Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 23, 9 June 1866 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Hoku Ao.

1 I kuu nana'ku ma ka po,

Paapu ke ao i na hoku ;

Hookahi nae e kau paa'i

Kuu maka a hoolana mai,

Hamau ! hamau ! ke poha nei

He mele na na hoku mai ;

Hookahi nae i mele no'u,

O Iesu ia ka Hoku Ao.

 

2 I kahi wa, ua holo wau

Maluna o ke kai huhu,

Luli kuu moku io, ia nei,

A ane i kahuli ae,

Haalulu au, a pilipu,

A kau ka make, ka makau ;

A puka e, he Hoku no'u,

O Iesu ia, ka Hoku Ao.

 

3 Kuu lama ia, kuu alakai,

Pau kuu makau, a maha mai,

Kuu Hoku ia, a hiki au

I kahi awa malu mau ;

A pae ola'e, a kau kau lei,

A malu pu, a pomaikai,

E mele au, a mele mau,

O Iesu no ka Hoku Ao.

HAWAII.

 

Make i Aloha nuiia.

            Make o P. Kauhi he 40 ka nui o kona mau makahiki. O kekahi keia o na keiki i aloha nui ia e ka makua a me ka lehulehu a pau, no ka oluolu o ka noho ana me ka makua, a ua hala aku ia i ke ala hoi ole mai ; ke kumu o kona mai i make ai, he nahu hikiwawe loa, nolaila i haku iho ai makou i keia mau lalani mele malalo iho nei. Penei no ia :

 

Auwe kuu kaikunane mai na pali o Halawa,

Mai kela aina kahela i ka makani,

Makani ko kino wailua i hele aku nei,

Hele oe ke kokoolua o kahi makua ole,

Kuu hoa mai ka wai o Moaula,

Mai kela wai haaheo mai i na pali,

Oki oe e ke hoa la kaawale au,

Auwe kuu kaikunane-e.

 

Kuu hoa mai ka malu kukui o Lanikaula,

Kahiko ana ka uhane i ka pua weuweu,

Kuu hou mai ka wai o Nihaukawa,

Mai ka ihona lai e ka pae-wiliwili,

I walea ko kino wailua i ka pa aheahe,

A ka makani he Moae,

Kuu hoa mai ke kai hawanawana e Kumimi,

Mai ka ihu hoi o na lio o ke one loa,

Kuu kaikunane uhane aloha.

 

Kuu kaikunane mai ka ua mokolehua,

Ke halii mai la la i ke pili,

Mai ka ohu nee mai i ke kuahiwi,

I walea ka uhane i ke kui pua lehua,

Kuu hoa mai ka uka iuiu o Kaohu,

Hoa nana o na pea hulilua o ka aina,

Kuu kaikunane mai ka ia hii mai ma ke alo me he keiki la,

Kuu hoa mai na lai elua a ka manu.

Na MRS. KALI.

 

Kanikau aloha no P. Kauhi,

Kuu kaikunane mai ke kula loa e Kaiwiula,

Mai ke kula mehameha kanaka ole e Kahauiki,

He iki ka manao hoonaue ia loko,

E wawe kaua a komo i ka malu o ke kukui,

Luu ka ihu o ka lio au i ka wai o Moanalua,

Elua no maua i ke kula e Papakolea,

Mai ka piina loa e Kapukaki,

Mai ka ihona kuwalawala e Halawa,

Ke lihau haaheo mai la ka ua i kula o Aiea,

Ea hoomaha ole ia maua ke kula o Kalauao,

Ao ae nei loko i kahi e ike aku ai,

Ike aku au o ka waiho mai a ke kula o Kaehaeha,

Pukukui lua mau i ka ihona e Waimalu,

O ka wili haaheo mai a ka huila wili wai i makani,

Ke hoopulu aku la i ka lau o ke ko,

He mea nani okoa ia ke ike aku,

Hele aku maua o ke kula loa e Waiau,

O ka waiho mai a ka laula o Ewa,

O ka hone haaheo mai a ke kula o Puunahawele,

Aloha kuu kaikunane ka hoa-e.

