Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 21, 26 May 1866 — Hoike a ke Komite Waiwai. [ARTICLE]

Hoike a ke Komite Waiwai.

Ih z M?: Ku kie M. Keknana&i, Peresideria 0 U Au,U,: Ke ,)»•;•<o; nku nei ke Komiie Waiwaie hoike r.ku, !;k»» me ka iakou hana i hoakakaia nn ka ruia 50. u i 'neie pĪ!i- i pines aku lakou i kt- - r •■ o :ki oihana 0 hiki at i-i lakou ke maka:kai a !.ana 1 na Inike Heiu a ka iehu!el;u. U i halawai oluoiu mai no me !akou na p 0 o na oihana, inamuli 0 ke kokua ana ma: o na [\nk >:.:o;e!o, ua waiiioia mai na mea a pan e lioiopono oi ka makou hana Ua maiipnpo i ko makou Komiie 0 na dala i hooliln i, ua hooi'loia 110 e i:ke me ke Kanawai ; a ua kiai kupono ia no hoi na da!a 0 ke Aununi, e ka poe i waihoia'ku ai na lakou e inaiama. Ua hoomaopopoj>onoia no hoi ka nana ana ma kr Oihana Kalaiama. ma ka hoomaopopo , ana i na da!a i ioaa mai mawaho o ka Bila Haawina, oia hoi na loaa no na Makai o: Oaliu, no ka l\»lapala Aupuni, a me ka mokumahu " Peie," n ua loaa ia maii mea i ke ; Komiie me ke kupoiio a me ka maikai, a 110 ia mea, aohe nua iiou a ke Komite e kama-, ilio ai e pili aua ia mea. j 0 ka papa hoike hoi o na liio o ka Buro; 110 na Paahana a me na Eemoku, ua hoikei mai no, ua hooko pono ia ka manao 0 ka ; Hale Ahaoleio i hala ilio nei, ma ka lawe ana ! mai i na hmahana makaukau ma ke ano oihana. a hooko pono ia peia, ua iaweia mai na limahana, a me na mea e ae e hooko mai ana i ka pomaikai no ka oihana mahiai, oiai ( 0 na lilo 0 ke Aupuni no ia mea, he uuku; wale 110. | Ua hoikeia mai 110 hoi ma ka pnpa lielu 0' na liio no ke Paipalapala Aupuni, 0 ka haawi;ia ma ka Bi!a Haawina o ka M. H. 1564. ua iiooliloia kekahi 0 ia mau dala no ke par ana i ka Buke 2 o na olelo hoohoio o ka Aha ; Kiokie, a ine ke pai nna 1 kekahi mau pala-i pala e ae i mnkemakeia e ke Aupuni, iie 81,717 53, o keia mau dala ke huiia me ke koen 1 dala o keia haawina St2o-1 15, a 0 ke koena aie i kekahi poe, aole i hookaaia mai he 83,000. a ua hoikeia mai mu ia mea iie : &S,SOS 27. oia na iilo 0 keia mau makahiki eiua i hala iho nei. Oke kepau nae hoi e waiho nei a me ka pepa. ua like no me 83.000, noiaiia. o ka !i!o maoii i hooiiloia 110 keia haawina he 85,00S 27.

