a me na olelo hoolaha; oiai hoi, o ke Au Okoa, he nui ka poe lawe pepa, aka, no ka uuku loa o ka uku pepa, nolaila, aole oia i lilo he mea e hookaa ana i kona lilo iho i keia manawa. Ua hoike aku ko oukou Komite i keia mau dala mamua ae nei, i hiki ai i ka Ahaolelo ke lawe ia mea a noonoo pu i ka wa e noonooia'i ka haawina no ke Paipalapala Aupuni i keia manawa koke e hiki mai ana.
Ke koi aku nei ko oukou Komi te me ka hauoli nui, e hoomaopopo mai ka Hale Ahaolelo i na mea i hanaia iho nei e ka Papa Ola. Ka hana koke ia ana o kekahi mau Halemai Lepera, a me ke aloha i hoikeia'ku i ka poe i poinoia e ia mai e ka Lepera, he mau mea no ia i loaa mai noloko o ka naauao o ka hana ana a na hoa o ka Papa Ola ; a o ka maikai o ka haawi liilii ana o ka laau haawi wale ma na wahi a pau keia Pae Moku, he hana ku no ia i ka mahalo ia e keia Ahaolelo.
Ua haiia mai no hoi makou, aole ka he mea i kii mai i ka laau i hoi nele aku, he hoike no ia e hooku kehakeha mai ana i ka maikai a me ke ku i ka hilinaiia o na hoa o ka Papa Ola ma ka hana ana i ka hana nui i waihoia aku ia lakou.
O na dala i hooliloia e like me ka mea i hoikeia ma ka papa hoike o na lilo o ka Papa Ola, ma ko makou manao he mau dala ia i hoolilo kupono ia. Ua apono pu no hoi ko oukou Komi te i ka manao i waihoia mai e ka Papa Ola e kukulu i Halemai kaawale no na mai i loaa mai malalo o ke kanawai "e hoemi ana i na ino" &c.
O ko oukou Komi te, oiai e manao ana i na mea e pili ana i ka Oihana Waiwai, ua hoomaopopo lakou i ka hoohalike ana i na dala ma ka Waihona me ka nui o na dala i hoike ia penei: $169,059.34, a ua ike iho makou ua pololei no.
Ua hoopauia ke kikooia ana o ka haawina no ka uku o ka Loio Kuhina ma ka la 23 o Dekema ba i hala iho nei, aka, ua kikooia no nae e like me na Palapala hookaa, no ka uku ana i na poe nana i kokua ka hana a ka Oihana Loio Kuhina, aka, ua koe iho no nae he $628.35 no ia haawina, a ua nana no hoi ko oukou Komite i na palapala hookaa e pili ana ia mea, a ua ike iho lakou ua kupono ia mea, a me na dala i hookaaia.
Ua nana ko oukou Komi te i na dala e pili ana i ka uku o na Luna Helu, a ua kupono no ia mau dala mamuli o ke kanawai. Ma ka Pauku 490 o ke Kanawai Kivila, elua Luna Helu e kohoia no kela a me keia Apana, aole nae e oi aku ka uku mamua o elima keneta no ke dala hookahi, aka, o ka uku i hookaaia iho nei i na Luna Helu, he 4 keneta no ke dala hookani.
Ma ka papa hoike o ka Aie Aupuni, ua ikea iho he $181,785.25 ka nui o na Bila Dala Aupuni i hoopukaia aku ; mamuli o ke Kanawai ma ka aoao 420 & 421 o ke Kanawai Kivila, ua haawiia ka mana e hoopuka i $150,000 ma ka Bila Dala Aupuni ; no ka mokumahu Kilauea, he $60,000; a i na Komisina me na Aina Lei Alii he $30,000, o ka hui ana ia mau dala a pau, ua hiki aku ka nui i ka $240,000. Ua maopopo pono no i ko makou noonoo ana, o na dala a ke Aupuni i aie aku ai, ua kupono, a ua hoolilo pono ia no hoi ia mau dala, e like me ka mea i hoikeia mai ma na hana hou, e laa ka Oihana Wai, ka Uapo ma Ainahou, a me na hana hou e ae no hoi e hoike mai nei. O na Bila Dala i hoopukaia aku i na Komisina no na Aina Lei Alii he $27,000, aole no ia he aie maoli no ka Waihona Dala o ke Aupuni, ma ka ike ana iho i ke Kanawai i hooholoia i ka M. H. 1864, e hookaaia ia aie, ke kumupaa a me ka ukupanee mailoko ae o na loaa o na Aina Lei Alii; aka, ma ka nana ana iho i ka papa hoike a na Komisina no na Aina Lei Alii, ua ikeia iho, ua aneane pau loa no na loaa oia mau aina iloko o na elua makahiki i kaahope ae nei $35,198 00, ua hoolilo ia i mea e kokua ai i ka hoopau ana i na Moraki maluna o ua mau aina la. Nolaila, aole i loaa aku i ka Lei Alii ke kokua i manaoia ma ia Kanawai; a no ka mea hoi, ua lilo no he waiwai no ke Aupuni ia mau aina, nolaila, ua manao ko oukou Komite ma ke ano hana kaulike a me ka pono i ka Moi, ua kupono no i ka Hale Ahaolelo ke lawe ae ia mau dala i aieia mai ma ia mea, a hoolilo i aie no ka Waihona Dala Aupuni.