 

Kuu kaikunane mai ka huikau a na lio i ke kula o Kalipahee,

Mai ka piha kanaka e Kukeki,

Hoa noho hoi i ka la pololi ai ole,

Hoomaona aku maua i kahi eka-maia,

Kuu hoa ohumu o kahi mehameha,

Laukanaka ia wahi mehameha,

I ka leo oke kaikunane me ke kaikuahine,

Auwe kuu kaikunane-e.

 

Kuu kaikunane mai ke kula loa e Oahunui,

Mai ke kaha pakii-haalele e Lihue,

Hue ae nei ke aloha me ka waimaka,

Mahea la hoi e paa'i,

Ke noho nei makou me ka-u me ka minamina ia oe.

Me ka luuluu i kau kana a ke aloha,

E hoohanini ana i na kiowai a ka waimaka,

Ike aku la oe i ka nani o Lepanona,

I ka Hemolele o Perdaiso,

Me ko laila poe nui hiki ole ke heluia,

Kuu ka luhi ia oe,

Maha - i ka poli o Aberahama.

A. H. KALEMELA HUAWAA. Ualapue, Molokai, Mei 22, 1866.

 

Wa-ha Ra-ma o-e.

            E ke Kuokoa a me kona Luna, ua ikea mau ia maluna o na kumumanao mua elua i hala'ku nei na hua kumu e kau la, i mea hoi e hoike hou ai i na hoa lawe nupepa, no ka mea, o ka puka ekolu ana keia, a he hope o ka nupepa o ka la 2 aku nei o keia malama, a ke haiia'ku nei e pono paha e nana hou kakou ma ua o Hoikeana 20; no ka mea, ano nui loa ia, a me he la o ka hopena no ia o keia ao, e maopopo no auanei i na mea noonoo pono i ka pauku 2 o ua Mokuna la ka paa ana o ua Moo Satana la i hookahi tausani makahiki.

            Ma ka pauku 4, ua maopopo loa ka lilo ana o ka hoopai pono na ka poo haipule oiaio o Iesu Kristo, no ka mea, ua ike pono mai ke Akua i ko lakou manaoio ana ia ia iloko o na popilikia a make mainoino, no ko lakou aloha nui i ko lakou Haku. A no ia hoi, ua hoole lakou i ka hoomana ana i ka holoholona a me kona kii, a me kona hoailona, a aole no lakou e lei ma ko lakou mau lae, a a-i paha, a peia no e wahawaha loa'i na lima, aole lawelawe, aole malama ia, na lei kolona no ia a me na kea, a bipi keiki kii paha, he gula, a he dala paha, a pela'ku. Ola pu lakou me Iesu, a hoomalu pu me ia i na makahiki hookahi tausani mahope o ke kiola ia ana o Satana i ka lua hohonu e like me ka haina o ka pauku 3.

            Maanei hoi, he pono paha e hoomaopopo ae kakou no keia mau hua. I Kona kii, 2 Kona holoholona. Ua haiia ma ua pauku 4 la. O ke kii e ku ana ma ke ano kanaka paha. A o ke kii hoi e ku ana ma ke ano holoholona bipi paha, e like me ka Aarona ma hana ana ma ke kumu o ka mauna o Sinai, i ka wa e nalo ana o Mose mai o lakou aku ma ka mauna, he 40 ao, a pela hoi ma ka po, a ua kapaia ua keiki bipi la, o ua Mose la keia, nana kakou i lawe mai nei mai ka aina o Aigupita mai. Pela ka pane lokahi ana a ua lahui Isaraela ma ua hua olelo la me ka hauoli a me ka olioli, a me ka pae nui ana o ka leo uwauwa nui ana.

            No keia mea, ua ike mai o Iehova ke Akua, a hai iho la ia Mose i ka hewa loa o ka poe Isaraela, no ko lakou haalele ana iaia. Owai la ia, o Mose anei ? E Mr. Moo ! E pono oe e nana, a e noonoo i kau wahi e ku la, a me ka pono o ka B. Luakaha alakai aoa ia oe a me lakou la aku. No ka mea, ua kukulu oia i kona ekalesia, a ua ao aku ia oe a me oukou mamuli o ka apaapa, mamuli hoi o na kii leo ole ; aohe pane ana, a aohe oni ana, a nana ana, a me ka honi ana, no ka mea, aohe ona ike, a he mea uhane ole ia mau mea, a ua like loa lakou a pau e ku la ma na luakini ona a pau, me he kanaka make la. He mea waiwai ole a oiaio ole, aka nae paha, o kona pono hoi paha i wahie a na ke ahi e hoopau ia lakou. E pono kakou a pau e Mr. Moo ma e hoomau i ka nana ana a pau ua Mokuna la, he hoa no oe ma ka huli Baibala ana. A nolaila e noonoo oukou i na pauku a pau o keia Mokuna 20 o Hoikeana.