I Ua hooia ia mai no hoi ko onkou i\omite, 1 o ka nupepa Ilnwaiian Uazctle, ua hiki no in īa ke hookaa i kona mau lilo iho inamuli o na loaa no kn poe lawe p< pa, n mo na o!e!o ] hoolnha ; oiai hoi, o ke Au Okoa, he nui ka ; poe lawe pepa.aka. no ka uuku loa o ka uku ; pepn, nolniia. nole oia i lilo he mea e hookaa i ana i kona liio iho 1 keia manawn. Ua ho- | ike aku ko oukou Kcmite i keia mnu (Inla ; mamuu ae nei. ī hiki ai i ka Ahnolelo ke la-' | we ia mea a noouoo pu i ka wa e noooooia'i I ka haawina no ke Paipalapaia Aupuni i keia = mauawa koke e hiki mai ana. ! Ke koi aku nei ko oukou Komite me ka ( hauoii nui, e hoomnopopo mai ka Hale Aha- : olelo i na nua i hanaia iho nei e ka Papn , Ola. Ku hai.a koke ia ana o kekahi n.au ; Halemai Lepera, a me ke aloha i hoikeia'ku I i ka poe i poiuoia e ia mai e ka Lepera, he ; mau mea no ia i ioaa mai noioko o ka nnau- ; | ao o ka hana ana a na hoa o ka Papa Ola ; a I i o ka maikai o ka haawi liilii ana o ka laau | haawi wale m:t na wahi a pnu kein Pae Mo- ! ku, iie hana ku no ia i ka mahalo ia e keia | i Ahaolelo. | j Ua haiia mai no hoi makou, ao!ekahe ; | mea i kii mai i ka laau i hoi nele aku, he I hoike no ia e hooku kehnkehn mni ana i kn J . maikai a me ke ku i ka hilinaiia o na hoa o| ) ka Papa Oia ma ka hana ana i ka hana nui i j waihoia aku ia lakou. j | O na dala i hooliloia e like me ka mea i| j hoikein ma ka papa hoike o na lilo o ka Pa-j ; pa Ola. ma ko mnkou manao he m.iu dala ia I i hooiilo kupono ia. Ua apono pu no hoi koj ; oukou Komite i ka mnnao i waihoia mni e f S ka Papa Oia e kukulu i Ha'.emai kaawale no| j na inai i iona nu.i malalo o ke kannwai "e; i hoemi ana i na ino'' ke. l O ke oukou Komite, oiai e mnnao ana i na i | mea e pili ana i ka Oihana Waiwni. ua hoo-; | mnopopti Inkou i ka hoohalike ana i na daia> | ma ka Waihona me ka nui o na daia i hoikei i ia penei: 8169.009.34, a ua ike iho makou! \ ua pololei no. , 1 Ua hoopauia ke kikooia ann o ka haawin i ! no ka uku o ka Lo?o Kuhina ma ka la 23 o 1 ! Dekemaba i' bata iho nei, akn. ua kikooia no! ī nae iike me na Palapaln hookaa. no ka uku i j ana i na poe nnna i k.;kua ka hana a ka Oi- 1 ! hana Loio Kuhina. aka. ua kt>e iho no nae! | hp 5625.35 no ;n haawina. a ua nana no hoi! ? ko oukou Ko.nue i na palapaia hookna e pili; j ana ia mea. a ua ike iho lakou ua kupono ia I j mea, a me na d.iia i hookaaia. I | Ua nana ko oukou Komite i na daia e pili ana i ka uku o oa Lum Helu, a ua kupono; ' no ia mau daia mamuli o ke kanawai. M«j \ ka Pauku 490 o ke Kanawai Kiv:Ja, elua! j Luna Heiu e kohoia nu kela a me keia Apa-! I na, aoie nae e oi aku ka uku mamua o elima • ; keneta no ke daia hookahi» aka, o ka uku i i hookaaia iho nei i na Luna Heiu, he 4 kene- | ta no ke dala hof>kahi. i Ma ka hoike o ka Aie Aupuai, ua ( i ikea iho he $151,755.25 ka nui o na Biia Da-|

!.i A'.;pur.i : hoopukaia aku ; mamu'i o ke Kanan i; n;;i k \ aoao 4-0 A: lo ke Kanau;u Kiv<ia. ua haawi?n ka inaoa e hoopvika i 5100.000 ma ka Bi!a I>aīa Aupuni; no ka mokumaha Kiinua. he S6O,(HX>; a i na Kon:isina ine na Aina Lei Alw he 530.000, o kvi hui ana ia mau daia a pu. ua hiki aku ka nui i ka £2-10.000. l'a maopo|X> pono no i ko makeu noonoo ana. e na dala a ke Au- | uni i aie aku ni. ua kupno. a ua hoolilo }H>no ia no hoi ia mau c!a!a. e !ike ir.e ka nsea i hoikeia nvai n>a na hana hou, e laa ka Uihana Uai. ka Lapo n>a Ainahou.a me na hana hou e ae no hoi e hoike mai nei. Ona B;la Paia i hoopukaia aku i na KoniiMiia no na Aina Lei Ahi he 657.000. aoie no ia he aie nuioli no ka Waihona Oalao ke Aupuni, ina ka ike ana iho i ke Kanawai i liooho'eia i ka M. H. 15454, e hookaaia la aie. ke kuinu|\ia a me ka ukupanee mailoko ae o na ioaa ola Aina Lei Alii ; aka. ina ka nana ana iho i ka pap;i hoike a na no na Aina Lei Aiii, ua ikeia iho, ua aneane pau loa no na lnaa oia niau aina iioko o na eiua inakahiki i kaahope ae nei 830.198 00, ua hooiiio ia i mea e kokua ai i ka hoopau ana i na Moraki inaiuna oua mau aina ia. Noiaiia, aoie i ioaa aku i Ka Lei Aiii ke kokua i manaoia ma ia Kanawai; a no ka inea iioi. ua hlo no lie waiwai no ke Aupuni ia mau aina, nolaila. ua manao ko oukou Komiie ma ke ano hana kauiike a nie ka pono i Ua Moi, ua kupono no i ka Hale Aiiaoielo ke iawe ae ia mau ilala i aioia mai uia ia mea, a hoohio i aie no ka Waihona i\»ia Aupuni. A ua h»omaopoj>o no hoi ko oukou Komite me ka hiipoi no na daia i lioike ia ma ka aoao 14 o ka Papa Iloike liio a ke Kuiiina Waiwai, i iiooiiloia me ka hoakaka o!e ia o ka haawina e ka Ahaoielo. O na 812,357 79, ua iaweia i mea e kokua ai i na kanaka Luina liawaii i iiooneieia maiaioo ka Pauku 1"> 0 ke Kumukanawai. Ma ko makou mauao, ua hana aku ke Aupuni i ka hana kupono no ia uiet, maiaio o ka piii'ia i baa inai. O ka S 1.000 i liooiiioia no ke jvna ana j ke kii o na Moi (K. I\ a me K. V.,) ua ioaa iiio ia makou, ua kauohaia no e ka Ahaoielo hope ilio uei, a ke waiho pu aku nei maknu 1 ka oielo hooholo i hooholoia no ia mea.