A ua hoomaopopo no hoi ko oukou Komi te me ka hiipoi no na dala i hoike ia ma ka aoao 14 o ka Papa Hoike lilo a ke Kuhina Waiwai, i hooliloia me ka hoakaka ole ia o ka haawina e ka Ahaolelo. O na $2,357 79, ua laweia i mea e kokua ai i na kanaka Luina Hawaii i hooneleia malalo o ka Pauku 15 o ke Kumukanawai. Ma ko makou manao, ua hana aku ke Aupuni i ka hana kupono no ia mea, malalo o ka pilikia i loaa mai.
O ka $1,000 i hooliloia no ke pena ana i ke kii o na Moi (K. IV a me K. V.,) ua loaa iho ia makou, ua kauohaia no e ka Ahaolelo hope iho nei, a ke waiho pu aku nei makou i ka olelo hooholo i hooholoia no ia mea.
O na $7,000 i ke Komi sina no na Aina Lei Alii, i hoikeia mai ma ke ano dala maoli, oia nae na dala no na Bila Dala R. D., a ua komo no iloko o ka $27,000 i hoikeia ma ka Palapala Hoike a ke Kuhina Waiwai.
Ma ke Kanawai o 1856, ma ka aoao 421 o ke Kanawai Ki vila, ua hookaawaleia he $60,000 no ka hooholo moku pili-aina ana. Mamuli o keia Kanawai, ua lilo o ke Aupuni kekahi Ona o ka moku mahu Kilauea, a, ma ka hooholo ana i keia mokumahu, ua lilo ia i mea poho nui no na poe mea kuleana a pau, a iloko iho nei o ka makahiki i hala'e nei, ua pau loa na dala i hookaawaleia (e ke Aupuni) i ka hooliloia, a, aole hoi he haawina e ae i hookaawaleia no kona hoomauia ana aku e holo, nolaila, ua hoolilo aku ke Aupuni i kona kuleana a pau iloko o ke Kilauea, i ka Ahahui Hooholo Moku Pili Aina, no na dala he $23,648 00 a me ke komo pu mai o ka uwapo ma Kealakekua, a me na mouo a me na heleuma, mawaho aku o ke awa o Honolulu, ka waiwai hoi o ka Ahahui Hooholo Mokumahu, ua lilo ia no ke Aupuni, a e waihoia na ka lehulehu holookoa. Mamuli o ko ke Aupuni lilo ana oia kekahi Ona o ke Kilauea, mamuli o ke Kanawai hoohui, nolaila, ua ili aku iluna ona ka hookaa ana i kona hapa o na lilo a pau o ka moku, a i ole ia, e haalele loa aku me ka hookuu aku i ko lakou kuleana iloko o ka moku, a me ka lilo pu hoi i hoa ma ka palapala hoohui, oiai hoi, ma ko ke Aupuni kuai ana'ku i kona mahele, ua ili aku no na ka poe ia ia palapala hoohui e hoomau aku i ka palapala hoohui, a i ole e hiki ia lakou ke hana pela, alaila, o ka lilo no ia i mea ole. E ikeia iho no o ke $60,000 i haawiia ma ke Kanawai o 1856, ke hoolaweia mai ke koena dala i loaa mai no ke kuai ana aku he 13,978.05 o ka lilo o ke Aupuni ma keia Kanawai, he $46,311 87, o kahi i haawiia aku ai ka mana no ke kuai ana aku, aia no ka Pauku 39 a me 42 o ke Kanawai Kivila. Ua manao ko oukou Komite, o keia kuai ana aku, malalo o neia pilikia, ua kupono no, a he hana naauao no ia.
Ua loaa pinepine no hoi i ko oukou Komite ma ka papa hoike o na oihana, ka laweia o na dala o kekahi haawina, a hooliloia no kekahi hana e ae, e like me ka mea i hooholoia ma ka Bila Haawina o ka M. H. 1864, a ua loaa no ka mana o keia hoolilo ana pela, mamuli o ka Pauku 5 o ka Bila Haawina hope iho nei.
Ua waiho mai ke Kuhina Waiwai i ko oukou Komi te, a na lakou e noonoo i kekahi Bila Kanawai e huikala ia ia, no na dala i lilo no ke Kilauea, he $10,688.04 a me $1,000 no ke kii o ka Moi, a no ka mea hoi, o na kumu o keia mau dala i hooliloia ua kupono, nolaila, ke nonoi aku nei ko oukou Komite, e hooholoia kela Bila e keia Ahaolelo.
Ua waihoia aku keia mau mea a pau me ka mahalo.
Inoa. J. MO TT SMITH, Luna Hoomalu. J. H. KAMALO, J. A. NAHAKU, J. K. HART, T. C. HEUCK.
Honolulu, Me 14i 1866.
LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu.
J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai
pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.