            Aka ea, e oluolu oe a me ka nana maikai mai a me ka lohe kupono, a no ia mea, e loaa no auanei ia oe ka manao iho, aohe au he enemi nou, aka, e manao ae oe ma kau ike ana a nana ana ma ka Baibala, ua hunahuna iho i ka mea oiaio o ia mea o ka Baibala, alaila olelo ae la ma ka mea oiaio ole. A no kuu manao e nana pono ana paha i ka W. B. Heluhelu kuhikuhi ana, e nana oe ma ka Baibala, ua kulike kana hai ana pela ia oe me ke ano o kona inoa, a no ia mea, mai kapa oe ia ia he enemi nou, e aho no e olelo ae oe ia ia penei: E ka makamaka, no ka mea, he Keonimana maoli paha ia mea, a he kumu paha ia nau ke manaoio ae oe i kana.

PANE ANA IA MR. OHAIULA.

            A no ka mea, ua waiho iki ae i ke kamailio ana me Mr. Moo, no ka hiki ana i kahi kupono e noonoo ai kakou i ka mea pono e hana'i. A nolaila, ke huli ae nei e kamailio pu me ia la, no ka mea, ua ike au i kana mau olelo o ka la 23 o Aperila, ma ka nupepa ke Au Okoa.

            A no ka mea hoi, ua hao ae la kela i na polena o Haupu, a kau iluna ka wai holo laau a ka weliweli o Poloiea, ua hele wale a enaena i ke ehu-kai a ka makani. Aka nae, o na haina a pau au malaila, he hoike oiaio ia mau mea, no ka haina e pili ana ia Kalavina, ua puka ia manao ma ke ano hoowahawaha ia ia, pela ka nui o na haina nona, aka, ua hai pu ia'e no hoi kona lanakila nui loa maluna o na Pope. Eia no ia poe ma keia pae aina, aka, no ko ano makamaka ana paha me ia no kahi poe ma keia pae aina e noho nui ana? Aia no ia oe, aohe no he inoa komo ole o ka ai, ua oluolu noia pee ke kapa'e oe pela, ina e olelo ae oe he poe kipi lakou, ua hiki no, aia no ia oe; oia nae hoi, aole nae oe i hoopii i na Aha no ia mea o ke kipi, aka nae paha hoi, no ka makemake kalakalai olelo wale ae; ina no pela ua hiki no, aia no ia oe. Aka, i mea nae hoi paha e hiki ai ia oe ke kuehuehu ae i na ano hoomana hoole Pope, aole o kana mai, e ku kaawale ana kela hoomana keia hoomana. A nui wale ae ma kona ano pegana iho no, a ua like no me ia ka hoomana Kakolika Roma.

            Pela io no, no ka mea, ua olelo no me ia ka Haku, i ka i ana imua o na haumana ana. He nui no na Mesia e hele mai ana ma ko'u inoa, a e olelo mai owau ka Mesia, a aia ma-o a ma-o. Mai hele aku oukou mamuli o ia mau mea. A no ia mea a kou lehelehe a me kou pulima paha, e kapalulu ae ai oe me kou manao he mea a mau mea paha ia e lanakila'i oe maluna o Kalavina. Aka, ke ike aku nei au ua haule maoli malalo a malalo loa o ua Kalavina la kou enemi, a o kou enemi wale ana ia ia a me na Kristiano oiaio e ae, pela oe e haule ai, no ka mea, aole kau mau olelo kuamuamu a hoino wale ana pela no lakou wale. Aia nae imua o ke Akua ia hana ana a'u, a ina ua manao oe ua lalau ka'u haina ia olelo a ka Haku maluna'e nei; ke noi aku nei au ia oe, e nana iki ae oe ma Mareko 13:21-37. A o na pauku a pau ,maluna'e o ia Mokuna a pau, no wai la ia ia oe ? E pono oe e noonoo nui i na pauku hope a pau o ia Mokuna, no ka mea, he mau olelo pili pono loa ia ia oe, a ia lakou la'ku hoi, e like me oe ke kuhihewa loa, e like me ke ao ana a B. Luakaha ia oe e Mr. Ohaiula a me Mr. Moo.