O na 87.U00 i I*e Komi>'iu:i no iki Ain:i Lei A!ii, ihoiKein mai ma ke ano ilala maoii, oiu nue im «];ila no na t>iia D;ila 12. D.. a ua k'omo r.o iloko o ka §27.000 1 hoikeiu mr. ka l'alapnlu Hoil<c a ke Kuiiina Waiwai. AJa ke Kanawai o ISŌ6, ma Ka aoao -iLM o Ko Kanawai Kiviia, ua liookaawaleia ho §60.000 no ka hooholo njoku pili-ama ana. Mamuii o keia Kanawai. ua lilo o ke Aupnni kekahi Oua o ka inoku mnhu Kilanea, n, ma ka hoohoio ana i keia mokumahu, u?i lilo ia i inoa poho nui uo na poe mea kuleana a pau, :i iloko iho nei o ka mnknliiki i hala'e iu'i. ua pau lon na dala i hookanwaleia (e ko Aupuni) i ka hooliloia, a, aole hoi he haawina eae i hookan wakia uo kona hoomauia ana aku e holo, nolaila. ua hoolilo nku ke Aupuni i kona kuleana a pau iloko o ke Kiluuea. i ka Ahahui Hooholo Moku Pili Aina. no n» dala h' 1 6'2-».01S 00 a nie ke komo pu mai o kn uwapo ma Kealakekua, a me na mouo a me na heleumn, mawnho aku o ke awa o ilonolulu, ka wniwai hoi oka Ahahui Hooholo Mokumahu, ua liio ia no ke Aupom. a e wnihoiu na ka lehulehu holookoa. Mamuli oko ke Aupuni lilo ana oia kekahi Ona o ke Kihuea, mamuiio ke Knnawai hoohui, nolaila, ua īii aku ilnnn ona ka hookaa ana i kona hapa o na lilo a p»u o ka moku, a i o!e īa, e haalele loa aku me ka hookuu aku i ko lakou kuieana iloi.o o l;a inoku.a ine ka lilo pu hoi i hoa ina ka palapala hnohiii. oiai hoi, ma ko k'- Aupuni kuai ana'ku i kona mahele. ua iii aku no na ka poe ia ia palapnla hoohuie h< omau aku i ka palap.ila hoohui, a i ole e liiki ia lakou ke hana pela, altfi!a, o ka lilo no ia i me.n ole. K ikeia iho no oke §60.000 : haawna ma ke Knnnwai o ISj6. ko iioolawein m ii ke koena da!a i loaa mai no ke kuai ana nku lie l-*9 ;b.oc, o kn iilo o ke Aupuni ma keia Kannwai, he §46,311 S7, o kahi i hnawiia nku ni k;\ inina no k«» kuai ana aku, aia no ka Pauku 39 a me 42 o ke Kanawai Kivi t a. La manao ko oukou Komite, o keia kuai ana aku, mahiio o neia piiikia, ua kupono no, a he hana naauao no ia.

l T a loaa pinepine nn hoi iko uukoa Komite ma ka p.ipa hoilie o nu oihana. ka iaweia o na ilaia o kekahi linawina, a hoo!iiuia no kekahi hana e ae. e iike me ka niea i hoo' oloia iiia ka Uii.i Huawina o ka M. H. a uu loaa no ka mam o koia hooīiīo ana j;«. h>, mamuii o ka Pauku oo ka Biia Haawina hope iho nei. Ua waihomai ke Kuhina Woiwai i ko ouk"u Komiie. ana lakou e noonoo i kekahi Hha Kanawai e huikaia ia ia, no na <iala i !i!o no ke Kilauea, he 510,655.04 a me 81,000 no ke kii o ka Moi.a no ka mea hoi, o na kumu o keia mao ilala i liooliloia ua kupono, nolaila, ke nonoi aku nei ko oukou Komite, e hooholoia kela Bila e keia Ahaolelo. Ua waihoui aku keia mau mea a pau nie ka m.jhalo. Inoa. J. Morr bxiTH, Luna Hoomalu. J. H. Kamalo. J. A. Nahaku, J. K. Hart, T. C. Hecck. Honolulo, Me 14i IS6f».