            A no ka mea, o ka aoao hoomana Kristiano au e pane ino la, aia lakou maluna o ka Baibala Hemolele ko lakou kahua e ku nei, ma na mea a pau a na Kaula Hemolele i olelo mai ai, na ke Akua mai no, e like me ka olelo ia Moo ma Kinohi i haiia ma ke Kuokoa o ka la 2 aku la, penei ka pane ana ia Moo. Na ka hua a ka wahine, nana e paopao ko poo. A owai la ia wahine a me kana hua ia oe ? E hai ae paha oe e W. B. H. ia laua la, no ka mea, aole no e ole ana kona hai mai ia mea, eia no nae kana haina, o Maria no, a o kana hua o Emanuela, o Kakaolelo, o ke keiki a ke Akua Mana Loa, o ke Alii o Kamalu, no ka hanauna a Davida ke Alii, e nana oe ma Ioane mua 1:6, he pohaku ia i hoowahawahaia e oe, a me Mr. Moo, a me lakou la'ku hoi, e like me na Iudaio a me na Parisaio, no ka mea, he haumana o B. Luakaha na lakou.

            Eia nae hoi, ua kuhikuhiia'ku o Mr. Moo a me oe e nana ma Hoikeana 20, a oia Mokuna, a me ka haina, e pili ana ia i na Kaula wahahee, e like me ka Mose, a me ka Si. Petero wehewehe ana no ia haina i ninauia ia Mr. Moo, no S. P. anei ka Mose, aole, no ka hua a ka wahine i haiia maluna'e nei ia oe a me Mr. Moo, a e pono olua e nana ia Mokuna a me na pauku o Mareko 21 - a i ka pau ana, i mea no olua a me B. Luakaha e nalu pono iho ai.

            A no ka mea, ua maopopo i ka mea nona na mea a pau, he Aleba a he Ometa, he kumu a me ka welau. Oia no ka i hoike e mai nou, a me kau mau hana mainoino ana i na haipule oiaio o ka Haku ma ka maka o ka pahikaua a me ke ahi, a me na mea hookaumaha wale, a me ka pepehi wale ana i ka poe pono io, i paulele maoli ae me ko lakou naau i ka Haku, me ka hoopunipuni noia hana ana, oia ke kumu o kou lilo ana i ano akua a mea pepehi kanaka mai a Abera mai ke kanaka pono imua o ke Akua, no ka mea, he kahuhipa maikai oia, pela oe i kau ai ma ka laau i ka hua a ua wahine la ma ke kea, he Kahuhipa no ia, e like me ka Isaia wanana ana mai nona, oia ano no hoi ka mea nana i hoopakela ia Isaaka i ka make a kona makuakane na ke Akua mai ia ia.

            A oia no ka mea a Mose i ike ai ma ka waonahele, oiai oia ma ka aina o Midiana, ma ia ano no hoi i pakele ai na hipakane a pau a ka Isaraela i ka make, oiai e noho ana lakou malalo o ka auamo kaumaha loa o ko Aigupita, a o oe no ke kumu o ia hana kaumaha loa, e like me ke kukulu ana o Babela, a o kona pani hakahaka o Babulona, ka mea i oleloia ia Mr. Moo mamua'ku nei, e Hoikeana ana 17. Pela no hoi e ike ai ma ia Buke 19. E nana oe malaila. (Aole i pau.)

 

Haina o na Ninau a pau a G. M. Koha.

            1. Ma kahi hea o ka Halelana kahi i pa mua ai o ka hamare a Noa ?

            Haina. - Ma ka aoao Akau o ka puka makani e huli ana ke alo i ka Hikina, Kinohi 6:16.

            2. Heaha ka palapala Sila i kuikahi ai ke 'Lii wahine o ka Hema me Solomona ?

            Haina. - Kona naauao a me kona Akamai, e nana ma 2 Oihana'lii, a ma 1 Nalii, a pela aku.

            3. I ka makahiki hea hoi i haehaeia'i ?

            Haina. - I ka make ana o Solomona, uhai ia ka olelo kuikahi e kana keiki ponoi. Owai ka mea nana i haehae ? Ierepoama kana keiki, he alii hana hewa ia Iehova.

            Owai ka mea nana i kahe ka opea o ka puaa imua o Iehova?

            Haina. - Ka Rev. O keia, e nana ma ka buke i kapaia Mirenio a me na buke o ka olelo Helene. Hebera, aohe paha e pono e wehewehe aku no ka loihi loa.

            Ninau ia John F. Laauamoo. Ehia ka nui o na huaolelo a Iehova ?

            Haina. - He umi wale no. Peia ko'u noonoo maikai ana, a me ka huli ana o ke poo.

BENIKILA. Haliimaile, Honolulu, Mei 30, 1866.

 

Ka lai o ka Alaea.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :

            Ka lai o ka Alaea, heaha la ia ? Ke i nei hoi au, he holo paha no ka hana. O ka mua, o ka lai, a penei no ia, maikai ka hana ana aole pili i ke ano luhi, e hoomaka ana i ka hana i ka hora 7 o ke kakahiaka, e pau ana i ka hora 5 o ke ahiahi, a he oluolu kupono no hoi ke kanaka, eia kekahi mea hilu o ka mau o ka manawa o ke kanaka ke noi aku i ke Kapena Luna haole, J. S. W. O. Hollester, he haole kupono loa keia no ka malama pololei ana i ka waiwai o na haku hui ekolu; a ke hoohihi iho nei ka huinahelu o na manao o ka lehulehu, e kiei paa ana i na makaha o ka makemake, me ka manao o ka makua ia, eia keia. Ua pau iho nei ka wili ana o ke ko ma Kaalaea nei, a ke hoomaka nei ka hana ana o ka hale hou, ke lohe nei makou, e hana ia ana a nani keia hale wili ko hou, ke hoomaka ia nei ka ka hana ana o ke kahua o ka hale, ua hoopili ia aku i ke kumu o ka pali, he 37 kapuai ke kiekie; a ua kaha ia ke kii o ka hale, i ka ike ana aku, ua ahu no kupanaha a ka la i mana i ua mea hana a ka haole, nolaila, oia iho la na lai o koolau i ike mai ai oukou e ou mau hoa luhi. G. P. K. KEAONAULU. Waiohole, Koolaupoko, Oahu, Iune 4, 1866.

 

HE KANAWAI

            E HOOLOLI ANA I NA KEIKI KAMEHAI I MAU KEIKI KUPONO MAMULI O KE KANAWAI, KE MAKE NA MAKUA PONOI O UA MAU KEIKI LA MAHOPE MAI O KA HANAU ANA O UA MAU KEIKI LA.

            E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:

            PAUKU 1. O na keiki a pau i hanauia me ka mare oleia o na makua, ke hoololiia nei he mau keiki kupono mamuli o ke Kanawai ke mare na makua ponoi o ua mau keiki la kekahi me kekahi; a e loaa no hoi ia lakou na pono e like me he mau keiki la i hanau mahope o ka mare ana.

            PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku o kona hooholoia ana.

            Aponoia i keia la 24 o Mei, M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.

 

HE KANAWAI

E AE ANA I KA POE I OKIIA E MARE HOU.

            E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina, i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:

            PAUKU 1. E hoololiia, a me keia mea ua hoololiia no ka Pauku 1334 o ke Kanawai Kivila i heluheluia'i penei : Pauku 1334. Ina e okiia ka mare no ka moekolohe, a hewa e ae paha i like pu me ka moekolohe, alaila, e hiki no i na mea o na aoao elua ke mare hou.

            PAUKU 2. I ka wa e noi mai kekahi mea i okiia i ka Luna i loaa ka mana e haawi aku i na palapala ao mare i palapala ae e mare hou, alaila, o ua Luna la mamua o ka haawi ana i ua mea la i ka palapala ae e mare e koi e aku e hoike ia mai imua ona ka palapala hooki mare o ua mea la i okiia, a i ole ia o ke kope i hooiaio ia malalo o ke Sila o ka Ahahookolokolo kahi i hooholoia'i ke oki.

            PAUKU 3. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku o kona aponoia ana.

            Aponoia i keia la 24 o Mei, M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.

 

HE KANAWAI

            E HOOLOLI AI I KE KANAWAI I KAPAIA "HE KANAWAI E HOAKAKA AI I KA UKU O KA LUNAKANAWAI KOKUA ALUA O KA AHA KIEKIE, A E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 846 O KE KANAWAI KIVILA" I APONOIA MA KA LA 30 O DEKEMABA, M. H. 1864.

            E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni:

            PAUKU 1. E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 1 o ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoakaka ai i ka uku o ka Lunakanawai Kokua Alua o ka Aha Kiekie, a e hoololi ai ka Pauku 846 o ke Kanawai Kivila" i aponoia i ka la 30 o Dekemaba, M. H. 1864, ma ke kapae ana i ka huaolelo "Ekolu Tausani" ma ka lalani ekolu o ka olelo Hawaii oia Pauku, a me ka hookomo ana ma ia wahi i na huaolelo "Kanakolukumamalima Hanere" i heluheluia ai ka Pauku e like me mahope nei:

            Pauku 1. Ua hoololiia ka Pauku 846 o ke Kanawai Kivila ma ke kapae ana i na huaolelo "Elua tausani" ma ka lalani ekolu oia Pauku a me ka hookomo ma ia wahi i na huaolelo "Kanakolukumamalima Hanere."

            PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku i hooholoia'i.

            Ua aponoia i keia la 24 o Mei, M. H. 1866. KAMEHAMEHA R.

 

He Moolelo no ka poe i pepehiia no ke Kupaa i ka Manaoio.

HELU 5.

[Koena o kela pule.]

            He mea maopopo loa ia kakou, ina e ike ia kekahi uhane me ke alohilohi i ka wa e noho ana me na hewa he nui, a i hoohaumia ia hoi no ka ike pono ole i ke Akua oiaio, a i ka wa e hoomalamalamaia ai e ka euanelio, alaila, e alohi mai no auanei oia me ke olinolino lua ole.

            No kona hoohuliia ana i Kristiano, a no ka maemae o kona noho ana, nolaila, ua lilo oia i Kristiano oiaio, a ua koho ia oia i kahu ekalesia no Atenai. Ua hana oia i kana hana me ka pololei loa, a hala na makahiki elua o kona hoomaau ana, oia ka Makahiki o ko kakou Haku 96, a hopuia oia, a hoolei ia oia i ka lei alii o ka make ma ke okiia'na o ke poo.

            O NICOMEDA, (NICOMEDS). I ka wa e kapapa ana ko Domitiana huhu me ka hoomaau ana i na Kristiano, e noho ana o Nicomeda kekahi Kristiano i hookaawaleia no Roma, hana aku la oia i na mea a pau e hiki ai ia ia ke hoopakele i ka hookumahaia, e hooluolu ana i ka poe ilihune, e hele ana e ike i ka poe i hoopaaia, e paipai ana i ka poe kapekepeke, e hoopaa ana hoi i ka poe manaoio. A no keia mau hana ana, ua hopuia oia, a ua hiliia a hiki i kona make ana.

            NO PEROTASIO a me GERAVESIO (Protasius and Gervasius), ua pepehiia laua no ke kupaa i ka manaoio, ma Milana (Milan), aka, o na mea e pili ana i ko laua make ana, aohe i kakauia ma ka buke.

            NO TIMOTEO. Oia nei no ka haumana kaulana a St. Paulo, ke kahu ekalesia no hoi o Epeso. Ua hanauia oia ma Lusetera (Lystra), ma ka mokuaina o Lukaonia. He kanaka no ka Aina e (Gentile), a o kona makuahine, he Iudaio. He mau makua a he kupunawahine Kristiano no kona, a no ia mea, ua ao ia o Timoteo ma na kauoha o ka Euanelio mai kona wa kamalii mai.

            I ko Paulo hiki ana ma Lukaonia, poni iho la oia ia Timoteo, a hoolilo iho la oia ia ia i hoalawehana nona. I kona wa e ukali hele ana ia Paulo, ua like loa ka ikaika o kona manao me kona hoolohe ana, no ka mea, ua hai mai o Paulo nona, me ka mahalo ana ia ia, a ua hoike akaka mai no hoi o Paulo, aohe oia i ike i kekahi mea e ae e like me Timoteo ka hoopipili loa ia ia o kona naau a me kona manao. He oiaio no keia, no ka mea, ua hai mai o Paulo no Timoteo, ma kahi mau mea he nui wale, me ke ano oluolu, a he ma'u iho la no paha ia mau hooiaio no kana mau hana pono, a e hoike ana hoi he kauwa hana pono oia na Kristo.

            Ukali hele aku la o Timoteo ia Paulo a hiki i Makedonia, a malaila pu laua me Sila i hooikaika ai me ka hana mau ana i ka hoolaha ana i ka Euanelio. I ko Paulo hele ana i Akaia (Achaia), ua hoonoho ia no o Timoteo ma Makedonia, e hooikaika ai i ka poe i huli mai, a e hooikaika aku hoi i kekahi poe e haalele a e hoopau i ko lakou noho ana i ka malu o ka po o ka hoomanakii, a e hoomalamalama i ka pono o ka Euanelio. A mahope iho, kauoha hou aku la o Paulo ia Timoteo e hele mai ma Atenai, alaila, hoouna aku la ia ia ma Tesalonike, e hooikaika ai i ka poe Kristiano e hoomaauia ana malaila ia wa.

            I ko Timoteo hiki ana i kona wahi i hoouna ia ai, hana aku la oia i na mea hiki i ke Kristiano i piha i ka manao ikaika, no na hana a kona Haku. I ka pau ana o kana hana malaila, hoi hou aku oia i Atenai, a malaila oia i kokua pu ai ia Paulo a me Sila i ke kakau pu ana i na Episetole elua i ka poe o Tesalonike, alaila, hele pu aku la oia me Paulo ma Korineto, Ierusalema a me Epeso.

            Mahope iho o kona hana ana i kekahi mau hana me Paulo, a me kona ukali hele ana ia ia ma kana mau huakai hele a pau, hoolilo iho la o Paulo ia Timoteo i kahu Ekalesia no Epeso, a he kanakolu ko Timoteo mau makahiki ia wa.

            O ke ano o ko Timoteo ola ana, he pakiko loa oia, a no ia mea i hoahewa wale aku ai o Paulo ia ia, a olelo aku la o Paulo ia ia, e aho e inu liilii mau i wahi waina, i mea e hooikaika ai i kona kino.

            Oiai e noho ana o Paulo ma Roma, me ka hoopaaia, kauoha aku la oia ia Timoteo e hele mai i ona'la. Mahope iho o ka pepehiia ana o Paulo, hoi hou aku la oia i Epeso, a malaila oia i hooikaika ai i ka ekalesia a hiki i ka M. H. 97. A ia wa, e hana ana ka poe pigana i kekahi ahaaina i kapaia he Katagogiona (Catagogion), o ka lakou mea kaulana e hana ai i mau hoailona, oia ka lawe ana i kekahi mau mea ma ko lakou mau lima, e pale ana me ka paa o ko lakou mau maka i ka palulu maka, a e lawe hele ana hoi e hoikeike hele i na kii o na akua o lakou ma na pipa alanui.

            I ko Timoteo halawai ana aku me ka huakai, hoohulihuli aku la oia ia lakau no ko lakou ikaika loa i ka hoomana i na kii lapuwale o lakou, no ia mea, pii mai la ke kai (huhu) o ua poe pegana la, a lele mai la lakou iluna ona me na newa a lakou, a kaka (hahau) iho la ia ia a pepe loa, a waiho iho la oia me ka hui, eha, konikoni, walawalania; a ma ia eha no oia i waiho ai a hala na la elua, haalele mai la oia i keia ao luhi, a hoi aku la i kela ao me ka Makua, me ka olioli a me ka hosana ana. (Aole i pau.)

 

LAAU LAPAAU

AIA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE

Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii. J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.

Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.

            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.

            Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka moi wahine, a me na mea like.

            Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:

            Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.

            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,

JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.

            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.

            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.

            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.

            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.

            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.

            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.

            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?

            A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

 

NA MAI HOOPAILUA.

Mai o ke Ake!

Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)

            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.

            Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)

            O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.

            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.